Lees verder

De opgelopen spanning tussen Rusland en Oekraïne heeft de laatste tijd behoorlijk wat beleggers nerveus gemaakt.
portefeuille beschermen tegen volgende beurscrisis heeft zijn prijs
Veilige havens
zoeken voordat
de storm begint
De financiële markten hebben na de kredietcrisis zo'n vijf jaar lang weinig
stress gekend, en angstgraadmeter VIX daalde zelfs naar het laagste punt in
zeven jaar. Maar markten blijven niet voor eeuwig rustig. Een overzicht van beleggingscategorieën voor roerige tijden, met voor- en nadelen en concrete tips.
tekst: Harry Geels, partner T&E inmaxxa
G
eholpen door de centrale banken die
de rente laag hielden, en in de VS en
Japan ook monetair financierden, is
de volatiliteit (beweeglijkheid) in de markten
de laatste jaren steeds verder afgenomen.
Sinds het begin van de kredietcrisis in 2008,
heeft slechts de eurocrisis in 2011 voor een
tijdelijke toename van de beweeglijkheid op
de beurzen gezorgd. Een nieuwe crisis, uit
BELEGGERS BELANGEN | 25 april 2014
welke hoek dan ook, ligt echter altijd op de
loer en een goede belegger zorgt dat hij daarop is voorbereid. In dit artikel behandelen
we de rampscenario's die de markten onder
druk kunnen zetten. Tevens zetten we de
beleggingscategorieën op een rijtje die hebben bewezen goed te kunnen presteren als
de markten in de stress schieten, of die worden verondersteld dit te doen. Ook gaan we
in op de vraag of het überhaupt zinnig is om
dergelijke beleggingscategorieën in de portefeuille op te nemen. Algemeen wordt immers verondersteld dat markten uiteindelijk
altijd weer herstellen. Niet iedere belegger is
dan ook geholpen met de zogeheten crisisbestendige fondsen of strategieën.
crisis bijna altijd een verrassing
Crises zijn van alle tijden, maar de laatste
grote koersdaling binnen een relatief korte
periode dateert alweer van een hele tijd geleden: 19 oktober 1987 om precies te zijn, ook
wel Black Monday genoemd. De AEX daalde
toen ruim 12% op één dag, en ging in enkele
weken tijd met 46% onderuit. Black Monday
is aan verschillende oorzaken toegeschreven:
'program trading' (automatische handelsopdrachten door computers), overwaardering
van aandelen en emoties van beleggers. Na
deze crash stelden diverse beurzen zogeheten 'circuit breakers' in, onderbrekingen van
de handel als koersen met een bepaald percentage dalen.
Verser in het geheugen zullen de 'sluipkrach'
van 2001 en 2002 en de kredietcrisis van
2008 liggen. Maar in de periode van 1987
tot en met nu hebben zich nog diverse andere beurscrises voorgedaan, met name de
Azië-crisis in 1997 en de roebelcrisis in 1998.
Het spectaculaire van deze twee crises was
de grote daling, gevolgd door een snelle en
krachtige hervatting van de bullmarkt.
OMSLAGARTIKEL | 15
Beurscrises komen altijd na een periode
waarin koersen hard zijn opgelopen, en beleggers worden er bijna altijd door verrast.
Het verhaal achter de stijgende koersen
blijkt dan ineens niet meer te kloppen, en
dat blijkt ook vaak voor de verhalen van de
doemdenkers die de crisis voorspeld hebben: de werkelijke oorzaken blijken meestal niet, of slechts zeer ten dele, overeen te
komen met de geschetste crisisscenario's.
Het is niet zo moeilijk om een lijstje te maken van mogelijke oorzaken van een volgende beurscrisis: een oorlog tussen het
westen en Rusland, het besef dat de centrale banken de markten niet eeuwig kunnen ondersteunen, het uiteenvallen van de
eurozone, een onverwacht sterke inflatiestijging die tot een 'spike' in de rente leidt,
en een nieuwe bankencrisis door een grote
hoeveelheid slechte leningen (die in volle
omvang bekend zou worden na de aanstaande asset reviews). Zoals gezegd komt
het onheil echter vaak uit onverwachte
hoek, en we hebben niet de pretentie de volgende crisis te kunnen voorspellen of omschrijven. Wel moeten we constateren dat
de aandelenkoersen per saldo al meer dan
vijf jaar lang zijn opgelopen en de volatiliteit dicht bij het laagste punt in zeven jaar
ligt (zie kader). In de VS hebben de beurzen
zelfs recordstanden bereikt, en sommige
aandelensectoren beginnen inmiddels
bubbel-achtige waarderingen te krijgen. De
geschiedenis leert dat na uitbundige stijgingen altijd dalingen volgen, en sommige
beleggers zullen dan ook terdege rekening
houden met een volgende crash. Hoe kunnen zij zich daarop voorbereiden? In welke
'angstcategorieën' kunnen zij beleggen? We
geven een overzicht met voor- en nadelen,
en doen suggesties voor beleggingsfondsen
die binnen die categorieën vallen.
(Kortlopende) staatsobligaties
De ultieme categorie voor angstige beleggers is die van de kortlopende staatsobligaties, vooral van veilig geachte landen. In
tijden van stress lopen deze obligaties bijna
altijd op. Soms, zoals in 2008, kan dan zelfs
een negatieve rente ontstaan. Normaal gesproken staat de rente hoger dan nul, en
in principe zou het rendement van iedere
obligatie in elk geval de verwachte inflatie
over de looptijd moeten compenseren. Het
nadeel van kortlopende obligaties, zeker in
het huidige klimaat van extreme monetaire
verruiming, is het lage rendement. Ze renderen bij lange na niet genoeg, rekening
houdend met de beleggingskosten, inflatie
Sommige
aandelensectoren
beginnen inmiddels
bubbel-achtige
waarderingen te krijgen
en eventueel de vermogensrendementsheffing. Het kopen ervan betekent op de langere termijn interen.
Tips voor beleggingsfondsen in deze categorie: iShares Euro Government Bond 1-3yr
UCITS ETF en KBC Renta Short.
Defensieve mixfondsen
Bij defensieve mixfondsen kan de fondsbeheerder in meerdere beleggingscategorieën
beleggen, maar overwegend zal de portefeuille uit obligaties bestaan, meestal voor
zo'n 75%. Een goede beheerder kan alloceren naar bijvoorbeeld korte staatsleningen
in tijden van stress, en wat meer in aandelen gaan als het beter gaat op de beurzen.
Zo kan er op de lange termijn nog wat meer
rendement worden behaald. Mixfondsen
zijn echter vaak relatief duur, zodat de afhankelijkheid van goede beslissingen van
de beheerder toeneemt. Een variant op deze categorie zijn de opportunistische obligatie- of inkomensfondsen: mixfondsen
die alleen in obligaties beleggen en waarbij
de beheerder grote flexibiliteit heeft om bijvoorbeeld met derivaten het risico op een
vix
De volatiliteit beweegt zich in diverse emotiezones, nu in de zone van relatieve rust.
bron: Stockcube Research
stijging van de rente af te dekken.
Tips voor defensieve mixfondsen: DWS
Concept DJE Alpha Renten Global (traditioneel mixfonds) en Goldman Sachs Global
Strategic Income Bond Portfolio (opportunistisch obligatiefonds).
Goudfondsen
Goud wordt traditioneel gezien als veilige
haven in onzekere tijden. Als financiële instrumenten en/of de waarde van geld niet
meer vertrouwd worden, nemen bepaalde
groepen beleggers vaak hun toevlucht tot
fysieke edelmetalen. In het huidige klimaat van extreme monetaire verruiming
heeft goud in potentie grote aantrekkingskracht, maar het nadeel ervan is dat slechts
een relatief beperkt deel van de voorraad
wordt verhandeld op de financiële markten
zodat veranderingen in vraag en aanbod
snel invloed kunnen hebben op de prijs.
beleggers sturen beweeglijkheid van het ene naar het andere uiterste
Volatiliteit zoekt steeds het gemiddelde op
E
r zijn verschillende manieren om volatiliteit te meten. De meest gebruikte
is de 'impliciete volatiliteit', zoals die door marketmakers in opties wordt
ingeprijsd. De volatiliteitsindex VIX is een voorbeeld van zo'n maatstaf, in dit
geval gebaseerd op de opties van de S&P-aandelen. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat volatiliteit de neiging heeft 'mean reverting' te zijn,
hetgeen betekent dat hij weer steeds naar een gemiddeld niveau pleegt te bewegen. Emoties van beleggers spelen daarbij waarschijnlijk een grote rol, omdat die de neiging hebben om van het de ene uiterste naar het andere te gaan:
van hebzucht (lage volatiliteit) naar angst (hoge volatiliteit) en weer terug. Wat
hoge en lage volatiliteit is, kunnen we terugzien in de grafiek bovenaan deze
pagina, die in zones van extreme rust (VIX onder de tien), naar extreme onrust
(VIX boven de 40) is onderverdeeld. De laatste jaren hebben de aandelen zich in
een periode van rust bevonden.
25 april 2014 | BELEGGERS BELANGEN
16 | OMSLAGARTIKEL
Een ander nadeel van goud is dat het geen
opbrengsten heeft in de vorm van bijvoorbeeld dividend, coupons of huur. Beleggen
in goud kan fysiek, door middel van ETF's,
of via goudmijnbedrijven, die normaal gesproken met de goudprijs meebewegen, zij
het met iets meer beweeglijkheid.
Tips in deze beleggingscategorie: BlackRock World Gold (goudmijnbedrijven) en
ETFS Physical Gold (fysieke goud ETF).
Tail-risk of volatility-fondsen
Door angstcategorieën
op te nemen wordt
het beperken van de
beweeglijkheid in de
portefeuille boven
het najagen van een
zo hoog mogelijk
rendement gesteld
Als markten hard dalen, schiet de volatiliteit
vaak hard omhoog. Er bestaan diverse graadmeters om de volatiliteit te meten. De bekendste is ongetwijfeld de VIX, die de impliciete volatiliteit van de opties op de S&P500aandelen meet. Tegenwoordig zijn er futures
en ETF's op de VIX, en wie onrust verwacht
kan het zichzelf dus gemakkelijk maken door
een future of ETF te kopen op de VIX.
Zo gemakkelijk is het echter niet om geld te
verdienen. Timing is cruciaal. Als de volatiliteitsverwachtingen van de belegger niet
uitkomen, kost het doorrollen van futures
geld. Er zijn daarom diverse actieve tail-risk
of volatility-fondsen die slimmer op de volatiliteit proberen in te spelen, vaak met rekenkundige algoritmes. In het onderstaande kader geven we hiervan een voorbeeld,
in de vorm van het Amundi Fund Absolute
Volatility Euro Equities. Dit fonds is tevens
een van onze twee tips in deze beleggingscategorie, samen met Pulsar Absolute Protect TR EUR.
op koerstrends. Als het model in een bepaalde markt een opwaartse trend signaleert,
worden daar futures gekocht. Als tegelijkertijd in een andere markt een neergaande
trend wordt waargenomen, worden daar futures verkocht. Managed futures hebben beweeglijkheid nodig, want in een situatie van
hoge volatiliteit ontstaan vaak trends. Als die
beweeglijkheid er niet is, zoals de laatste jaren, hebben ze het doorgaans lastig. Wat dat
betreft zijn managed futures een broertje
van de volatility-fondsen. Managed futures
zijn populair geworden na de kredietcrisis,
waarin ze uitstekend presteerden.
Tips in deze beleggingscategorie: Windmill
Trend Evolution Fund (trendvolgend) en
Alpha Global Index Trader (daytrading).
Managed Futures
Long-shortfondsen
Managed futures spelen doorgaans met automatische handelssystemen en futures in
Long-shortfondsen gaan tegelijkertijd long
en short, meestal in aandelen, en proberen
■ Amundi Absolute Volatility Euro Eq.
■ MSCI Europe
Amundi Absolute Volatility Euro Equities
maakt vooral winst als markten dalen.
Amundi-fonds heeft volatiliteit als uitgangspunt
Beleggen in beweeglijkheid
E
en mogelijk interessante spreidingsbron is beleggen in volatiliteit. Er zijn diverse smaken. Een van de bekendste is Amundi Fund Absolute Volatility Euro
Equities, dat op meerdere manieren inspeelt op bewegingen in volatiliteit. De eerste manier is door volatiliteit te kopen (long te gaan met volatiliteitsfutures) als de
volatiliteit laag is en short te gaan als deze hoog is. De grootte van de positie hangt
af van de hoogte van de volatiliteit: hoe lager die staat, hoe groter de longpositie is
– en hoe hoger, hoe groter de shortpositie. Als de volatiliteit gemiddeld is (zo tussen de 20 en 30%) is er in principe geen positie; dan zit de volatiliteit in de neutrale
zone. Een andere manier waarop Amundi inspeelt op de volatiliteit, is via de volatiliteit van de volatiliteit. Het fonds pleegt goede rendementen te behalen als de
volatiliteit van een extreme situatie terug naar het gemiddelde beweegt. Magere
resultaten zien we als de volatiliteit laag blijft, zoals de laatste twee jaar. Dan overheersen de kosten, door het steeds doorrollen van de longposities.
BELEGGERS BELANGEN | 25 april 2014
fonds versus benchmark
bron: Morningstar
rendement te maken onafhankelijk van de
markten. Als bij een daling de gekochte
aandelen minder zakken dan de aandelen
waarin wordt short gegaan, wordt er geld
verdiend. Er zijn ook long-shortfondsen
waarbij de beheerder per saldo meer short
kan zitten dan long, of zelfs helemaal short
(dedicated shortfondsen). Die zouden in
theorie helemaal moeten kunnen profiteren van stress in de markt.
Tips in deze beleggingscategorie: Saemor
Alpha en TradeWind Equity Fund.
Niet voor iedereen
De hier beschreven beleggingscategorieën
kunnen in theorie goed presteren in lastige
marktomstandigheden. Met name voor beleggers die kapitaalbehoud en risicospreiding hoog in het vaandel hebben staan,
kunnen dergelijke fondsen interessant zijn.
Hetzelfde geldt voor beleggers die goed crises kunnen timen. Het is belangrijk te beseffen dat veel van de beschreven categorieën en fondsen qua rendement achter zullen
blijven als aandelen het goed doen. Door
angstcategorieën op te nemen wordt het
beperken van de beweeglijkheid in de portefeuille boven een zo hoog mogelijk rendement gesteld. Voor beleggers met een lange
beleggingshorizon, die de tijd hebben om
de grillen van de markten te doorstaan en/
of tegen zo laag mogelijke kosten willen beleggen, zijn niet alle crisiscategorieën even
interessant – of zelfs geen enkele. <
De auteur heeft een positie in Alpha Global Index
Trader en Amundi Fund Absolute Volatility Euro
Equities.

Download Report