106 en 303 Geschiedenis van de wiskunde vo

Geschiedenis van de
Wiskunde
voor het middelbaar onderwijs
Even voorstellen
Desiree van den Bogaart
Hogeschool van Amsterdam
[email protected]
@dvandenbogaart
Jeanine Daems
Hogeschool Utrecht
[email protected]
@jeanine_d
NUwiskundecongres 2014
Opzet workshop
Waarom geschiedenis van de wiskunde?
Hulpmiddelen
Voorbeelden wiskunde A/C
Voorbeelden wiskunde B/D
NUwiskundecongres 2014
Waarom geschiedenis?
Voor de leerling
Een stukje algemene
ontwikkeling.
Als je de geschiedenis kent,
begrijp je de wiskunde beter
(geleide heruitvinding).
Als je de geschiedenis kent,
begrijp je het nut van de
wiskunde beter.
Om de alfa/gamma-leerlingen
ook eens te boeien (denk ook
aan wiskunde C/PWS).
Voor de docent
Wat voor leerlingen geldt (links),
geldt vaak ook wel voor docenten
zelf.
Om ook eens een spannend
verhaal te kunnen vertellen of een
dvd-tje te laten zien.
Als afwisselende werkvorm.
Het laat je zien wat lastige
denkstappen zijn (conceptuele
obstakels).
Geeft mogelijkheden tot discussie
en niet-eenduidige antwoorden.
NUwiskundecongres 2014
Werkvormen
Achtergronden vertellen of dvd laten zien
(Vertaalde) oude teksten laten lezen
Werkblad waarin wiskunde herontdekt wordt
Raadsels
Bewijs van Euclides uitpluizen (bv. editie van Byrne)
NUwiskundecongres 2014
NUwiskundecongres 2014
Elementen van
Euclides
Kleurenversie van Oliver Byrne
uit 1847.
ELWIER 2014
Toegankelijke bronnen
Prof. I. Stewart – Hoe wiskunde de wereld veranderde
Prof. M. Du Sautoy – The story of maths (DVD)
NUwiskundecongres 2014
Math through
the ages
William J. Berlinghoff &
Ferdinand Q. Gouvea
Vertaling bij Epsilon verwacht
najaar 2016
NUwiskundecongres 2014
Eigen filmmateriaal
Samenwerkingsverband HU, HvA en NHL.
Compilatie: https://www.youtube.com/watch?v=UIZvhY_DSXA
NUwiskundecongres 2014
Chiu Chang
oNegen Hoofdstukken
oChinees standaardwerk
oDatering ongeveer 2e eeuw v. Chr.
NUwiskundecongres 2014
Chiu Chang
Chinese titel
1.
方田 Fang tian Rechthoekige velden.
2.
粟米 Su mi – Gierst en rijst.
3.
4.
5.
衰分 Cui moeras Proportionele distributie.
少广 Shao Guang - Kleinere
breedtes.
商功 Shang gong - Overleggen
over bepaalde werken.
Wiskundige inhoud
1.
Oppervlaktes berekenen, werken
met breuken.
2.
Rekenen met tarieven en prijzen.
3.
Verdeling van goederen en geld
tegen proportionele tarieven.
4.
Delen, worteltrekken,
derdemachtswortels. Oppervlakte
en inhoud van cirkel en bol.
5.
De volumes van verschillende
vormen.
NUwiskundecongres 2014
Chiu Chang
Chinese titel
Wiskundige inhoud
6.
均输 Jun shu – Eerlijke
belastingheffing.
6.
Ingewikkelde problemen met
proporties.
7.
盈不足 Ying bu zu –
Overcapaciteit en
tekorten.
7.
Linearie problemen oplossen
met behulp van regula falsi.
8.
Stelsels van lineaire
vergelijkingen oplossen met
principe dat lijkt op Gausseliminatie.
9.
Problemen met Stelling van
Pythagoras.
8.
方程 Fang cheng - De
rechthoekige rij.
9.
勾股 Gou gu - Basis en
hoogte.
NUwiskundecongres 2014
Getallendriehoek
Bekijk het plaatje.
Waar doet dit aan denken?
Schrijf de getallen er naast in
onze eigen notatie.
Welke conclusies over het
Chinese getalstelsel kun je hier
uit trekken?
NUwiskundecongres 2014
Gou-gu-stelling
Bekijk het Chinese plaatje
van de Gou-gu-stelling.
Hoe noemen wij deze
stelling?
Welk voorbeeld wordt
hier bewezen?
Kun je dat ook
veralgemeniseren voor een
willekeurige rechthoekige
driehoek?
NUwiskundecongres 2014
Bamboestengel
Er is een bamboestengel
met hoogte 10.
De stengel breekt en raakt
de grond op afstand 3 van
de voet van de stengel.
Op welke hoogte is de
breuk?
Kun je dit ook
veralgemeniseren?
NUwiskundecongres 2014
Raadsel van de
Chinese dieven (1)
Drie dieven, A, B en C, breken in bij een rijstwinkel en
stelen drie vaten die tot de rand gevuld waren met rijst,
maar waarvan de exacte inhoud onbekend is.
Wanneer zij gepakt worden, blijken de vaten vrijwel
leeg. In vat X zat nog 1 kilo, in vat Y nog 14 kilo en in
vat Z nog 1 kilo.
De dieven weten ook niet precies wat ze hebben
gestolen, maar…
NUwiskundecongres 2014
Raadsel van de
Chinese dieven (2)
Dief A had een trog gebruikt om het vat leeg te maken.
In die trog paste steeds 19 kilo.
Dief B had een klomp gebruikt om het vat leeg te
maken. In die klomp paste steeds 17 kilo.
Dief C had een kom gebruikt om het vat leeg te
maken. In die kom paste steeds 12 kilo.
NUwiskundecongres 2014
Omar Khayyam en de derdegraads
vergelijking
Khayyam loste derdegraads
vergelijkingen meetkundig
op door het snijpunt te
vinden van een parabool
en een cirkel.
Waarom klopt dat eigenlijk?
Dit werkblad beantwoordt
stapsgewijs die vraag, met
behulp van moderne
wiskunde.
NUwiskundecongres 2014
Notatie en differentiëren
Dit is een bewijs in de
notatie van Newton.
Wat wordt hier bewezen?
Wat betekenen de drie
puntjes, denk je?
Wat zou “Cor. 5” kunnen
zijn?
Schrijf het bewijs in je eigen
woorden en notatie op.
NUwiskundecongres 2014
Aan de slag!
Je krijgt sowieso al het materiaal mee
Kies nu één of twee werkbladen om aan te werken
Onderbouw of wis A/C: kies iets van de Chinese wiskunde
Bovenbouw wis B/D: kies de notatie van Newton en/of
Omar Khayyam
Kun je zelf nog onderdelen van het curriculum bedenken
waar geschiedenis van de wiskunde een rol bij zou kunnen
spelen?
NUwiskundecongres 2014
Uitwisselen
Hoe vond je het werken aan de werkbladen?
Hoe komt dat?
Heb je zoiets zelf al eens gedaan in de les?
Heb je nu nieuwe plannen om te gaan doen?
Wat zijn aandachtspunten om op te letten als je zelf
zo’n opdracht ontwikkelt?
NUwiskundecongres 2014
Uitwisselen
Wat zijn aandachtspunten om op te letten als je zelf
zo’n opdracht ontwikkelt?
plaatje dat de interesse wekt
makkelijke startvraag
ook vragen die niet puur wiskundig zijn, dus richting
interpretatie, discussie of mening
link met de lesstof is handig, maar niet per se nodig
maar het niveau van de wiskunde moet natuurlijk wel
aansluiten bij de doelgroep
NUwiskundecongres 2014