Hersengolven DE ESTAFETTEVRAAG ZEGGEN WEL DEGELIJK IETS Beste Chijs, Neurofeedback is regelmatig in het nieuws als veelbelovende ADHD-behandelmethode. De conclusies over de effectiviteit lopen echter nogal uiteen. Meer onderzoek lijkt nodig. Maar die onderzoeken richten zich vooral op het effect op aandachtssymptomen en impulsiviteit. Wat is er echter bekend over het effect van neurofeedback op onrust en emotieregulatieproblemen bij ADHD? Zou het ook kunnen helpen bij agressieregulatieproblemen? Hartelijke groet, Nannet Buitelaar BEELD: GGzE Estafettevraag van Nannet Buitelaar aan Chijs van Nieuwenhuizen TEKST: JULIE HOUBEN ❯❯❯❯ Is neurofeedback zinvol bij jongeren met ernstige gedragsproblemen, als de therapie die ze hiervoor krijgen niet aanslaat? Een eerste studie is gedaan door Chijs van Nieuwenhuizen. Deze stemt niet heel hoopvol, maar laat wel iets interessants zien. Misschien zit het effect wel in het je leren ontspannen. Wie hoogleraar forensische GGZ Chijs van Nieuwenhuizen wil spreken komt terecht in de zwaar beveiligde jeugdforensische psychiatrische kliniek De Catamaran van GGzE in Eindhoven. Wat de jongeren daarbinnen ook op hun kerfstok mogen hebben, de professor gáát voor hen en is toegewijd op zoek naar de beste manier om hen verder te helpen met hun vastgelopen levens. “We merken dat bij deze groep de behandeling voor hun gedragsproblemen vaak niet aanslaat. Ze kunnen letterlijk hun aandacht er niet bij houden. We hadden dus niet de intentie om met neurofeedback rechtstreeks emotieregulatie aan te pakken. Voor een mogelijk direct effect op dit gebied is, zoals Nannet terecht zegt, nog geen aanwijzing. Doel was om ze meer ‘therapieontvankelijk’ te krijgen.” Daarom begon zij ook met een studie naar het effect van neurofeedback bij jongeren met ernstige aandachtsproblemen naast hun problemen met agressie en/of verslaving. Niet therapietrouw Voorlopig resultaat van deze gerandomiseerde gecontroleerde effectstudie (RCT): De groep die rond de 37 sessies neurofeedback had ondergaan, naast de ge- IMPULS 1-2014 17 bruikelijke behandeling, vertoonde na deze sessies verbetering op aandacht, impulsiviteit en hyperactiviteit. Mooi nieuws. Alleen… de groep die géén neurofeedback kreeg, vertoonde óók deze verbeteringen! De nameting - van 12 maanden na de laatste sessie - komt nog, maar heel hoopvol gestemd is Van Nieuwenhuizen niet. “Jammer, we hadden zo graag een alternatief voor medicatie gehad. Dat met behulp van pillen bij de meeste mensen met ADHD de aandacht kan verbeteren weten we, maar juist onze doelgroep is niet bepaald therapietrouw wat medicatie betreft. Daarbij waren er opvallend veel jongeren die, naast ADHD en/of forse aandachtsproblemen, ook autisme hadden. De vraag is wat medicatie voor deze jongeren precies kan be tekenen.” Oefening in ontspannen Van Nieuwenhuizen is daarom wel benieuwd naar de langere termijnmeting. Temeer omdat de jongeren die in de neurofeedbackgroep zaten, zelf wel duidelijk meer 18 IMPULS 1-2014 Chijs van Nieuwenhuizen verbetering ervoeren op tal van punten. Ze sliepen beter, konden hun aandacht duidelijk langer volhouden, voelden zich minder impulsief en gaven aan minder medicatie nodig te hebben. Dit kan natuurlijk een placebo-effect zijn, erkent ze. Maar er kan mogelijk ook een meer therapie-gerelateerde verklaring voor dit gevoel van verbetering zijn, vertelt de hoogleraar: “Als je een neurofeedbacksessie doet, oefen je ook om je lichaam en brein in een ontspannen toestand te brengen. Als je die toestand van ontspanning wat meer kunt oproepen bij jezelf, omdat je hem herkent na 37 sessies, kan dit zeker effect hebben op aandacht, slaap en impulsiviteit.” Alfagolven Maar is ontspannen niet méér iets dat je leert tijdens mindfulness of meditatie? “Klopt. Maar dan activeer je De Catamaran: zwaar beveiligd vooral de alfagolven in je brein.” Van Nieuwenhuizen licht toe: “Mensen die veel mediteren, maken alfagolven aan in de prefrontale cortex. Daardoor ben je ontspannen en alert tegelijk. Een ideale toestand om informatie te verwerken. Nu is uit onderzoek gebleken dat jongeren met ❯❯❯❯ Vraag voor prof. dr. Hilde Geurts, UvA Programmagroep: Brain & Cognition ADHD weinig van deze alfagolven hebben en dat de activiteit meer ‘áchter’ in de hersenen zit. En dat heeft meer een slaperig in plaats van alert-ontspannen effect. De vraag is waarmee je die alfagolven bij mensen met ADHD wél kunt verhogen in de prefrontale cortex. Misschien is dat neurofeedback, misschien mindfulness, misschien allebei. We weten het gewoon niet. En ik zou het heel graag onderzoeken.” De hoogleraar gelooft wel degelijk dat de hersengolven die je produceert iets zeggen over de toestand van je brein op dat moment. En dat je met die wetenschap dus ook gedrag kunt verklaren en mogelijk kunt sturen. Dit moet dan wel gemeten kunnen worden tijdens een behandeling. En dat is enorm lastig, weet ook Van Nieuwenhuizen. “Maar lukt dit wel, dan heb je een heuse neuropsychologische maat die echt kan aantonen of, en bovendien hóe een behandeling werkt. En laten we wel wezen, we weten ook niet precies hoe medicatie werkt, en dat accepteren we wel allemaal.” l DE NIEUWE ESTAFETTEVRAAG Beste Hilde, een grote groep mensen die Het In onze studie naar van deze jongens ADHD/forse antwoord de effectiviteit van naast ADHD ook aandachtsproble- van Hilde neurofeedback een autisme men hebben én lees je in het bij jongens met spectrumstoornis autisme? volgende ADHD en co- had. Wat betekent Vriendelijke groet, nummer morbide proble- dit voor de be- Chijs van Nieuwen- van Impuls matiek bleek dat handeling van huizen Magazine IMPULS 1-2014 19
© Copyright 2024 ExpyDoc
