Een gerandomiseerde placebo-gecontroleerde studie naar EEG neurofeedback in kinderen met ADHD [A randomized placebo-controlled trial of electroencephalographic (EEG) neurofeedback in children with attention-deficit/hyperactivity disorder] & [Does EEG-neurofeedback improve neurocognitive functioning in children with attentiondeficit/hyperactivity disorder? A systematic review and a double-blind placebo-controlled study] Journal of Clinical Psychiatry & Journal of Child Psychology and Psychiatry van Dongen-Boomsma, M., Vollebregt, M. A., Slaats-Willemse, D., & Buitelaar, J. K. & Vollebregt, M.A.*, Van Dongen-Boomsma, M.*, Buitelaar, J.K., and Slaats-Willemse, D. * gedeeld eerste auteurschap Doel Het eerste artikel beschreef een studie bij kinderen met ADHD naar de effectiviteit van EEGneurofeedback op de ADHD-kernsymptomen en het globaal klinisch functioneren en de veiligheid, zoals deze gegeven wordt in de dagelijkse klinische praktijk. Het tweede artikel beschreef dezelfde studie waarbij ditmaal de effectiviteit van EEG-neurofeedback op neurocognitief functioneren bij kinderen met ADHD onderzocht werden. Het artikel bevatte tevens een systematische ‘review‘ over dit onderwerp. Daarnaast werd het EEG gedurende de sessies geanalyseerd met als doel te onderzoeken of er toename van neurale regulatie plaatsvond gedurende de EEG-neurofeedback. Opzet Dit onderzoek betrof een dubbel-blinde, semi-gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie. De studie droeg de naam ‘PANther’. Eenenveertig kinderen (8-15 jaar) met ADHD werden semiwillekeurig toegewezen aan EEG-neurofeedback of placebo-neurofeedback voor 30 sessies met een frequentie van tweemaal per week. Stratificatie werd toegepast voor leeftijd, elektrofysiologische staat van ‘arousal’ en medicatiegebruik. Alle betrokkenen in deze studie, behalve de EEG-neurofeedbacktherapeut, waren blind ten aanzien van groepstoewijzing. Een breed palet aan vragenlijsten en neurocognitieve taken werd voor en na de behandeling afgenomen. Deze neurocognitieve taken waren uitgekozen op grond van de veronderstelde neurocognitieve disfuncties bij kinderen met ADHD (aandacht, executief functioneren, belonings-gerelateerde processen en ‘timing’). Resultaten Hoewel beide groepen op het niveau van ADHD-kernsymptomen verbetering lieten zien, kon de studie geen superieur effect aantonen voor EEG-neurofeedback groep ten opzichte van de placeboneurofeedback groep (zie figuur). Bovendien werd er ook geen superieur effect gevonden op globaal klinisch functioneren. Er werden geen relevante bijwerkingen gevonden. Haalbaarheid van deze studie-opzet ten aanzien van de geïmplementeerde placebo-neurofeedback, waarbij het feedback signaal gebaseerd was op een gesimuleerd EEG signaal, bleek uit de bevinding dat het raden van de groepstoewijzing niet beter was dan op basis van kans. Zowel op groepsniveau als op individueel niveau werden geen significante effecten gevonden op neurocognitief functioneren ten gunste van EEG-neurofeedback. In lijn met de bevindingen van deze studie, liet ook de systematische review over dit onderwerp geen superieur effect zien van EEG-neurofeedback op neurocognitief functioneren. Daarnaast werd geen steun gevonden voor toegenomen neurale regulatie na EEGneurofeedback. geen steun Er werd gevonden bovendien voor de neurofysiologische hypothese van EEGneurofeedback. Conclusie De studies naar de effectiviteit van EEG-neurofeedback bij kinderen met ADHD toonden geen superieur effect aan van de behandelconditie ten opzichte van de placebo conditie. Het is mogelijk dat methodologische en andere tekortkomingen van deze studies oorzaak zijn van het niet vinden van grote specifieke behandeleffecten zoals die gevonden worden bij ADHD-medicatie; hoewel de resultaten niet inconsistent waren, maar significant afwezig waren op alle niveaus. Klinische implicaties Voorlichting aan ouders en hun kinderen met ADHD over EEG-neurofeedback dient in lijn te zijn met de actuele onderzoeksresultaten. Vervolgonderzoek Het belangrijkste advies voor toekomstig wetenschappelijk onderzoek is het optimaliseren van eerdere studies om de mogelijk specifieke en unieke effecten van EEG-neurofeedback verder te onderzoeken, met als doel een meer definitieve uitspraak te kunnen doen over de werkelijke betekenis van deze potentiele behandelmethoden bij kinderen met ADHD.