INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v AFKORTINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ix HOOFDSTUK 1. DE ONTWIKKELING VAN EEN EUROPEES BEWUSTZIJN ROND RECHTEN VAN GEDETINEERDEN GREET SMAERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Afdeling 1. Recente ontwikkelingen in de jurisprudentie van het EHRM t.a.v. gedetineerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Afdeling 2. Ontwikkeling van ‘standards’ door het CPT . . . . . . . . . . . 11 Afdeling 3. Recente aanbevelingen van de Raad van Europa . . . . . . . 14 Afdeling 4. Uitleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 HOOFDSTUK 2. DE BESCHERMING VAN GEDETINEERDEN IN HET KADER VAN ARTIKEL 3 VAN HET EUROPEES VERDRAG VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS YVES HAECK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Toepasselijkheid van artikel 3 EVRM . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Het recht om niet onderworpen te worden aan een behandeling of detentieomstandigheden welke mishandeling uitmaken in de zin van artikel 3 EVRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Het recht om te genieten van detentieomstandigheden welke in overeenstemming zijn met de menselijke waardigheid . . . . Afdeling 4. Bewijsstandaard en bewijslast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 24 26 37 49 51 HOOFDSTUK 3. VERBOD VAN FOLTERING EN VAN ONMENSELIJKE EN VERNEDERENDE BEHANDELING / RECHT OP LEVEN MARC NÈVE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Afdeling 1. Vrijheidsberoving door de politie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Afdeling 2. Strafinrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Intersentia xi Inhoudsopgave HOOFDSTUK 4. POLITIEKE VRIJHEDEN VAN GEDETINEERDEN: VRIJHEID VAN MENINGSUITING, RECHT OP TOEGANG TOT INFORMATIE, VRIJHEDEN VAN VERGADERING EN VERENIGING, RECHT OP DEELNAME AAN VERKIEZINGEN EVA BREMS en DIRK VOORHOOF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 Afdeling 1. Algemeen principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Afdeling 2. Vrijheid van meningsuiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Afdeling 3. Recht op toegang tot informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Afdeling 4. Vrijheden van vergadering en van vereniging . . . . . . . . 110 Afdeling 5. Het recht op deelname aan verkiezingen . . . . . . . . . . . 111 HOOFDSTUK 5. GOD ACHTER DE TRALIES ADRIAAN OVERBEEKE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Internationaal-rechtelijke kaders . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. De Belgische “gevangenisparochies” . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 126 130 149 HOOFDSTUK 6. GEDETINEERDEN EN DE GRONDRECHTEN VERVAT IN ARTIKEL 8 EVRM PAUL DE HERT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Artikel 8 EVRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Het grondrecht op bescherming van de communicatie Afdeling 3. Gedetineerden en de bescherming van het recht op woning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Gedetineerden en het grondrecht op bescherming van het gezin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Gedetineerden en het grondrecht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xii 153 154 158 172 174 180 Intersentia Inhoudsopgave HOOFDSTUK 7. HET RECHT VAN GEDETINEERDEN OP HET ONTSTAAN, HET BEHOUD EN DE ONTWIKKELING VAN EEN FAMILIEEN GEZINSLEVEN EN HUN RECHT OM TE HUWEN DEIRDRE VAN GRUNDERBEECK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Inleiding: een gebroken familie- en gezinsleven . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Het recht op eerbiediging van het familie- en gezinsleven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Het recht om een huwelijk aan te gaan en het recht om een gezin te stichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 194 216 219 HOOFDSTUK 8. RECHT OP ARBEID, BEROEPSOPLEIDING EN ONDERWIJS VOOR GEDETINEERDEN WOUTER VANDENHOLE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221 Afdeling 1. Recht op onderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Recht op beroepsopleiding en -vorming . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Recht op arbeid en billijke arbeidsomstandigheden . . . Afdeling 4. Enkele algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. De basiswet getoetst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 228 231 241 245 248 HOOFDSTUK 9. HET RECHT VAN GEDETINEERDEN OP GEZONDHEID FIONA ANG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. Algemene beginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Het internationale mensenrechtenkader . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. De basiswet in het licht van het internationale mensenrechtenkader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besluit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 252 255 270 275 HOOFDSTUK 10. VRIJHEIDSBENEMING VAN MINDERJARIGEN KARL HANSON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 Afdeling 1. Situering van de vrijheidsbeneming in het Belgische jeugdbeschermingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 Intersentia xiii Inhoudsopgave Afdeling 2. Internationale normen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 Afdeling 3. Conclusie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 HOOFDSTUK 11. GEÏNTERNEERDEN EN MENSENRECHTEN WALTER VAN STEENBRUGGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 1. De actuele toestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 2. Het voorontwerp van wet betreffende de internering van delinquenten met een geestesstoornis . . . . . . . . . . Slotbeschouwingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 311 317 321 HOOFDSTUK 12. BESTRAFFING, VRIJHEIDSBEROVING EN MENSENRECHTEN SONJA SNACKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 Afdeling 1. Vrijheidsberoving in Europa tussen discours en praktijk Afdeling 2. Hoe kunnen we deze verschillen verklaren en wat is het verband met mensenrechten? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 3. Is de bescherming van mensenrechten een fundamenteel onderdeel van de Europese legale en politieke cultuur? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 4. Is een reductionistisch beleid een kwestie van mensenrechten? De draagwijdte van de Europese instrumenten voor mensenrechten betreffende de toepassing van de vrijheidsberoving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 5. Het proportionaliteitsprincipe in de straftoemeting herbekeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Conclusie: reductionisme en mensenrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . xiv 325 326 331 335 347 352 Intersentia