Corporatieforum - Seminars op Maat

Corporatieforum
In het Corporatieforum kunnen professionals in de
corporatiebranche informatie uitwisselen, discussies voeren, elkaar vragen stellen en hun menig geven over
actuele thema’s en ontwikkelingen.
CORPORATIE-­FORUM
Novelle Herzieningswet van 11 februari 2014:
Corporaties kunnen niet-­DAEB-­activiteiten op hun buik
schrijven
Geplaatst door Hugo Priemus aan 17-­2-­2014 11:49
Marc Calon onderscheidt in zijn brief d.d. 27 januari 2014 aan de Tweede Kamer drie soorten activiteiten
in het werkdomein van woningcorporaties: 1. Activiteiten waarvoor staatssteun is toegestaan
(BBSH/DAEB). 2. Activiteiten zonder staatssteun (BBSH/niet-­DAEB). 3. Commerciële projecten zonder
staatssteun (niet-­DAEB).
Calon herinnert eraan dat de leden van Aedes al in 2011 bij congresbesluit hebben vastgelegd dat
commerciële activiteiten niet meer worden gedaan. Voor niet-­DAEB-­activiteiten geldt al sinds 1 januari
2011 (inwerkingtreding ministeriële regeling staatssteun woningcorporaties) dat ze ongeborgd
gefinancierd moeten worden.
Het draait vooral om categorie 2: activiteiten zonder staatssteun, waarvoor commerciële beleggers
meestal weinig interesse tonen, omdat het rendement te laag is en de risico’s te hoog. Met name moet
worden gedacht aan de bouw van middeldure huurwoningen en goedkope koopwoningen in stedelijke
probleemwijken met een zeer hoog aandeel sociale huurwoningen. Hierin wordt door gemeente en
woningcorporaties vaak gestreefd naar een betere aansluiting op de gedifferentieerde woningvraag.
Wat meldt de Novelle Herzieningswet Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting d.d. 11 februari 2014
(hierna te noemen: Novelle) over niet-­DAEB-­activiteiten van woningcorporaties? Allereerst lezen we dat
binnen een corporatie DAEB-­ en niet-­DAEB-­activiteiten administratief moeten worden gescheiden of de
corporatie moet juridisch worden gesplitst in een DAEB-­organisatie en een niet-­DAEB-­organisatie,
aangeduid als ‘woningvennootschap’.
Bij een administratieve scheiding moeten de niet-­DAEB-­werkzaamheden binnen de toegelaten instelling
direct ten dienste staan van de DAEB-­werkzaamheden. De Novelle noemt expliciet de herstructurering
en de stads-­ en dorpsvernieuwing als voorbeeld. Verwezen wordt naar de afspraken tussen Aedes en
Kabinet op 28 augustus 2013. Deze afspraken worden in de Novelle uitgewerkt. De toegestane
activiteiten inzake maatschappelijk vastgoed en leefbaarheid worden bij AMvB beperkt.
Het Kabinet is nu restrictiever dan de Europese Commissie die op 15 december 2009 een specificatie
van maatschappelijk vastgoed vaststelde. Het Kabinet rekent een deel van het maatschappelijk
vastgoed tot het woondomein, zoals hospices en opvangcentra. Functies die onlosmakelijk
samenhangen met zorggebouwen van toegelaten instellingen worden gerekend tot het woondomein, als
zij een fysieke eenheid vormen met een woonzorggebouw (dagbesteding, zorgsteunpunten). Eigen
kantoorruimte van een woningcorporatie is voor eigen gebruik bestemd, en wordt daarom als DAEB
aangemerkt.
In de plint van een woongebouw mogen verschillende maatschappelijke functies worden ondergebracht
zoals buurthuizen, gemeenschapscentra, multifunctionele centra voor jongerenopvang, maatschappelijk
werk, welzijnswerk, zorgsteunpunten, maatschappelijke dienstverlening, veiligheidshuizen, bibliotheken
en culturele activiteiten. Dergelijke functies worden niet meer toegestaan, als ze worden ondergebracht in
een losstaand gebouw. Aan leefbaarheidsinvesteringen worden nadere eisen gesteld.
Een geruststellende mededeling in de Novelle is dat werkzaamheden die in het verleden zijn toegestaan
en thans niet meer zouden mogen, niet behoeven te worden beëindigd. Nieuwe werkzaamheden mogen
echter niet worden opgestart, indien deze geen directe relatie hebben met de uitvoering van DAEB-­taken.
In beginsel mogen geen middelen uit de DAEB-­tak van een corporatie worden ingezet ten behoeve van
de realisatie van niet-­DAEB-­werkzaamheden. Drie punten staan centraal in het Kabinetsbeleid: -­de
corporaties moeten zich concentreren op hun kerntaken;; -­marktactiviteiten mogen niet door
kruissubsidies worden gesteund;; -­risico’s verbonden aan marktactiviteiten, mogen niet worden
afgewenteld op DAEB-­activiteiten.
Voor toegestane niet-­DAEB-­werkzaamheden gaan de volgende spelregels gelden: (1) Gemeenten moeten in de woonvisie of het volkshuisvestingsbeleid aangeven welke niet-­DAEB-­
investeringen zij noodzakelijk achten. Deze beleidslijn dient regionaal te worden gecoördineerd. (2) Een woningcorporatie die een niet-­DAEB-­activiteit wil entameren moet een verklaring van de
gemeente overleggen waaruit blijkt dat de gemeente de werkzaamheden noodzakelijk acht en er geen
andere, commerciële marktpartijen bereid of in staat zijn gevonden om deze nieuwe ontwikkelingen op te
pakken. (3) De gemeente moet haar voornemens inzake niet-­DAEB-­ontwikkelingen publiceren in een openbare en
voor alle geïnteresseerde partijen toegankelijke bron, zodat belanghebbenden de gemeente hun
belangstelling kenbaar kunnen maken en, zo nodig, de minister in kennis stellen van hun zienswijze ten
aanzien van de conclusie van de gemeente dat commerciële marktpartijen niet bereid en/of niet in staat
zouden zijn om de desbetreffende niet-­DAEB-­activiteiten uit te voeren. (4) De beoordeling van door de toegelaten instelling voorgelegde niet-­DAEB-­werkzaamheden verloopt in
twee stappen: Stap 1. De minister kan met het voornemen instemmen als de gemeente expliciet de
voorgenomen activiteit noodzakelijk acht en als commerciële marktpartijen niet bereid en/of in staat
blijken te zijn om deze activiteiten uit te voeren. De niet-­DAEB-­werkzaamheden moeten onder het
functionele en geografische werkdomein van de toegelaten instelling vallen. Als de investering groter is
dan € 3 miljoen is tevoren goedkeuring van de Raad van Toezicht vereist. (5) Stap 2. Houdt in dat de toegelaten instelling het plan financieel doorrekent. Een toets door het WSW
moet vervolgens uitwijzen of het plan in relatie tot de financiële positie van de toegelaten instelling
verantwoord is. Het plan mag nu of op termijn geen risico vormen voor de uitvoering van DAEB-­
werkzaamheden. Als de zienswijze van het WSW geen contra-­indicatie bevat, kan vervolgens de
Minister het niet-­DAEB-­plan van de woningcorporaties goedkeuren.
Wat zal de Parlementaire Enquêtecommissie Woningcorporaties tevreden zijn over dit nieuwe
restrictieve beleid. Investeringen in een SS Rotterdam zijn niet langer meer mogelijk. Brede scholen
kunnen niet meer worden gebouwd. Investeringen in middeldure huurwoningen en goedkope
koopwoningen worden nagenoeg onmogelijk. Het speelveld ten opzichte van commerciële marktpartijen
wordt straks omgekeerd ongelijk: één briefje van een marktpartij naar de gemeente zal voldoende zijn om
een initiatief van een woningcorporatie te stuiten. Voor initiatieven van een marktpartij gelden natuurlijk
andere spelregels: die hoeven niet door de gemeente noodzakelijk te worden geacht. Zulke initiatieven
behoeven niet te worden gepubliceerd. In een zienswijze van een corporatie inzake zulke initiatieven is
het Kabinet niet geïnteresseerd.
Een slagvaardig corporatiebeleid wordt compleet onmogelijk gemaakt. Bouwbedrijven worden
geconfronteerd met een verdere daling in investeringen in nieuwbouw. Het gat dat door de procedurele
complicaties wordt geslagen in het bouwvolume van woningcorporaties zal slechts zeer gedeeltelijk door
marktpartijen worden opgevuld.
In de Novelle staat op een ontelbaar aantal plaatsen dat een beslissing van de minister vereist is. De
Nota-­Heerma (1989) stond in het teken van twee duidelijke beleidslijnen: decentralisatie van beleid naar
gemeenten en verzelfstandiging van woningcorporaties. De Novelle presenteert een centralistisch en
bureaucratisch beleid dat een abrupt einde maakt aan deze beleidslijnen. De administratieve lasten en
nalevingskosten zijn aanzienlijk en worden in de Novelle bovendien ernstig onderschat. Enneus Heerma
zal zich in zijn graf omkeren.
Hugo Priemus, OTB, Technische Universiteit Delft
Geplaatst door Aad Leek aan 18-­2-­2014 14:20
Het ingewikkelde gedoe met DAEB's en niet DAEB's maakt slagvaardig corporatiebeleid sowieso lastig.
Alles wijst erop dat het kabinet de rol van de corporaties op de woningmarkt wil terugdringen, ongeacht
de maatschappelijke gevolgen. En dat is typerend voor de huidige en ook de vorige generatie politici. Het
gaat niet om het maatschappelijk belang of zelf de effectiviteit van de maatregelen. Het hoogste doel is
het realiseren van politieke stokpaardjes. Al enige tijd wordt het maatschappelijk middenveld door
verschillende politieke stromingen alle kanten opgeschopt en als het niet werkt, zoals in het onderwijs of
de zorg, dan geef je gewoon dat maatschappelijk middenveld de schuld. Nu is de corporatiesector aan
de beurt. Natuurlijk, door schandalen, mismanagement en idiote commerciële avonturen, heeft de sector
heeft er wel een beetje om gevraagd, maar de maatregelen die nu zijn bedacht schieten hun doel
nadrukkelijk voorbij. Maar er zijn ook heel veel goede prestaties geleverd en het is onterecht dat die
onderbelicht blijven. Het 'meebewegen' van Aedes met een rigide en ingewikkeld stelsel zoals in het
akkoord is afgesproken, is dan ook een slechte strategie. Dat gaat straks niet werken en dan krijgt de
corporatiesector natuurlijk de zwarte Piet. Het is veel verstandiger te bevorderen dat, binnen een ruimer
kader, de uitvoering van onze maatschappelijke taak door gemeenten en corporaties in
prestatieafspraken wordt vastgelegd. Daarmee kunnen we gedoe met niet DAEB's bij grof vuil zetten en
ons volledig richten op de uitvoering van onze maatschappelijke opgave!
Geplaatst door Vincent van Luit aan 18-­2-­2014 14:50
De heer Priemus geeft op een excellente wijze de door minister Blok gemaakte keuze met de
consequenties voor de woningmarkt weer.
Ik wil daar graag het volgende aan toevoegen.
Onze corporatie in het Groene Hart kent nagenoeg enkel eengezinswoningen, deels al wat ouder. De
vergrijzing slaat harder toe dan landelijk. De huurdersgroep is voor een groot deel "grijs"
40% van de huurders heeft een inkomen boven de "Brusselgrens “voor een sociale huurwoning,
In ons portefeuillebeleid is gekozen om te zorgen voor doorstroming, de markt zit al enorm op slot
nietwaar? De invulling van dit beleid is vooral gericht op onze senioren door de bestaande oude kleine
eengezinswoningen te vervangen door grondgebonden of gestapelde nultredenwoningen. Dat past goed
bij de bezuinigingen op de AWBZ waardoor mensen met een lichtere zorgbehoefte die zorg aan huis
geleverd kunnen krijgen. Toch?
Voor die 40% die zogenoemd scheef woont waarvan 15% in de middencatagorie, met een haalbare en
betaalbare huurprijs voor de middengroep van stel € 800,= a € 850,-­ is echt geen commerciële
belangstelling. Zeker niet in kleinschalige projecten in onze groene polder. Dat bleek nog eens ca. twee
weken gelden tijdens een discussiebijeenkomst met bouwers/ontwikkelaars.
De Novelle zoals nu voorgesteld biedt ons geen ruimte voor een gedeeltelijke interne financiering, dus
die oudere wordende huurder moet het maar zien te rooien op termijn in zijn kleine niet op zorg aan huis
voorziene eengezinswoning.
Dus naast de zorg voor het stadvernieuwing en de bouw van de heer Priemus, gaat onze zorg ook vooral
uit naar de doorstroming en vergrijzende middeninkomensgroep.
Woningmarkt geBLOKT.
Geplaatst door Tom van Doormaal aan 18-­2-­2014 16:19
Vraagje: hoe zetten jullie het DAEB-­gedoe bij het grofvuil?
Ik ben het er graag mee eens en het scheiden van markt en privaat ondernemen is een ideologisch
geloofsartikel;; maar het gaat ook over Brussels regelgeving, dus kun je ongehoorzaam zijn?
Wie toetst of je je aan die regels houdt en wat is de straf of sanctie?
Geplaatst door Aad Leek aan 18-­2-­2014 16:28
Als het DAEB domein wordt verruimd en er ruimte is om met gemeenten afspraken te maken over waar
lokaal / regionaal de grens tussen markt en maatschappelijke opgave ligt, vind ik dat niet DAEB's geen
onderdeel meer hoeven te zijn van de activiteiten van de corporatie.