De praktijk Colostoma: alternatieve materialen De ervaring dit alles een plek in hun leven geven. Maar na enkele weken her- bewust voor kiezen. Een tweede reden is dat nog niet iedereen stellen ze en overzie ik hoe ze met dit proces en met hun stoma weet heeft van het bestaan van andere stomamaterialen dan de omgaan. Het is vervolgens een kwestie van goed timen om te zakjes en van alternatieven om de darmen te legen.’ weten wanneer ik over alternatieve stomamaterialen kan beginnen, die weer enige controle over de stoelgang zullen geven. Niet irrigeren Sommige mensen beginnen er zelf over, bij anderen informeer Wil iemand niet dagelijks irrigeren, maar op bepaalde momen- ik ernaar zodra ik denk dat de tijd er rijp voor is.‘ ten liever ook geen stomazakje dragen? ‘Ook voor een korte periode kan het gebruik van een stomaplug dan een uitkomst zijn. Geen stomazakje te zien Niet iedereen met een eindstandig colostoma weet dat er ook andere stomamaterialen bestaan dan een stomazakje. Om de ontlasting buiten te houden kan ook worden gekozen voor een stomaplug, pleister of afsluitdop, zegt stomaverpleegkundige Noor van den Broek. Irrigeren van de darmen Al zal een stomadrager nooit precies weten wanneer de poep er- Er bestaan drie producten om te voorkomen dat de ontlasting aan komt. De plug is niet stevig genoeg om die tegen te houden. vroegtijdig via de stoma naar buitenkomt: een stomaplug, een Door van te voren ermee te oefenen, kan hij wel zijn ontlas- stomapleister (cap) of een afsluitdop. Maar met het aanbrengen tingspatroon beter leren herkennen en ontdekken op welk mo- hiervan is de stomadrager er nog niet helemaal. Bij gebruik van ment van de dag de plug het beste kan worden gebruikt.’ een stomapleister bijvoorbeeld moet hij namelijk eerst de dikke Een laatste alternatief is een schijfvormige afsluitdop, gemaakt darm irrigeren (spoelen). Dit is een manier om met water de van hard plastic, met de doorsnede van een koffiekopje. ‘Ook darm te prikkelen, met als doel die te legen. Gebruikt hij liever hiermee leert de stomadrager stapsgewijs omgaan. Het systeem een stomaplug, dan is irrigeren ook gebruikelijk, maar dit hóeft wordt vastgeklikt aan de huidplaat die de stomadrager kort er- niet. Uitgangspunt bij de afsluitdop is dan ook dat de darmen voor rondom de stoma heeft vastgeplakt. De twee centimeter niet geleegd hoeven te worden. Hierover verderop meer. hoge stomamond – een vereiste – blijft vrij, een zachte afslui- Het irrigeren van de dikke darm gebeurt met een spoelpomp ting onder de schijf zal de komende acht tot twaalf uur de ont- of waterzak die wordt gevuld met circa twee liter lauw water. lasting tegenhouden en nare geurtjes neutraliseren. Gebruikers Hier vandaan loopt een slang naar de stoma. Aan het uiteinde krijgen van de stomaverpleegkundige een schema mee om de van de slang bevindt zich een soort trechtertje (conus), dat dikke darm stapsgewijs hieraan te laten wennen: eerst twee uur zorgt ervoor dat het water zonder lekken via de stoma fasegewijs laten zitten, dan vier uur, enzovoorts. de darm inloopt. Die wordt geprikkeld en trekt samen. Aan het ‘Na verwijdering van de afsluitdop trek je ook een klein plastic einde van het proces kan het water met de ontlasting via een zakje mee omhoog, waarin als in een soort minicontainer de afvoerzak worden geloosd in het toilet. *) eerste ontlasting wordt opgevangen. Daarna verwijder je de resterende ontlasting en reinig je de stoma.’ Vrij van ontlasting • Van den Broek: ‘Afhankelijk van de regelmaat waarmee iemand Wilt u weten of u eventueel in aanmerking komt voor één van moet poepen, is de stomadrager 24 tot 48 uur vrij van ontlas- bovengenoemde producten? Informeer bij uw specialist of stoma- ting. Hij kan nu dus kiezen uit de stomapleister of de stomaplug. verpleegkundige. Hij of zij kan u ook meer vertellen of u al dan niet De ronde pleister (ook wel stomacap genoemd) is voorzien van voor vergoeding van het product in aanmerking kunt komen. een luchtfilter en wordt over de stoma geplakt. De pleister absorbeert overtollig vocht en darmslijm en wordt, na ongeveer Reageren? Stuur uw reactie naar [email protected] een dag weer vervangen.’ o.v.v. “Plug, de praktijk”. Andere mensen voelen zich prettiger bij gebruik van een Tekst Arnoud Kluiters • Fotografie Wiep van Apeldoorn stomaplug (zie ook op de volgende pagina). Dit product oogt als een platte paddenstoel: het steeltje (een tampon) wordt in de 30 Vooruitgang Na aanleg van een stoma op de dikke darm krijgt Om verschillende redenen dragen sommige mensen stoma ingebracht, het hoedje (huidplak) plakt als een pleister iedere patiënt te maken met stomamaterialen. De (soms) liever geen stomazakje op de buik. Van den op de huid. Door het nog aanwezige darmvocht en -slijm zet de stomaverpleegkundige leert eerst hoe de stoma en de Broek: ‘Het zakje bolt mogelijk op onder de kleding en tampon uit en fixeert hij zich in het darmkanaal. huid er omheen hygiënisch te verzorgen en hoe een het kan stomadragers in hun bewegingsvrijheid hin- Afhankelijk van de maat van de stoma krijgen stomadragers een stomazakje aan te brengen en te verwijderen. ‘Zeker deren. De één geeft aan het vervelend te vinden om passende plug mee van de stomaverpleegkundige en testen deze: op te vragen bij het Landelijk bureau in Maarssen of in de eerste drie maanden na de operatie krijgt nie- ermee te zwemmen, een ander wil niet vrijen met blijft-ie goed zitten, voelt de plug prettig aan? Zijn er momenten te downloaden via www.stomavereniging.nl > Onze mand te maken met alternatieve materialen voor zo’n duidelijk zichtbaar zakje in het intieme gebied.’ dat je er mogelijk hinder van hebt?’ Volgens Van den Broek leert stomazakjes. In die periode slinkt de stoma en kan Ook komen er oncontroleerbaar geluiden uit de de ervaring dat (nog) niet veel stomadragers een vereniging > Informatievoorziening > Vooruitgang. het materiaal nog worden gewijzigd of aangepast’, stoma. ‘Stomadragers kunnen zich hiervoor generen stomapleister of -plug gebruiken. ‘Het irrigeren van de dikke zegt stomaverpleegkundige Noor van den Broek van als ze bijvoorbeeld in de trein zitten, in het theater of darm neemt dagelijks een uur in beslag. Dit moet bovendien het Meander Medisch Centrum in Amersfoort. ‘Na tijdens een vergadering. Voor hen zijn er eventueel steeds op hetzelfde tijdstip gebeuren, waarin je je aanpast aan de zware operatie is de darm lange tijd van slag ge- alternatieven beschikbaar, maar in de periode rondom je ontlastingsritme. Dat vergt discipline. Niet iedereen lukt dit. Op pagina 35 leest u meer over de recent opgerichte weest en moet die herstellen. Ook door het gebruik de operatie ga ik er met patiënten nog niet dieper Bovendien zijn er mensen die de plug niet prettig vinden zitten. van antibiotica duurt het nog enkele weken voor de op in. Ze zijn heel ziek (geweest), hebben te horen Vooral bij actieve mensen, die bijvoorbeeld omwille van de seks, werkgroep Irrigeren. darmflora weer in normale doen is.’ gekregen dat een stoma wordt aangelegd en moeten hun baan of sociale leven willen spoelen, merk ik dat ze er • juni 2014 *) Twee uitgebreide artikelen over darmirrigatie verschenen in december 2011 in het blad. Ze zijn Vooruitgang besteedt in een volgend nummer opnieuw aandacht aan irrigeren. Vooruitgang • juni 2014 31