VERBOUWING VAN BLOK B ZUIDERTOREN

VERBOUWING VAN BLOK B ZUIDERTOREN - BRUSSEL - 2000
Rijksdienst voor Pensioenen
DE VERBOUWING VAN DE RIJKSDIENST VOOR PENSIOENEN
Blok B van de Zuidertoren omvat de
gedigitaliseerde data van de pensioenen van alle Belgen. Een korte
bouwtijd en daarbij het ongestoord
verder kunnen werken van diverse
Rijksadministraties was daarin essentieel.
De gebetoneerde geslotenheid van
het bestaande gebouw verbouwen
tot een open en klaar gebouw was
de opdracht van de architectuurwedstrijd.
De uitgebreidde databekabelingen
en hoog gespecialiseerde technieken
vergden een doordachte gecoördineerde multidisciplinaire aanpak.
Een divers eisenpakket eigen aan dit
complexe programma werd gesteld
en tot teverdenheid van het bestuur
volbracht door het interdisciplinair
studieteam Coopman.
Het stofvrij houden van de kern van
het gebouw welke een zaal bevat met
duizenden terrabytes aan dataopslag
was daarbij cruciaal. Immers alle data
van alle Belgen met betrekking tot
hun verdiensten, sociale bijdragen,
pensioenopbouw en maandelijkse
aanpassingen van al deze gegevens
dienden van complicaties gevrijwaard te blijven.
Tevens werd een open en transparant maar streng beveiligd concept
van architectuur vooropgesteld dat
de betonnen bunker van weleer
vervangt.
HET STEDEBOUWKUNDIG CONCEPT
1. Integratie met het omgevend stedebouwkundig
netwerk.
De doorgang tussen blok B en de zuidertoren vormt
op velerlei wijzen een interessante architecturale opportuniteit.
D.d. 2000 heeft die straat weinig zeggingskracht. Het
ontwerp levert het idee aan om temidden van de
hoogste toren van Brussel en blok B het eenzijdige infrastructurele karakter te vervangen door een groene
stedelijke ambiance.
2. Extreme schaalverschillen
De zuidertoren werkt op schaal van Brussel, evenwel
werkt de eerste 10 meter van dit gebouw op schaal
van de voetganger. De begane grond een verhaal geven
zodat dit hoog zijn ook nog van nabij een betekenis
heeft werd doel.
Bijvoorbeeld door de begane grond tussen de twee
gebouwen van de Rijksdienst voor Pensioenen en
dak te geven en een aangenamer stedelijke uitstraling te geven.
3. De architecturale uitstraling van het gebouw op
stedelijk niveau.
De grootschaligheid van de site verrijken met tal van
inputs die inwerken op het nabije was daarbij doel,
bijvoorbeeld:
- een stedelijk dak
- een intensief met groen aangeklede laan
- een cafetaria “young at heart” met terras
- enkele kunstobjecten conform de wetgevende bepaling omtrent kunst in overheidsgebouwen.
Omdat deze straat niet op een voetgangersas gelegen
is kan ze doel op zich worden. Een stedelijk dak boven
die tussenstraat realiseert dit. Hierdoor hoeven de
gevels niet meer te werken als ‘hoofd’ van het gebouw,
maar leiden de stedeling/werknemer/ leverancier af
naar de tussenliggende straat waar beide gebouwen
toegangsdeuren hebben.
HET ARCHITECTURAAL CONCEPT
1. Openen van de gesloten geveldelen.
Door het openbreken van de façade verkrijgen de achterliggende ruimten daglicht. De
bestaande negatieve impact van het norse
gebouw op de omgevende publieke ruimte
wordt daardoor ingeruild voor een open
ontvankelijke overheidsgebouw.
2. Het naar boven laten uitbreiden van de
gevelbeglazing kent twee redenen:
a. Het realiseren van een nieuwe binnengang.
Het idee om de nieuwe gevel te laten doorlopen over de insprong onder de dakluifel realiseert een binnengang. Deze glazen rondgang
biedt daarbij een aantrekkelijk uitzicht op de
omgeving. Het voorzien van een gang achter
een façade verlevendigt de gevel door de
choreografie van de gebruikers.
b. Een overgang van het gebouw naar de
lucht.
Door de glazen gevel te laten doorlopen
voorbij de kroonlijst wordt geheel deze voormalige ‘bunker’ definitief luchtig. Het gebouw
integreert zich met de lucht, de voormalige
geslotenheid vindt zijn omgekeerde in de
aangereikte efemere transparantie.
3.De poëtische ritmiek van seriegrafische
printings.
a. De witte geritmeerde lijntjes op de kopgevels
Op de kopgevels worden seriegrafische prints
aangebracht op de beglazing.
Deze ritmiek van lijntjes geeft aan het glas een
oppervlak terwijl de transparantie ervan aanwezig blijft. Het voordeel voor de gebruiker
van verhoogde privacy is daar een aspect van.
Tevens sluit dit de kopgevels af waardoor
de niet toegankelijkheid ervan zich vertaald
weet.
Het openbreken van de gesloten delen van de gevel was één stap om het
achterliggende kantoorlandschap
van licht te voorzien. De inwendige
‘bunker’ temidden van het gebouw
die de gedigitaliseerde opslag gegevens van de staat en zijn burgers
beheert lichtgevend beglazen maakt
het gebouw finaal ook inwendig
licht en luchtig. De transformatie
van de omvangrijke betonnen kern
door deze te voorzien van beglazing
in opaal en een batterij aan neon’s
transformeren samen met het openen van de gevels het omringende
kantoorlandschap tot een met licht
overladen ruimte.
b. De resterende betonnen wanden
en gedigitaliseerde codering
De blijvende betonnen wanden worden ontdaan van hun natuursteen en
effen wit geplamuurd. Op deze witte
achtergrond wordt de digitale taal van
eentjes en nulletjes aangebracht in
het zwart.
Het daarvoor gelegen glazen deel
wordt eveneens voorzien van de codering van de digitale taal, hier dan
bmv. witte seriegrafische prints op glas.
De feitelijkheid van de aanwezigheid
achter deze betonnen muur van een
bijzonder uitgebreid en performant
computercenter wordt op dit geveldeel
aanwezig gesteld.
c. De ritmiek op het glas van de
groene straat
Als zonwering wordt een reusachtige luifel aangewend die terwijl ook
dienst doet als een overdekte straat.
Deze zonwering functioneert door
het zonnewerende vermogen van glas
zelf, door de buitenlucht die er vrij onderstroomt, en door de seriegrafische
prints op dit beglaasde dakvlak.
Overlast door hevige windvlagen en valwinden.
De hoogte van de toren en de nabijheid
van het horizontale volume hebben een
dramatisch effect door de valwinden
langs de wand van de toren die zich optellen in de trechter dat het het horizontale
volume aanlevert. Mensen waaien weg,
bejaarden breken hun heup. De toevalligheid dat de gepensioneerde vader van
de aangestelde Nederlandse windtunnelonderzoeker gehandicapt werd door een
zware val aldaar door de verdrievoudigde
windsnelheden leverden een gemotiveerde onderzoeker aan in het bijzonder met
betrekking tot deze site en de overlast in
de publieke ruimte afkomstig van verdubbelde windsnelheden.
De binnenstraat als windbreker.
Naast het voordeel van het aangename
groene sfeer en gematigd klimaat dat de
overdekte straat aanlevert en zijn stedenbouwkundige relevantie was de overkapping ook effectief ten aanzien van de valwinden.
Het voorziene dak behoorde tot fase twee
van het ontwerp. Het blijft aangewezen
deze in de bouwaanvraag voorziene stedenbouwkundige completering van het
ontwerp iuit te voeren omwille van het
concept van openheid en klantgerichtheid
van de vermelde overheidsadministratie
en tevens omwille van de opwaardering
van dit deel van de gebouwde werkelijkheid. De hoogste toren van België bezit
immers best op het gelijkvloerse niveau
een stedenbouwkundige betekenis die de
passanten als aangenaam ervaren.
Blok B ZUIDERTOREN
Rijksdienst voor Pensioenen
BRUSSEL
Jaar: 2000
Procedure: laureaat architectuurwedstrijd
Project: vernieuwing van de gevels van gebouw
Blok B van de Zuidertoren en zijn verbinding met
Blok A, inrichting van de binnenruimtes.
Locatie: Brussel
Bouwheer: Rijksdienst voor Pensioenen
Kostprijs: 7.436.805 €
Oplevering:: 2001
Architect: Dirk Coopman
Controle uitvoering: VK Studio - Roeselare
Stabiliteit: Studium - Brugge
Technieken: Coget - Brussel
Studie gevelsystemen: Lesos

Download Report