7
28 november 2013 | jaargang 56
@tuecursor
Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven
Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op
en
16 | Wat schaft de pot in Pyter Sely?
Pyter Sely is een voormalig weeshuis aan de Willem Barentzstraat in Woensel. Nu woont
er een hechte groep van tien studenten. Er is maar één belangrijke regel: je noemt elkaar
en jezelf in huis bij de bijnaam die je gekregen hebt toen je er kwam wonen. Weten wat
de pot schaft in Pyter Sely en wanneer je een ‘laffe herder’ bent? Lezen dat interview.
6 Eerste promotie
bij ILI
Karin Smolders ontdekte
dat mensen ook baat
kunnen hebben bij
fel licht overdag.
12 Meer dan
magneten
In het nieuwe Darcy Lab worden
met röntgen- en MRI-technieken
de geheimen ontrafeld van
transport in poreuze materialen.
14 Van Slayer
naar hoogleraar
Professor Erwin Kessels
over zijn drijfveren.
“Ik wil grenzen verleggen.”
Check out our
English section
on pages 19-24
2 | Vooraf
28 november 2013
Nieuws | 3
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
Besluitvor
medewerk ming betaald park
eren
ers pas be
Woensdag 27
g
in 2014
november 2
013 - De univ
jurist uitzoek
ersiteitsraad
en welke vo
la
rm
CURTOON
at een extern
het Mobilite
van zeggensc
e
itsplan. In h
hap de raad
et plan, dat
toekomt bij
aan de raad
m
aandag als
werd voorgel
opiniërend
egd, staat d
per dag twee
stuk
at medewer
euro aan park
kers medio
eergeld moe
hebben in h
2014
ten gaan bet
et Instellings
alen. De bon
gebonden O
daarmee nie
den
verleg (IGO)
t akkoord te
al laten wet
gaan en te w
en
illen kijken na
ar alternatie
CvB-lid Jo va
ven.
n Ham beno
emde maan
de redenen
dag in U-raa
van het CvB
dsvergaderin
voor invoerin
g
g van betaa
ld parkeren
.
“We streven
naa
ontmoedigen r een leefbare, duurzam
e campus en
we het auto
gebruik. Daa
met dit plan
nog veel par
rnaast gaan
keerplaatse
er op termijn
n verdwijnen
parkeergara
,
waardoor in
ges nodig zi
de toekomst
jn (overigen
wanneer die
s is nu nog n
garages er ko
iet duidelijk
men, red.).
betaalbaar
Om beide ee
te ho
rste punten
onttrekken aa uden, moet er geld gevo
nden dat we
n het onderw
niet willen
ijs en onderzo
En als univer
ek.
siteit moeten
we laten zien Daar ligt onze prioriteit.
duurzaamh
eid: practice
dat we staa
n voor
what you pre
ach.”
TOP-geld voor
Wiskunde & Informatica
Dinsdag 26 november 2013 - Drie onderzoekers van Wiskunde & Informatica krijgen een
TOP-subsidie. Prof.dr.ir. Onno Boxma en prof.dr.ir. Wil van der Aalst ontvangen elk een
subsidie van ongeveer een half miljoen euro voor respectievelijk wachtrijtheorie en het
zoeken naar ‘olifantenpaadjes’ in ‘Big Data’. Daarmee haalt de TU/e een kwart van de
‘grote’ TOP-subsidies van NWO voor exacte wetenschappen binnen. Het project van Van
der Aalst valt qua onderwerp binnen het nieuwe Data Science Center Eindhoven (DSC/e),
waarvan deze expert op het gebied van ‘Process Mining’ de leiding krijgt. Dr. Maria Vlasiou,
ten slotte, krijgt een kleinere TOP-subsidie, waarmee ze een promovendus of postdoc
kan financieren.
Colofon
Hoofdredacteur
Han Konings
Eindredacteur
Brigit Span
Redactie
Judith van Gaal
Tom Jeltes | Wetenschap
Frits van Otterdijk
Norbine Schalij
Monique van de Ven
Medewerkers
Nicole Testerink
Fotografie
Rien Meulman
Bart van Overbeeke
Coverbeeld
Rien Meulman
Opmaak
Natasha Franc
Vertalingen
Annemarie van Limpt
Aangesloten bij
Hoger Onderwijs Persbureau
Redactieraad
prof.dr. Cees Midden (voorzitter)
prof.dr. Marco de Baar
Angela Stevens- van Gennip
Thomas Reijnaerts (studentlid)
Arold Roestenburg
Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)
Redactieadres
TU/e, Laplace 0.35
5600 MB Eindhoven
tel. 040 - 2474020
e-mail: [email protected]
Cursor online
www.cursor.tue.nl
Druk
Janssen/Pers, Gennep
Advertenties
Bureau Van Vliet BV
tel. 023 - 5714745
Stroop en parkeren
Ook ik zal medio volgend jaar
hoogstwaarschijnlijk de portemonnee moeten trekken als ik
dan nog steeds met mijn auto
naar de universiteit wil komen.
Ik woon op een aanzienlijke
afstand en heb jarenlang dagelijks
op en neer getreind. In Den Bosch
werd ik zelfs herkend door de
koffiejuffrouw van het inmiddels
opgedoekte wachtlokaal!
Maar ook ik liet me uiteindelijk
door de structureel falende NS
makkelijk verleiden om de spoor­ijzers in te ruilen voor asfalt.
Dat gestuntel op nationaal niveau
lachte je op een gegeven moment
niet meer weg, en bijna wekelijks
achter ‘met spoed’ ingezette
bussen rennen gaat ook vervelen.
Het College van Bestuur gaat twee
euro per dag vragen van degenen
die zich het comfort van lekker
warm zitten en luisteren naar
Radio 1 of Radio 538 niet willen
ontzeggen. Ook zit ik op het eind
van de dag niet meer gestrest
naar mijn klokje te gluren of ik al
moet gaan hollen voor mijn trein.
Op de vraag of ik weer bereid zou
zijn om me over te geven aan de
Lex Lemmens hoogleraar
Academic Science and
Engineering Education
Poll
Op de vraag wat voor iemand
er vanaf mei 2014 bij de TU/e aan
het bestuurlijke roer moet staan,
hebben 145 mensen gereageerd.
Han Koning
s
goede zorgen van onze spoorweg­
maatschappij, is het antwoord nu
nog ondubbelzinnig ‘nee’.
Dat gaat me dan op jaarbasis
tussen de 400 à 440 euro kosten,
zo is me voorgerekend. Voor mij
geen bedrag dat die ‘nee’ omzet
in een ‘ja’, maar ik kan me goed
voorstellen dat dat voor sommigen
een substantieel bedrag is.
Op grond daarvan heb ik wel
begrip voor het standpunt van de
bonden. Kijk eerst nog eens goed
wat mogelijk is door het inzetten
van stimulerende maatregelen.
Want door te werken met stroop
in plaats van azijn laten meer
vliegen hun auto thuis staan,
denk ik.
De helft daarvan
(50, 3%) benoemde een
eigenschap die de nieuwkomer
zeker moet bezitten. De meesten
(22, 1 %) opteren voor een verbinder,
één op de tien (10, 3%) wil een
bruggenbouwer naar het
bedrijfsleven en 7,6 % wil
in ieder geval een vrouw.
Aan zijn of haar pr
moet die persoon hard gaan
werken, want maar liefst 49, 7 %
gaf aan de huidige bestuursvoorzitter niet te kennen.
Hoor wie klopt daar?
Totaal onverwacht ging bij
studentenhuis Pyter Sely op
maandagavond de bel. Cursor
op de stoep. Of we mochten
aanschuiven, zoals afgesproken.
Oh, dat was toch volgende week?
Tjsa, degene die het regelde is
ook zo druk met afstuderen bij
Bouwkunde, iedereen snapt dat
hier iets misging. “Maar schuif
lekker aan.” Fotograaf Rien en ik
werden gastvrij ontvangen, zagen
een heerlijk gerecht en kregen
een heuse rondleiding door het
tienpersoonshuis. Ik had een
Vrijdag 22 november 2013 - Het College van Bestuur van
de TU/e heeft dr.ir. Lex Lemmens benoemd tot hoogleraar
Academic Science and Engineering Education. Hij start per
1 december met deze functie. Lemmens blijft Dean van het
Bachelor College. Als hoogleraar zal Lex Lemmens leiding
geven aan het onderzoek naar en de ontwikkeling en
invoering van de vernieuwingen in het Academic Science
and Engineering Onderwijs in het Bachelor College van
de TU/e. Door op dit vakgebied een hoogleraar aan te
stellen, wil de TU/e het signaal afgeven dat kwaliteit van
het onderwijs hoog in het vaandel staat.
Lex Lemm
ens
Nieuw lab voor onderzoek
zonnecellen
Maandag 18 november 2013 - De TU/e heeft op de High Tech Campus Eindhoven een
nieuwe testfaciliteit in gebruik genomen. Het lab, dat grensverleggend onderzoek aan
dunne-zonnecellen mogelijk maakt, bevat een hoge resolutie transmissie-elektronenmicroscoop (TEM) die bestanddelen van zonnecellen
atoom voor atoom kan bestuderen. De ongeveer
twee miljoen euro kostende TEM is gefinancierd
door de provincie Noord-Brabant in het kader van
Solliance. In Solliance hebben de TU/e, TNO, Holst
Centre, ECN, imec en Forschungszentrum Jülich
de activiteiten voor onderzoek en ontwikkeling
op het terrein van dunne-filmzonnecellen in een
samenwerkingsverband ondergebracht.
TU/e voor tiende keer op rij de beste
Nu vragen we op
www.cursor.tue.nl
Norbine
Schalij
leuke avond, maar voelde me
wel een beetje ‘man bijt hond’.
Lees het complete verhaal op
pagina 16-17.
Op 3 en 4 december kiezen we de leden
voor de U-raad, de faculteitsraden en
Dienstraad. Laten we ophouden met
die onzin, want medezeggenschap is
een wassen neus aan de TU/e.
Meer nieuws vind je op www.cursor.tue.nl
TU/e voor tiende keer
op rij de beste
Donderdag 14 november 2013 - De TU/e is voor het tiende jaar
op rij als beste technische universiteit uit de bus gekomen in de
Keuzegids Universiteiten 2014. Rector Hans van Duijn feliciteerde er de universiteit mee door middel van een Engelstalige
videoboodschap. In zijn videoboodschap wees Van Duijn er niet
alleen op dat dit de tiende keer op rij is dat de TU/e in de Keuzegids Delft en Twente klopt, maar wijst hij ook op het feit dat in
de onderwijsspecial van het opinieblad Elsevier de TU/e dit jaar
werd verkozen tot beste universiteit van heel Nederland.
Dubbelslag voor nieuwe
aanpak plaatsen implantaat
Maandag 25 november 2013 - Het is een lucratieve
week voor ir. Jordan Bos. De onlangs aan de TU/e
afgestudeerde werktuigbouwer ontvangt komende
vrijdag (29 november) de Tata Steel Prijs voor Werktuig­
bouwkunde en Materiaalkunde. Hij krijgt de afstudeer­
prijs van vijfduizend euro voor zijn afstudeerwerk.
Eerder werd al bekend dat Bos vandaag (donderdag)
ook de Unilever Research Prijs (2.500 euro) mag ophalen
voor zijn afstudeerwerk. Bos ontvangt de prijzen voor
zijn ontwerp van een operatierobot waarmee een
zogeheten ‘cochleair implantaat’, dat ervoor zorgt
dat dove mensen (weer) kunnen horen, kan worden
aangebracht in het binnenoor. Met de operatierobot
zou deze ingreep in de toekomst gemakkelijker, sneller
en met minder risico kunnen worden uitgevoerd.
ld
e
g
e
g
e
l
l
d co
g
o
o
h
r
e
Geen v trajecten TU/e iten mogen volgend ’.
honors 13 - Enkele hogescholeconlleengeugneivldersvoitoer ‘excer llheonntioerstrsatujedcetennten
oogd
voor
ber 20
eld voo
19 novem teren met een verh van het collegeg
n bedoeld al
ij
z
n
te
c
Dinsdag
n
je
en
ge
axima
ntietra
r experim
ee; verho
idingen m uro.
e excelle
le
D
.
p
o
it
studiejaa t daar niet aan m
e
n
it
e
mog
ivers
12 e
doe
an de un
periment ngen, oftewel 3.8
De TU/e
de visie v
In het ex
.
n
re
n
e
b
len voor
n
le
g
ta
il
in
e
in
w
b
b
n
willen
in reke
iepgang
a
past niet
d
ld
tr
r
e
x
e
g
e
e
e
d
g
m
a
a
colle
n die
ten inderd
ettelijke
studente
of studen
van het w
n
e
le
e
m
b
o
k
b
u
r
het d
erachte
t kabinet
Zo wil he
g.
in
id
re ople
een bete
Data Science Center ontvangt
in januari eerste promovendi
Donderdag 14 november 2013 - De eerste promovendi beginnen vanaf januari 2014 aan
hun onderzoek bij het Data Science Center Eindhoven (DSC/e). Dit nieuwe onderzoeks­
instituut en opleidingscentrum van de TU/e gaat vanaf 2015 ook onderwijsvarianten
aanbieden. Wanneer een volledige
bachelor- en masterstudie Data
Science wordt gelanceerd, is nog
niet precies bekend. Het gaat op 2
december officieel van start onder
leiding van prof.dr.ir. Wil van der
Aalst. Het centrum start met twintig
promovendi en wil dat aantal
uitbouwen naar vijftig. Het streven
is om binnen drie jaar een
volwaardige masteropleiding
op dit vakgebied te kunnen
aanbieden.
4 | Gelinkt
28 november 2013
Gelinkt | 5
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
Een mooie herinnering versus concrete herbouw
De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten
en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare
banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we
steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en
de universiteit.
Het Philips-paviljoen dat in 1958 op de Wereldexpo in Brussel stond, is de
link tussen Arie van Rangelrooij en Bernard Colenbrander. TU/e-alumnus
Van Rangelrooij is voorzitter van de stichting die ijvert voor de reconstructie
van het opmerkelijke gebouw uit 1958 en directeur van architectenbureau
architecten|en|en. In september bood hij er de gemeente een haalbaarheids­
rapport over aan. Hoogleraar Bernard Colenbrander bekleedt bij Bouwkunde
de leerstoel Architectuurgeschiedenis en is erkend tegenstander van het plan.
Is het Philips-paviljoen de moeite
van herbouw waard?
AvR: “Ja, want het is een kunstwerk
van wereldformaat. Het is in
Eindhoven bedacht en vertegenwoordigt een architectonisch kunstwerk uit een tijd die heel belangrijk
was. Het werd in die tijd ook gezien
als heel belangrijk, het was een
Blob avant la lettre. De synthese
van muziek, beeld en gebouw is
uniek. Onder Eindhovenaren leeft
het ook heel erg. De generatie die
nu zeventig à tachtig is, herinnert
zich dat men op een scootertje naar
Brussel ging.”
BC: “Ik onderschrijf dat het een
kunstwerk is. Maar het is gebouwd
als een evenement en niet als een
permanent bouwwerk. Dat hoeft
het ook niet te worden, want het
evenement is in het geheugen
blijven hangen. De confrontatie met
de reconstructie zou wel eens op
een teleurstelling kunnen uitlopen.
Het is een tussendoortje geweest
in het oeuvre van Le Corbusier,
niet een hoogtepunt zoals de kapel
in Ronchamp, de Villa Savoye
bij Parijs of de stad Chandigarh
in Punjab.”
AvR: “Daar ben ik het niet mee
eens. Het werk van Le Corbusier is
heel gelaagd. Het paviljoen is een
uiterst intellectueel werk, zeker
vergeleken met het paviljoen van
tijdgenoot Rietveld. De combinatie
van de media maakt het een
totaalervaring van het leven.
Dat was nog nooit gedaan.”
BC: “Juist als intellectueel werk
past het beter in een boek. Het is
een werkstuk voor het brein, voor
de verbeelding.”
AvR: “Als student heb ik altijd het
Sonsbeek Paviljoen van Aldo van
Eyck gekend, op papier. In 2006 is
het herbouwd bij het Kröller-Müller
Museum. Toen ik daar liep was het
of ik in een tijdcapsule terecht kwam.
En dat kwam door de fysieke
ervaring.”
Is de herbouw de investering
van 8,1 miljoen euro waard?
BC: “Die vraag raakt direct aan
de huidige stand van het cultuurbeleid. Nederland is een land waar
een grote dichtheid is bereikt in
museale instituties. Die worden
gemakkelijk opgezet en betaald.
Maar als ze er eenmaal zijn,
hebben ze meteen een exploitatie­
probleem. Daar komt nog bij dat
het cultuurbeleid steeds meer
politiek bepaald wordt. Nu gaan
we richting ondernemerschap of
culturele diversiteit, daar stuurt
een minister op. Vakgebieden
hebben het moeilijk gekregen.
Wat vroeger het Nederlands
Architectuurinstituut genoemd
werd, heet nu - god betere het Het Nieuwe Instituut. Om daarmee
aan te geven dat het niet meer
om architectuur gaat, maar overal
om kan gaan, zolang het maar de
politieke agenda steunt. Je begrijpt,
dat maakt me argwanend voor alles
wat riekt naar nieuwe instituties.
We moeten ons sterk maken voor
de bestaande.”
Arie van Rangelrooij
AvR: “Ik deel je zorg. Cultuur moet
je redden. Niet voor niets heb ik in
Eindhoven de stichting ‘Bushalte
van Rietveld’ opgericht. Die bushalte
stond weg te kwijnen in het noorden
van de stad. Er stond een glasbak
onder en niemand wist dat de halte
van Rietveld er nog was. Ik denk dat
dat ook het geluk was, anders was
hij al allang afgebroken. Wij hebben
hem opgepakt, naast het stadhuis
gezet en nu nodigen we ieder jaar
een kunstenaar uit om er invulling
aan te geven. Ik bedoel, ik houd
me ook actief bezig met behoud
van cultuur, dat vind ik ook heel
belangrijk. Maar dat houdt me niet
tegen om het paviljoen te willen
herbouwen. Integendeel. Mijn
drijfveer is dat ik juist in deze tijd
muziek en multimedia en architectuur als een soort design-object
in de markt wil schuiven. Het kost
acht miljoen euro.”
BC: “Ik denk dat je de acht miljoen
beter kunt besteden. De multi­
mediale kunst heeft een enorme
ontwikkeling doorgemaakt. Ik was
bij de manifestatie Documenta in
het Duitse Kassel. Dat is de
belangrijkste tentoonstelling van
actuele beeldende kunst in de
wereld. Wordt eens in de vijf jaar
gehouden en is dan honderd dagen
te bezichtigen. Daar wordt, om het
oneerbiedig te zeggen, naast nieuwe
kunst ook wel oude opgewarmde
kunst getoond. In zo’n verband
zou een heropvoering van Poème
Electronique prima passen. Dan is
het weer een evenement en blijft
het een evenement in plaats van
dat we tot in lengte van dagen
met een gebouw blijven zitten.”
Is Strijp-S, waar het zou moeten
komen staan, er de meest geschikte
plaats voor?
AvR: “De plek maakt me niet eens
zoveel uit.”
BC: “Een paviljoen vraagt om
een park. Een industriële
omgeving is niets waard voor
het Philips-paviljoen.”
AvR: “Maar in 1958 stond het ook
klem tussen andere gebouwen!”
BC: “Want dat was een evene­men­
tenterrein. Daar doe je dingen die
weer weggaan.”
AvR: “Strijp- S ís een evenemententerrein.”
Komen we er uit?
AvR: “Ik houd ervan om er mee bezig
te zijn. Architectuur is een vehikel.
De discussie eraan voorafgaand
vind ik heel interessant.”
BC: “Ze moeten jou vragen als
deelnemer van de volgende
Documenta. Om de kern van het
Philips-paviljoen weer te geven, dat
wat je er waarnam. Niet het gebouw,
maar de ervaring. Die opdracht
lijkt me een stuk zinvoller dan de
herbouw.”
Dan vraagt Van Rangelrooij aan zijn
tafelgenoot: “Maar als ik het gewoon
doe, zonder overheidsgeld, in eigen
beheer met een stichting, dan zou
je er toch niet tegen zijn? Dan zou je
het paviljoen toch gaan bezoeken?”
Colenbrander blijft er ook dan nog
problemen mee houden. “Ik vind
dat we niet meer cultuurinstanties
moeten maken, maar ons moeten
concentreren op de inhoud van wat
we hebben. Pas op de plaats en
verdieping van kennis, dat hebben
we nodig.”
Van Rangelrooij geeft niet op:
“Als we hem maken, dan komen er
wereldkunstenaars naar Eindhoven
om in het paviljoen werk te
vertonen. Dat betekent echt
iets voor deze stad.”
De volgende stap die de bevlogen
herbouwer neemt is het zoeken van
financiers. “De gemeente heeft
geen geld voor ons, maar kan wel
steunen met grond en het proces.
De rest doen we het liefst zelf.”
Interview | Norbine Schalij
Foto’s | Bart van Overbeeke
Ode aan de verbeeldingskracht
Voor de Wereldtentoonstelling in Brussel in 1958 bouwde Philips een eigen paviljoen.
Het hoogste punt was 22 meter en binnenin was het vrijwel leeg en donker. Alle licht- en
geluidsbronnen waren weggewerkt in de muren. Maar het was meer dan een gebouw met een
bijzondere vorm. Het paviljoen omhulde het kunstwerk Poème Electronique. Dit Gesamtkunstwerk met muziek en architectuur van Edgard Varèse, Iannes Xenakis en Le Corbusier en
techniek van Philips was voor die tijd een ongekende multimediapresentatie. Bezoekers
gingen met vijfhonderd personen tegelijk naar binnen om een 480 seconden durende show
Bernard Colenbrander
te beleven met beelden over de geschiedenis van de mensheid met als eindpunt de moderne
technologische van de jaren zestig. Van medio april tot medio oktober bezochten twee miljoen
mensen het paviljoen. Duizelig kwamen sommigen naar buiten.
Na afloop van de Wereldtentoonstelling is geprobeerd het paviljoen te demonteren om het
te herbouwen in Eindhoven, waar het ontworpen was. Dat bleek te duur. Wel is het Object
Mathématique, dat destijds de ingang van het paviljoen markeerde, meegenomen en dat
heeft sinds 1998 een plek op het TU/e-terrein tussen Vertigo en het Auditorium.
6 | Onderzoek
28 november 2013
Onderzoek | 7
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
volgen niet één op één vertalen
naar de invloed van licht overdag.”
De mate waarin iemand beter
presteert bij fel licht lijkt afhankelijk
te zijn van de taak. Ook het moment
van de dag of van het jaar kan
verschil brengen. Er zijn indicaties
dat personen meer voordeel
hebben bij fel licht in de ochtend,
dan in de middag. En dat ze meer
baat hebben bij blootstelling aan
een hoger lichtniveau in de herfst
en winter. We moeten nog verder
gaan met onderzoek, maar onze
resultaten hebben nu wel aangetoond dat mensen zich alerter en
vitaler voelen en mogelijk beter
presteren bij relatief fel licht. Het
lijkt wel van de taak, de mentale
status van personen en van de tijd
van de dag afhankelijk te zijn of fel
licht daadwerkelijk bijdraagt aan
een hogere alertheid en betere
prestatie. Het beste zou zijn om de
verlichting af te stemmen op de
gebruiker, diens activiteit en de tijd
van de dag.”
Volgens Floor van der Heijden,
Arbo- en milieudeskundige op de
TU/e, is er geen simpel antwoord te
geven op de vraag met welk licht we
op de TU/e werken. “Dit verschilt
heel erg en is soms ook afhankelijk
van de hoeveelheid daglicht in een
kamer. Bij Werktuigbouwkunde is er
bijvoorbeeld een daglichtafhanke­
lijke regeling in de nieuwere
kantoren.” Ze laat weten dat het
‘vooral belangrijk is om de verlichting
af te stemmen op de te verrichten
taak: deze is dus anders in een lab
dan bijvoorbeeld in een kantoor’.
In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek.
Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar [email protected].
Sluitstuk
Pallets stapelen voor gevorderden
De gemiddelde vrachtwagen op de
snelweg is slechts voor de helft
gevuld met goederen. Door op een
slimmere manier te laden hoeven
minder vrachtwagens de weg op;
zowel positief vanuit duurzaam als
financieel oogpunt. Operations
Management and Logistics-studente
Annella Slob werkte ruim een half
jaar bij multinational Procter&Gamble
om hun transportstrategie te
verbeteren.
Vooraanstaande bedrijven kunnen
vandaag de dag niet meer om
duurzaam en maatschappelijk
verantwoord ondernemen heen.
Het verminderen van transport is
zo’n aandachtspunt. Daarnaast
stijgen ook de dieselprijzen
voortdurend waardoor het ook
kostentechnisch interessant is
logistieke processen te verbeteren.
Masterstudente Annella Slob (IE&IS)
kwam na een half jaar studeren aan
UC Berkeley bij Procter&Gamble
op de afdeling Supply Network
Operations terecht, waar ze
concludeerde dat er op transport­
gebied veel te winnen valt.
“Voor Procter&Gamble en hun vijf
grootste klanten in de Benelux heb
ik onderzocht hoe het transport
verminderd kan worden. Je moet
daarbij met veel aspecten rekening
houden. Je kunt vrachtwagens wel
tot de nok toe vullen, maar als de
klant de producten vervolgens niet
kan uitpakken, werkt het elkaar
tegen. Uiteindelijk wil je driemaal
naar een win-win situatie: qua
duurzaamheid, voor het bedrijf
zelf en voor de klant.”
Aan de hand van een uitgebreide
literatuurstudie, onderzoek binnen
P&G en bij een retailplatform kwam
Slob tot drie scenario’s die ze in
de praktijk testte. “We hebben de
huidige situatie geanalyseerd en
twee mogelijkheden waarbij we
pallets op andere manieren
stapelden. Het was een drukke
dag waarbij we veel in de gaten
moesten houden: hoe loopt het
bij de distributiecentra, staan de
vrachtwagens op tijd klaar om uit
te rijden, hoe gaat het uitladen?
De resultaten waren meer dan
bevredigend: door slimmer te
stapelen kunnen we twintig procent
van het transport verminderen.
Mijn aanbevelingen staan op papier
en worden nu verder uitgerold. P&G
is gestart met een klantspecifieke
aanpak, anders laden heeft een
grote impact op het gehele
transportproces.”
Naast een boeiende afstudeertijd
-“je leert hier pas echt hoe de
supplychain in elkaar zit; boeken
en professoren kunnen je dat nog
zo mooi voorspiegelen, om het
daadwerkelijk te zien, is toch heel
anders”- hield Slob er ook haar
nieuwe baan aan over. Ze gaat
binnen P&G op een ander gebied
verder, een nieuwe uitdaging.
“Het P&G-thema ‘Work hard, play
hard’ is mij op het lijf geschreven.
Vanaf het eerste moment voel ik
me hier thuis, er is ruimte voor
gepassioneerd werken én ontspanning. Je telt meteen mee, niet als
stagiair, maar als medewerker - er
wordt echt iets van je verwacht.
Ik hoefde dan ook niet lang na te
denken toen mij een baan werd
aangeboden.” (NT)
Karin Smolders in een testopstelling voor lichtblootstelling.
Fel licht voor meer energie
en alerter gevoel
Interview | Judith van Gaal
Foto | Bart van Overbeeke
Welk effect heeft licht op een winterdepressie? Hoe voorkom je
een jetlag? Over dit soort invloeden van licht is al veel bekend.
Maar wat licht betekent voor het energieniveau en de alertheid
van gezonde mensen tijdens kantooruren, daarover weten we gek
genoeg nog weinig. Promovenda Karin Smolders heeft dit onderzocht en ontdekte dat mensen ook baat kunnen hebben bij fel
licht overdag. Ze verdedigt haar dissertatie hierover op 3 december
en wordt daarmee de eerste gepromoveerde bij het in 2010
opgerichte Intelligent Lighting Institute.
Iedereen heeft wel eens een dipje
op het werk. Een kop koffie kan
dan helpen, of een wandeling
in de frisse lucht. Maar ook de
verlichting op je werk kan eraan
bijdragen dat je je vitaler voelt en
alerter reageert, zo blijkt uit het
onderzoek van Karin Smolders.
“Er is al veel onderzoek ’s nachts
gedaan”, vertelt ze. “Maar we waren
benieuwd of we die effecten nu ook
overdag zien, bij gezonde mensen.”
De onderzoekster bij Human
Technology Interaction keek in het
bijzonder naar de invloed van wit
kunstlicht op de alertheid en de
vitaliteit. Ze licht toe: “We hebben
gekeken hoe goed mensen
bepaalde taken uitvoeren en hoe
alert en energiek ze zich voelen
onder bepaalde lichtcondities.”
Smolders onderzocht de invloed
van licht op verschillende manieren.
Ze begon met een ‘veldstudie’,
waarbij een lichtmeter werd
geplaatst op ofwel een bril of een
speciale haarband. Een jaar lang
kregen 52 deelnemers gedurende
drie dagen het instrument op, dat
meet hoeveel licht er op het oog
valt. De proefpersonen kregen via
een app op een gsm elk uur vragen
over hoe ze zich voelden. Daaruit
bleek dat aan hoe meer licht mensen
waren blootgesteld, des te energieker
ze zich direct daarna voelden.
Daarnaast ging Smolders in het lab
aan de slag, waar de lichtcondities
werden bepaald en niet aan het
toeval werden overgelaten, zoals in
de veldstudie. Deelnemers kregen
via een lichtpaneel ofwel fel licht
(1000 lux) ofwel een lager lichtniveau
(200 lux) recht op het oog (zie foto).
De proefpersonen moesten onder
lichtblootstelling verschillende taken
uitvoeren, vulden vragenlijsten in
en hun fysiologische activiteit werd
gemeten. Bij het uitvoeren van de
taken moesten de proefpersonen
bijvoorbeeld reageren wanneer
ze een piepje horen, en letters en
getallen bij elkaar zetten.
Ook keek Smolders of de effecten
van licht vooral optreden als mensen
mentaal vermoeid zijn. Ze moesten
daarbij vóór de blootstelling aan fel
of zwakker licht intensieve taken
uitvoeren, zoals een vliegsimulatie
waarbij ze onder meer brandstof
moesten controleren, het vliegtuig
besturen en communicatiekanalen
bijhouden. Vermoeidheid werd op
die manier geïntroduceerd door het
uitvoeren van taken die veel mentale
inspanning kosten - en niet door
iemand zijn slaap te onthouden. “Ze
moesten normaal hebben geslapen,
hun gebruikelijke ritme hebben”,
licht Smolders toe. “We wilden juist
kijken hoe gezonde mensen in hun
dagelijks leven profijt hebben van
licht.” Daarna keek de onderzoekster,
ook in het lab, welke behoefte aan
licht mensen hebben als ze zich
moe voelen. In deze studies mochten
de proefpersonen zelf hun licht­
voorkeuren instellen.
De resultaten toonden aan dat
mensen zich alerter en energieker
kunnen voelen als ze blootgesteld
zijn aan fel licht. Dit volgde uit
zowel de veldstudie -met natuurlijke
omstandigheden- als uit de testen
in het lab - met gecontroleerde
condities. De labstudies lieten ook
zien dat blootstelling aan een hoger
lichtniveau kan leiden tot snellere
reactietijden tijdens een aandachts­
taak en hogere fysiologische activiteit.
De resultaten lieten echter ook zien
Beter presteren
bij fel licht
afhankelijk
van de taak
dat de proefpersonen het fellere licht
niet per se als prettiger ervoeren of
op alle taken beter presteerden,
ondanks dat ze zich alerter en vitaler
voelden. Uit de labresultaten bleek
ook dat de proefpersonen zich vrijwel
direct alerter en vitaler voelden, maar
dat het effect van de blootstelling
op hun prestatie in een aandachts­
taak pas na ongeveer een halfuur
zichtbaar was.
Smolders: “We kunnen de resultaten
die uit onderzoeken ’s nachts
Annella Slob. Foto | Bart van Overbeeke
8 | Onderzoek
28 november 2013
4 brandende vragen
Onderzoek | 9
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
Ivelina Shishmanova | Scheikundige Technologie
Snezhana Hristova | Scheikundige Technologie
Membranen met geordende
nano-poriën
De katalysator
binnenboord houden
1 | cover
1
Op de voorkant van mijn proefschrift zie je een ‘gecartoonificeerde’ foto van de ‘jet loop’reactor waarmee ik heb gewerkt. En op de achterkant zie je een kat door het venster van
een onderzeeër. De reactor heeft zo’n hogedrukvenster waardoor je de vloeistof in de reactor
kunt observeren. De kat staat daarbij bovendien voor ‘kat’, een afkorting van katalysator.
we op
n
e
i
z
Wat
er van
v
o
c
de
hrift?
c
s
f
e
je pro
2 | feestjes
Ik werk aan het ontwikkelen van een efficiëntere reactor voor hydroformylering. Dat is een
chemische reactie waarbij alkenen worden omgezet naar aldehyden. Dat zijn grondstoffen
voor bijvoorbeeld wasmiddelen en parfums. Deze reactie wordt tot stand gebracht met een
katalysator -rhodium- die niet wordt verbruikt tijdens de reactie. In principe kan het dus
telkens opnieuw worden gebruikt, mits we het in de reactor kunnen houden. Het is echter
een zogeheten homogene katalysator, wat betekent dat het in dezelfde fase is als de reactie­
producten (en daardoor lastig hiervan te scheiden, red.). Door een membraan voor nanofiltratie
toe te voegen, kunnen we de reactieproducten verwijderen terwijl de katalysator binnenblijft.
Ik heb daarnaast wiskundige modellen ontwikkeld om te voorspellen hoe het gedrag van
het membraan en de reactor afhankelijk is van variabelen zoals temperatuur en druk.
2
3 | onmisbaar
Hoe
leg
op f
j
e
e
waa
stje e
r je
ond s uit
e
ove
r ga rzoek
at?
De proefopstelling was niet mogelijk geweest zonder het Equipment & Prototype Center
van de TU/e, in nauwe samenwerking met onze groepstechnicus, Ton Staring.
4 | samenleving
1 | cover
3
Welke persoon,
techniek of apparaat is
onmisbaar geweest
voor je onderzoek?
Op de omslag staat een afbeelding van het basismateriaal dat ik voor mijn onderzoek gebruik.
Meer specifiek gaat het om vloeibare kristallen
van het type ‘smectic A’, die een zogeheten focale
conische textuur vormen. De afbeelding is gemaakt
met een polarisatiemicroscoop.
2 | feestjes
Het hoofddoel van mijn onderzoek is om membranen
te maken met een goed gedefinieerde poriegrootte
in de orde van nanometers, en aan te tonen dat
deze ook toepasbaar zijn. Door gebruik te maken
van de zelfordening van vloeibare kristallen, maak
ik netwerken met een geordende structuur en met
poriën van vergelijkbare grootte, en allemaal met
een doorsnede kleiner dan 2 millimeter. De poriën
zijn voorzien van een negatieve elektrische lading,
waardoor ze positief geladen deeltjes heel goed
absorberen.
3 | onmisbaar
4
eft
e
Wat h
Om structuren op nanoschaal te kunnen bekijken en
onderzoeken heb je technieken als röntgendiffractie,
elektronenmicroscopie en atoomkrachtmicroscopie
nodig.
ing
de sa
lev
men
uw
aan jo
werk?
(Onder redactie van Tom Jeltes)
4 | samenleving
‘Nanoporeuze’ materialen -die selectief deeltjes
met een bepaalde lading of grootte kunnen absorberen of doorlaten- zijn aantrekkelijk voor allerlei
toepassingen, zoals filtratie- en scheidingsprocessen,
katalyse en in materialen die ionen geleiden (van
belang voor batterijen en sensoren, red.). Een
interessante toepassing is bijvoorbeeld in omgekeerde elektrodialyse. Bij dat proces wordt schone,
duurzame energie opgewekt door zout- en zoet
water te mengen. Deze vorm van energie wordt
ook wel ‘blauwe energie’ genoemd.
Hopelijk kunnen we dankzij mijn onderzoek wasmiddel en parfums blijven kopen tegen een
redelijke prijs, zelfs wanneer rhodium schaars wordt.
Frank Karsten | IE&IS
Hoe concurrenten
samen kunnen werken
1 | cover
De omslag toont een zwembad waar dobbelstenen in vallen. Het zwembad is een knipoog
naar het woord ‘pooling’ in de titel. De dobbelstenen symboliseren de onzekerheid en de
spellen in wachtrijtheorie en coöperatieve speltheorie - de twee wiskundige velden die ik in
mijn proefschrift combineer.
2 | feestjes
Mijn onderzoek gaat over de modelering en analyse van situaties waarin verschillende
bedrijven productiemiddelen (machines, voorraden, personeel) met elkaar delen. Wachtrij­
theorie laat zien dat zulke samenwerkingsverbanden flinke voordelen kunnen opleveren,
zeker wanneer de vraag naar productiemiddelen onzeker is. Coöperatieve speltheorie
beschrijft hoe de voordelen uit een samenwerkingsverband op een eerlijke manier over de
deelnemers verdeeld kunnen worden. Mijn onderzoek combineert beide perspectieven tot
leuke nieuwe modellen en inzichten.
3 | onmisbaar
Het koffiezetapparaat was essentieel. Een wijs man heeft ooit gezegd dat een wiskundige
een machine is die koffie omzet in stellingen, en ik heb dat nog niet kunnen ontkrachten.
4 | samenleving
Ik heb nieuwe verdeelregels ontwikkeld en mooie eigenschappen daarvan bewezen. Die
misten voorheen, en dat was een obstakel tot samenwerking. Mijn verdeelregels kunnen
door bedrijven gebruikt worden om samenwerkingsverbanden op te zetten, hulpmiddelen
te delen, en zo wachttijden te verminderen.
10 | Universiteitsberichten
Algemeen
Centraal Stem Bureau |
Verkiezingen TU/e 2013
Het elektronisch stemmen in het
kader van de Verkiezingen TU/e
2013 vindt plaats op dinsdag 03
december en woensdag 04 december
a.s. Naast de reguliere verkiezings­
oproep - dit verkiezingsjaar voor
het eerst via e-mail - ontvangen de
betreffende kiesgerechtigden op
beide dagen van stemming bovendien een e-mailbericht waarin de link
naar de stemmodule is opgenomen.
Deze link wordt gedurende de
verkiezingsperiode tevens vermeld
op diverse internetpagina’s van de
TU/e.
De bekendmaking van de voorlopige
uitslag van de Verkiezingen TU/e
2013 vindt plaats op donderdag 05
december a.s. in de Dorgelozaal
(Traverse); betreffende zitting van
het Centraal Stembureau begint om
14:30 uur.
De uitslag zal vervolgens zo spoedig
mogelijk gepubliceerd worden op
de betreffende webpagina’s.
Kijk voor meer informatie op:
www.tue.nl/verkiezingen
Elections TU/e 2013
The electronic polling for the TU/e
Elections of 2013 shall take place }
on Tuesday, December 03, and
Wednesday, December 04, 2013.
Next to the regular appeal to vote
(through e-mail), the enfranchised
students and staff members
concerned shall also receive an
e-mail message on both polling
days, in which a link to the polling
module is included. This link shall
be added to various web pages of
the TU/e during the polling period.
The announcement of the provisional
results of the TU/e Elections of 2013
- by the Central Electoral Committee
- will take place at 02.30 pm in the
Dorgelozaal (Traverse Building)
on Thursday, December 05, 2013.
For further information:
www.tue.nl/elections
DPO / TEACH: Teaching Support for
TU/e staff | Master class ‘Performance
skills’ for TU/e lecturers
From the first moment they step into
the stage, actors know how to capture
the attention of their audience.
Besides the content, the impact of
your lecture on your students, or
colleagues at a conference, depends
largely on your performance. In this
master class you will improve your
performance skills.
Date: 20 January, 2014 - Dutch version;
23 January, 2014 - English version.
Information: Harry van de Wouw (3126;
email [email protected])
For all DPO/ Teach training
More information at the website
DPO ‘Career and Development’.
Registration is possible at tue.
opleidingsportaal.nl. Participation
by teaching staff of the TU/e is free
of charge.
DPO / PROOF: PROviding Opportunities For PhD students | Teaching
and learning in higher education for
PhD students
Do you want practical tips to
improve your teaching? This training
provides you with useful information
and tools. Learn how to formulate
learning outcomes and select and
execute the appropriate teaching
UNIVERSITEITSBERICHTEN
methods. The participants will be
actively involved in discussions by
giving presentations and by giving
feedback to each other.
Date: 23 January 2014
Information: Harry van de Wouw (3126;
email [email protected] ).
Training ‘Intercultural Communi­
cation & Cooperation’
This training is especially for PhD
students in their first year, ideally
just after the start of your research.
The objectives are to help you
communicate and work successfully
across national and cultural borders
in a Dutch academic environment.
Various activities including simulations, presentations and group
discussions run through the whole
day and make the workshop very
interactive.
Date: 23 January, 2014
More information: Vincent Merk
(phone 2319; email [email protected]).
SAI | Invitation diploma award
ceremony SAI
3TU.School for Technological
Design, Stan Ackermans Institute
(SAI) invites you to the diploma
award ceremony on Thursday
12 December 2013. During this
ceremony the SAI design engineers
will receive their diploma,
a Professional Doctorate in
Engineering (PDEng) degree.
The festive presentation of diplomas
will take place in the Blauwe Zaal
in the Auditorium at Eindhoven
University of Technology at 15:00
hrs. The presentation will conclude
with a reception.
Uitnodiging diploma-uitreiking SAI
3TU.School for Technological
Design, Stan Ackermans Institute
(SAI) nodigt u uit voor de diplomauitreiking op donderdag 12 december
2013. Tijdens de uitreiking ontvangen
de Technologische ontwerpers van
het SAI hun diploma en de graad
Professional Doctorate in Engineering
(PDEng).
De feestelijke presentatie van de
diploma’s vindt plaats in de Blauwe
Zaal in het Auditorium van de
Technische Universiteit Eindhoven
vanaf 15:00 uur. De diploma-uitreiking
wordt afgesloten met een receptie.
MENS
Dienst Personeel en Organisatie |
Afscheid Nel Evers
Na een dienstverband van 34 jaar
bij de TU/e gaat Nel Evers per
01-01-2014 haar werkzaamheden
als HR-adviseur beëindigen en gaat
zij met vervroegd pensioen. Haar
afscheidsreceptie vindt plaats op
donderdag 19 december 2013, van
16.00-18.00 uur in de University
Club, HG.
Bureau voor Promoties en
Plechtigheden | Promoties
28 november 2013
Donderdag 28 november, 14:00 uur,
CZ4: promotie J.H. Ulmanen MA
(IE & IS)
Promotor(en): prof.dr.ir. G.P.J.
Verbong en prof.dr. J.W. Schot
Titel proefschrift: “Exploring policy
protection in biofuel niche development A policy and Strategic Niche
Management analysis of Dutch and
Swedish biofuel development,
1970-2010”
Donderdag 28 november, 16:00 uur,
CZ4: promotie ir. F.J.P. Karsten (IE & IS)
Promotor(en): prof.dr.ir. G.J.J.A.N.
van Houtum
Titel proefschrift: “Resource Pooling
Games”
Maandag 2 december, 14:00 uur,
CZ4: promotie C. Lancia MSc (W&I)
Promotor(en): prof.dr. R.W. van der
Hofstad
Titel proefschrift: “Looking through
the cutoff window”
Maandag 2 december 14:00 uur
CZ5: Promotie ir. M.M.L. Nieuwenhuizen (ST)
Promotor(en): prof.dr. E.W. Meijer
en prof.dr. R.P. Sijbesma
Titel proefschrift: “Competitive
Interactions in Supramolecular
Polymer Systems”
Maandag 2 december, 16:00 uur,
CZ4: promotie S.A. Hristova MSc
(ST)
Promotor(en): prof.dr. D. Vogt en
prof.dr. C. Müller
Titel proefschrift: “Continuous
Homogeneous Hydroformylation
with Integrated Membrane Separation: Kinetics, Mechanism and Jet
Loop Reactor Technology”
Maandag 2 december, 16:00 uur,
CZ5: promotie T.L. Hoang MSc (W&I)
Promotor(en): prof.dr. P.M.E. De Bra
Titel proefschrift: “Pattern Mining in
Data Streams”
Dinsdag 3 december, 16:00 uur,
CZ4: promotie I.K. Shishmanova
MSc (ST)
Promotor(en): prof.dr. D.J. Broer
Titel proefschrift: “Smectic nanoporous networks: properties and
hierarchical strategies towards
applications”
Dinsdag 3 december, 16:00 uur,
CZ5: promotie ir. K.C.H.J. Smolders
(IE & IS)
Promotor(en): prof.dr. C.J.H. Midden
Titel proefschrift: “Daytime light
exposure Effects and preferences”
Woensdag 4 december, 16:00 uur,
CZ4: promotie ir. L.E.E. Broeckx MSc
(ST)
Promotor(en): prof.dr. C. Müller en
prof.dr. D. Vogt
Titel proefschrift: “Cyclometalation
of Phosphinines via C-H Activation
Towards Functional Coordination
Compounds”
Woensdag 4 december, 16:00 uur,
CZ5: promotie J. Bocquel MSc (TN)
Promotor(en): prof.dr. P.M. Koenraad en prof.dr. H. Mariette
Titel proefschrift: “Atomic scale
exploration of natural and selfassembled quantum structures”
Maandag 9 december, 16:00 uur,
ZD: promotie S.A.M. Dolmans MSc
(IE & IS)
Promotor(en): prof.dr. A.G.L. Romme
In memoriam
Mens & Mening | 11
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
TUssen de oren
Rien van der Linden
Op 30 oktober j.l. is Rien van der Linden overleden. Hij werd 77 jaar.
Rien heeft zijn hele werkzame leven aan de TU/e doorgebracht binnen
de zogenaamde ‘warme’ werktuigbouwkunde. In de eerste jaren was hij
betrokken bij practica, maar later vond hij zijn rol als budgetbewaker
en bouwcoördinator.
Vooral de overgang van de laboratoria van de huidige TFE-groepen
vanuit het toenmalige Warmte en Stroming-gebouw naar een beuk
in het toenmalige W-laag heeft hij met grote volhardendheid en
voldoening begeleid.
We herinneren hem ons als een nauwgezet man, die altijd zijn
afspraken nakwam. We wensen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen
sterkte bij het dragen van dit verlies.
Namens bestuur en medewerkers faculteit Werktuigbouwkunde
Prof.dr. Philip de Goey, decaan
Ir. Alfons Bruekers, directeur bedrijfsvoering
Titel proefschrift: “The people behind
the technology: Decision making in
technology commercialization”
Maandag 9 december, 16:00 uur,
CZ4: promotie Y. Yang BSc (ST)
Promotor(en): prof.dr. C.E. Koning
en prof.dr. B. Liu
Titel proefschrift: “Experimental
and Theoretical Studies on Ethylene
Tri- and Tetramerization Systems:
the Quest for Selectivity”
Dinsdag 10 december, 14:00 uur,
CZ5: promotie R.M. Basale MSc (ST)
Promotor(en): prof.dr. J.W. Niemants­
verdriet en
Titel proefschrift: “Selective
catalytic hydrogenation of x, b unsaturated aldehydeto unsaturated
alcohol; Investigation of the role
of the promoter”
Dinsdag 10 december, 16:00 uur,
CZ4: promotie A.V. Cheruvathur MSc
(ST)
Promotor(en): prof.dr. J.W. Niemants­
verdriet
Titel proefschrift: “Surface Chemistry
of Flat-Model Ziegler-Natta Catalysts”
Woensdag 11 december, 14:00 uur,
CZ4: promotie ir. M.A.H. van
Elzakker (ST)
Promotor(en): prof.dr. I.E. Grossmann
en prof.dr. J. Meuldijk
Titel proefschrift: “Enterprise-Wide
Optimization for the Fast Moving
Consumer Goods Industry”
Woensdag 11 december, 16:00 uur,
CZ4: promotie ir. H.G.H. Vermeulen
(EE)
Promotor(en): prof.dr. K.G.W.
Goossens
Titel proefschrift: “Communicationcentric and abstraction-based
debugging of system chips”
Woensdag 11 december, 16:00 uur,
CZ5: promotie Dipl.-Phys.
F. Janoschek (TN)
Promotor(en): prof.dr. F. Toschi
Titel proefschrift: “Mesoscopic
simulation of blood and general
suspensions in flow”
Intreerede
Vrijdag 29 november, 16:00 uur, BZ:
intreerede prof.dr.ing. G.A. Kolb
(ST) - dhl
Titel: “Future Aspects of Energy
Technology”
DIVERSEN
Eindhoven Energy Institute |
EnergyDays about ‘Climate Change’
During this EnergyDays new
insights on climate science, the 5th
IPCC report and the societal impact
of climate science will be discussed.
With guest speakers as Wim van der
Zande (Radboud University), Peter
Kuipers Munneke (Institute for
Marine and Atmospheric research
(IMAU), UU), Caroline Katsman (KNMI,
Climate Research & Seismology,
Global Climate Division) and Henk
Brinkhuis (NIOZ).
This meeting will take place on
the 12 th of December in Filmzaal
De Zwarte Doos from 1.30 - 5.20 pm.
The admission is free. Please
register via: [email protected].
See for the complete program:
www.tue.nl/energydays
The Energydays is an initiative of
the Eindhoven Energy Institute.
The next EnergyDays take place on:
13th February and 19th June 2014.
3TU | Innovation & Technology
Conference
Looking for Dutch Innovations and
high-tech solutions, staying in tune
with the latest developments in the
areas of high-tech, health, energy
and mobility, and catching up with
existing business relations and the
opportunity to build new ones?
Then, you are cordially invited,
on behalf of the 3TU.Federation,
to attend the 3TU. Innovation &
Technology Conference, which will
be held at 6 December 2013 at the
Eindhoven University of Technology.
The Conference will start at 10.00
and the day will end with a gathering
at 16.30 which gives you the
opportunity to network with fellow
attendees from the corporate world.
http://www.3tu.nl/en/
conference/#programme
Meer keus leidt
tot ontevredenheid
In Cursor worden iedere twee weken
studenten, docenten, labs, technische
artefacten, de werkomgeving, het weten­
schappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische
loep gelegd door de medewerkers van
TU/e-opleiding Psychology & Technology.
Illustratie | Sandor Paulus
Sinds kort bestrijkt Netflix eindelijk ook de Nederlandse markt met hun online aanbod aan film
en series. Bijzonder is niet zozeer wát ze aanbieden, maar hóe! Netflix is ‘Big Data’ en dan doel
ik niet op de vele terabytes aan beeldmateriaal die gestreamd worden, maar op de gebruikersdata
(sterratings, klik- en kijkgedrag, sociale netwerken, geo-data) die gebruikt worden om te voorspellen wat de kijker leuk vindt en om goede aanbevelingen te doen. Zoals Xavier Amatriain,
de directeur ‘algoritmen’, graag vertelt op conferenties: “In Netflix, everything is a recommendation’. En naar eigen zeggen is 75% van wat er bekeken wordt gebaseerd op zo’n aanbeveling.
De vraag wat een goede aanbeveling is, wordt vooral gezien als een mathematisch probleem,
een zoektocht naar het algoritme dat het meest nauwkeurig voorspelt. In 2006 loofde Netflix
nog een prijs van één miljoen dollar voor een algoritme dat tien procent meer accuraat kon
voorspellen dan hun eigen CineMatch. Een combinatie van achthonderd algoritmen won ruim
twee jaar later de wedstrijd.
Zo’n wedstrijd levert veel nieuwe kennis en methoden op. Maar de drang naar vergaande
optimalisatie binnen Big Data gaat soms voorbij aan het uiteindelijke doel: de gebruiker
een betere ondersteuning en ervaring geven. Als psychologen kijken we specifiek naar die
gebruikerservaring. Onderzoek laat zien dat een overvloed aan teveel vergelijkbare, aantrekkelijke opties leidt tot ontevredenheid en moeite met het kiezen. Je wint dus wellicht meer
UR-podium
Stelling:
Bij een groeiende
TU/e-populatie moeten
er concessies gedaan
worden om de
leefbaarheid op de
campus te waarborgen
Het Forum, dat tot voor kort
bekend stond als de markthal van
het MetaForum, is bedoeld als
evenementenplein, een plek waar
studenten, medewerkers en de
TU/e de mogelijkheid hebben
aan gebruikerstevredenheid als je dat probleem oplost. De combinatie van kennis van mense­
lijk beslisgedrag en aanbevelingsalgoritmes brachten ons het idee van een slim diversificatie
algoritme. Door een set aanbevelingen meer divers te maken, vonden we inderdaad dat gebruikers
net zo tevreden zijn met de optie die ze kiezen uit een set van vijf diverse aanbevelingen als
met een keuze uit de twintig best voorspelde. Ook al
betekent dit dat ze uit die diverse set eigenlijk juist
minder ‘hoog’ voorspelde films kiezen. Liever een
verrassende film die 4,5 ster voorspeld wordt dan
een triviale 5-sterren film…
Op 2 december wordt het Data Science Center Eindhoven gelanceerd. Uniek in dit centrum is de samenwerking tussen diverse faculteiten vanuit een technisch
maar ook een sociaal-wetenschappelijk perspectief,
met aandacht voor de persoon achter de data. Big data
wordt op deze manier echte ‘data science’.
De drang naar
optimalisatie
van Big Data
schiet soms het
doel voorbij
Martijn Willemsen | u
niversitair docent Besliskunde / Consumentengedrag,
Human-Technology Interaction
Voordelige drankjes versus duidelijkheid
een promotieactie, buitenborrel
of activiteit te organiseren. Bij dit
soort activiteiten is altijd behoefte
aan een hapje en/of drankje, die
van oudsher voordelig door de
organisatoren verschaft kunnen
worden. Helaas wordt het Forum
echter gezien als onderdeel van
het gebouw MetaForum, waar
strenge cateringeisen gelden.
De TU/e is namelijk bezig met
het verder reguleren van catering­
regels. Waar de huiscateraar
eerder alleenrecht had op catering
in het Auditorium en de Zwarte
Doos heeft hij dit, volgens de
regelementen, in het MetaForum
nu ook, uitzonderingen daargelaten.
Uit gesprek met Dienst Interne
Zaken is gebleken dat soortgelijke
regels waarschijnlijk ook in het
nieuwe gebouw Flux doorgevoerd
worden. Dit alles om grotere
uniformiteit en één aanspreekpunt
voor alle cateringaangelegenheden
te creëren. Dit is één van de vele
gevolgen van de groeiende
TU/e-gemeenschap. Met grotere
studenten- en medewerkersaantallen
komt ook de behoefte aan meer
regulering. Hierbij moeten de
overkoepelende belangen van de
‘bewoners’ van de campus echter
niet uit het oog verloren worden.
Groep-één zal zich tijdens dit
proces blijven inzetten om
studentinitiatieven zo soepel
mogelijk te laten verlopen. Wij zien
echter ook in dat we samen de
campus leefbaar moeten houden
en hiervoor is het essentieel dat het
duidelijk is wie verantwoordelijk is.
Wessel Prin
s, G
roep-één
12 | Focus
28 november 2013
Tekst | Tom Jeltes
Foto’s | Bart van Overbeeke
De TU/e beschikt sinds dit najaar over een nieuw laboratorium;
het zogeheten ‘Darcy Lab’. Hier worden met een unieke
combinatie van röntgen- en MRI-technieken de geheimen
ontrafeld van transport in poreuze materialen, onder meer
om betere materialen voor energieopslag te ontwikkelen.
Het Darcy Lab krijgt dan ook als ondertitel
‘Building blocks for energy’ mee.
Het lab bevindt zich in GeminiNoord en hiermee is de groep
Transport in Permeable Media
(TPM) van Technische Natuur­
kunde te gast in het ecosysteem
van de faculteit Werktuigbouw­
kunde, waarmee ook wordt
samengewerkt op het gebied
van energieonderzoek.
Met het Darcy Lab heeft TPM
de ambitie de leiding te nemen
in materiaalonderzoek voor
energieopslag in de vorm van
warmte. Samen met de groep
Energy Technology van Werktuigbouwkunde wordt in een
speciale reactor -die in de
scanner past - gekeken naar
Darcy Lab: meer dan een magnetenlab
zouthydratatie onder invloed
van waterdamp. Zout is een
veelbelovend opslagmedium
voor warmte-energie, omdat bij
de vorming van waterhoudende
zoutkristallen veel warmte
vrijkomt. De bedoeling is op deze
wijze een efficiënte warmtebatterij te creëren. Daarnaast
biedt het nieuwe lab de mogelijk­
heid om materiaalonderzoek te
doen onder extreme omstandig­
heden. Zo wordt het kookgedrag
van water in poreuze materialen
-zoals beton- onderzocht in
experimenten waarbij temperaturen van meer dan zeshonderd
graden Celsius worden bereikt.
Applicatielab | Deze ruimte is ingericht als
chemisch lab voor het prepareren van de samples.
Focus | 13
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
Medische MRI-scanner (1,5 Tesla) |
Deze MRI-scanner is wellicht de enige medische
scanner ter wereld die wordt ingezet voor
materiaalonderzoek. Door het grote inwendige
volume van het apparaat -immers ruim genoeg voor
een mens- kan er een volledige experimentele
opstelling in. Het materiaal kan daardoor worden
doorgemeten terwijl het wordt gemanipuleerd.
Om de scanner geschikt te maken voor materialen
met magnetische verontreinigingen, wordt vaak
met eigen ‘gradiëntspoelen’ gewerkt.
Röntgendiffractie | Met deze machine kan de afstand tussen
atomen in een kristalrooster worden gemeten. De bedoeling is dat
de meetkop wordt aangepast zodat ook de relatieve vochtigheid
en temperatuur kunnen worden gemeten, wat van belang is bij het
onderzoek naar warmteopslag in zout.
Henry Darcy | Henry Darcy (1803-1858) was een Franse
ingenieur, gespecialiseerd in hydraulica. Onder wetenschappers
is hij bekend om zijn ‘wet van Darcy’, die de stroming van
grondwater beschrijft. Meer precies stelt de wet dat ‘de stroming
van water door een volume zand evenredig is aan het verschil
in waterhoogte tussen beide einden van het volume en
omgekeerd evenredig met de lengte’.
NMR-scanner (4,7 Tesla) | Deze magneetscanner
is speciaal gebouwd voor metingen aan poreuze materialen.
Door het hoge magneetveld is hij tien keer zo gevoelig
als de medische scanner. Hierdoor zijn snelle processen
te volgen op kleine schaal, zoals watertransport binnen
kristallen. Uniek is dat met deze scanner meerdere soorten
ionen, zoals natrium en chloride, tegelijk kunnen worden
gemeten.
CT-scanner | Dit apparaat dat driedimensionale röntgen­
afbeeldingen maakt, is complementair aan de medische
MRI-scanner. Terwijl met MRI vochttransport zichtbaar wordt
gemaakt, is op de CT-scan de plaatselijke dichtheid van
het materiaal te zien. Hierdoor kan worden vastgesteld hoe
bijvoorbeeld scheurvorming samenhangt met vochttransport.
Ook deze scanner beschikt over een grote binnenruimte.
Deze scanner moet nog geïnstalleerd worden.
14 | Uitgelicht
28 november 2013
Uitgelicht | 15
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
Prof.dr.ir. Erwin Kessels (40)
“Je moet je eigen pad uitstippelen”
Interview | Joep Huiskamp
Foto’s | Bart van Overbeeke
Erwin Kessels geeft als hoogleraar plasma & materials processing
sinds 2011 leiding aan een groep van 45 mensen. Hij geldt als
expert in het maken van ultradunne lagen voor bijvoorbeeld
zonnecellen en halfgeleidertoepassingen, is wetenschappelijk
directeur van het NanoLab@TU/e, sleepte in 2009 een Vici-beurs
van anderhalf miljoen euro in de wacht en werd uitgeroepen tot
TU/e-brandweerman van het jaar.
“Ik ben opgegroeid in Helden op de
grens van Noord-Limburg en Brabant.
Ik was een nakomer; mijn zus is tien
jaar ouder. Mijn vader werkte bij
een bedrijf in het dorp. Ik was als
jongen niet zo sportief, maar dat ben
ik nu aan het inhalen: mountainbiken,
hardlopen en een paar keer per week
mijn baantjes trekken in het zwembad.
Dat heb ik nodig om mijn hoofd leeg
te krijgen en het schept ruimte voor
nieuwe ideeën. Als kind was ik lid
van Jong Nederland, een soort
scouting, maar dan zonder de
uniformen. Het was een gemengde
en hechte vriendenclub en we zien
elkaar nog jaarlijks. Ik herken die
mix van mensen met verschillende
opleidingsniveaus een beetje bij de
TU/e-brandweer. Dat houdt je met
twee benen op de grond. Op de lagere
school sprong ik er als leerling niet
meteen uit, maar de Cito-toets ging
heel goed en ik wilde graag naar het
vwo. Ik vond het een sport om in de
wiskundeles het boek sneller door
te werken dan het lestempo vereiste.
Ik hield van uitdagingen, maar ook
van uitgaan en met vrienden achter
de meiden aan gaan. We gingen
naar hardrockfestivals als het
roemruchte Dynamo Open Air in
Eindhoven. Om voor de kenners
mijn positie te markeren: ik had
absoluut niks met Metallica, maar
kan de muziek van Slayer nog
steeds waarderen.
Natuurkunde vond ik een uitdagend
vak, dus dat werd mijn studiekeuze.
Van mijn klasgenoten trok er een
grote groep naar de TU/e en dat leek
me een natuurlijke bestemming.
Ik wilde hier mijn eigen pad uitstippelen, niet om me af te zetten tegen
de omgeving waar ik vandaan kwam,
maar om onafhankelijk te zijn en zelf
aan het stuur te zitten. Misschien
is dat een eigenschap die bij een
hoogleraar hoort.
Ik begon in 1991 met mijn studie.
We kregen college van een generatie
hoogleraren die nu met emeritaat
is. Zoals Frans Sluijter - die ons in
een college over relativiteitstheorie
herinnerde aan de ‘goniometrie die
jullie nog van de HBS kennen’.
Frans Blom, Wim de Jonge en Jan
de Graaf waren ook inspirerende
docenten. Het was wel even wennen
aan het tempo: moet ik al die
wiskundige bewijzen kunnen
reproduceren? Maar mijn eerste jaar
ging goed, ik haalde mijn propedeuse
en ging in een studentenhuis in
Tongelre wonen. Met een man of
25 richtten we het Fysisch Genootschap NWYVRE op. Niet heel fysisch,
maar vooral gericht op uitgaan en
gezelligheid. Veel mensen uit die
tijd zijn gaan promoveren en ze
werken nu op heel verschillende
plekken. Ik schat dat er een stuk of
tien bij ASML zijn terechtgekomen.
We komen nog steeds bij elkaar.
“Het gaat mij om
het verleggen
van grenzen”
Ik vond natuurkunde leuk en het
ging mij toen, zoals nu, om het
verleggen van grenzen. Studie­
vereniging Van der Waals organiseerde interessante excursies en ik
las de boeken van Richard Feynman.
De opleiding duurde destijds vier jaar,
maar ik vulde een vijfde jaar met
extra vakken en een extra stage aan
de Université Paris-Sud in Orsay.
Ik ging me daar met plasmafysica
bezighouden en dat vind ik nog steeds
een prachtig vak. Ieder weekend
struinde ik in Parijs de musea af.
Ik kon in die stage mijn eigen plan
trekken en kwam met een voldaan
gevoel terug.
Ik studeerde af bij Daan Schram en
Richard van de Sanden. Daan was
destijds hoogleraar in deze groep
en Richard universitair docent.
De laatste ben ik een aantal jaar
geleden opgevolgd als hoogleraar.
Ik heb altijd een wetenschappelijke
drive gehad en promoveren was een
logisch vervolg op mijn afstuderen.
Ik mocht me op een project storten
met de titel ‘Zonnecellen voor de
21ste eeuw’. Daar kwam de uitdaging
bij dat we ons als Eindhoven in dit
vakgebied nog moesten bewijzen.
De deskundigen zaten in Delft, Utrecht
en bij ECN in Petten. Wij waren de
new kids on the block en moesten
laten zien dat we in staat waren om
hoge kwaliteit laagjes te produceren.
En dat lukte: de anderen konden
niet om ons heen.
Ik heb tijdens mijn promotieonder-
zoek een uitstapje gemaakt en wat
geëxperimenteerd met de depositie
van antireflectielagen van silicium
nitride voor kristallijn silicium
zonnecellen. Met dat werk ben ik
later doorgegaan en uiteindelijk is
de door ons ontwikkelde technologie
overgenomen door het Eindhovense
OTB Solar. Kristallijn silicium was en
is de meest toegepaste technologie
op zonnecelgebied. De verwachting
was dat die snel opgevolgd zou
worden door flexibele zonnecellen
van dunnefilm silicium en dat daarna
organische zonnecellen het zouden
overnemen. Binnen de TU/e werkt
de groep van René Janssen hard
aan de ontwikkeling van dat laatste
type, maar die blijft voorlopig nog
op het niveau van proof of principle.
“Ik ben er trots
op dat mensen
hun boterham
verdienen
dankzij ons
onderzoek”
Negentig procent van de markt is
nog steeds kristallijn silicium en
aan deze zonnecellen is stap voor
stap veel te verbeteren. Daar is
grensverleggend fysisch onderzoek
voor nodig. Maar bedrijven kunnen
er in ieder geval nu al geld mee
verdienen. In de samenwerking met
bedrijven kun je als onderzoeksgroep het verschil maken. We zijn
binnen de faculteit Technische
Natuurkunde een van de groepen
met de meeste industriële interactie:
denk aan bedrijven die apparatuur
maken om zonnecellen te produceren,
zoals OTB Solar (nu Roth & Rau),
maar ook Levitech en SoLayTec.
Het is in die internationale markt
momenteel een hard gevecht om te
overleven, maar ik ben er trots op
dat er behoorlijk wat mensen hun
boterham verdienen met technologieën die gebaseerd zijn op ons
onderzoek. We werken ook samen
met bedrijven die apparatuur
maken voor toepassingen in de
halfgeleiderindustrie of nano­
technologie, zoals ASML of FEI.
Ik ben ook content met onze
samenwerking met Oxford Instruments. Op een gegeven moment
zijn we overgestapt naar atoomlaagdepositie met behulp van
plasma’s. Niemand wist eigenlijk
hoe dat werkte. Ik heb wat consultancy voor Oxford Instruments
gedaan en vervolgens zijn ze met
onze hulp een apparaat gaan
bouwen. Met STW-steun konden
we toen ook in onze cleanroom
zo’n apparaat neerzetten.
Wij ontwikkelden processen,
konden er afstudeerders en
promovendi op zetten en Oxford
Instruments bracht zijn klanten hier
naartoe. Bij plasma assisted atomic
layer deposition denken collega’s
over de hele wereld nu eerst aan
Eindhoven.
Wetenschappelijke samenwerking
met een bedrijf kan zo dus succesvol
zijn. Het gaat niet om hard werken
alleen, dat doen we natuurlijk ook.
Je moet vooral gedreven zijn en
strategisch kunnen nadenken en
dan kun je de hele wereld aan.
Ik houd mijn studenten voor dat ze
hun eigen pad moeten uitstippelen.
Er zijn er altijd wel een paar die
dat oppikken. Onze groep telt 45
mensen en ik blijf zoeken naar de
balans tussen Nederlandse en
buitenlandse instroom: die is nu
fifty/fifty en daar ben ik heel blij mee.
“Ik vraag me
wel eens af
hoe lang ik
dit volhoud”
Atoomlaagdepositiereactor in de cleanroom.
Ik begeleid zelf dagelijks zo’n 12
promovendi en dat is wel een beetje
veel. Leidinggeven aan een groep
van 45 blijft een stevige uitdaging,
je moet die toko draaiend houden,
financieel en organisatorisch. Er komt
veel op je af en mijn agenda is zo vol
dat ik me wel eens afvraag of dit
lang vol te houden is.
Bovendien ben ik betrokken bij
allerlei andere initiatieven aan de
TU/e, zoals het Bachelor College.
Ik wil eigenlijk zeven uur per week
sporten en heb ook een privéleven.
Slapen heb ik al teruggebracht tot
het minimale. Ik ben geen echte
perfectionist, maar ik kan niets iets
half doen als het me aan het hart gaat.
Dus gaat het om keuzes maken.
Gezien de drukte ligt het nu niet
voor de hand om er een bestuurlijke
taak in de faculteit of de universiteit
bij te nemen. Maar ik blijf uitdagingen
zoeken en die zijn er gelukkig
voorlopig nog genoeg. Ik verwacht
niet dat ik over tien, laat staan
twintig jaar, nog op dezelfde manier
hoogleraar zal zijn. Wie weet zit ik
in het buitenland. Het lijkt me ook
interessant om CTO of CEO van een
bedrijf te zijn. Ik vind het leerzaam
om te zien hoe Hans van Duijn het
vak van rector invult, alhoewel ik
betwijfel of ik voor zo’n functie de
skills zou hebben.
Het zijn met name de mensen in
mijn groep die mijn drijfveer zijn.
Where innovation starts gaat in
essentie om de mensen die je
opleidt en die in de maatschappij aan
de slag gaan. Voor de universiteit
liggen er nog genoeg uitdagingen.
De aansluiting tussen de TU/e en
de wereld van creativiteit vind ik
een interessante. Als ik meer tijd
had, zou ik daar aan willen werken.
Ik heb wat met kunst, maar ook
met initiatieven die een boodschap
kunnen uitdragen. Naast inhoud
vind ik vorm ook erg belangrijk,
maar kwaliteit moet natuurlijk
bovenaan staan.
Ik denk dat we internationaal echt
een goede universiteit zijn, maar
dat moeten we ook zien te blíjven.
Het heeft geen zin om ons te veel
te richten op mondiale brands als
Stanford of MIT. We zijn nog lang
niet klaar. Laten we vooral bij
onszelf blijven en geen anderen
gaan kopiëren. Het kan en moet
hier allemaal nog beter, maar ik
pleit voor de TU/e als norm.”
Sinds 1994 verscheen in het relatieblad Matrix de rubriek
‘De Vonk’, waarin de drijfveren, passies en ambities van
TU/e-hoogleraren worden beschreven. Sinds Matrix eind
2011 overging in het nieuwe relatieblad Slash wordt de
reeks voortgezet in Cursor. Dit portret van Erwin Kessels
is nummer 77 in de reeks.
Dunnefilm silicium samples voor plasmadepositie-opstelling.
16 | Student
Clmn
28 november 2013
Aanschuiven bij
tagliatelle met garnalen
Ari (Jorg de Bont, master ID)
maakt tagliatelle met garnalen
(voor 3 tot 4 personen)
Alain Starke
masterstudent
Innovation Scien
ces
Ontdooi een zakje reuzengarnalen (500 g
van de AH). Pel ze en haal het darmkanaaltje
eruit. “Erg makkelijk”, volgens Ari.
Perfecte
Puntjes™
Mijn verwachtingen zijn torenhoog
terwijl ik een flacon Andrélon
Perfecte Krul open: Ik had altijd al
haar, ik had altijd al krullen, maar
nooit perfect gekruld! Hoe ‘bad’ mijn
hair day dan ook mag zijn, ik mag
met zo’n ‘perfecte’ naam toch alleen
perfectie verwachten?
Een straffe, pluizende mat bevolkt
nu mijn nek, omdat ik niet naar de
Zwitserse kapper durf (Franse
keuvelgesprekken) en wil (+/- 40 CHF).
Natuurlijk kan ik ‘gewone krulshampoo’
kopen, maar tegen betaling van een
paar extra euro’s ga ik toch voor
‘perfectie’?
Er moeten meer mensen zijn die
deze Andrélon-filosofie aanhangen.
Vermoedelijk ook onderwijsminister
Jet Bussemaker, de perfectionist.
Haar steile, blond geverfde manen
voelen ’s ochtends vast aan als
gespleten stro, maar gelukkig heeft
ze Andrélon Perfecte Puntjes.
Terwijl Jet in de douche haar hoofdhuid
masseert met ‘Perfecte Puntjes’,
Andrélon-filosofeert ze haar
onderwijsplannen: “Als ik kan
betalen voor perfect haar, waarom
betalen we dan niet voor perfect
onderwijs? Studeren is een investering
in je carrière: voor perfecte puntjes
mag je heus wat meer betalen.”
Van Jet mogen universiteiten dubbel
collegegeld vragen voor hun Honorstracks. Het onderwijs dreigt daarmee
te degraderen tot een commodity,
een overvloedig gebruikersproduct
voor eenieder die betaalt. Niet langer
krijgen de beste studenten beter
onderwijs, maar de klanten met de
dikste portefeuilles.
Het onderwijs degraderen tot een
individualistisch product gaat
compleet voorbij aan alle voordelen
die hoog opgeleid personeel heeft
voor de kenniseconomie dat menig
kabinet nastreeft. Je kunt op deze
manier niet excellentie kopen,
Honors is zo slechts een labeltje dat
bestaande docenten wegtrekt van
‘reguliere’ studenten en hen dwingt
meer tijd te besteden aan Perfecte
Puntjes-studenten.
Ik blij dat de TU/e niet mee doet aan
dit onzinnige plan. Laat ze maar
investeren in het uitdagend houden
van een uit haar voegen groeiend
Bachelor College. Iedereen moet de
kans krijgen om eruit te springen:
binnen én buiten een Honors-track.
Student | 17
Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl
Pyter Sely is een voormalig weeshuis aan de Willem
Barentzstraat in Woensel. Een particuliere huisbaas
verhuurt het nu aan tien studenten die aan de Fontys
of TU/e studeren of net klaar zijn met de studie. Het is
een hechte groep. Geen van allen weet waarom het
huis Pyter Sely heet. Misschien komt Bert (Douwe van
Nijnatten, net klaar met master Embedded Systems)
erachter; hij is begonnen met de stamboom van het huis.
Zijn er huisregels?
Er is maar één belangrijke regel: je noemt elkaar en
jezelf in huis bij de bijnaam die je gekregen hebt toen je
er kwam wonen. Zo kreeg Cursor een hand van Ari, Baf,
BiBi, Snooki, Manus, Kip, JW en Eddy. Verder moet je
je eigen rommel achter je opruimen en in de keuken
moet je stapelen - ongewassen vaat sorteren. Ook mag
je de huisfeut klieren. Dat is nu JW (Toine Schmetz,
eerstejaars Werktuigbouwkunde). Er zijn geen sancties.
Bij het uitgaan daarna ontmoeten we veel oudhuisgenoten.” Ook mag je het jaarlijkse huisfeest
niet missen. Vanwege de megagrote tuin komen
er wel tweehonderd bezoekers. De muren en de
kleding worden aan het thema aangepast.
Het vorige feest heette ‘King of neon’.
Wat moet je niet meemaken?
• De dag na het kerstdiner
• Dat de brandweer komt wanneer Pyter Sely in de tuin
in een olievat een fikkie stookt
• Als de kat in de gang gescheten heeft. Kat Muis is al
14 jaar oud en achtergelaten door oud-huisgenoot.
Ook een soort weeskindje.
je
Wil jij ook met
genoten
culinaire huis
k?
in deze rubrie
Mail dan naar
l
[email protected]
Kook een zak (500 g) tagliatelle.
Fruit drie tenen knoflook, een rode peper
en voeg de garnalen toe.
Dan 125 ml witte wijn erbij en een blikje
tomatenpuree.
Tot slot 8 in stukjes gesneden gedroogde
tomaten, verse basilicum en vers citroensap
erdoor.
Vul een bord met tagliatelle en schep daar
deze rode saus op. Morgen weer groente eten!
Wat is de lijfspreuk?
• Bier is nat
• Eén bier is geen vrienden
• Laten we elkaar geen mietje noemen
• Op een lege maag kun je niet kotsen
Naast deze lijfspreuken kent Pyter Sely een
scheldwoord voor een huisgenoot die niet meedoet
met huisactiviteiten of bij het drinken: ‘Laffe herder’.
Wat moet je meemaken?
Huisuitjes en het kerstdiner. “In november zijn we
nog naar Brussel geweest”, zegt Eddy, “en bij het
kerstdiner komen alle bewoners plus aanhang
én de mensen die minder dan een jaar weg zijn.
Interview | Norbine Schalij
Foto’s | Rien Meulman
TU es
Waarmee hoop jij ooit een Nobelprijs te winnen?
“Ik weet niet of ik wel een Nobelprijs wíl winnen. Ik wil dingen ontwerpen die
mensen verrassen. Dat is uitdaging genoeg.”
En hoe is het in Daejeon?
Wat moet je als student in Eindhoven zeker hebben gedaan?
“Je moet een vriendenclub hebben en daarmee samen koken, eten en uitgaan.”
Als je jezelf een keer kon -laten- teleporteren, waar zou je dan naartoe
gaan?
“Ik zou wel terug willen naar Roemenië waar ik tijdens een middelbareschoolvakantie met straatkinderen gewerkt heb. Maar ik zou ook wel naar iets nieuws
willen: Afrika of de maan. Of, nog beter: naar een andere teleporteermachine.
Wat zou je na je bachelor of master willen gaan doen?
“Ik spaar voor een wereldreis om over de hele wereld inspiratie op te doen voor
mijn carrière of voor een promotieonderzoek.”
Met wie zou je graag een biertje willen drinken?
“Met mijn vrienden. Ik leer veel van mijn vrienden omdat zij eigen visies hebben.
Ik drink graag een biertje met ze om te brainstormen.”
Wat is het gekste dat je tijdens je studentenleven hebt meegemaakt?
“Ik heb nog maar een kort studentenleven gehad als eerstejaars. Ik woon nog bij
mijn ouders in Valkenswaard. Daarbij: ik vind niet zo gauw iets gek. Ik ben wel
wat gewend.”
Waar kunnen ze jou ’s nachts voor
wakker maken?
“Als het ze lukt mij wakker te maken,
dan kan het voor een goed feestje of chocolade.”
Michelle van Lieshout (18 jaar)
eerstejaars Industrial Design
Michelle
wil
over de N de vraag
obelprijs
uit
deze rub
riek. Daa
rvoor
in de pla
ats wil ze
we
wat je he
t liefst do ten
et in
je vrije tijd
.(NS)
Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten
van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over
de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.
Daejeon is, in twee woorden: te gek!
De eerste helft van mijn masterproject van Applied Physics doe ik bij het National Fusion Research
Institute (NFRI) in Daejeon, Korea. KAIST-studenten zijn onder de indruk als ik vertel dat ik bij het NFRI
zit. Terecht, hier staat de KSTAR tokamak, één van de grootste in zijn soort. Hiermee wordt flink
bijgedragen aan het wereldwijde fusie-onderzoek, de grote gezamenlijke voorbereiding voor ITER.
Maar daarnaast heeft Zuid-Korea ook hoge ambities om zelf de volgende generatie machine te
ontwikkelen. Al met al heel stoer om eens in het echt te zien gebeuren wat je in colleges dient aan te
nemen.
Onze vakgroep in Eindhoven (FUSION) heeft een contract om hier een meetmethode te ontwerpen en
installeren die de magneetvelden in het binnenste van het plasma meet (MSE voor de kenners). Dit is
belangrijke informatie voor veel analyses, dus mijn verhaal kan op veel belangstelling rekenen. Ook
het zijn van de vriendelijke Nederlander helpt mee. Sterker, Eindhoven is voor hen de bekendste stad
van Nederland, vanwege Hiddink, Park Ji-Sung en natuurlijk ook de TU/e.
Korea is een prachtig land, met vrijwel overal bergen. Daarom woont zo’n negentig procent van de
bevolking in steden en zo’n negentig procent daarvan leeft in appartementenflats. Goed eten is er
goedkoop, mensen zijn open en vriendelijk, het land is modern en goed georganiseerd. Ik vond het
hier helemaal te gek: vele mooie ontmoetingen en activiteiten (taalles, stedentrips, modderfestival,
WK roeien, rauwe vis, kimchi maken voor de ouderen, soju, presenteren op een Aziatische conferentie, makkeoli, voetballen, de wilde natuur, de DMZ), het was allemaal fantastisch, inspirerend of een
combinatie van beide.
De tweede helft van het project doe ik weliswaar in Eindhoven, maar ik zal nog veel terugdenken aan
deze prachtige tijd, wanneer ik alle herinneringen nalees en aanvul op mijn blogje over fusie, fysica,
KSTAR en Korea (www.magnetischedonutkamer.wordpress.com).
Jal gayo!
Gu
mastidero Lange,
Applie student
d Phys
ics
Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan
deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland?
Stuur dan een mailtje naar [email protected].
Foto | Bart van Overbeeke
Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl
18 | Mens
28 november 2013
3
Dinsdag december, 21.00 uur, Caf
é Spijker,
Stratumseind 17-21 Eindhoven
F.A.C.U.L.T.I. - Full Moon Party
Tijdens de tiende lustrumweek van
Studievereniging Industria
zal er weer een groot open feest geor
Spijker. De dresscode is makkelijk: ganiseerd worden in Café
colourful. Het eerste fust is
gratis!
Elise van den Hoven
Entreekosten: geen
http://industria.tue.nl/event/fullmoon-pa
“Iedereen heeft wel iets met herinneringen”
rty/
don’t
TU/e and Eindhoven so you
Cursor collects all events at
, and
nts
eve
ic
athletic and academ
have to. Symposiums, films,
notify
can
You
nl.
ue.
or.t
urs
w.c
at ww
to
parties: you can find them all
ail
em
an
d
sen
website, please
e
us of new events through our
her
will
ine
gaz
Ma
sor
Cur
do so.
[email protected] if you want to
ing happenings.
publish a selection of upcom
Woensd
ag de
ce
Blauwe
Zaal Aud mber, 12.40-13
.35 uur,
i
torium
Tel u
4
it je win
st
Moreel
en wins verantwoord on
Dat voo t maken gaan n dernemen (MV
het niet rstanders van Miet altijd samenO)
bedrijve alleen een moreVO beweren da .
strategien, maar ook de le plicht is voo t
is volgen als het op win verstandigste r
aanvech s Professor Du st maken aank
omt,
bbink ze
tbaar.
er
Entreek
http://wosten: geen
nl/agen ww.studiumge
da/overz
n
icht/tel-erale-eindhove
n
uit-je-w
inst/0/5 .nl/
50/
Friday Dece
mber
Auditorium
TU/e
3TU Innov
ation & Te
chnology
Conferenc
e
3TU Innovat
innovations ion & Technology Confe
latest devel and high-tech solution rence Looking for Dutc
and mobilityopments in the areas o s, staying in tune with h
and the opp , and catching up with f high-tech, health, en the
invited, on bortunity to build new on existing business relaergy
Innovation &ehalf of the 3TU.Feder es? Then, you are cord tions
6 December Technology Conferen ation, to attend the 3T ially
U.
The Confere 2013 at the Eindhovence, which will be held at
n
U
ce
n
iv
w
er
ill
si
st
ty
art at 10.00
a gathering
of Technolo
an
network wit at 16.30 which gives yo d the day will end wit gy.
h fellow atte
h
u the opport
ndees from
the corpora unity to
Language: En
te world.
Entrance fee: glish
n
o
n
e
http://www
.3tu.nl/en/c
onference/
2.00 uur,
mber, 20.00-2
ce
e
d
g
a
d
n
indhoven
Zo
dentenkapel E
tu
S
n
e
rk
e
k
s
Thoma
ite
8
ert Ensu
Najaarsconc
rkest Ensuite, k
het symfonieo
ie
Het zijn verwarrende tijden. In het
beeldscherm praat een enthousiaste
onderzoekster over haar project.
Fris gewassen en gestreken op
maandagochtend 9.34 uur. Hartje
Sydney, waar de zon volop schijnt.
Aan de andere zijde van de
Skype-lijn loopt de zondag ten
einde. Bijna middernacht, hartje
Eindhoven, waar de regen en wind
in het donker om zich heen slaan.
Nee, medelijden hoeven we niet te
hebben met dr. Elise van den Hoven.
De universitair hoofddocent van
de faculteit Industrial Design zit
al ruim een jaar in Australië.
Met zonneschijn en wind in de rug.
De voorbereiding van haar
onderzoeksproject is afgerond en
het echte werk gaat beginnen.
Tot 1 november 2017 heeft ze de
tijd om haar project Materialising
Memories tot een goed einde
te brengen. Mede dankzij een
Vidi-beurs van NWO is afgelopen
zomer een samenwerking op gang
gekomen tussen de TU/e en de
Australische evenknie UTS.
Van den Hoven heeft nu op iedere
universiteit twee aio’s onder haar
hoede. Zij gaan dingen bedenken
om het ‘alledaagse herinneren’
van mensen te ondersteunen.
“We verzamelen zo veel digitale
media die we helemaal niet
gebruiken zoals we zouden willen.
Vakantiefoto’s bijvoorbeeld.
Iedereen heeft ze, veel te veel,
niet georganiseerd, waardoor ze
meestal onvindbaar worden.
We willen nieuwe manieren
bedenken om die media meer
toegankelijk en bruikbaar te maken.
Er zijn zoveel vragen en kansen.
Iedereen mag contact met me
opnemen over dit thema. Ja, dat
gebeurt nu al. We krijgen veel
positieve respons. Iedereen heeft
wel iets met herinneringen.”
“Ik ben meer
van de fysieke
herinneringen”
Het geheugenkaartje van haar
eigen fototoestel loopt niet snel
vol. De lens is selectief en verkiest
landscape boven portrait. “Dan kan
ik de foto’s gebruiken als screensaver
of achtergrondbeeld voor mijn
desktop. Eigenlijk ben ik ben meer
van de fysieke dingen als het
gaat om herinneren”, bekent ze.
Even later zwaait er een lichtblauw
boterhamtrommeltje door het
beeld. “Kijk, van de HEMA”, lacht
ze. “En deze heb ik zelf gespaard
van mijn Douwe Egbertspunten.”
Een blinkende thermoskan flitst
voorbij. Dan een sieraadje van
vriendin Manon en een plastic
armbandje, cadeau gekregen van
haar achtjarige nichtje. Simpele
dingen die herinneren aan
Nederland. En aan Mies Bouwman
met haar tv-programma ‘Aan de
lopende band.’ Teruggeworpen
in de tijd. Maar niet lang.
Als spin in het onderzoeksproject
is Elise twee keer per jaar enkele
weken in Eindhoven aanwezig.
Ze houdt zich dan bezig met
onderzoek. In Sydney verricht ze
ook onderwijstaken. Tussen de
bedrijven door geeft ze lezingen en
bezoekt workshops in Indonesië,
Zuid-Afrika - you name it. Veel
communicatie verloopt via e-mail,
Skype, Google Hangouts. “Prima
voor de afvinklijstjes, maar ik
spreek mensen op de meest rare
tijdstippen. Meestal ben ík de pineut
tot ’s avonds laat,” grinnikt ze.
Ze draait de vastgeketende laptop
met enige moeite rond. Een boekenkast, een fiets, wat punaises en
papierwerk aan de muur. Het kleine,
bescheiden interieur van een
‘associate professor’. Door het
raam valt fel daglicht. Elise voelt
zich senang in Sydney. Een woning
met uitzicht op de haven. Pendelend
naar het werk op haar fiets langs
de waterkant. Een tevreden partner
aan haar zijde met eveneens een
boeiende baan (firma Dolby).
“Dat was een van de eisen voordat
we hier naar toe gingen. Anders
loopt een relatie snel mank.” In de
avonduren speelt ze graag ‘netbal’.
Een typisch Commonwealth spelletje.
Bovenop een dakterras, uitkijkend
op de skyline van de immens grote
stad.
Het zou alleen al reden zijn om
naar de andere kant van de wereld
te verhuizen. Maar de keuze voor
Sydney is vooral genomen op
professionele basis. “In Eindhoven
zijn we sterk in interaction design;
producten met embedded electronics
die reageren op een mens. Het gaat
vaak om theoretische ontwerpen,
de producten zelf bestaan nog niet.
De kracht van Sydney ligt vooral in
‘craftwork’; het maken van producten,
de materiaalkeuze, duurzaamheid.
Ik ben in Sydney deels aangenomen
om meer interaction design in te
brengen.”
“Ik werk hier
met zeldzame
onderzoekers”
“Een ander element dat deze stad
interessant maakt: je kunt hier
fantastisch samenwerken met
cognitief- en neuropsychologen.
Meestal doen ze geheugenonderzoek
in een lab met artificiële omstandig­
heden. De proefpersonen zijn vaak
studenten van 21 jaar met fictieve
opdrachten. Maar mijn onderzoek
gaat juist over échte mensen in het
échte leven. En hier lopen psycho­
logen rond die dat ook daadwerkelijk
onderzoeken. Ze kijken bijvoorbeeld
naar de invloed die een fysieke
omgeving heeft op herinneren.
Dat soort research en onderzoekers
is vrij zeldzaam. Dus daar ben ik
heel blij mee. Op hun beurt zijn de
‘Aussies’ heel enthousiast dat ons
team hier is neergestreken. Het is
een breed onderzoeksterrein en
we vullen elkaar goed aan.”
Elise kent de valkuilen van
multidisciplinair onderzoek.
Het risico om tussen wal en schip
te belanden. Op alle fronten van
design, psychologie en technologie
zal ze vol aan de bak moeten.
“Anders wordt je onderzoek door
alle vakgebieden als tweederangs
beschouwd. En ik wil juist een
significante bijdrage leveren op
alle terreinen. Dan is mijn persoonlijke doel geslaagd. Maar het
belangrijkste is misschien wel
dat mijn vier Materialising Memories-aio’s het onderzoekstraject
succesvol afleggen en hun joint
PhD halen.”
Een beslissing om in het verleide­
lijke Sydney te blijven, laat op zich
wachten. “Dat is nog te ver weg.
Het is een fantastische stad om
te wonen en te werken. Maar
Eindhoven heeft alle mensen die
me dierbaar zijn. Als ik er ben,
voelt het iedere keer als een warm
bad. Ik zou graag ooit terugkeren
als voltijd hoogleraar. Wanneer?
Dat wisselt. Als jullie nu eens
allemaal emigreren naar Sydney
is het probleem opgelost.”
www.materialisingmemories.com
Interview | Frits van Otterdijk
Foto | Jess Husband
Muz
r zal
Op 8 decembe het Eindhovens Studenten orgen.
n
rz
va
ve
l
n
ee
te
rd
er
de
nc
on
sionele
uadrivium, 2 co
Gezelschap Q suite samen met de profes cert van
on
En
nc
or
en
el
Ho
t 1e
Hier sp
uspielan Hettema he
solist Sebastias. Daarnaast staan der Scha
ward
n
us
Nimrod va Ed
Richard Stra
adeus Mozart, an van Klaus Badelt
Am
n
va
or
kt
dire
om 15:00
s of the Caribbe
Elgar en Piratemma. Het eerste concert zal gelegen
n,
ra
ve
og
Eindho
op het pr
oncert
Thomaskerk te
beginnen in de laan 43. Het tweede avondc
el
as
ap
om
nk
Th
te
de
en
n
aa
0 uur in de Stud
begint om 20:0Kaarten zijn te bestellen via
n.
ve
te Eindho
website.
de Quadrivium
studenten,
,50 euro voor
2
Entreekosten: anderen betalen 7,50 euro
enmuziek.nl
http://student
10
Dinsdag
december,
10.00-17.30
uur, Lichtto
ren
32, Eindhov
en
Industria C
ongres 2013
6, 9.30-18.00h,
/e campus
ber
Monday Decem
os TU
, de Zwarte Do
0
1
r
e
b
m
ce
e
nd Tuesday D
9a
the
ers breaks in to
rly Hills teenagrough Facebook they
ve
Be
of
p
ou
gr
a true story: a oney and designer stuff. Th get their own celebrity
rale presents
d
m
Studium Genebrities, robbing them from entually they get caught an
homes of celewhen the celebs are out. Ev
know exactly spoken, Dutch subtitles.
status. English
subtitles
ish with Dutch ros, others pay 7,50 euros
eu
Language: Engl
50
3,
.nl/nl/agenda/
students
Entrance fee: tudiumgenerale-eindhoven
http://www.s bling-ring/0/552/
overzicht/the-
g
The Bling Rin
Dit jaar organ
Congres met iseert studieverenigin
op 10 decem als thema ‘Big Data: B g Industria de 30ste ed
Strategist b ber in de Lichttoren, te ig Business or Big Bro itie van het Industria
gebied van ij IBM) en Brenno de W Eindhoven. Marc Teer ther?’. Het zal plaatsvin
zullen er tw privacy en it-beveiligin inter (onderzoeksjourn link (Data Scientist & G den
ee worksho
g)
prondes pla zullen de plenaire lezialist gespecialiseerd o lobal
ph
atsvinden.
ngen verzorg
Entreekosten
en. Daarnaaet
st
http://www : 10 euro voor studen
ten, 25 voor
.industriaco
ngres.nl
academici
er,
b
decem mini
2
1
g
hal Ge
derda
r,
Don
.00 uu
2
0
0
feest
21.0
strum
het
ras en
otago iomedische
r
P
n
u
l
a
B
v
ts
strum
culteit
n groo
BMTijfde luum van de fa ber a.s. ee wel
v
t
e
h
van
ecem
lustr
or zo
Ter erevan) derde t er op 12 d Gemini vo ijzondere
n
d
t
r
r
b
a
o
o
v
e
l
o
n
w
z
(s
de ha
Op de
nsen e
ologie
Techn gehouden indewerkers.nd volop da
feest nten als me e hele avo EAT IT.
stude kan men doverband B
locatie gen met c
ging/
vereni i
/
l
meezin
n
/
o
l
r
: 5 eu goras.tue.n est-gemin
fe
kosten
ta
Entree //www.pro 59-lustrum
https: a/details/6
agend
12
, 13.30-17.20h,
Thursday December
/e campus
filmzaal Zwarte Doos, TU
e Change’
EnergyDays ‘Climat
act
ort and the societal imp
science, the 5th IPCC rep Wim van der Zande, Radate
clim
on
ts
igh
ins
w
Ne
discussed by speakers: for Marine and Atmospheric
of climate science will be
rs Munneke, Institute te Research & Seismology,
ipe
Ku
er
Pet
ty,
boud Universi
Katsman, KNMI, Clima Z. Free admission.
ine
rol
Ca
,
research, IMAU, UU
nk Brinkhuis, Royal NIO
He
and
n
Global Climate Divisio
ue.nl.
Registration: energy@t
Language: English
Entrance fee: none
gydays.nl
http://www.tue.nl/ener

Vacature Engineer

Advies Cliëntenraad Sociale Zaken inzake minimabeleid

Kernenergiewet en de overheid

TJC-II Nationale Open Dag

Liefde Eenzaam maakt b - Technische Universiteit Eindhoven

Klik hier om onze brochure te downloaden

Prof. Dr. Ir. F. (Frans) Schurer (1938) Junolaan 6, 5632 AP

flyer - Zelf aan de knoppen

brief - Generalenbuurt

Kledingbank Eindhoven

Download dit nummer - Cursor - Technische Universiteit Eindhoven

12 | Isa, de zuinige stadsauto van de toekomst - Cursor

12 | TU/e laat Eindhoven mee gloeien - Cursor

19 juni 2014 - Cursor - Technische Universiteit Eindhoven

14 | De zon breekt weer door in bouwkunde-land