Factsheet Mantelzorg en andere vrijwilligers

Mantelzorg en ander vrijwilligerswerk
Wat is mantelzorg?
Mantelzorgers zorgen langdurig en onbetaald voor een chronisch zieke, gehandicapte of
hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. Mantelzorgers zijn geen
beroepsmatige zorgverleners, maar geven zorg omdat zij een persoonlijke band hebben met degene
voor wie ze zorgen. Mantelzorg is niet de alledaagse zorg, bijvoorbeeld de zorg voor een gezond kind.
Hoe vaak is mantelzorg gegeven in afgelopen jaar?
Van alle inwoners (boven de 19 jaar) heeft in het afgelopen jaar 20% mantelzorg gegeven. Van de
volwassenen (19-64 jaar) verleent 21% mantelzorg, terwijl dit bij ouderen (65+) significant lager ligt
(17%). Het percentage vrouwen (24) dat in het afgelopen jaar mantelzorg heeft verleend is hoger
dan bij mannen (15).
Hoe vaak wordt er op het moment van enquêteren mantelzorg gegeven?
Van alle inwoners boven de 19 jaar verleent 14% mantelzorg op het moment van enquêteren. Van de
volwassenen (19-64 jaar) verleent 15% op dat moment mantelzorg, bij de senioren (65+) is dit 12%
(hoewel het lager lijkt, is dit niet significant verschillend).
Bij de volwassenen (19-64 jaar) zijn het de vrouwen (18%) die vaker mantelzorg verlenen dan de
mannen (11%). Bij de senioren (65+) is er geen verschil.
Hoe vaak wordt het geven van mantelzorg als zwaar belastend ervaren?
Het percentage zwaar belaste mantelzorgers ligt voor alle inwoners boven de 19 jaar op 2%. Van alle
mantelzorgers in de regio voelt 12% zich zwaar belast (12% volwassenen (19-64 jaar) en 12% van de
65+).
Hoeveel uren mantelzorg wordt er gegeven per week?
Voor alle mantelzorgers? boven de 19 jaar ligt het aantal uren dat zij mantelzorg geven gemiddeld op
9,5 uur per week. Het aantal uren mantelzorg per week is voor de senioren (65+) met gemiddeld 19
uur per week hoger dan voor de volwassenen (19-64 jaar) met gemiddeld 8 uur per week. Terwijl
eerder te zien was dat minder senioren (65+) dan volwassenen (19-64 jaar) in het afgelopen jaar
mantelzorg hebben verleend, ligt het aantal uren dat senioren mantelzorg verlenen ruim twee keer zo
hoog als bij de volwassenen.
Tabel 1. Overzicht cijfers mantelzorg verlenen in regio Zaanstreek-Waterland.
Totaal (%)
Volwassenen (%)
Senioren (%)
19+
19-64 jr
65+
man
vrouw totaal man
vrouw
totaal
man
vrouw
a
a
a
a
b
15
24
20
16
26
21
14
19
Mantelzorg afgelopen jaar
a
a
a
a
11
17
14
11
18
15
11
14
Mantelzorg nu
2
3
2
2
3
2
1
3
Zwaar belaste mantelzorgers
b
8
10
10
6
8
8
17
20
Uren mantelzorg per week
a
significant verschil tussen mannen en vrouwen in deze categorie (bij 0,95 betrouwbaarheidsinterval)
b
significant verschil tussen totale groep volwassenen en totale groep senioren (bij 0,95
betrouwbaarheidsinterval)
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
1
totaal
b
17
12
2
b
19
Zijn er verschillen tussen gemeenten?
Voor mantelzorg over het afgelopen jaar, mantelzorg nu, zwaar belaste mantelzorgers en aantal uren
mantelzorg zijn geen verschillen gevonden tussen de gemeenten. De spreiding tussen de gemeenten
wordt hieronder gepresenteerd in tabel 2.
Tabel 2. Spreiding tussen gemeenten van verlenen van mantelzorg in Zaanstreek-Waterland.
Volwassenen (%) Senioren (%)
19-64 jr
65+
Mantelzorg afgelopen jaar
19-24
16-22
Mantelzorg nu
14-17
10-14
Zwaar belaste mantelzorgers
2-3
1-2
Uren mantelzorg per week
6-10
9-271
1) Doordat enkele personen extreem veel tijd (>35 uur) besteden aan mantelzorg is de spreiding zo groot.
volwassenen 19-64 jr
senioren 65+
25
percentage
20
15
10
20
20 19
20
19
17
16
24
23 22
20
18
16
16
5
0
er
st
m
e
Be
am
Ed
o
-V
am
nd
le
O
an
tza
os
Pu
en
er
rm
d
W
d
lan
er
at
W
la
er
m
r
o
nd
ad
st
an
a
Z
Figuur 1. Overzicht van percentage inwoners dat mantelzorg heeft gegeven in afgelopen jaar per
gemeente in de regio Zaanstreek-Waterland.
N.B. De verschillen zijn getoetst tussen de gemeente en alle andere gemeenten samen. Van gemeente Landsmeer en Zeevang
zijn geen gegevens beschikbaar op gemeente niveau.
Wat zijn de cijfers in Nederland?
Uit de landelijke gezondheidsmonitor blijkt dat ruim anderhalf miljoen mensen in Nederland aangeven
in 2012 intensief (>8 uur/week) en/of langdurig (>3 maanden) mantelzorg te verlenen (GGD
Nederland, CBS, RVIM, gezondheidsmonitor, 2012). Van deze mantelzorgers voelt 1 op de 7,
ongeveer 220 duizend personen, zich tamelijk zwaar tot zwaar belast.
Vrouwen geven vaker mantelzorg dan mannen (15 om 9 procent). De meeste mantelzorgers bevinden
zich in de leeftijdsgroep 50 tot 65 jaar (19 procent). Het aantal uren mantelzorg dat per week
gegeven wordt, neemt vanaf de pensioenleeftijd toe: tot 65 jaar geven mantelzorgers tussen de 8 en
11 uur per week mantelzorg, voor 65- tot 75-jarigen is het gemiddeld 14 uur en voor de 85-plussers is
dit 24 uur.
Intensief en langdurig zorgen voor een ander kan als zwaar worden ervaren, zo is gebleken uit
onderzoek (CBS, 2013). Mantelzorgers die zich zwaar belast voelen, geven gemiddeld meer uren zorg:
23 uur ten opzichte van gemiddeld 9 uur door mantelzorgers die zich niet zwaar belast voelen.
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
2
Tabel 3. Overzicht cijfers mantelzorg in Nederland (ouder dan 19 jaar).
Man (%)
Vrouw (%)
Mantelzorg afgelopen jaar
- Waarvan zwaar belast
Uren mantelzorg per week
9
13
11
15
16
11
Totaal (%)
12
14
11
Bron: GGD Nederland, RIVM, CBS. Gezonheidsmonitor volwassenen en senioren 2012.
Wat zijn de verschillen tussen Zaanstreek-Waterland en Nederland?
Van alle inwoners in Zaanstreek-Waterland boven de 19 jaar verleent 14% mantelzorg op het moment
van enquêteren. Dit is significant hoger dan in Nederland, want daar ligt het percentage op 12.
In Zaanstreek-Waterland geven, net als in Nederland, meer vrouwen dan mannen mantelzorg
(Zaanstreek-Waterland:11% van de mannen en 17% van de vrouwen geven mantelzorg. Nederland:
9% van de mannen en 15% vrouwen geven mantelzorg).
Het aantal uren per week dat mantelzorgers gemiddeld besteden aan het verlenen van zorg ligt in
Zaanstreek-Waterland op 9,5 uur per week. In Nederland ligt dit gemiddelde op 10,8 uur per week.
Dit is geen significant verschil. Van alle mantelzorgers in Zaanstreek-Waterland voelt 12% zich
zwaarbelast. Dit is lager dan in Nederland waar 14% van alle mantelzorgers zich zwaarbelast voelt.
Wat is de trend in Zaanstreek-Waterland?
Het percentage inwoners dat mantelzorg geeft in 2012 (20%) is aanzienlijk hoger dan in 2005 (13%)
en 2009 (14%). Tussen 2005 en 2009 is geen aantoonbaar verschil in het geven van mantelzorg.
Wat kan er geconcludeerd worden over mantelzorg in Zaanstreek-Waterland?
 Van alle inwoners (boven de 19 jaar) heeft in het afgelopen jaar 20% mantelzorg gegeven.
 Van alle inwoners boven de 19 jaar verleent 14% mantelzorg op het moment van enquêteren.
 Het percentage zwaar belaste mantelzorgers ligt voor alle inwoners boven de 19 jaar op 2%.
 Voor alle mantelzorgers boven de 19 jaar ligt het aantal uren dat zij mantelzorg geven
gemiddeld op 9,5 uur per week.
 Er zijn geen verschillen tussen de regio Zaanstreek-Waterland en Nederland met betrekking
tot het aantal uren dat mantelzorg wordt gegeven.
 Zowel in Zaanstreek-Waterland als in Nederland geven vrouwen vaker mantelzorg dan
mannen.
 In Zaanstreek-Waterland geven meer mensen mantelzorg in vergelijking tot Nederland.
 Er is in 2012 een stijging in het percentage inwoners dat mantelzorg geeft ten op zichte van
2005 en 2009.
 Wat is de reden voor de stijging van mantelzorgers? Dit kan komen door de transitie van
AWBZ en Wmo, maar ook doordat mensen steeds ouder worden (vergrijzing), mensen langer
moeten doorwerken, toename van het aantal alleenstaanden, mensen langer zelfstandig
blijven wonen, er toename van echtscheidingen en minder kinderen per gezin.
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
3
Wat is vrijwilligerswerk?
Vrijwilligerswerk is volgens de definitie van de Interdepartementale Commissie Vrijwilligersbeleid
(1982) ‘werk dat in enig georganiseerd verband onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve
van anderen of de samenleving’ (CBS, Vrijwilligerswerk onder werkenden en niet-werkenden, Koos
Arts en Saskia te Riele). Vrijwilligerswerk kan worden gedaan op verschillende gebieden bijvoorbeeld:
school, verzorging, sport, hobby, cultuur, levensbeschouwing, vakbond, politiek, bestuur, wonen en
buurt.
Hoeveel structureel en incidenteel vrijwilligerswerk wordt er gedaan?
In totaal geeft 24% van de volwassen inwoners (19 jaar en ouder) in de regio aan vrijwilligerswerk te
doen, hiervan is 15% structureel en 9% incidenteel (zie tabel 4).
Tabel 4. Overzicht vrijwilligerswerk in Zaanstreek-Waterland verdeeld naar geslacht en leeftijdsgroep.
Totaal (%)
Volwassenen (%)
Senioren (%)
19+
19-64 jr
65+
man
vrouw
totaal
man
vrouw
totaal
man
vrouw
totaal
b
a
a
b
14
21
15
18
Structureel
15
15
15
13
14
Incidenteel
8
10
9
9
14
10
6
8
7
Totaal
23
25
24
22
25
24
28
24
26
a
significant verschil tussen mannen en vrouwen in deze categorie (bij 0,95 betrouwbaarheidsinterval)
b
significant verschil tussen totale groep volwassenen en totale groep senioren (bij 0,95
betrouwbaarheidsinterval)
Hoeveel uren wordt er aan vrijwilligerswerk besteed?
De groep die structureel vrijwilligerswerk doet, besteedt hier gemiddeld 5,3 uur per week aan. De
volwassenen die vrijwilligerswerk doen besteden gemiddeld iets minder tijd (5,0 uur) aan het
vrijwilligerswerk dan senioren (6,2 uur). Ruim 90 procent van de vrijwilligers besteedt minder dan 10
uur per week aan het vrijwilligerswerk. In onderstaande tabel is ook te zien hoeveel vrijwilligers meer
dan 10 uur besteden aan het vrijwilligerswerk. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen volwassenen en
senioren.
Tabel 5. Aantal uren besteed aan vrijwilligerswerk in de regio Zaanstreek-Waterland.
Uren
Totaal (%)
Volwassenen (%)
Senioren (%)
19+
19-64 jr
65+
0-10 uur
91
92
87
10-20 uur
8
6
11
20-30 uur
1
1
2
30 uur of meer
1
1
1
Zijn er verschillen tussen gemeenten?
Het aantal vrijwilligers verschilt behoorlijk per gemeente. In de gemeente Purmerend zijn significant
minder vrijwilligers actief dan in de rest van de regio. In de gemeenten Beemster, Waterland en
Wormerland zijn significant meer bewoners actief als vrijwilliger dan in de rest van de regio. In
onderstaande figuur staan de percentages per gemeente weergegeven.
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
4
volwassenen 19-64 jr
senioren 65+
40
35
percentage
30
25
20
37
35
35
15
34
28
25
10
33
31
29
23
25
26
26
24
18
16
5
0
B
m
ee
er
st
am
Ed
m
da
en
l
o
-V
n
aa
tz
os
O
rm
Pu
d
en
er
nd
la
er
at
W
m
or
W
nd
la
er
d
ta
ns
a
Za
-W
ek
re
t
s
an
Za
nd
rla
e
at
Figuur 1. Overzicht van percentage inwoners dat aan vrijwilligerswerk doet per gemeente in de regio
Zaanstreek-Waterland.
N.B. De verschillen zijn getoetst tussen de gemeente en alle andere gemeenten samen. Van gemeente Landsmeer en Zeevang
zijn geen gegevens beschikbaar op gemeente niveau.
Wat zijn de verschillen tussen verschillende GGD regio’s en Nederland?
In 2011 werd geschat dat 38% van de Nederlanders boven de 18 jaar minstens eenmaal in het
afgelopen jaar onbetaald werk gedaan heeft voor een maatschappelijke organisatie1. In ZaanstreekWaterland ligt het percentage inwoners dat aan vrijwilligerswerk doet op 24%. In GGD-regio Gooi en
Vechtstreek ligt het op 31% en in GGD-regio Hollands Noorden ligt dit op 30% (GGD
gezondheidsmonitor, 2012).
In Nederland, net als in Zaanstreek-Waterland, is er geen verschil tussen het percentage mannen en
vrouwen dat vrijwilligerswerk doet. Gemiddeld besteden in Nederland vrijwilligers 3,7 uur per week
aan vrijwilligerswerk, in Zaanstreek-Waterland ligt dit gemiddelde op 5,3 uur per week. Hieruit valt af
te leiden dat de inwoners in Zaanstreek-Waterland die aan vrijwilligerswerk doen gemiddeld bijna 1,5
keer meer uren besteden aan vrijwilligerswerk in vergelijking tot de landelijke cijfers.
Wat is de trend in Zaanstreek-Waterland?
Het percentage inwoners dat vrijwilligerswerk verricht in 2012 is gelijk gebleven ten op zichte van
2009, respectievelijk 24% en 25%.
Wat kan er geconcludeerd worden over vrijwilligerswerk in Zaanstreek-Waterland?
 In totaal geeft 24% van de volwassen inwoners (19 jaar en ouder) aan vrijwilligerswerk te
doen, hiervan is 15% structureel en 9% incidenteel
 De groep die structureel vrijwilligerswerk doet, besteedt hier gemiddeld 5,3 uur per week aan.
 Ruim 90 procent van de vrijwilligers besteedt minder dan 10 uur per week aan het
vrijwilligerswerk.
 In de gemeenten Beemster, Waterland en Wormerland zijn significant meer bewoners actief
als vrijwilliger dan in de rest van de regio.
 Het percentage inwoners in Zaanstreek-Waterland dat aan vrijwilligerswerk doet is lager dan
het percentage in Nederland en regio Gooi en Vechtstreek en regio Hollands Noorden.
 Het percentage inwoners dat vrijwilligerswerk verricht in 2012 is gelijk gebleven ten op zichte
van 2009.
1
Boss, E. Blauw, W. en Albas, M. (2011) Vrijwillige inzet 2.0. Vrijwillige inzet 2011. Utrecht: MOVISIE
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
5
Mantelzorg- en vrijwilligersbeleid vastgelegd in de Wmo
Wat verandert er bij de transitie van Awbz naar Wmo?
Doelen in plaats van prestatievelden
Sinds 2007 hebben de negen prestatievelden centraal gestaan in de Wmo. Deze worden in de nieuwe
Wmo (m.i.v. 2015) vervangen door drie doelen:
1. Het bevorderen van sociale samenhang, de mantelzorg, het vrijwilligerswerk en de veiligheid
en leefbaarheid in de gemeente, evenals voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld.
Voorheen was dit prestatieveld 1, 4 en 7;
2. Het ondersteunen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking
of met chronische, psychische of psychosociale problemen, zoveel mogelijk in de eigen
leefomgeving.
Voorheen was dit prestatieveld 5, 6 en 8;
3. Het bieden van opvang. Hieronder vallen maatschappelijke opvang, vrouwenopvang,
beschermd wonen en verslavingszorg.
Voorheen was dit prestatieveld 7, 8 en 9.
Prestatieveld 3 (informatie, advies en cliëntondersteuning) zien we in deze hoofddoelen niet terug en
prestatieveld 2 (preventieve ondersteuning jeugd) valt onder de nieuwe wet op de Jeugdzorg.
Gemeenten bieden maatschappelijke ondersteuning
Gemeenten krijgen de opdracht om maatschappelijke ondersteuning te bieden. Hiertoe stelt de
gemeenteraad periodiek een plan vast. Dit plan is erop gericht dat:
 cliënten zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven;
 cliënten die beschermd wonen of opvang ontvangen, een veilige woonomgeving hebben.
In dit plan is nadrukkelijk aandacht voor de ondersteuning van mantelzorgers en andere vrijwilligers;
het college van B&W treft algemene maatregelen ter bevordering van mantelzorg en vrijwilligerswerk
en ter ondersteuning van mantelzorgers en andere vrijwilligers, die noodzakelijk zijn voor de
uitvoering van de maatschappelijke ondersteuning.
Mantelzorg- en vrijwilligersbeleid in de gemeenten in Zaanstreek-Waterland
Mantelzorgbeleid is vooral gericht op het ondersteunen van de bestaande, actieve mantelzorgers, daar
waar het vrijwilligersbeleid meer gericht lijkt op het werven van nieuwe vrijwilligers. Hieronder staan
voorbeelden van het mantelzorg- en vrijwilligersbeleid zoals dat in de gemeenten in ZaanstreekWaterland wordt vormgegeven.
Het Centrum Mantelzorg ondersteunt, namens de gemeenten Zaanstad, Purmerend, Landsmeer en
Oostzaan, de mantelzorgers in de betreffende gemeenten.
Per januari 2014 wordt in de gemeente Zaanstad de mantelzorgondersteuning vanuit de sociale
wijkteams aangeboden. In de gemeente Zaanstad zijn tien sociale wijkteams actief die samen een
dekkend netwerk van ondersteuning bieden op het gebied van welzijn, zorg, werk&inkomen, wonen
en gezinsrelaties.
In de gemeente Purmerend blijft het Centrum Mantelzorg, samen met het Wmo-loket van de
gemeente, ondersteuning bieden aan mantelzorgers.
Het RSWP (Regionale Stichting WonenPlus Noord-Holland) biedt namens de gemeenten EdamVolendam, Beemster, Waterland, Wormerland en Zeevang mantelzorgondersteuning aan.
Het overgrote deel van de gemeenten in Zaanstreek-Waterland heeft vrijwilligersbeleid vastgesteld.
Het werven van vrijwilligers vindt in de gemeente Zaanstad ook plaats via de bestaande sociale
wijkteams, zij zetten het project BUUV hiervoor in. BUUV is de sociale marktplaats voor en door
bewoners van Zaanstad. BUUV draait om dingen die je als buurt- of stadsgenoten voor elkaar kunt
doen. In de gemeente Purmerend heeft het welzijnswerk Clup een vacaturebank voor vrijwilligers, net
zoals gemeente Waterland een website heeft waar vrijwilligers gevonden kunnen worden of zich
kunnen aanmelden; www.vrijwilligerswaterland.nl
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
6
De gemeente Edam-Volendam tot slot, heeft een servicepunt voor vrijwilligers, waar een
vrijwilligersmakelaar werkzaam is. De makelaarsfunctie is bedoeld voor de ondersteuning van het
vrijwilligerswerk en vormt een brug tussen organisaties, vrijwilligers en maatschappelijke stages.
Interventies rondom mantelzorg en ander vrijwilligerswerk
Mantelzorgondersteuning in Nederland
Bij mantelzorgondersteuning gaat het om het verminderen van belasting van de mantelzorger en het
versterken van wat goed gaat.
Het overheidsbeleid van het ministerie van VWS is dan ook gebaseerd op de ondersteuning van
mantelzorgers. De staatssecretaris schrijft in zijn beleidsbrief 20-07-2013) dat de overheid
mantelzorgers (en vrijwilligers) wil 'versterken, verlichten en verbinden':
'Versterken, omdat de positie van informele ondersteuning en zorg goed moet worden
verankerd in de nieuwe Wmo en de kern-AWBZ. Verlichten, omdat juist vanwege de grote
waarde van het geven van hulp en ondersteuning mantelzorgers en vrijwilligers ondersteuning
verdienen. Verbinden, omdat de samenwerking tussen mantelzorgers, vrijwilligers,
professionele zorg en de mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, beter kan en
moet.'
Mantelzorgers kunnen op verschillende manieren worden ondersteund. Bijvoorbeeld door het geven
van informatie en advies, het aanbieden van praktische en emotionele ondersteuning of door het
inzetten van respijtzorg.
De basisfuncties mantelzorgondersteuning sommen de behoefte van mantelzorgers aan ondersteuning
op. De basisfuncties zijn opgesteld door het ministerie van VWS, de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten (VNG) en Mezzo (landelijke vereniging voor mantelzorg en vrijwilligers).
De acht basisfuncties zijn:
1. Informatie, bijvoorbeeld over wachttijden voor een plek in het zorgcentrum,
overbruggingszorg of over de organisatie van thuiszorg.
2. Advies en begeleiding: een luisterend oor, maar ook praktische begeleiding met bijvoorbeeld
verpleegkundige handelingen.
3. Emotionele steun, omdat het niet altijd meevalt om iemand van wie je houdt te zien
verslechteren of te laten verhuizen naar een zorgcentrum of verpleeghuis.
4. Educatie, bijvoorbeeld over planning, tiltechnieken en omgaan met tegenvallers en stress.
5. Praktische hulp, zoals hulpmiddelen.
6. Respijtzorg: de tijdelijke en volledige overname van de zorg bijvoorbeeld door een vrijwilliger.
Hierdoor krijgt een mantelzorger zelf even vrijaf.
7. Financiële tegemoetkoming.
8. Materiële hulp, zoals een woningaanpassing of een parkeervergunning.
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
7
Effectieve interventies van mantelzorgondersteuning
In de databank Effectieve sociale interventies van MOVISIE www.movisie.nl zijn verschillende
interventies voor mantelzorgondersteuning beschreven. Van elke interventie is een uitgebreide
beschrijving gemaakt van de aanpak, de theoretische onderbouwing, ervaringen uit de praktijk,
eventueel effectonderzoek en van de werkzame elementen. Een analyse van deze elementen geeft
een goed beeld van wat werkt bij het ondersteunen van mantelzorgers. Het gaat hierbij enerzijds om
kennis, houding en vaardigheden van de mantelzorger. En anderzijds om samenwerking met en
aansluiting bij het sociale netwerk.
POM: Preventie Ondersteuning Mantelzorgers
Het doel van de methode Preventieve Ondersteuning Mantelzorgers is het voorkomen van
overbelasting bij mantelzorgers. Mantelzorgers worden actief opgespoord, waarna de ervaren
belasting en knelpunten in kaart worden gebracht. Vervolgens wordt inzicht gegeven in
ondersteuningsmogelijkheden.
Uit een tweetal evaluatieonderzoeken naar POM blijken professionals en mantelzorgers overwegend
positief te zijn over de methode. Er is binnen zorginstellingen door de methode meer aandacht
gekomen voor mantelzorgers en het vroegtijdig signaleren van problemen. Ook zijn mantelzorgers
door de methode beter in staat hun eigen grenzen aan te geven en tijdig hulp in te schakelen.
Mantelzorgondersteuning in Zaanstreek-Waterland
Centrum Mantelzorg Zaanstreek-Waterland is de plek waar mantelzorgers kunnen rekenen op directe
mantelzorgondersteuning. Het centrum biedt kennis en praktische ondersteuning door
mantelzorgconsulenten, mantelzorgmakelaar en vrijwilligers.
Centrum Mantelzorg werkt in Purmerend, Landsmeer en Oostzaan. In Zaanstad is de
mantelzorgondersteuning geïntegreerd in het wijkgericht werken van de sociale wijkteams. Het
wijkteam zoekt samen met de mantelzorger/vrijwilliger naar de ondersteuning die ervoor zorgt dat de
balans tussen draaglast en draagkracht in evenwicht blijft.
Centrum
Mantelzorg
is
onderdeel
van
Stichting
Maatschappelijke
Dienstverlening
Zaanstreek/Waterland (SMD-ZW) en wordt gevormd door vijf alliantiepartners: Context, MEE Amstel
en Zaan, Odion, Stichting Welsaen en SMD-ZW. SMD-ZW en Welsaen zijn bestuurlijk gefuseerd met
Evean.
GGD Zaanstreek-Waterland, Epidemiologie, Beleid en Gezondheidsbevordering (EBG)
Jantine Voordouw, Monique Heemskerk, Sandra Bleeker en Eva Versteeg
Juni 2014
8

Download Report