KWARTIERMAKEN IN BREDER - Journal of Social Intervention

Journal of Social Intervention: Theory and Practice –
2014 – Volume 23, Issue 2, pp. 68–70
URN:NBN:NL:UI:10-1-116247
Doortje Kal, Rutger Post & Jean Pierre Wilken (Eds.).
ISSN: 1876-8830
URL: http://www.journalsi.org
Publisher: Igitur publishing, in cooperation
with Utrecht University of
Applied Sciences, Faculty of Society and Law
Copyright: this work has been published under a
Creative Commons Attribution-Noncommercial-No
Derivative Works 3.0 Netherlands License
€ 17,50.
Verder met kwartiermaken – naar de verwelkoming van
het verschil. Amsterdam: Tobi Vroegh, 2013, 204 p.,
ISBN 978-90-78761-38-9
Books
F r a n s B r i n k m a n
Frans Brinkman is publicist. Voorheen
was hij onder andere sociaal-psychiatrisch
verpleegkundige, docent en trainer.
K WA R T I E R M A K E N I N B R E D E R
en ze hebben gemeen dat ze op de een of
(TIJDS)PERSPECTIEF
andere manier aan Kwartiermaken doen.
Kwartiermaken claimt geen monopolie. De
De bundel van Doortje Kal en haar collega’s
andere reden is de politieke, beleidsmakende
en vele anderen is een van de resultaten
actualiteit van de zogenaamde participatie
van haar bijzonder lectoraat Kwartiermaken
maatschappij. Hierin speelt de overheveling
aan Hogeschool Utrecht. Een sociaal en
van taken van de landelijke overheid naar de
maatschappelijk aspect in het denken en het
gemeenten en eventueel regio’s een grote rol.
handelen met en voor mensen met chronische
De gedachte is beleid en de uitvoering ervan
psychiatrische problemen en verstandelijke
dichter bij de burgers te brengen. Burgers
beperkingen is bepaald niet nieuw. De bundel
aansporen tot elkaar te helpen en eigen krachten
is niettemin om twee redenen actueel. De
aan te wenden. Er is verzet tegen: burgers doen
ene is dat de bundel niet eenkennig is:
al veel voor elkaar en de lokale ambtenaren
diverse benaderingswijzen komen aan bod
krijgen een gekort budget en zijn onkundig.
68
Journal of Social Intervention: Theory and Practice – 2014 – Volume 23, Issue 2
Frans Brinkman
De bundel is geen politiek pamflet. De auteurs
empowerment, zelforganisatie, presentie,
hebben her en der politieke invalshoeken
“community art”), gastvrijheid houdt in
maar houden zich op afstand van dagelijks
dat wat vreemd lijkt wordt aanvaard. Niet
gekrakeel. De bundel is optimistisch én kritisch:
klakkeloos, niet zonder hulp, inclusief
wenkende perspectieven van goede praktijken,
professionele, maar wel met ontvankelijkheid,
met de kanttekening dat niet iedereen in
communicatie en bevestiging.
dezelfde mate zelfstandig kan participeren –
kleinschaligheid en zorg op maat zijn en
Het boek begint met een levendig verslag
blijven dan noodzakelijk. In het laatste geval
van vijf Kritische Dialogen, georganiseerd
is de bundel een uitnodiging om de “vreemde
door Doortje Kal, met eveneens hier een zeer
ander” als een gewoon mens te zien, en om
diverse bijdrage van ervaringsdeskundigen,
elkaar aan te spreken op interesses, talenten,
professionals, studenten, artiesten.
pijn en moeite. De bundel had ook Lof der
Aan bod komen: Lof der zichtbaarheid,
zichtbaarheid kunnen heten: toon hoe je
Burgervriendschap, Wijkgericht werken,
(anders) bent. Die titel was al bezet door de
Inclusieve economie, Uitsluiting maakt ziek.
Vlaamse filosoof Rudi Visker die in het boek
Daarna volgen in het boek essays die tenminste
ruim gewaardeerd wordt.
indirect aan de dialogen gerelateerd zijn,
met bijdragen uit Duitsland en België. De
De ondertitel van Verder met kwartiermaker
bijdragen – ook in de dialogen – zijn filosofisch
is Naar de verwelkoming van verschil. De
getint, een relaas over een praktijk of een
compacte bundel van krap 200 pagina’s is zeer
persoonlijke ervaring, inclusief Turken en
rijk aan informatie en verwijzingen. Een keur
Marokkanen. De dialogen en de essays zijn
aan schrijvers (onderzoekers, kunstenaars,
overwegend positief van aard. “We gaan
ervaringsdeskundigen, welzijnswerkers en
ervoor!” Kritiek wordt toch niet geschuwd.
studenten) heeft mogelijk maar één boodschap:
Er is veel te veel medicalisering (bijvoorbeeld
met een psychische of verstandelijke beperking
Ritalin bij jongeren) en te veel nadruk op de
maatschappelijke aansluiting vinden, wil niet
participatiemaatschappij. Het eerste is bekend,
zeggen dat je “normaal” moet worden. Wel
het tweede is actueel. Een hoofdstuk heet
dat je gezien wilt worden. Kwartiermaken is
Kwetsbaarheid gerehabiliteerd. Populair
ruimte scheppen. Doortje Kal spreekt graag
gezegd: dan weet je wel hoe laat het is, er
van een gastvrije samenleving. Dit geldt voor
is weer ergens flink doorgeschoten door
wonen, werken, recreatie, relaties. Met de
beleidsmakers.
vele co-auteurs en de co-auteurs/redacteuren
wordt de vinger aan de pols gehouden. Hoe
Is het een boek om over na te denken of een
het ook mag heten (rehabilitatie, integratie,
boek om iets mee te doen? De nadruk ligt
Journal of Social Intervention: Theory and Practice – 2014 – Volume 23, Issue 2
69
Books
op de vertelling, minder op de beschouwing.
beleidsambtenaren. En met bedrijfsleven,
Het zijn verhalen over praktijken en
sponsoren. Kwartiermakers bij uitstek.
ervaringen van deelnemers en professionals
die met Kwartiermaken en nauw verwante
Een tweede, niet inhoudelijke, kritiek is dat
benaderingswijzen te maken hebben. In
de redactie inconsistent is. Het eerste deel
bestaande praktijken zal dit een steun in de rug
van het boek ontlast de hoofdtekst door
zijn, voor mensen die eraan willen beginnen
aanvullende informatie in de kantlijn te
een rijke inspiratiebron.
plaatsen. Die mooie opzet nodigt uit tot de
tekst minstens twee keer te lezen, de tweede
Kunst komt regelmatig aan de orde. Dat
keer met de kantlijn-info erbij. In verdere
komt weinig voor in min of meer sociaal-
hoofdstukken is dat helaas niet het geval, wat
wetenschappelijke boeken. De bundel van Kal
her en der leidt tot lange alinea’s met een hoge
et al. voegt kunst en verwelkoming van verschil
informatiedichtheid. Soms zijn hoofdstukken
moeiteloos ineen. De afdeling CMV/SPH van
daarentegen nogal abrupt kort. De lezer stuit
Hogeschool Utrecht heeft daar een aandeel in,
onverwacht op een gedicht (1 pag.) dat niet
alsmede Community Arts en het festival “Vrede
in de inhoudsopgave staat. Verder hadden de
van Utrecht”. Van kwetsbaarheid kun je soms
Belgische en Duitse praktijken iets uitgebreider
echt een kracht maken, vertellen de schrijvers.
aan bod kunnen komen, ze hebben woorden
En kunst, zeker in de vorm van theater, is je
die meer uitnodigend zijn, zoals onthaal,
letterlijk zichtbaar maken voor een publiek
Gastfreundlichkeit, Gesellschaft dan het
waardoor interactie mogelijk wordt.
Nederlandse opvang, gastvrijheid, samenleving.
De beschrijving doet veel tekort aan het boek
De kritische noten zijn details. Wellicht nuttig
en daar begint de kritiek. Staat er niet te veel
bij een tweede druk. Het boek is zeer aan
in? Je kunt je afvragen of er kritiek mogelijk is,
te bevelen voor SPH/CMV-studenten en
maar ontbreekt er niettemin nog wat? Jawel,
hun docenten – het leent zich goed voor
een omissie in het boek is de groep dak- en
een onderwijsmodule. Als gezegd kunnen
thuislozen. Ze overlappen in ruime mate
professionals er steun en inspiratie aan
deelnemers aan projecten voor Kwartiermaken
ontlenen. Medewerkers van gemeenten die
(tijdelijke of chronische psychische problemen,
mogelijk niet vertrouwd zijn met onder meer
verstandelijke beperkingen, verslaving). Ze
zelforganisatie en met praten met “patiënten”
overlappen tevens met zelforganisatie. Er zijn
kunnen in het boek de brug vinden naar de
groepen dak- en thuislozen die het heft in eigen
kwetsbare burger die eveneens burgerkracht
hand nemen, in goede samenwerking met
en burgervriendschap nastreeft – het pleidooi is
professionele hulpverleners en gemeentelijke
voor een gedeelde agenda.
70
Journal of Social Intervention: Theory and Practice – 2014 – Volume 23, Issue 2

Download Report