Antibiotica in de huisartsenpraktijk: less is more

Antibiotica in de huisartspraktijk
Less is more
Theo Verheij
UMC Utrecht - huisartsgeneeskunde
Kwaliteit antibioticaprescriptie luchtweginfecties
• terughoudend antibioticabeleid voor luchtweginfecties
- viraal
- gaan vanzelf over
• registratie van 2724 luchtwegconsulten door huisartsen
• spiegelen aan de NHG richtlijnen
otitis media
acute keelpijn
rhinosinusitis
acute hoest
• 4 categorieën
- terechte prescriptie
- terechte niet-prescriptie
- onterechte prescriptie (over-prescriptie)
- onterechte niet-prescriptie (onder-prescriptie)
Voorbeeld registratie tonsillitis door HA
Prescriptiekwaliteit voor luchtweginfecties
1800
1600
AB niet geïndiceerd
AB overwegen
AB geïndiceerd
1200
800
600
85%
46%
18%
400
200
36%
0
under
prescription
1000
over
prescription
Aantal consulten
1400
Ja
11%
4%
Nee
Antibioticaprescriptie
antibioticaprescriptie: 38% van de consulten
over-prescriptie:
46% van de prescripties
vooral bij:
- hoest/bronchitis en keelklachten
- volwassenen (18-65 jaar)
Redenen onnodig antibioticagebruik
• gewoonte, kennis van de dokter
► richtlijnen, nascholing, inzicht in eigen prescriptiegedrag
• onzekerheid diagnose (viraal, bacterieel, ernst ……)
► diagnostiek
• patiënt: kennis, druk, wens
► bewustwording, campagnes, informatie (‘uitzieken’)
• ‘systeem’
organisatie eerstelijns zorg (tijd voor consult)
farmaceutische industrie
buitenland: - ziekte-briefje
- verkoop van antibiotica zonder recept
ARTI 4 interventie
• scholing voor huisartsen
- richtlijnen
- feedback op prescriptiecijfers en gedrag
- communicatie met patiënten
• voorlichtingsmateriaal voor patiënten
• verbeterplan binnen de praktijkaccreditering
• 87 huisartspraktijken deden mee
- 44 praktijken antibiotica interventie
- 43 praktijken een andere interventie (controlegroep)
• Wat is het effect van deze interventie?
- na 1 jaar
- na 2 jaar?
ARTI 4: feedback voor HA
Totale antibioticaprescriptie:
Landelijk:
Tetracyclines:
1415 recepten/3371 patiënten (420*/1000)
±340 recepten/1000 inwoners
Landelijk (%)
18
Uw totale prescriptie (%)
20
Amoxicilline:
Fenoxymethylpen/Feneticilline:
Flucloxacilline:
Amoxicilline/clavulaanzuur:
20
4
4
14
11
2
3
15*
Cefalosporines:
0.4
1
Trimethoprim:
Co-trimoxazol:
4
3
1
3
Macroliden:
13
21*
Chinolonen:
8
10*
Nitrofurantoïne:
11
12
Overige:
1
----100%
1
----100%
OMA
richtlijn
voorgeschreven
AB ja
overwegen
1
7
niet-voorgeschreven
acute keelpijn richtlijn
voorgeschreven
3
AB ja
Ab nee
3
2*
niet-voorgeschreven
rhinosinusitis richtlijn
12
overwegen
Ab nee
voorgeschreven
6
6*
niet-voorgeschreven
2
6
AB ja
Ab nee
8
7*
acute hoest
richtlijn
voorgeschreven
niet-voorgeschreven
17
Ab nee
1
ARTI 4 interventie: effect
Ab interventie
Controle
p=
LWI Ab prescrip/1000 pat
-9%
+2%
0.003
LWI 2de keus prescrip/1000 pat
-12%
+5%
0.001
Over-prescriptie voor LWI
46% naar 28%
<0.001
Interventie voor huisartsen verlaagt antibioticaprescriptie
Hoopvol en stimulerend voor interventies in het buitenland
Persoonlijke scholing vervangen voor een internet nascholing?
(RAAK onderzoek)
Redenen onnodig antibioticagebruik
• gewoonte, kennis van de dokter
► richtlijnen, nascholing, inzicht in eigen prescriptiegedrag
• onzekerheid diagnose (viraal, bacterieel, ernst ……)
► diagnostiek
• patiënt: kennis, druk, wens
► bewustwording, campagnes, informatie (‘uitzieken’)
• ‘systeem’
organisatie eerstelijns zorg (tijd voor consult)
farmaceutische industrie
buitenland: - ziekte-briefje
- verkoop van antibiotica zonder recept
INTRO trial: vraag
Waarde van aanvullende diagnostiek of verbeterde
communicatie tussen huisarts en patiënt op antibioticagebruik
voor acute hoest.
CRP: C-reactive protein
(ontstekingsmarker in bloed)
INTRO trial: opzet
• 259 huisartsenpraktijken in Engeland, België, Spanje, Polen,
Wales en Nederland
• verdeeld over 4 groepen:
- controle
- communicatietraining
- introductie CRP sneltest
- communicatie + CRP
• uitkomst: % hoesters dat een antibioticum krijgt
voorgeschreven: voor (6771 patiënten)
na (4264 patiënten)
INTRO trial: resultaat
verandering AB prescriptie
controle
0%
communicatie
-9%
CRP
-15%
communicatie + CRP
-22%
Praten en prikken helpen bij het verminderen van
antibioticagebruik bij hoestende patiënt
Redenen onnodig antibioticagebruik
• gewoonte, kennis van de dokter
► richtlijnen, nascholing, inzicht in eigen prescriptiegedrag
• onzekerheid diagnose (viraal, bacterieel, ernst ……)
► diagnostiek
• patiënt: kennis, druk, wens
► bewustwording, campagnes, informatie (‘uitzieken’)
• ‘systeem’
organisatie eerstelijns zorg (tijd voor consult)
farmaceutische industrie
buitenland: - ziekte-briefje
- verkoop van antibiotica zonder recept
European Antibiotics Awareness Day
Campagnes
Redenen onnodig antibioticagebruik
• gewoonte, kennis van de dokter
► richtlijnen, nascholing, inzicht in eigen prescriptiegedrag
• onzekerheid diagnose (viraal, bacterieel, ernst ……)
► diagnostiek
• patiënt: kennis, druk, wens
► bewustwording, campagnes, informatie (‘uitzieken’)
• ‘systeem’
organisatie eerstelijns zorg (tijd voor consult)
farmaceutische industrie
buitenland: - ziekte-briefje
- verkoop van antibiotica zonder recept
Antibiotica zonder recept
Veterinaire interventie
• Gebaseerd op humane interventiestudies:
– Reducing prescription of antimicrobials in farm
animal practice: a pragmatic trial
• Onderzoeken voorschrijfdeterminanten
landbouwhuisdierenartsen
– Interviews
– Enquete
• Interventiestudie
– Effect intensieve samenwerking veehouder,
voervoorlichter, dierenarts o.l.v. een coach op AB gebruik?
Conclusies
• SamenWerking is mogelijk!
– Huisartsen kunnen leren van dierenartsen:
• Infectieziekten opgelopen door contact met dieren is
een reële optie en verdient aandacht
– Mogelijk hulp in diagnose, info opvragen of doorverwijzing
• Mogelijke transmissieroutes zoönosen
– Dierenartsen kunnen leren van huisartsen
• Effectieve methoden om (onnodig)
antibioticagebruik te verminderen
– Behoeftebepaling
– Communicatie
• Publieksvoorlichting (zoönosen, AMR)
Toekomstige uitdagingen
• Hoe moet concrete samenwerking vorm
krijgen t.a.v. preventie/aanpak zoönosen?
– Onderzoeksproject:
• Collaboration between general practitioners and
veterinarians at a local level: towards an expansion
of the zoonoses structure
– Doel:
• Inzicht krijgen in de behoeften aan samenwerking op
lokaal niveau
Dank voor uw aandacht
Hebt u vragen voor ons
?
?
?
Met dank aan alle huisartsen en patiënten betrokken
bij de projecten