2 0 1 4
M E I
1
N U M M E R
1 0
J A A R G A N G
1
‘Fiscalisten en
financieel planners
zijn conceptdenkers’
‘Koepel als
vuurtoren voor
de consument’
Regiobijeenkomsten
‘Lente 2014’
Vijf prangende
vragen over advies
2014
F F P
M a g a z i n e
i s
e e n
u i t g a v e
v a n
d e
F e d e r a t i e
v a n
F i n a n c i e e l
P l a n n e r s
9 oktober 2014: FFP Congres
WEES ERBIJ
Donderdag 9 oktober is de datum van de vierde editie van het FFP Congres.
We hopen jou dit jaar, samen met zeker 800 andere gecertificeerd financieel planners, te ontvangen
in het NBC in Nieuwegein. Twee echte topsprekers. Drie series verrijkende workshops.
Netwerken op het informatieplein. De verkiezing ‘FFP/Financieel planner van het Jaar’.
En nog veel meer.
Reserveer de datum in je agenda: 9 oktober, Nieuwegein. Mis het niet!
I N H O U D
C O L O F O N
FFP Magazine is een uitgave
van de FFP.
CONTACTADRES
Secretariaat Vereniging FFP
Postbus 12, 3740 AA Baarn
Telefoon:
035-542 75 38
Fax:
035-542 76 38
Email:
[email protected]
Website:
www.ffp.nl
REDACTIEADRES
Oostdam & Partners
Castellastraat 84
6512 EZ Nijmegen
Telefoon:
024-324 32 50
Fax:
024-324 57 69
Email:
[email protected]
Website:
www.oostdam-partners.nl
6
10
‘Ik ben er voor
de gewone man’
‘Fiscalisten en
financieel
planners zijn
conceptdenkers’
VORMGEVING
Amon Design, Amersfoort
FOTOGRAFIE
Raphaël Drent, Tiel
14
‘Koepel als
vuurtoren voor
de consument’
DRUK
De Swart, Den Haag
REPRORECHT
Berichten uit FFP Magazine mogen
– uitsluitend met bronvermelding –
overgenomen worden en onder de
voorwaarde dat de redactie daarover
vooraf wordt geïnformeerd.
ABONNEMENTEN
FFP Magazine wordt kosteloos verspreid
onder de leden van de Vereniging FFP
(FFP gecertificeerde Financieel Planners).
Voor personen buiten deze doelgroep
bedraagt de abonnementsprijs g 42,50
(inclusief 6% BTW) per jaar.
Abonnementen gelden voor 1 jaar en
worden – zonder tegenbericht – automatisch verlengd. Opzeggingen dienen
schriftelijk te geschieden, uiterlijk 6 weken
voor het aflopen van de abonnementsperiode, aan bovenstaand postadres.
Hoewel aan de totstandkoming van
deze uitgave de uiterste zorg is besteed
aanvaarden de auteurs, redacteuren en
uitgever geen aansprakelijkheid voor
eventuele fouten en omvolkomenheden,
noch voor de gevolgen hiervan.
FFP Magazine wordt uitgegeven door
Oostdam & Partners in opdracht van de
Vereniging FFP. De Vereniging FFP kan niet
verantwoordelijk worden gehouden voor
de meningen, visies en standpunten van
derden zoals die tot uitdrukking komen in
de artikelen en columns van FFP Magazine.
Dat geldt ook voor alle commerciële
uitingen in de vorm van advertenties,
advertorials en bijlagen.
18
22
Regiobijeenkomst
en ‘Lente 2014’
‘Financiële
planning moet de
headlines halen’
E n
24
‘Klant moet op
eigen financiële
fitheid letten’
ve r d e r :
‘Bank maakt van planning uitgangspunt’
Blik op online
Blogtips: ‘Laat je kinderen de tekst eens lezen’
5 prangende vragen aan de AFM over advies
Een dag uit het leven van... Tim van Dasselaar
‘Financiële planning is randvoorwaarde voor participatiesamenleving’
Via FFP korting op planningssoftware en aov-premie
Vernieuwde Life Events
Word jij ook FFP-merkambassadeur?
Verkiezing: ‘Laat zien waar financieel planners voor staan’
F F P
M a g a z i n e
3
m e i
2 0 1 4
7
8
9
12
17
20
26
27
29
31
KO R T
N I E U W S
L E D E N N I E U W S
-
H O O G T E P U N T E N
Een nieuwe directeur, communicatiemanager en officemanager zijn
zien jullie natuurlijk nog liever face-to-face. Noteer daarom vast de
vol frisse energie aan de slag gegaan. Binnenkort nemen we een nieuwe
data van de evenementen die volgen, wij kijken er vast naar uit!
Vast team
bestuurssecretaris aan en start een coördinator deskundigheid. Zo wordt
de FFP steeds meer zelfstandig en onafhankelijk: dat bespaart (veel)
ALV
23 mei
Restaurant Buitensporig, Tiel
kosten, professionaliseert de organisatie en zorgt voor meer continuïteit.
FFP Congres
9 oktober
NBC, Nieuwegein
Regiobijeenkomsten
november
Locaties volgen
Communicatie
Eén van de belangrijkste zaken waar we mee bezig zijn is communicatie.
Ledenvoordelen
Zowel naar leden, richting de consument als in de branche. We willen
Maak jij al gebruik van de ledenvoordelen? Sinds oktober 2012 biedt de
meer bekendheid voor het beroep ‘financieel planner’en we willen dat
FFP haar leden voordeel op diensten en producten van verschillende
het FFP-keurmerk meer bekend en erkend wordt, met name door onze
leveranciers. Op die manier willen we jou als financieel planner onder-
doelgroepen. Jij kunt ons helpen, bijvoorbeeld door ons te volgen op
steunen bij je bedrijfsvoering en de succesvolle uitoefening van je vak.
social media (zie pagina 9) of als merkambassadeur (zie pagina 29).
Heb jij een goede tip om deze lijst aan te vullen? Laat het ons weten!
Ook kun je bloggen op Vooruitkijken.nl, onze consumentenwebsite
De huidige ledenvoordelen zijn:
(zie pagina 9). Daarnaast hebben we verschillende video’s die je kunt
■
delen met je klanten, maar juist ook met je bredere netwerk en poten-
Omniplan Adviesplanner
Tot 25% korting op licentiekosten Omniplan Adviesplanner
tiële klanten. Samen zijn we de vereniging, samen bereiken we meer!
■
Agenda
■
Movir AOV
5% korting op een arbeidsongeschiktheidsverzekering
We hechten veel waarde aan jullie bijdrage aan onze gezamenlijke
communicatie, zowel online als bijvoorbeeld in dit magazine, maar
Estate planning expert
25% korting op het FFP-pakket van Estate Planning Expert (EPX)
(zie ook pag 26)
Gastdocent tijdens Week van het Geld
We horen regelmatig dat een deel van onze leden veel voldoening
haalt uit hun vrijwillige ‘bijbaan’ als gastdocent. Sommigen doen dit
structureel bij bijvoorbeeld Stichting LEF, anderen af en toe, bijvoorbeeld tijdens de Week van het Geld. Zij leren kinderen en jongeren met
geld om te gaan, te plannen en vooruit te denken. Hieronder een verslag van Richard Bezemer over zijn gastles bij OBS Kortland.
In het kader van de ‘Week van het Geld’ heb ik op maandag 24 maart
en donderdag 27 maart gastlessen gegeven op het OBS Kortland in
Krimpen aan den IJssel.
de DNB. Wat voor bank is dit? Wat doet deze bank allemaal? Er is een
Op de maandag heb ik aan de twee groepen 8 gastles gegeven. Het
filmpje over DNB, gemaakt door SchoolTV, vertoond. Daarnaast zijn de
eerste gedeelte van de les hebben we stil gestaan bij het verschil tussen
kinderen aan de slag gegaan met een aantal opdrachten.
sparen, lenen en verzekeren. Het tweede gedeelte ging over digitaal
betalen, pinnen en je pincode. Tevens hadden de kinderen een thuis-
Het waren leuke en interactieve lessen.Zowel de kinderen als de docenten
werkopdracht meegekregen over verzekeren. Ze moesten hun ouders
vonden het erg leuk en leerzaam. Van de docenten heb ik begrepen
interviewen over welke verzekeringen ze allemaal hebben en waarom.
dat ze hier volgend jaar graag vervolg aan geven. Zelf heb ik er ook veel
Deze hebben we in de klas besproken.
voldoening van. Het is een kleine tijdsinvestering, ongeveer 2x een
ochtend, maar het is heel erg leuk om te doen en je staat af en toe
Op donderdag 27 maart heb ik een gastles verzorgd in de plusklas van
versteld van de vragen die je van de kinderen krijgt. Soms verbaast het
me wat sommige kinderen allemaal al niet
mijn dochter. Hier zijn we aan de slag gegaan
met de euro.We stonden stil bij wie er allemaal
Jasper Horsthuis (De Scheidingsdeskundige):
met de euro betaalt en waarom we destijds
“Voor mij zit de toegevoegde
waarde van het
FFP-lidmaatschap in twee
dingen: het jaarcongres en
de korting van 5% van Movir.”
voor de euro hebben gekozen.
Ook is aandacht besteed aan afronden en
hoe je vals en echt geld kunt onderscheiden.
Pinnen kwam in deze les ook voorbij, evenals
F F P
M a g a z i n e
4
M e i
2 0 1 4
weten.
Daarnaast vind ik dat je op deze manier als
financieel planner ook een klein beetje bijdraagt
aan de maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Ik raad dus iedereen aan volgend jaar mee te
doen aan de Week van het Geld.
CO L U M N
Na intensieve voorbereidingen is FFP 2.0 sinds 1 januari 2014 operationeel. Niet alleen worden
omvangrijke eisen gesteld aan het kennisniveau van gecertificeerd planners, maar óók aan hun
competenties en vaardigheden. Immers, grondige intake-, inventarisatie-, analyse- en planningsvaardigheden behoren tot de basisuitrusting van de financieel planner.
Wettelijke
ERKENING
financieel planner?
Wat u evenmin zal zijn ontgaan, is dat per
kan een krachtig signaal zijn, ter onderstreping
1 januari een nieuw Wft-vakbekwaamheids-
van het toenemend belang van de beroeps-
stelsel van kracht is. Dit bouwwerk verhoogt
groep financieel planners.
de wettelijke drempel voor het adviseren van
klanten over financiële producten. Bovenop
Waar rechten zijn, zijn natuurlijk ook plichten.
die wettelijke basis zet de FFP, als het ware
We moeten ons terdege realiseren dat deze
aan de top van de piramide, de gecertificeerd
erkenning gepaard kan gaan met een ver-
financieel planner. Ons register is er één op
gunningsverplichting, met daaraan verbon-
basis van zelfregulering. Dat betekent overigens
den vergunnings- en compliance-eisen en
zeker geen vrijblijvendheid. Om een bekende
dus extra arbeid en kosten. Andere vragen
Veronica-deejay van weleer te citeren: een
zijn of en hoe de Vereniging FFP hierin een
plaats in het FFP-register ‘krijg je niet zomaar,
regierol kan vervullen, bijvoorbeeld in het
daar moet je wel wat voor doen’.
vaststellen van de eisen die aan een goed
financieel planner dienen te worden gesteld.
Helaas hebben wij geen alleenrecht op de
Kunnen we ervoor zorgen dat de Vereniging
term financieel planner. Het is wrang, maar
FFP, analoog aan de accountants of de nota-
een ieder die dat wil kan deze titel morgen
rissen, de rechtspersoon zal zijn waar finan-
op de voorgevel laten bevestigen. Immers, in
cieel planners een verplichte inschrijving
diens zuivere beroepsuitoefening valt de
moeten hebben?
financieel planner, anders dan de financieel
adviseur, niet onder toezicht van de AFM.
U zult het met mij eens zijn: dit is geen route
Daardoor zou de klant kunnen worden over-
die na één of zelfs twee nachten ijs genomen
geleverd aan de eerste de beste charlatan:
moet worden. Verkennende gesprekken met
een onwenselijke situatie. Om klanten optimale
externe stakeholders, zoals de AFM, het mini-
bescherming en excellente dienstverlening te
sterie van Financiën en de politiek, worden
garanderen, doemt de vraag op of het wense-
gevoerd. Lees in deze editie van FFP Magazine
lijk is het beroep financieel planner wettelijk
bijvoorbeeld de interviews met onze nieuwe
te laten erkennen.De financieel planner zou dan
directeur Bert Sonneveld en met D66-financieel
in lijn komen met beroepen als accountant,
woordvoerder Wouter Koolmees.Tegelijkertijd
advocaat, notaris en menig medisch beroeps-
nemen wij natuurlijk intern, samen met de
beoefenaar.
Ledenraad, de haken en ogen zorgvuldig onder
de loep. Over de resultaten informeren wij u
De voordelen lijken evident.De toegang tot het
in de komende periode via de reguliere FFP-
beroep zal strak worden gereglementeerd.
communicatiekanalen.
Kandidaten moeten aan een set wettelijke
F F P
regels voldoen, waarin het belang van de
Marc van Poeteren
klant centraal staat. Een wettelijke erkenning
Voorzitter Vereniging FFP
M a g a z i n e
5
m e i
2 0 1 4
P L A N N E R S
P R A K T I J K E N
H a n s H o lt r i g t e r , z e l f sta n d i g f i n a n c i e e l p l a n n e r
‘Ik ben er voor de
GEWONE MAN’
Hans Holtrigter begon ooit als adviseur schadeverzekeringen bij familiebedrijf Hunink
& Holtrigter. Hij was twaalf jaar franchisenemer van De Hypotheker in Apeldoorn, tot
hij 2007 bij zijn klanten een veranderende vraag signaleerde. Holtrigter besloot als
zelfstandig gecertificeerd financieel planner te gaan werken. Hij ziet zichzelf niet als
dienstverlener voor de top van de markt. Integendeel: “Ik ben er voor de gewone man.
Elke Nederlander zou een persoonlijk financieel adviseur moeten hebben.”
Holtrigter heeft die keuze bewust gemaakt.“Veel FFP-leden
apart worden betaald. ” Een serviceabonnement
hebben zich gespecialiseerd, bijvoorbeeld in de medische
werkt sterk drempelverlagend, illustreert Holtrigter.
beroepen of in estate planning. Maar het grootste deel
“Als ik de financiële situatie van een particuliere
van de markt heeft niet met die zaken te maken. Ik bedien
klant in kaart ga brengen, kost hem dat al snel
graag de cliënten in het lagere inkomenssegment. Die
1 2.000. En dan constateer ik misschien alleen
hebben bij mij een serviceabonnement en brengen al
nog maar dat er iets aan moet worden gedaan.
hun papieren langs die met financiën te maken hebben.”
Als zo iemand nu een abonnement sluit van
1 42,50 per maand, heeft hij vier adviesuren per
jaar. En daarbij krijgt hij een eerste rapportage.”
Goede zet
Mede daarom vindt Holtrigter de samenwerking tussen
de FFP en de SEH een goede zet: “Je zag al dat de SEH
Hulplijnen
steeds meer de kant van financieel adviseur uitging en
Holtrigter schakelt ‘hulplijnen’in voor zijn
daarmee op het terrein van de FFP kwam. De hypotheek-
klanten, zoals fiscalisten en advocaten.
adviseurs zullen zich steeds meer als financieel adviseur
“Zij laten veel dingen liggen”, vindt hij.“Ze
en bemiddelaar gaan profileren. De financieel planner zal
staan er vaak niet bij stil wat hun werk
dan de zwaardere vraagstukken voor zijn rekening
voor de klant betekent en of het financieel
nemen. Beide typen adviseurs kunnen elkaar aanvullen en
wel haalbaar is. Ze zouden andersom ook
samenwerken.”Holtrigter ziet zichzelf meer als financieel
veel vaker naar een financieel adviseur/
adviseur en bemiddelaar, maar wacht af hoe de samen-
planner moeten verwijzen. Dat zou het
werking tussen SEH en de FFP gestalte krijgt.
hebben van een financieel planner ook
wat normaler maken.”
Onafhankelijk of niet
Holtrigter vraagt zich wel af hoe het gaat met de FFP-
Communicatie
leden die voor banken werken.“Die plannen weinig, omdat
Het contact houden met de klant is een
ze rekening moeten houden met de producten van de
uitdaging, erkent Holtrigter. “Financiële
bank. De insteek is anders. Voor mij is de particulier of de
planning is low interest. Wij proberen
ondernemer in privé mijn klant. Ik vul voor hem in welke
klanten wel te bereiken via Facebook en
risico’s er zijn en welke financiële zaken niet aansluiten
LinkedIn. Op onze site zetten we elke veer-
bij zijn wensen.”
tien dagen een artikel online en viermaal
per jaar gaat er een e-mailnieuwsbrief uit.”
Verdienmodel
Daarmee komt Holtrigter op een belangrijk
Zijn kantoor Holtrigter-De Boer telt 1.650 schadeklanten
punt: “Wist je dat 25% van mijn klanten geen
en 175 klanten op het gebied van financiële planning. Zij
e-mail heeft? Het zijn vaak ouderen voor wie mailen
kunnen ervoor kiezen om advieskosten direct af te rekenen
en internet niet zo hoeft. Maar daardoor komen
of de betaling via een serviceabonnement te spreiden.“Je
ze in de problemen met de belastingaangifte en
koopt als het ware adviesuren in. Voor bemiddeling moet
internetbankieren. Dus doe ik dat voor hen.”
F F P
M a g a z i n e
6
M e i
2 0 1 4
P L A N N E R S
P R A K T I J K E N
Ro e l o f R e e m e i j e r , f i n a n c i e e l p l a n n e r b i j R a b o b a n k I J m o n d
‘Bank maakt van planning
UITGANGSPUNT’
Roelof Reemeijer werkt op de afdeling Private Banking bij
Rabobank IJmond. Hij is al sinds 1985 werkzaam bij de Rabobank
en houdt zich sinds 1990 bezig met financiële planning. “Dat
komt in gesprekken met klanten steeds centraler te staan. Een
het middensegment, dan zorg ik zelf voor de
planning met onze nieuwe tools.”
Profilering
Reemeijer is duidelijk over de toegevoegde
waarde van de FFP: “We zouden niet zonder
moeten willen. Ik heb de FFP zelf altijd gezien
financiële planning is nu uitgangspunt bij elk gesprek.”
als club van deskundigen. Het is een goede
zaak dat ze nu ook de profilering
Reemeijer heeft in zijn carrière de ontwikke-
hebben opgepakt. Dat mag nog
ling van financiële planning van dichtbij
wel iets sterker wat mij betreft.
meegemaakt.“In mijn begintijd richtte ik mij
De FFP is nog lang niet bij alle
meer op individuele producten. Later ging ik
klanten bekend. Ik leg hen altijd
meer verbanden leggen tussen de verschil-
uit wat de FFP is, wat zij doet en
lende aspecten van financiële dienstver-
waar zij voor staat. Dat geeft de
lening en ben ik alle losse aspecten in een
klanten een vertrouwd gevoel.”
breder perspectief gaan zien. Dan ga je steeds
meer inzien wat financiële planning voor de
Verbinden
klant kan betekenen.”
Reemeijer ziet zichzelf meer als
de spin in het web dan als
Adviesgericht
specialist. “Ik leg en onderhoud
“Ik ben van mening dat een financieel planner
de relatie met de klant. Voor
lange tijd een groter terrein bestreek dan een
zaken als vermogensopbouw en
adviseur van een bank”, zegt Reemeijer.“In de
estate planning zet ik een speci-
rol van accountmanager Private Banking
alist in, die het mandaat heeft
maakte je niet altijd gebruik van de kennis
om een planning te maken. Aan
op het niveau van de FFP.” Maar dat is ver-
mij is dan de taak om samen
leden tijd: “De laatste jaren is duidelijk een
met de klant te monitoren of hij
omslag gemaakt. Waar banken eerst een
zijn doel gaat bereiken. Toch is
productgericht verdienmodel hadden, gaan
het goed om met de klant op
ze steeds meer naar een adviesgericht ver-
FFP-niveau te kunnen praten.”
dienmodel. Dat sluit beter aan bij de rol van
financieel planner.”
Jaloers
Hij wijst op het feit dat Rabobank IJmond
Reemeijer bekent dat hij wel
sinds kort met Omniplan-software werkt, die
eens jaloers heeft gekeken naar
specifiek is ingericht voor IB-ondernemers en
zijn collega’s die zelfstandig
financieel planner zijn. “Het lijkt
DGA’s. “We zijn nu druk bezig dat in te bedden in onze werkzaamheden. Vorig jaar kost-
Relatiebeheerder
me reuze interessant om onafhankelijk van
te een financieel plan nog 1 500, mede
Reemeijer heeft zelf relaties uit het hogere
een werkgever een klant te adviseren.” De
omdat de bank vond dat financiële planning
segment in zijn portefeuille. Ongeveer de helft
huidige ontwikkelingen bij de Rabobank
nog in de kinderschoenen stond. Nu liggen
van die klanten heeft een vermogen van
ziet hij als positief:“We zitten in een omslag-
de kosten op een meer reëel niveau van rond
meer dan een miljoen. “Ik zie mijzelf vooral
periode.” Toch sluit Reemeijer niet uit dat hij
de 1 2.000. Ik ben benieuwd hoe de markt
als relatiebeheerder. Komt vermogensplan-
ooit voor een bestaan als zelfstandig finan-
daarop gaat reageren, maar wij verwachten
ning aan de orde, dan schakel ik mijn collega’s
cieel planner kiest.“Maar voorlopig blijf ik bij
dat we klanten vanaf nu beter van dienst
van Schretlen in. Die verzorgen dan de volle-
de Rabobank. Ik heb een erg leuke klanten-
kunnen zijn.”
dige planning. Gaat het om een relatie uit
kring.”
F F P
M a g a z i n e
7
M e i
2 0 1 4
S O C I A L
M E D I A
Blik op
ONLINE
Communicatie is één van de belangrijkste speerpunten
bij de FFP. Zowel richting de leden en consumenten, als
richting de branche en bijvoorbeeld de Tweede Kamer. We
willen meer bekendheid voor het beroep van ‘financieel
planner’ en natuurlijk voor het FFP-keurmerk.
Dit betekent dat we nu zowel op Twitter als
op Linkedin kunnen communiceren met
onze twee hoofddoelgroepen. Op Facebook
hebben we bewust gekozen om ons alleen
op consumenten te richten.
Tip! De kanalen die gericht zijn op consumenten zijn handig om te volgen. Veel van de
inhoud is ook voor jouw klantenkring interessant. Met een simpele klik deel je de updates
met jouw eigen volgers, informeer je je klanten en ben je weer even in beeld.
Wat kun jij zelf doen om
zichtbaar(der) te worden?
Internet is enorm belangrijk voor een organi-
een relevante boodschap hebben voor con-
satie als de FFP vanwege de snelheid, de lage
sumenten. Je kunt nu al lezen wat onze blog-
kosten en het grote bereik. Ben jij ook een
gers van Movir, Akkermans & Partners, Nibud
zetten op sites waar je actief bent en
actieve volger/liker en lever jij een actieve bij-
en Stichting LEF te vertellen hebben. AFM,
het leden-logo gebruiken in je eigen
drage op Vooruitkijken.nl? Of ben je minder
Centrum voor Conflicthantering en andere
actief op internet? Dan is het wellicht interessant
partijen volgen. Heb jij nog tips voor andere
om eens te lezen wat hier precies gebeurt.
interessante gastbloggers? We horen het graag!
■
Allereerst kun je FFP achter je naam
communicatie.
■
Je kunt een profiel aanmaken op
Vooruitkijken.nl, zodat je vindbaar
bent voor consumenten die een
Twee websites
Beide websites zijn niet statisch maar continu
De FFP beheert twee websites: www.ffp.nl
in ontwikkeling. Zo wordt op ffp.nl binnenkort
voor leden en stakeholders en www.vooruit-
de homepage aangepast en op vooruitkijken.nl
publicaties plaatsen die automatisch
kijken.nl voor consumenten.
de indeling uitgebreid van vijf naar negen life
verspreid worden via de verschillende
FFP.nl is de algemene website van de FFP.
events.
financieel planner zoeken.
■
Met dat profiel kun je blogs en
kanalen in het Vooruitkijken-platform.
Deze website is voornamelijk gericht op
■
Misschien heb je nog columns of
leden en stakeholders. Bezoekers gaan naar
Social media
teksten liggen die met wat aan-
de website voor nieuws en informatie over
Naast de websites heeft de FFP vijf social-
passing al geschikt zijn? Kleine moeite,
de organisatie en vragen over examens en
media-accounts. Tot eind 2013 had de FFP de
lidmaatschap. Ook hebben de leden hier hun
volgende socialmediakanalen:
eigen portal.Consumenten kunnen hier terecht
■
voor het vinden van een Financieel Planner
@vooruitkijken.nl, gericht op consumenten.
Twitter:
■
kort blogt onze directeur Bert Sonneveld ook
www.facebook.com/vooruitkijken,
op ffp.nl. Heb je zijn blogs al gezien?
gericht op consumenten.
Vooruitkijken.nl is de wegwijzer naar be-
mee.
Facebook:
Tip! Ben je (nog) niet zo van de social media,
maar blijf je wel graag in contact met je FFP-
Linkedin:
Groep ’Gecertificeerd Financieel Planners FFP’
trouwbare en objectieve informatie over geld-
collega’s? Word lid van de besloten Linkedingroep. In deze groep zijn bijna 2.500 leden
zaken voor zowel particulieren als dga’s. De
Intussen zijn daar bijgekomen:
content wordt niet alleen door de FFP ge-
■
maakt, maar bestaat voor een groot deel uit
@FFP_NL, gericht op leden en stakeholders.
blogs en publicaties van leden en sinds kort
■
ook gastblogs van partners van de FFP die
‘Vooruitkijken’, gericht op consumenten.
F F P
Lees de blogtips van Auke Gijsbertse
op pagina 9 en doe er je voordeel
of het checken van een certificering. Sinds
■
groot bereik!
■
actief. Zij delen vakkennis en bespreken casussen met elkaar. Je kunt hier informatie halen
Twitter:
M a g a z i n e
voor je eigen werk en collega’s bijstaan met
jouw kennis en ervaring.
Linkedin: Groep:
8
M e i
2 0 1 4
B L O G T I P S
A U K E
G I J S B E R T S E
Hoe kun je een financieel planner verrassen? Het overkwam mij, toen ik
gevraagd werd om een stukje te schrijven over het maken van blogs. De FFP had
bedacht dat ik daar veel van af zou weten, omdat een aantal van mijn blogs op
www.vooruitkijken.nl goed zijn gelezen. Verwacht in dit artikel echter geen
geheime tips of een fantastische marketingfilosofie. Je moet het doen met tips
gebaseerd op ‘simpel’ boerenverstand.
Laat je kinderen de tekst
EENS LEZEN
Passie
titel helpt. En ik laat mijn tekst door een ander lezen, liefst door een
Wat is het doel van het schrijven een blog? Voor mij is het dat ik graag
leek in het vakgebied. Toch een gouden tip: laat je kinderen de tekst
mensen ermee wil helpen. Er zijn veel onderwerpen op het financiële
eens lezen.
vlak die moeilijk te doorgronden zijn. Wat betekent iets écht? Wat zijn
de consequenties van keuzes? Als ik daar iemand mee op weg kan
Structuur
helpen, dan is mijn blog geslaagd: intrinsieke waarde!
Niets is lastiger dan tijdens het schrijven van een blog een gestructureerd
verhaal neer te zetten. Je zit vol met ideeën. Er zijn zoveel invalshoeken.
Actualiteit
Chaos! Sinds ik mij dit realiseerde probeer ik eerst in steekwoorden op
Om mijn doel te bereiken moet de blog natuurlijk wel gelezen worden.
te schrijven wat ik wil vertellen. Later wordt ieder steekwoord een
Hoe krijg ik iemand zo ver? Ik vraag mij altijd af wat ik zelf interessant
kopje. Het geeft mij structuur en ik lees overal dat het de lezer ook blij
vind. Oud nieuws is letterlijk oud. Dat heb ik achter mij gelaten. Ik wil
maakt, doordat het overzichtelijker is. Een win-winsituatie.
mij richten op het nu, het heden. Het onderwerp moet voor mij dus
actueel zijn. Er is genoeg nieuws over pensioenen, hypotheken, echt-
Eigen netwerk
scheidingen en andere financiële zaken.
Soms moet ik lang zwoegen, soms gaat het als vanzelf. Maar uiteindelijk is de blog af. Ik plaats de blog op www.vooruitkijken.nl. Heb ik
Leef je in
dan iedereen bereikt die ik wil bereiken? Nee. Ik wil mijn eigen net-
Vervolgens vraag ik mij af voor wie ik schrijf.Volgens mij vooral mensen
werk natuurlijk ook bereiken. Daar zitten immers mijn beste ambas-
die heel af en toe met financiële vraagstukken worden geconfronteerd.
sadeurs. Ik maak gebruik van de ’share buttons‘ om de blog ook te
Ik zal mij moeten verplaatsen in hun leef- en denkwereld. Zo min
tweeten en op LinkedIn te zetten. En op LinkedIn zijn er regionale
mogelijk moeilijke vaktermen gebruiken en simpel uitleggen: kortom
groepen waarin ik de blog deel.
gewoon mensentaal. En ik probeer mij in te leven in de belang-
Elke blog = winst
rijkste vragen die iemand op zo’n
Ik realiseer mij dat elke blog
moment kan hebben. Dat kan
winst is. Ik bereik altijd mensen,
voor een geregistreerd financieel
mogelijk nieuwe relaties. Mijn
planner geen probleem zijn. Dat
netwerk en potentiële relaties
is zijn specialiteit.
zien dat ik professioneel met
mijn vak bezig ben. Ik draag bij
Uitdagende titel
aan een positieve beeldvorming
De wereld wordt overspoeld
van de geregistreerd financieel
met nieuwsberichten.Ik moet dus
planners. Commercieel gezien
een prikkelende titel bedenken.
nuttig en altijd positief. Én, door
Eerlijk, duidelijk en scherp. Hoe
het schrijven van de blog heb ik
zorg ik dat de lezer denkt: ’Einde-
mijn kennis direct up-to-date
lijk een blog die het echt duide-
gebracht. Als je er zo over na-
lijk maakt‘ of ‘Dat niemand daar
denkt, is het een heel goede
eerder aan gedacht heeft’. Dat is
investering. Ik ben ervan over-
telkens weer een uitdaging.
tuigd dat jij ook prachtige blogs
Maar kritisch zijn op mijn eigen
kunt schrijven. Succes!
F F P
M a g a z i n e
9
M e i
2 0 1 4
N E T W E R K E N
M a u r i c e d e C l e r c q , E S J A cc o u n ta n t s & B e l a st i n g a d v i s e u r s :
Fiscalisten en
financieel planners zijn
CONCEPTDENKERS
Als belastingadviseur met een specialisme in grensoverschrijdende vraagstukken werkt Maurice de Clercq
van ESJ Accountants & Belastingadviseurs nauw
samen met professionals uit aanpalende disciplines in
een gevolg van het feit dat we nu eenmaal graag de diepte
ingaan.”
Hoewel Maurice de Clercq benadrukt dat er veel verschillen zijn tussen fiscaal specialisten en financieel planners,
ziet hij ook overeenkomsten. “Zowel financieel planners
binnen- en buitenland. Ook met FFP-leden.“Hoewel er de
nodige overeenkomsten zijn,verschillen wij fiscalisten
als belastingadviseurs zijn conceptdenkers. Dat laatste
geldt overigens ook voor business coaches, al staan die
aan het softe einde van het spectrum, waar fiscalisten
toch behoorlijk van gecertificeerd financieel planners!”
aan de harde kant staan. De financieel planner bevindt
zich daartussenin.”
ESJ Accountants & Belastingadviseurs is opgericht in het
Momentopname
begin van de jaren ‘90 van de vorige eeuw. Inmiddels
“Ook nemen financieel planners en belastingadviseurs
heeft het kantoor 175 medewerkers en vestigingen in
allebei aan het begin van een adviestraject een ‘foto’,
Breda, Oosterhout, Hendrik Ido Ambacht, Terneuzen,
de momentopname. Het verschil tussen een belasting-
Roosendaal, Amsterdam en Curaçao.“Van huis uit zijn wij
adviseur en een FFP-lid is, dat een fiscalist de moment-
belastingadviseurs”, vertelt De Clercq.“Nog altijd opereren
opname wil optimaliseren en de financieel planner deze
onze belastingadviseurs als accountmanagers en zijn zij
gebruikt als uitgangspunt voor de toekomstreis die hij
leidend. Bij de meeste kantoren die onze disciplines com-
helpt uitstippelen. Fiscale optimalisatie op basis van de
bineren, hebben accountants die rol.”
bestaande situatie versus een scenario om levenswensen
te vervullen dus.”
Conceptdenkers
Voor de invulling van de dienstverlening denken de adviseurs
Dat brengt hem direct op een ander verschil - misschien
van ESJ vooral in mogelijkheden en alternatieven. “Onze
wel het grootste - tussen de belastingadviseur en de plan-
werkzaamheden grenzen aan en overlappen met de fiscale
ner. “Een fiscalist zit in hier en nu en is daarom sceptisch
advocatuur. Er werken voornamelijk fiscaal economen
als het over financiële planning gaat. Hij stelt altijd de
en fiscaal juristen bij ons bedrijf en dat zie je terug in
vraag: ‘Maar wat als de fiscale wetgeving over twee of
onze praktijk. Wij procederen relatief veel voor een advies
drie jaar verandert?’ Dat pragmatisme is ook tekenend
organisatie van belastingadviseurs en accountants. Het
voor ons kantoor. Mede daarom lopen we ook met een
gaat daarbij vooral over de technische aspecten. Dat is
grote boog om beleggingen en beleggingsadvies heen.”
F F P
M a g a z i n e
10
M e i
2 0 1 4
Netwerk
Tegelijkertijd is het de reden waarom er veel aanpalende
disciplines in het netwerk van ESJ zitten.“Natuurlijk werken
wij samen met gecertificeerd financieel planners, vooral
met planners die bij vermogensbeheerders werkzaam
zijn. Verder zitten er ook banken, makelaars, rentmeesterkantoren,advocatenkantoren en ondernemersverenigingen
in ons netwerk.”
De Clercq en zijn collega’s laten zich graag inspireren door
financieel planners.“Dat zie je bijvoorbeeld in de lezingencyclus over de levenscirkel van vermogen die we vorig jaar
hebben georganiseerd. Uiteraard met een fiscale insteek
en een knipoog richting de planners. We hebben dat
samen gedaan met Heeren & Hillewaere, een Belgische
makelaar en vermogensbeheerder. Zeer tegen onze natuur
in zijn we uitgegaan van de klantvragen op de markt van
Nederbelgen in plaats van de actualiteit. Ik moet zeggen
dat het een succes was, alle lezingen trokken volle zalen!”
Fiscaal vooroordeel
Financiële planning heeft veel nut, ook om mensen een
spiegel voor te houden voor de lange termijn, vindt
Maurice de Clercq. “Maar wij zullen het zelf niet gaan
aanbieden. Wij blijven onze klanten helpen met het optimaliseren van de bestaande situatie, die eerder genoemde momentopname.”
Toch heeft ESJ sinds kort een gecertificeerd financieel
planner in dienst. “Die werkt op ons kantoor in Oosterhout”, vertelt De Clercq. “Daar hebben we wat experimenten lopen op het gebied van pensioen- en hypotheekadvies. In Oosterhout draaien ook de financiële
planpakketten, hoewel ze maar mondjesmaat worden
ingezet. Dat heeft er - opnieuw - mee te maken dat wij
vooral fiscalisten zijn, die in het hier en nu leven en denken. Wij zijn immers niet in staat om zonder fiscaal vooroordeel een financieel plan te lezen!”
Verschuivende grenzen
De keuze om toch een FFP-erkend planner aan te nemen,
is een strategische, legt hij uit. “In de toekomst gaan we
meer adviseren in de particuliere sfeer. Kantoor
Oosterhout heeft daarbij gekozen voor pensioenadvies,
DISCRETIE EN KWALITEIT
hypotheekadvies en financiële planning. Binnen de kaders
ESJ opereert met name in het zuiden van Brabant, dichtbij de Belgisch-
papieren. Dat is sowieso van belang, omdat de grenzen in
Nederlandse grens. Vanaf het begin heeft het kantoor de focus op emigratie,
de nabije toekomst zullen verschuiven. Want wanneer
familiebedrijven en het optimaliseren en structureren van vermogen.
wordt fiscaal advies pensioenadvies of hypotheekadvies?
De typische klant van ESJ is het ‘Brabantse familiebedrijf’, zoals Maurice de
Je zou kunnen zeggen dat we door de wet worden
Clercq het noemt. “Bij zo’n relatie zijn meestal drie aspecten van belang: het
gedwongen om deze kant op te bewegen.”
bedrijf zelf, de vastgoedportefeuille en de beleggingen. Omdat we vooral in
Los daarvan voorspelt hij financieel planners een goede
de grensstreek opereren, hebben we vaak te maken met grensoverschrijdende
toekomst.“Er zal steeds meer werk voor hen komen, zeker
fiscale vraagstukken. Het is onze taak om alles zo optimaal mogelijk in te
als de rentes laag blijven. Verder neemt de levens-
richten voor onze relaties. Dat zit dan ook in ons DNA. Naast discretie is onze
verwachting toe en rijst de vraag in hoeverre er in de toe-
hoogwaardige kwaliteit van dienstverlening immers onze belangrijkste
komst nog vermogen zal zijn om te structureren. Een
toegevoegde waarde.”
belangrijke vraag binnen financiële planning is dan, meer
van de nieuwe Wft hebben we hiervoor alle benodigde
dan ooit: wanneer heb je genoeg om te stoppen?”
F F P
M a g a z i n e
11
M e i
2 0 1 4
B U I T E N W E R E L D
afm geeft uitleg over definities advies en
bemiddelen en gebruik dvd
5
prangende
vragen over advies
Wat is volgens de wet nu precies een advies? Waarom maakt dat
überhaupt uit? Moet ik echt een dienstverleningsdocument
verstrekken? Een greep uit de vragen die de AFM afgelopen
najaar gesteld kreeg tijdens de regiobijeenkomsten van de FFP.
In dit artikel gaat de toezichthouder nader in op de vijf meest
prangende vragen van financieel planners.
1
Wat is nu precies adviseren
volgens de wet?
Een voorbeeld: u constateert bij uw klant een pensioengat en adviseert dit gat op te vullen door middel van een
Volgens de Wet op het financieel toezicht (Wft) is er sprake
lijfrenteproduct met bepaalde kenmerken,maar u adviseert
van adviseren wanneer een onderneming een aanbeveling
niet een specifiek product van een specifieke aanbieder.
doet voor één of meer specifieke financiële producten
In een dergelijk geval geeft u een zogenaamd constructie-
(van een bepaalde aanbieder) aan een bepaalde klant.Deze
advies, en geen productadvies’. U kunt in het vakje ‘oplos-
uitleg sluit mede aan bij de Mifid-regeling. Op het
sing’ halverwege een denkbeeldige streep trekken. Het
moment dat u een dergelijke aanbeveling doet, heeft u een
geven van een constructie-advies (wat in het vakje oplos-
vergunning van de AFM nodig en dient u ook te voldoen
sing hoort) is géén advies volgens de Wft. Maar zodra u
aan de vakbekwaamheidsvereisten uit de Wft.
over het streepje gaat en een specifiek product adviseert,
De AFM geeft in haar leidraden aan dat een adviesproces
dan geeft u wel een advies volgens de Wft. Dan gaan
is opgebouwd uit vier fasen: kennismaking, beeldvorming,
onder meer de adviesregels gelden. Dat wil concreet zeg-
oplossing en nazorg. Het proces ziet er zo uit:
gen dat u bij uw klant de kennis en ervaring, doelstellingen, risicobereidheid en financiële positie inventariseert
en daarop uw advies mede baseert.
Randvoorwaarden
Kennismaking
Als u een klant adviseert om géén product af te sluiten,
dan valt dit niet onder de Wft-definitie van advies. De
Beeldvorming
wetgever heeft dit uit willen sluiten van de reikwijdte van de
Wft. Maar wanneer wordt aanbevolen om een financieel
product te wijzigen, te behouden, of stop te zetten is dit
Oplossing
wel advies volgens de Wft. Deze aanbevelingen zijn in de
meeste gevallen namelijk gebaseerd op een wijziging in
de situatie van de klant. En er wordt dan een aanbeveling
(advies) gedaan over de specifieke kenmerken van een
Nazorg
specifiek product.
F F P
M a g a z i n e
12
M e i
2 0 1 4
2
Waarom is de definitie van
bemiddelen zo breed?
Een belangrijke vraag die ook werd gesteld is wie verantwoordelijk is voor het advies op het moment dat een
En dan de definitie van bemiddelen. De wettelijke definitie
andere partij productadvies geeft (nadat u constructie-
(en de uitleg) van bemiddelen is ruim. Alle werkzaamheden
advies heeft gegeven) of een andere partij alleen bemiddelt
die gericht zijn op het als tussenpersoon tot stand brengen
(als u het productadvies heeft gegeven). De partij die het
van de aankoop van een financieel product door een klant,
productadvies geeft blijft voor de AFM (en op grond van
worden als bemiddelen gekwalificeerd. Dit is dus al het
de Wft) verantwoordelijk voor het gegeven (product)advies.
geval als u meer dan enkel naam, adres, woonplaats, tele-
Op het moment dat een andere partij het advies of delen
foonnummer en e-mailadres van uw klant aan een aan-
van het advies (bijvoorbeeld bij constructie-advies) over-
bieder of aan een (andere) bemiddelaar in financiële pro-
neemt, is het wel belangrijk dat deze partij zich ervan ver-
ducten verstrekt. De definitie van bemiddelen is, vanuit
gewist dat de aangeleverde informatie juist is. Dit kan bij-
risicoperspectief, bewust zo breed gehouden. Het is
voorbeeld door het controleren van een aantal belangrijke
namelijk belangrijk dat alleen bekwame tussenpersonen
gegevens, zoals het pensioeninkomen aan de hand van
betrokken zijn bij het tot stand brengen van een overeen-
een UPO. Het is uiteindelijk aan deze andere partij om te
komst van een financieel product voor een consument.
bepalen hoe ver deze controle gaat. De AFM kan zich goed
voorstellen dat de controle minimaal is op het moment
3
Heeft het DVD toegevoegde waarde
voor mijn klanten?
dat een gecertificeerd financieel planner het advies heeft
gegeven.
Tijdens de regiobijeenkomsten hebben we regelmatig
gehoord dat het dienstverleningsdocument (DVD) voor
En hierbij speelt het civiele recht ook een belangrijke rol,
uw dienstverlening als financieel planner niet goed lijkt
het is belangrijk dat elke dienstverlener goede afspraken
te werken. Het DVD is productgericht, terwijl u vaak een
met zijn klant maakt over welke dienstverlening er precies
algemeen (constructie-)advies geeft.
geleverd wordt tegen welke prijs.
Het (gestandaardiseerde) DVD is bedoeld om klanten een
beeld te geven van de financiële dienstverlening die ze
5
kunnen krijgen. Uiteraard begrijpt de AFM dat uw dienst-
En... moet de definitie van advies
uitgebreid worden?
verlening kan afwijken van de standaard en daardoor
Tijdens de bijeenkomsten hebben wij telkens de vraag
moeilijker te vatten is in een standaard DVD. Desondanks
gesteld: moet de definitie van advies verder worden uit-
is standaardisatie belangrijk; het helpt consumenten om
gebreid zodat ook constructieadvies onder de Wft valt?
diensten en kosten van financiële dienstverleners een-
De reacties in de zaal waren op zijn zachtst gezegd divers.
voudig met elkaar te vergelijken.
Enerzijds werd aangegeven dat het advies om een product
Uiteraard staat voorop dat uw klant moet begrijpen
níet af te sluiten, verstrekkende gevolgen kan hebben
welke dienst u levert en wat u wel en niet voor uw klant
voor de klant. Dit geeft aan dat een uitbreiding van de
doet en tegen welke kosten. U kunt de klant daarom altijd
definitie wenselijk kan zijn. Anderzijds kan het uitbreiden
een toelichting geven bovenop het DVD. Houd daarbij
van deze definitie grote gevolgen hebben. Financieel
voor ogen dat u het DVD pas hoeft te verstrekken op het
planners die er nu bewust voor kiezen om géén vergunning
moment dat u weet dat u een productadvies gaat geven.
van de AFM te hebben, zouden dan bijvoorbeeld veel
sneller een vergunning van de AFM moeten hebben om
4
Wie is verantwoordelijk voor het advies
als een andere partij het product afsluit?
De AFM krijgt sinds het provisieverbod veel vragen over
klanten te adviseren. Ook de ‘poll’ die werd gehouden
onder de aanwezigen bracht geen uitsluitsel. De uitslag:
50% is vóór uitbreiding en 50% is tegen uitbreiding.
de samenwerking met aanbieders. Ook tijdens de regiobijeenkomsten was dit het geval. De samenwerking
De slotsom is dat het wijzigen van deze definitie erg in-
tussen partijen wordt niet door de AFM of in de Wft geregeld.
grijpend is. De wetgever (en ook de toezichthouder) moeten
Dit betekent dat marktpartijen zelf op zoek kunnen gaan
hier zorgvuldig mee omgaan en alle belangen afwegen.
naar een nieuw samenwerkingsverband. De AFM vindt
Vaak spelen niet alleen de ontwikkelingen in Nederland,
het belangrijk dat partijen met elkaar samenwerken op
maar ook in Europa en de Europese wetgeving een
een manier die in het belang is van de klant. De AFM
belangrijke rol. Het wijzigen van de wettelijke definitie
moedigt partijen aan om tot een situatie te komen waar-
zou misschien voor uw dienstverlening juist wel of juist
in de klant bij de adviseur van zijn keuze brede toegang
niet goed uitkomen, maar de AFM heeft op dit moment
heeft tot financiële producten van een breed scala aan
geen aanwijzingen dat deze definitie op korte termijn
aanbieders. Hier is de klant immers bij gebaat.
aangepast gaat worden.
F F P
M a g a z i n e
13
M e i
2 0 1 4
I N T E R V I E W
voorzitters ffp en seh over samenwerking:
‘Koepel als
VUURTOREN
voor de consument’
De Federatie Financieel Planners (FFP) en de Stichting
Erkend Hypotheekadviseur (SEH) bundelen hun krachten
profijt oplevert voor de consument. “Die verdient meer
duidelijkheid in het landschap van financieel advies. De
keuze is wat ons betreft heel simpel: een Erkend
in een koepel. Dat moet leiden tot krachtige belangenbehartiging voor meer dan 15.000 hoog gekwalificeerde
planners en adviseurs in de financiële sector. Het eerste
concrete wapenfeit is de samensmelting van het Register
Financieel Adviseur óf een gecertificeerd Financieel
Planner.”
Vuurtoren
“De koepel moet als een vuurtoren werken voor de
consument”, zo ziet Van Poeteren het voor zich. “Hem
Financieel Adviseur (RFA) met het Register Erkend
Financieel Adviseur (EFA), als opvolger van de Erkend
waarschuwen voor adviseurs die niet het totaalplaatje
gebruiken. Voor een goed advies mag het totaalplaatje
namelijk niet ontbreken. Dat risico moet de consument
Hypotheekadviseur.
niet willen lopen; daar komen ongelukken van. En die
vuurtoren moet de consument wijzen op de registers,
waarin hij planners en adviseurs vindt die deskundig,
Wim van Wingerden
“De beide labels FFP en EFA blijven onafhankelijk van
vaardig en integer zijn.”
elkaar bestaan”, zegt FFP-voorzitter Marc van Poeteren
“De consument heeft een leidraad nodig”, vindt ook
met stelligheid. In het veld van financiële dienstverleners
Van Wingerden. “Die moet er van op aan kunnen dat een
is straks dus sprake van financieel planners en financieel
adviseur deskundig is, over voldoende vaardigheden
adviseurs. Beide adviesberoepen bieden meer dan het
beschikt en integer is. In het huidige landschap, met op
basisbrevet van de Wft. “Voor een klant is het belangrijk
iedere honderd adviseurs wel een keurmerk, is die goede
dat hij bij een gecertificeerd adviseur komt die kwaliteit
planner of adviseur onvoldoende zichtbaar. Daar gaan wij
biedt, continu investeert in deskundigheid en vaardig-
samen verandering in brengen, door de klant duidelijk
heden, en die integer is”, benadrukt SEH-voorzitter Wim
te maken dat er feitelijk twee adviesberoepen zijn: de
van Wingerden.
financieel adviseur en de financieel planner.”
Alles behalve fusie
Complexiteit klant
Beide voorzitters benadrukken de blijvende autonomie
Het verschil tussen die twee beroepsprofielen zit ’m in de
en zelfstandigheid van de afzonderlijke keurmerken. “De
complexiteit van de klant, zo legt Van Poeteren uit. “Kort
koepel wordt allesbehalve een fusie. Het wordt wel dé
door de bocht geformuleerd: adviseurs concentreren zich
mogelijkheid om af te stemmen over onderscheidende
op particulieren. Planners houden zich bezig met ver-
vakbekwaamheidseisen van beide labels en de daaraan
mogende particulieren en complexe(re) vraagstukken,
gekoppelde positionering en profilering.”
zoals die voorkomen bij DGA’s. Beiden vervullen een
Het klantbelang is de belangrijkste aanleiding voor de
huisartsfunctie. In die eerstelijnsrol gaat een planner
samenwerking tussen SEH en FFP. Van Poeteren en Van
specialistischer, dieper, complexer.”
Wingerden willen dat de door hen geplaatste handtekening
De afzonderlijke leden van beide organisaties zullen
(onder de intentieverklaring tot samenwerking) vooral
baat hebben bij een scherpe profilering van de twee
F F P
M a g a z i n e
14
M e i
2 0 1 4
Marc van Poeteren:
“De grootste fout
die we kunnen maken
is niets doen.”
F F P
M a g a z i n e
15
M e i
2 0 1 4
I N T E R V I E W
adviesberoepen in de financiële dienstverlening: finan-
wordt vooralsnog geen aparte juridische entiteit opgericht.
cieel adviseur en financieel planner. Van Wingerden: “De
De koepel krijgt wel een eigen bestuur, bestaande uit ver-
koepel kan onderscheid creëren ten opzichte van het
tegenwoordigers van de FFP en de SEH. Van Wingerden:
wettelijke basisniveau. Gezamenlijk kunnen we de focus
“Het voorzitterschap laten we rouleren. In de praktijk
leggen op het belang van integraal advies.”
beginnen we elke vergadering met een wisselend voorzitter. Uit respect voor elkaars positie en gelijkwaardig-
Spreekbuis
heid.”
Marc van Poeteren ziet daarnaast veel voordelen op het
Naast het kernbestuur zijn twee projectgroepen gevormd,
vlak van belangenbehartiging. “Op belangrijke dossiers
die zich buigen over de inhoud van dossiers enerzijds en
kunnen we onze meningen op elkaar afstemmen en aan
de organisatie anderzijds.
relevantie winnen. Denk aan de kwaliteit van advies,
FFP en SEH kijken naar mogelijke synergievoordelen. De
tucht en integriteit, certificering, beloning en de fiscale
krachtenbundeling is wellicht ook mogelijk op operationeel
behandeling daarvan. Voor stakeholders als de politiek en
gebied. Van Wingerden en Van Poeteren noemen onder-
de toezichthouders is de koepel straks dé gespreks-
werpen als ICT, ledenadministratie en ledenondersteuning.
partner. Met een achterban van 15.000 financieel planners
Van Wingerden: “Het is nog te prematuur om daar iets
en adviseurs zijn we een krachtige spreekbuis van het
zinnigs over te zeggen. Eventueel te behalen kosten-
beroep.”
efficiency zou een bij-effect zijn. Uiteindelijk gaat het er
Marc van Poeteren
om wat we voor de klant en de aangesloten adviseurs
kunnen betekenen."
Piramide
De kiem voor de samenwerking ligt in het samengaan
van het Register Financieel Adviseur (een initiatief van de
Vakbekwaamheid
FFP) met de Erkend Financieel Adviseur (SEH). Van
Een thema waar de koepel qua belangenbehartiging snel
Poeteren: “In onze visie is in het advieslandschap sprake
mee aan de slag wil is verbetering van het huidige
van een piramide. Je had de Wft-basis en de financieel
wettelijke vakbekwaamheidsbouwwerk. “Dat stelsel is
planner en daartussen eigenlijk niks. Daar hebben wij
duidelijk voor verbetering vatbaar. Zo is een switch nodig
met het RFA op ingespeeld. Nu de SEH aan een groot-
van productgericht naar klantgericht. Daar kunnen deze
schalig upgrade-programma werkt om de Erkend
twee organisaties ideeën voor aanreiken.”
Hypotheekadviseur door te ontwikkelen tot financieel
Een tweede dossier dat binnen koepelverband openge-
huisarts, die integraal advies geeft, is krachtenbundeling
slagen zal worden, is de vormgeving van regels op het
op z’n plaats.” Dat gebeurt door de eerste RFA-gediplo-
gebied van integriteit, inclusief de handhaving daarvan.
meerden op te nemen in het nieuwe Register Erkend
Het streven is een tuchtrechtsysteem te ontwikkelen, dat
Financieel Adviseur (REFA).
de volle breedte van het financiële veld bestrijkt.
“Vanuit SEH-perspectief bezien komt de toenadering tot
de FFP voort uit de analyse van de toekomst die we
anderhalf jaar geleden intern hebben gemaakt”, vertelt
Van Wingerden. “Duidelijk was dat de diensten van de
Erkend Hypotheekadviseur veel verder gaan dan alleen
het krediet. Het gaat ook om het eigen geld, de levens-
UITNODIGING AAN ANDERE
KEURMERKORGANISATIES
fase waarin iemand zich bevindt, de verzekeringscom-
De vorming van de koepel door FFP en SEH is “een uitnodiging aan de hele
ponenten, de pensioenvoorziening, enzovoort. Integraal
sector om het landschap van financieel advies duidelijker in kaart te brengen
advies dus. We willen naar de klant toe duidelijk maken
voor de consument”. Marc van Poeteren en Wim van Wingerden, voorzitters
dat de Erkend Financieel Adviseur veel meer doet dan
van de Vereniging FFP respectievelijk de Stichting Erkend Hypotheekadviseur,
alleen de hypotheek. We hebben vervolgens gekeken
reiken de hand uit naar andere organisaties. “Hopelijk zullen zij zich in één
wat de markt op dat terrein bood. De geregistreerde
van de twee profielen, financieel adviseur of financieel planner, herkennen.
financieel adviseur (RFA), zoals de FFP die in de markt had
Dat moet er in resulteren dat zij zich bij de koepel aansluiten.”
gezet, was min of meer gelijk aan onze visie op de toekomst
De Nederlandse Vereniging van Hypothecair Planners heeft in een eerste reac-
van de Erkend Financieel Adviseur, zo constateerden we.”
tie aangegeven niet veel te voelen voor aansluiting. Van Poeteren en Van
Wingerden houden de deur echter open. “De tijd is rijp om de handen ineen te
Synergievoordelen
slaan. De consument verdient dat.” Het duo is ervan overtuigd dat FFP en SEH
Zowel het bestuur van de FFP als dat van de SEH heeft
de juiste stap zetten. “De grootste fout die we kunnen maken is niets doen.”
intussen volmondig ‘ja’ gezegd tegen de samenwerking.
Die wordt gegoten in de vorm van een koepel. Daartoe
F F P
M a g a z i n e
16
M e i
2 0 1 4
E E N
D A G
U I T
H E T
L E V E N
V A N . . .
Tim van Dasselaar
Tim van Dasselaar (1962) werkt sinds 1988 in de financiële
dienstverlening. In 2012 besloot hij zich puur op financiële
planning te richten. Hij werkt uitsluitend op basis van uurtarief
en abonnement. Tim doet verslag van een werkdag.
aan de slag. Als je het na afloop niets vindt,
even goede vrienden, dan passen wij niet
bij elkaar.’ Maar dat komt meestal goed.
Daarna snel naar huis, ik zou koken. Het
ontbijt en het avondeten zijn de tijdstippen
waarop ons gezin - naast mij mijn vrouw en
onze drie kinderen - samenkomt en zich ver-
Eigenlijk is geen dag in mijn leven hetzelfde,
moment vormt zich een eerste zin in mijn
zamelt om de eettafel. ‘s Avonds ga ik nog
al zijn er natuurlijk veel aspecten die regel-
hoofd. Als ik die eenmaal heb, dan schrijf ik
naar een lezing over de slavernij. Die is ge-
matig terugkomen. Ik houd van de afwisse-
zo’n column binnen een half uur.
organiseerd door een groep jongelui uit de
ling. Ik beschrijf een woensdag in maart, die
mij goed voor de geest staat.
kerk. Zij gaan komende zomer projecten doen
in Gambia en zamelen op deze manier geld in.
Lesje Koran
Zoals zo vaak gebeurt, stel ik mezelf halver-
Na het ontbijt werk ik aan diverse plan- en
wege de dag de vraag hoe ik al mijn bezigheden
Levensbeschouwing
regelklussen. Zo bemiddel ik bij de belasting-
in de beschikbare uren moet krijgen. Maar ja,
Dat is ook mijn bruggetje naar dat wat ik
dienst voor één van mijn klanten, die net een
geen tijd om daar ook nog bij stil te staan...
graag met anderen wil delen. Mijn vader zei
vechtscheiding achter de rug heeft. Verder
al: ‘Het gaat niet om welvaart, het gaat
begin ik aan het financieel plan voor een advo-
Dus op naar Moordrecht, voor een aangifte
om welzijn.’ Ik zie dat veel mensen levens-
caat, wiens pensioenreserves zelfs voor mij als
bij een Marokkaans echtpaar. Een leuke af-
beschouwing missen en daar - bewust of
specialist niet duidelijk zijn. Dus verdiep ik me
spraak, waar ik een lesje Koran krijg. De oudste
onbewust - toch naar op zoek zijn.
daarin en zoek ik contact met zijn private banker.
dochter van het stel studeert internationale
Mede daarom heb ik als motto gekozen voor
betrekkingen, de andere kinderen doen het
‘Leven en financiën, uniek verbonden’. Het is
Column
goed op de middelbare school. Volgens de
immers de kunst om de levensvragen boven
In deze periode van het jaar bezoek ik ook
Koran moet je kinderen in drie fases van zeven
tafel te kijken en in eerste instantie weg te
altijd een weduwe, die sinds het overlijden
jaar opvoeden, vertelt het echtpaar me. Eerst
blijven van geldvragen. Persoonlijke wensen
van haar man in een depressie is beland. Voor
spelen, dan leren en dan vriendschap sluiten.
zijn het uitgangspunt, het is aan mij om daar
haar regel ik de aangifte inkomstenbelasting
Volgens hen vergeten veel ouders de - belang-
vervolgens een financieel plan aan te koppelen.
en ruim ik netjes alle relevante documenten
rijke - tweede fase en juist dat kan tot pro-
op in de daarvoor bestemde mappen.
blemen leiden...
Eerder in de ochtend heb ik een column ge-
Financiële routekaart
over samenwerkingsvormen. Bij advocaten-
schreven voor de Krant van Gouda, waarin ik
Aansluitend ga ik naar een potentiële klant,
kantoren delen de vennoten de backoffice-
tweewekelijks publiceer. Ik probeer mijn
met wie ik een financiële routekaart invul.
en overheadkosten met elkaar.Wat voor soort
onderwerpen zoveel mogelijk van de straat
Dat is een techniek van Bill Bachrach, die hij
samenwerkingsverbanden zouden interes-
te halen. Zo hoorde ik laatst onbedoeld een
in het boek Values-Based Financial Planning
sant zijn voor financieel planners? En met wie?
gesprek tussen twee vrouwen in een winkel-
beschrijft. Ik heb er samen met William van
Met vakgenoten of juist met professionals
centrum. De ene zei: ‘Ik móet er wel blijven
der Maas in Londen een masterclass over
uit aanpalende disciplines? Wellicht wil een
wonen, we kunnen het huis niet kwijt.’ Dat
gevolgd. Tijdens zo’n kennismakingsgesprek
collega-planner hier in de volgende editie
blijft dan hangen en op een gegeven
zeg ik altijd: ‘We gaan er nu een uurtje mee
van deze rubriek nader op ingaan.
Wat ik wil weten...
Ik ben benieuwd hoe andere FFP-leden denken
F F P
M a g a z i n e
17
M e i
2 0 1 4
R E G I O B I J E E N KO M ST E N
Regiobijeenkomsten
‘LENTE 2014’
Eind maart en begin april trokken wij, als nieuw FFP-team, door het land. Na de
enthousiaste start in Amsterdam maakten FFP-leden spontaan een filmpje met
een oproep om naar de volgende regiobijeenkomsten in Zwolle, Dordrecht en
Veldhoven te komen. Met succes: de extra aanmeldingen stroomden binnen om
ook FFP-leden te ontmoeten.
Hoofddoel van de bijeenkomsten was om
die spelen in en om de FFP. Jullie kunnen
bomen en planten uitgroeien tot mooie
van jullie als lid te horen wat voor jullie de
zijn presentatie terugvinden op
bloesem en bloemen. Dat is het seizoen waar
vereniging aantrekkelijk maakt en houdt:
www.ffp.nl/ regiobijeenkomst.
we ons nu in bevinden, niet alleen letterlijk
wat moeten wij doen of juist laten? We zijn
Opvallend waren de sfeer, opbouwende
maar juist ook figuurlijk.Voor de FFP heeft de
hierover gaan brainstormen, onder begeleiding
kritiek, participatie en energie die van de vier
winter in het teken gestaan van veel werk
van de Brown Paper Company.
regiobijeenkomsten afspatten. Wij hebben
achter de schermen en voorbereiding. Nu is
dit als een warm bad ervaren.
het seizoen aangebroken dat de knoppen uit
Daarnaast hebben jullie kennis kunnen
gaan komen en we resultaten gaan boeken.
maken met de - inmiddels niet meer zo
Lente
Bert Sonneveld heeft in zijn presentatie al de
nieuwe - directeur Bert Sonneveld. Hij heeft
Het thema van de regiobijeenkomst was
eerste tekenen van deze lente laten zien: de
jullie bijgepraat over de belangrijkste zaken
’Lente‘: het seizoen waarin de knoppen van
eerste FFP 2.0 examens zijn afgenomen, het
F F P
M a g a z i n e
18
M e i
2 0 1 4
overgangsprogramma is in volle gang en de om-
■
wisselactie is voor FFP-leden vergemakkelijkt.
■
Het was bijzonder prettig om jullie input te
ontvangen tijdens de brainstormsessies. Een
aantal ideeën stond al op onze actielijst, dus
■
meer (naams-)bekendheid van financiële
die alleen toegankelijk is voor FFP-leden. Stel
planning en het FFP-keurmerk
hier je vragen aan elkaar en help elkaar
sterke lobby en samenwerking cq inte-
verder. Ondertussen werken wij aan een
gratie met andere partijen
structurele manier om kennis bij te houden
de mogelijkheid bieden om kennis bij te
en kennis te delen. Wanneer dit een defini-
houden en kennis te delen.
tieve vorm gekregen heeft, betrekken we
was het goed om te horen dat we daarmee
jullie hierbij.
op de goede weg zitten. Met andere ideeën
Er grote behoefte is aan meer bekendheid
zijn we direct aan de slag gegaan en weer
voor de term ‘financiële planning’ als ook
En nu?
andere ideeën hebben we toegevoegd aan
voor het FFP-keurmerk. Een onderwerp dat
Wij zijn aan de slag gegaan met bovenstaan-
onze actielijst voor de komende tijd. Kortom:
- al jaren - belangrijk is en blijft. Het door ons
de ideeën en de andere uitkomsten. Hierover
we zijn terug naar Baarn gekeerd met veel
opgestelde communicatieplan is geaccor-
zullen we jullie blijven informeren via het
goede en bruikbare ideeën. Nu tijd om deze
deerd door bestuur en ledenraad. We gaan
Ledennieuws, de Ledenportal op www.ffp.nl
tot uitvoer te brengen. We houden jullie op
dit plan uitrollen en jullie informeren over de
en via social media. We willen verbeteren,
de hoogte van de voortgang!
voortgang.
vooruitgaan en groeien, als vereniging en als
FFP-leden vinden het blijkbaar niet alleen
keurmerk. We zijn enorm blij met jullie input
Betrokkenheid
belangrijk dat consumenten meer bekend
en jullie betrokkenheid bij de vereniging. Blijf
De vereniging maken we samen! We vinden
worden met financiële planning en het FFP-
ons voeden met ideeën. Dit kan telefonisch
het uitermate belangrijk om van jullie te horen
keurmerk, maar ook de politiek, de AFM en
of per e-mail maar jullie zijn ook van harte
wat je nodig hebt en waar je behoeften liggen,
het ministerie van Financiën moeten ons beter
welkom voor een kop koffie in Baarn.
zodat wij daar op kunnen inspelen.We maken
weten te vinden. Onder ‘externe relaties’
We hopen jullie weer te mogen ontmoeten
tijd om de dingen die voor jou belangrijk zijn
werden ook veel wensen geuit om krachten
– na de ALV en het FFP Jaarcongres– op de
voor elkaar te krijgen. Maar we hebben ook
te bundelen met andere beroepsgroepen in
volgende regiobijeenkomsten in november! jouw betrokkenheid blijvend nodig om dit te
de financiële markten.
laten slagen.
Het FFP-Team,
De drie belangrijkste punten, die naar voren
Daarnaast is er een sterke behoefte om kennis
Bert Sonneveld, Josine Gräfe en
kwamen tijdens de brainstorm zijn:
te delen. Voor nu is er al de LinkedIn-groep,
Amanda van Bemmel.
F F P
M a g a z i n e
19
M e i
2 0 1 4
Kennis delen is een belangrijk aandachtspunt voor de FFP. In FFP Magazine gaan leden daarom
dieper in op actuele en uiteenlopende praktijkcases. In deze uitgave praat FFP-lid Marc Janson
over de invloed van de participatiesamenleving op financiële planning.
UIT DE PRAKTIJK
Financiële planning is
randvoorwaarde voor
PARTICIPATIE
SAMENLEVING
Een nieuwe term deed tijdens de eerste Troonrede van
Financieel gunstig
koning Willem-Alexander zijn intrede in de Neder-
De uitkomst was opvallend. “Want wat bleek? Onder de
bestaande omstandigheden was het financieel gunstig
landse taal: participatiesamenleving. Een prachtig
om oma in huis te nemen. Ze wordt vanaf volgend jaar
woord, want wie wil er nu niet participeren? Niet-
wel gekort op haar AOW en verliest haar huurtoeslag,
maar daar staan flinke besparingen tegenover. Zo hoeft
participeren betekent immers langs de zijlijn staan.
oma geen huur en energie meer te betalen. Verder
Maar wie verder kijkt dan het woord alleen, ziet dat er
behoudt zij haar zorgtoeslag en zal het gezin in de nieuwe
samenstelling een schaalvoordeel hebben bij het doen
een andere wereld dan de huidige achter schuilgaat.
van de boodschappen. Er is geen sprake is van fiscaal
En geen wereld met louter voordelen...
partnerschap, waardoor er voor de inkomstenbelasting
niets verandert.”
“Dat de overheid zich steeds verder terugtrekt uit de samen-
“Wel stijgen de kosten van de kleindochter iets, al was het
leving, is niet nieuw”, zegt Marc Janson, onafhankelijk
maar omdat de verwarming hoger moet en er in de nieuwe
financieel planner bij zijn eigen bedrijf MJ Financial
situatie meer water en elektriciteit worden gebruikt. Maar
Consultancy. “De participatiesamenleving gaat echter
die extra kosten vallen veel lager uit dan de besparing die
weer een paar stappen verder. Want nu er voor ouderen
oma heeft. Uiteraard zouden ze kunnen afspreken dat
steeds minder plaats is in verzorgings- of verpleeg-
oma een bedrag betaalt voor kost en inwoning. En als
tehuizen, neemt de druk op (klein)kinderen toe. Dat hoeft
oma over een substantieel eigen vermogen beschikt en
anno 2014 nog geen probleem te zijn, maar kan dat met
haar kleindochter een belangrijke erfgenaam is, heeft dat
tien, vijftien jaar wel worden.”
op de middellange termijn fiscaal voordeel. Omdat oma
inwoont, geldt voor de kleindochter namelijk een veel
Hij wijst op de casus die door de FFP is behandeld in het
hogere vrijstelling voor de erfbelasting.”
EO-programma ‘Dit is de Dag’. “Een van de redacteuren
van het programma besloot haar oma in huis te nemen.
Sociale component
De programmamakers vroegen zich af wat de financiële
Tot zover de voordelen. Janson:“Want er is ook een andere
consequenties hiervan op korte en middellange termijn
kant van de medaille. Het eerste wat ik mij bedacht bij
zouden zijn en vroegen de FFP dit door te rekenen.”
deze casus was:‘Wat zou de impact op mijn leven zijn als
F F P
M a g a z i n e
20
M e i
2 0 1 4
lang mogelijk in hun eigen huis blijven wonen. Daarom
moet je al in een vroeg stadium rekening houden met de
extra kosten die je kunt hebben als je ouder wordt. En dan
denk ik niet alleen aan hulp in de huishouding, maar bijvoorbeeld ook - of juist - aan zorg. Dat zal in de toekomst
alleen maar duurder worden en ook daar is de tendens
dat de kosten meer en meer naar het individu worden
verlegd.”
Erkend beroep
Want dat de participatiesamenleving er komt, is zo goed
als zeker.“Niet alleen in Nederland, in de gehele westerse
wereld zie je een dergelijke ontwikkeling. Zelfs in Zweden,
dat toch lang hét gidsland voor sociale zekerheid was,
neemt de overheidsbemoeienis af. Ik verwacht niet dat
dit op korte termijn zal veranderen.”
“Overigens spelen er ook andere zaken dan het overheidsbeleid als het gaat om toekomstige financiële
zekerheid. Denk bijvoorbeeld aan de verandering van het
pensioenstelsel. De pensioenfondsen zijn er door de crisis
achter gekomen dat ze een veel te rooskleurig plaatje
hebben geschetst. Ook daardoor valt er een stuk inkomenszekerheid voor de toekomst weg.”
De huidige en toekomstige generaties moeten zich realiseren dat er hierdoor steeds meer verantwoordelijkheid
op hun eigen schouders komt te rusten. “Daar moeten
wij als financieel planners bij helpen door hen hier op te
wijzen én de gevolgen ervan inzichtelijk te maken. Maar
de financieel planner is nog geen bekend beroep, zoals de
accountant of notaris. Het zou daarom goed zijn als het
een formeel erkend beroep wordt. Daarom is de lobby in
Marc Janson
het mij zou overkomen? Hoe zou ik het vinden als mijn
FFP MFP CFP
ouders bij ons gezin zouden intrekken?’ Begrijp me niet
Den Haag zo belangrijk.”
verkeerd, ik houd heel veel van hen, maar een gezamenlijk
Breed verankeren
huishouden voeren is een ingrijpende verandering.”
Tot het zover is, moeten financieel planners er zelf alles
aan doen om het vak op de kaart te zetten. Maar hoe?
“Het valt mij op dat je in de discussie over de participatie-
“Door mensen te overtuigen van het nut en de noodzaak
samenleving niets hoort over die sociale component. Dit
van een gedegen financieel plan, dat inzicht en overzicht
is voor mij, mijn gezin én voor mijn ouders van veel groter
biedt en daarnaast een kostenbesparing of rendements-
belang dan het financiële aspect! Daarbij is het nog maar
verbetering kan opleveren. Door laagdrempelig te zijn,
de vraag of de zakelijke rekensom van de casus hierboven
bijvoorbeeld door mensen een gratis quick-scan aan te
wel opgaat. Want blijven de kleindochter en haar man
bieden. Die geeft hen de mogelijkheid om zonder directe
wel voltijd werken als oma bij hen woont? En wat als oma
verplichting kennis te maken met de relevante inzichten
dagbesteding wil? Ook dergelijke aspecten hebben
die financiële planning kan bieden. Door een vertrouwens-
natuurlijk invloed.”
relatie op te bouwen met klanten, waardoor ze terugkomen met nieuwe vragen. Door duidelijk te maken dat
Rol van financiële planning
geld geen doel op zich is, maar een middel om je leven in
Het brengt hem meteen op de rol van financiële planning.
te richten zoals jij dat wilt, ook als het tegenzit in de toe-
“Meer dan ooit zullen we toekomstscenario’s moeten
komst. Maar vooral door breed te verankeren dat finan-
schetsen. Wijzelf, onze ouders én onze kinderen. Want
ciële planning een randvoorwaarde is om de participatie-
mijn ouders willen, zoals de meeste mensen, het liefst zo
samenleving te laten slagen.”
F F P
M a g a z i n e
21
M e i
2 0 1 4
I N T E R V I E W
F F P- d i r e c t e u r B e r t S o n n e v e l d :
‘Financiële planning moet de
HEADLINES
HALEN’
punt van beleid en uitvoering. “De federatie
is bestuurlijk behoorlijk complex. Want hoe
krijg je grip op alle verenigings- en stichtingsorganen, zoals besturen, commissies, ledenraad en werkgroepen? Hoe koppel je alles
aan elkaar, met respect voor alle partijen?
Dat vind ik leuk om te doen, daar komt het
verbindende terug. Dat, in combinatie met
de breedte van de functie én de context van
financiële dienstverlening,maakt het inhoudelijk uitdagend.”
“Verder mag ik me buigen over de consumentencommunicatie. Want hoe krijgen we
Veelzijdigheid en nieuwsgierigheid. Het zijn twee
eigenschappen die eraan hebben bijgedragen dat Bert
financiële planning en de waarde van de FFP
goed voor het voetlicht? Daarbij is het beroep
zelf minstens zo belangrijk als het keurmerk,
Sonneveld sinds 1 februari van dit jaar directeur van
de FFP is.“Ik vind veel dingen leuk, houd van hectiek en
van dat laatste zijn er immers tientallen in de
markt. En dat ik dan ook nog mag lobbyen in
Den Haag, dat is de kers op de taart!”
mag me graag vastbijten in de materie om zo al doende
te leren”, vertelt hij. “Graag wil ik voor iedereen toe-
Autoriteit
Een steviger basis geven aan financiële plan-
gankelijk zijn. En er moet natuurlijk wel iets gebeuren.
ning is zijn voornaamste doel voor de
komende jaren. “Ik wil niet dat onze leden
Dus is resultaatgerichtheid onmisbaar!”
hun potentiële klanten over een paar jaar
nog moeten uitleggen wat financiële planNa zijn eerste honderd dagen als FFP-
ning is en waar het FFP-keurmerk voor staat.
directeur blikt Bert Sonneveld vooral vooruit.
Datzelfde geldt voor de branche.”
“We werken met ons team elke dag keihard
voor de vereniging en willen graag dat onze
Kortom, de FFP moet in brede zin de auto-
leden dat ook zo ervaren. Daarom is en blijft
riteit worden op het gebied van financiële
onze focus op hen gericht. Zij moeten
planning. “Op de financiële markt hebben
immers zien dat wat wij doen goed is voor
we het niet alleen over advies, maar ook over
hen. Ook tijdens hun aanwezigheid op een
planning. Ik wil dat iedereen zich bewust
regiobijeenkomst, of als ze onze websites
wordt van het onderscheid, zodat de begrip-
bezoeken. Dat betekent dat we doelen helder
pen niet meer door elkaar worden gebruikt,
moeten benoemen en ook behalen.We moe-
zoals nu nog het geval is. Het effect daarvan
ten vooruitgaan en dat moet zichtbaar zijn
moet zijn dat consumenten bij elk life event
voor de achterban, zodat iedereen de toege-
denken: nu eerst een financieel plan laten
voegde waarde van het lidmaatschap ziet.”
opstellen.”
Sonneveld benadrukt dat er ook in de afge-
Meer headlines
lopen jaren veel is gebeurd, dat misschien
Om dat te bereiken hebben we een com-
voor FFP-leden niet altijd even zichtbaar was.
municatieplan opgesteld voor de komende
“Wat er door Marjan van Kasteren en haar
periode.“Een belangrijk onderdeel daarvan is
team is neergezet, is goed. Er is veel gedaan,
werken aan zichtbaarheid in de pers. We wil-
veelal achter de schermen. Ik heb een mooie,
len regelmatig met uitspraken naar buiten
ingezaaide akker aangetroffen. Nu de – ook
treden die zo interessant zijn, dat de lande-
spreekwoordelijke – lente is aangebroken,
Kers op de taart
lijke pers ze oppakt. Daarom gaan we meer
moeten we ervoor zorgen dat we de komende
Als directeur is hij niet alleen verantwoorde-
onderzoeken laten uitvoeren. Dat is natuur-
jaren de oogst kunnen binnenhalen.”
lijk voor de werkvloer, maar zit hij op het snij-
lijk ook interessant voor onze leden.”
F F P
M a g a z i n e
22
M e i
2 0 1 4
FFP-examen haalt, je ook meerdere Wftmodules beheerst en daarvoor dus vrijstellingen zou moeten krijgen. We hebben onlangs een brief geschreven aan het ministerie
van Financiën. De minister heeft vorig najaar
immers zelf gezegd zich te kunnen indenken
dat er diploma’s zijn die recht op vrijstelling
geven. Wij vinden dat het FFP-diploma er
daarvan één zou moeten zijn. Daarnaast zou
het super zijn als onze leden ook nog worden
vrijgesteld van PE-plus.”
Een dossier dichterbij huis is de fiscaliteit van
advies.“De aftrekbaarheid van advies zou niet
afhankelijk moeten zijn van de vraag of je
een product aanschaft”, is Sonneveld’s stellige
overtuiging. “Advies is belangrijker dan productverkoop. Dat vindt iedereen, maar het is
nog niet echt in de wet opgenomen. En dat
hangt natuurlijk weer samen met integraal
advies, dat voor ons een ander belangrijk
dossier is.”
Behoefte groeit
Door de veranderende samenleving neemt
de vraag naar diensten van gecertificeerd
financieel planners in de toekomst alleen
maar toe, verwacht de nieuwe directeur. “Ik
denk dat er in 2020 meer dan vierduizend
FFP-leden zijn. In de markt waarin zij zich
bewegen is meer dan genoeg werk voor dat
“Ik denk dan aan vragen als: Welke groepen
bijvoorbeeld in Metro. Dat past in het delen
aantal. Die markt groeit, ook omdat de vra-
schakelen een financieel planner in? Voor
van kennis; een belangrijke trend in de maat-
gen complexer worden. Denk bijvoorbeeld
welke groepen zou het goed zijn om - meer
schappij van nu. Denk bijvoorbeeld aan
aan het toenemend aantal zzp’ers, waarvan
dan nu - van de diensten van planners ge-
Vooruitkijken.nl. Dat moet het Funda voor
een deel op termijn ook DGA zal worden.
bruik te maken? Is financiële planning alleen
financiële vragen worden.”
Daarnaast trekt de overheid zich steeds verder terug en worden samenlevingsvormen
voor de elite? En welke oplossingen kunnen
FFP-leden bieden aan andere groepen? Met
Erkend beroep
steeds ingewikkelder. Daardoor zie ik de
de resultaten van die onderzoeken willen we
Ook politiek Den Haag moet zich bewust
behoefte aan financiële planning groeien.
naar buiten treden om enerzijds het begrip
worden van de waarde van financiële plan-
Het zou zomaar kunnen dat – na de spreek-
van financiële planning en het FFP-keurmerk
ning. “Het zou het mooiste zijn als we daar-
woordelijke lente van 2014 - we in 2020 de
te vergroten en anderzijds het begrip van life
bij kunnen komen tot de erkenning van het
zomer van financiële planning ingaan!”
events en de impact ervan te stimuleren.”
beroep. Nu kunnen zeventien miljoen Neder-
Ook onderzoeken Sonneveld en zijn team bij
landers zeggen dat ze financieel planner zijn,
Maar daarvoor moeten eerst de handen uit
welke radioprogramma’s de FFP kan aanslui-
dat moet veranderen. Het moet een begrip
de mouwen. “Mijn eerste honderd dagen
ten. “Datzelfde geldt voor televisie en print-
worden en daarbij hoort een wettelijke basis,
hier liggen achter ons. De introductieperiode
media, zoals kranten en tijdschriften. Daarbij
inclusief gedragsregels en tuchtrecht. Dat zou
is voorbij, nu moet er vooral hard worden
denk ik niet in eerste instantie aan reclame,
het vak echt een unieke propositie geven.”
gewerkt. Zoals gezegd: ik ben voor iedereen
toegankelijk. Dus kan elk FFP-lid zijn wensen,
maar aan inhoudelijke bijdragen. Ook nu
worden er columns gepubliceerd, maar in de
Op korte termijn hoopt Sonneveld de eerste
ideeën of zorgen met mij delen. Het gaat
toekomst moet financiële planning de head-
vruchten van de lobby te plukken. “De wet-
tenslotte om onze vereniging en daar hoor ik
lines halen. Niet alleen in het FD, maar ook
gever zou ervan mogen uitgaan dat als jij je
bij!”
F F P
M a g a z i n e
23
M e i
2 0 1 4
D E N
H A AG
M O R G E N
WO U T E R KO O L M E E S , F I N A N C I E E L WO O R DVO E R D E R D 6 6 :
‘Klant moet op
EIGEN
financiële fitheid letten’
Kort voordat Wouter Koolmees in 2010 Kamerlid werd, maakte hij kennis met de FFP. Hij
nam destijds deel aan een politiek debat dat
de FFP organiseerde aan de vooravond van de
parlementsverkiezingen.“Dat was in de Grote
Kerk hier in Den Haag. Ik was toen nog kandidaat-kamerlid”, weet hij zich nog te herinneren. “Er bestaat een goede relatie tussen
de FFP en D66”, vervolgt Koolmees. Hij doelt
onder meer op voormalig D66-Kamerlid Fatma
¸ Kaya, die nu zitting heeft in het bestuur
Koser
van de Vereniging FFP. Toeval of niet, op de
Wouter Koolmees kijkt reikhalzend uit naar de aanstaande
herziening van de belastingwetgeving. Die leidt wat hem betreft
interviewdag staat ’s middags een afspraak
¸ Kaya en FFP-directeur Bert Sonnemet Koser
veld in Koolmees’ agenda.
tot vereenvoudiging. Fiscale stimulansen voor bepaalde typen
financieel advies horen daar wat de D66’er betreft niet (meer)
Fiscale prikkels
Koolmees is overtuigd van het belang van
bij. “Mensen moeten zelf op hun financiële fitheid letten.”
financieel advies en financiële educatie. “De
maatschappelijke voorspelbaarheid is veel min-
Financieel planners gaan klanten daarin terzijde staan.
der geworden. Daar zijn allerlei redenen voor
te noemen: individualisering, flexibilisering
van arbeid, minder publieke voorzieningen,
noem maar op. Het is belangrijk dat mensen
de vinger aan de pols houden.Mensen moeten
door gaan krijgen hoe belangrijk financieel
advies is. De overheid kan dat stimuleren, bijvoorbeeld in de vorm van onderwijs en voorlichting. Maar van fiscale prikkels ben ik geen
voorstander.”
Volgens Koolmees is de vertrouwenscrisis in
de financiële sector mede veroorzaakt door
fiscaliteiten, zoals de bedrijfsspaarregelingen
en de aftrek van hypotheekrentes en lijfrentepremies. Die hebben het zicht op werkelijke
producteigenschappen ontnomen, de mentaliteit van productverkoop aangejaagd en voor
problemen gezorgd. “Politieke verhoudingen
zijn onvoorspelbaar. Regelingen kunnen in
korte tijd weer wijzigen of verdwijnen. Dat is
niet goed voor langetermijnplanning. En al
die fiscale regelingen maken de belastingwetgeving moeilijk uitvoerbaar.”
Aanpak politiek
De deuken in het vertrouwen in de financiële
sector kennen grofweg twee oorzaken. Koolmees:“De eerste kun je als macro-economisch
betitelen. Het vertrouwen in de financiële
stabiliteit van banken en verzekeraars is
geschaad. De belastingbetaler heeft daar
voor moet opdraaien. De tweede kun je
F F P
M a g a z i n e
24
M e i
2 0 1 4
samenvatten onder de noemer woekerpolis-
Dat moet tot vergaande vereenvoudiging
dossier: productgedreven verkoop en producten
leiden, wat D66 betreft. Bijvoorbeeld harmo-
die niet deden wat werd verwacht. Dat heeft
nisering van het BTW-tarief: alles op 15%.
particulieren in problemen gebracht, bijvoor-
Daarnaast verwacht ik een flinke verkleining
beeld in de vorm van onder water staande
van het toeslagenstelsel en gaat wat ons
huizen en verzekeringen die onvoldoende
betreft de belasting op arbeid omlaag en die
kapitaal opleveren om de schuld in te lossen.”
op consumptie omhoog. Verder mogen de
uitzonderingsposities eruit.”
“De aanpak van de politiek is voor die twee
zaken anders”, zo vervolgt hij.“De eerste heeft
Koolmees zegt “geen voorstander van fiscale
met buffers te maken, meer zekerheid. Het
stimulering van financieel advies” te zijn.
tweede probleem is opgepakt met veel wet-
“Mensen hebben een eigen verantwoorde-
geving, zoals het provisieverbod, de zorgplicht
lijkheid om zelf regie te voeren over hun
en het Product Approval Proces.” Koolmees
Wouter Koolmees begon zijn loopbaan als
financiën. Dat verklaart ook mijn kritiek op
was voorstander van het provisieverbod. “En
marktonderzoeker bij het Nederlands
de plannen voor de generieke zorgplicht: het
ik onderschrijf nog steeds het principe dat er
Economisch Instituut (NEI), in vervolg op
gevaar dreigt dat aanbieders niets meer wil-
geen geldstromen van aanbieders naar advi-
een studie economie aan de Universiteit
len aanbieden, zeker geen maatwerk en uit-
seurs moeten lopen. Je moet echter de ogen
van Utrecht. Tussen 2003 en 2010 hield hij
zonderingen meer. Die eigen verantwoordelijk-
niet sluiten voor de problemen die er in de
zich binnen het Ministerie van Financiën
heid geldt ook voor advies. Ik juich integraal
praktijk ontstaan. We zitten middenin een
bezig met het financieel-economisch
advies toe; dat is wel zo verstandig. Maar, ik
transitie. Het is soms razend ingewikkeld.
beleid van Nederland en de Rijksbegroting.
ben een liberaal, dat moet je niet verplichten.
Maar die knelpunten moet je oplossen.”
In 2010 werd hij lid van de D66-fractie in
Het is aan financieel planners om de meer-
de Tweede Kamer; hij is de financieel
waarde aan te tonen van het totale financiële
Achterstand
woordvoerder van de democraten. De nu
plaatje, van inzicht, de lange termijn, enzovoort.
Hij wijst bijvoorbeeld op het Wijzigings-
37-jarige Wouter Koolmees woont in
De beste reclame is de kwaliteit van de dienst-
besluit financiële markten 2015. Die voorziet
Rotterdam en is vader van één kind.
verlening zelf!”
in een uitzondering op het provisieverbod
voor het bemiddelen en adviseren van consu-
Planner versus adviseur
menten met (voorzienbare) betalingsachter-
Betaalbaarheid van advies
Koolmees constateert dat de financiële sector
standen op een hypothecair krediet. Koolmees
Koolmees maakt zich niet veel zorgen over
erg veel keurmerken telt. “Het werkt alleen
kijkt verder met aandacht naar het handhaven
de betaalbaarheid van financieel advies.“Die
als alle leden de kwaliteit uiterst serieus
van een gelijk speelveld:“Onafhankelijk adviseurs
kosten waren er altijd al; alleen verstopt in de
nemen. Dat geldt ook voor de erecode en
mogen niet op achterstand worden gezet
producten. Bovendien is ook voor klanten
tuchtrecht. Is alleen zinvol als het betekenis
door aanbieders die advieskosten verdiscon-
een cultuurverandering gaande. Mensen zijn
heeft en in de praktijk wordt waargemaakt.
teren in de productprijs noch door aanbieders
nog weinig geneigd up-front voor financieel
Wat dat betreft heb ik het idee dat de finan-
die na een advies van een onafhankelijk adviseur
advies te betalen. Maar advies is wel heel
ciële sector verbetert: dat ‘de klant centraal’
alsnog een eigen advies verplichten. De AFM
belangrijk. En advies is duur: je zit toch met
van marketing verschuift naar echt waar-
moet daar scherp op toezien.”
een hoog opgeleide expert je hele financiële
maken. Financieel planners kunnen daarin
huishouding door te nemen.Ik kijk met interesse
een belangrijke voortrekkersrol vervullen.”
Sinds drie maanden geldt er ook een provisie-
naar nieuwe verdienmodellen; bijvoorbeeld
verbod voor beleggingsdiensten. Het verder
die spreiding van betaling mogelijk maken.”
Het idee van de FFP om ‘financieel planner’
tot een wettelijk erkend beroep te verheffen,
doorvoeren van het verbod, bijvoorbeeld
naar provisies op schadeverzekeringen, vindt
Belastingwet
vindt Koolmees begrijpelijk. “Een planner
de D66-politicus niet nodig. “Ik sluit niet uit
Waarom ondersteunt de fiscale wetgeving op
werkt breder en meer omvattend dan een
dat het nog gaat gebeuren. Maar je moet de
onderdelen wel advies dat direct gekoppeld is
adviseur. Een planner maakt een integraal
markt ook de tijd geven. Het gaat voor velen al
aan productverkoop en niet bijvoorbeeld het
plan, hoe je ambities en noodzakelijke voor-
veel te snel. Bovendien kan ik mij goed vinden
opstellen van een financieel plan voor de lange
zieningen waarmaakt. Ik zie een planner als
in de afwegingen die eerder zijn gemaakt. Bij
termijn, of een periodieke financiële APK?
een persoonlijk adviseur, een specialist. Zo’n
schadeverzekeringen is het al transparanter
Koolmees:“Waarom het zo is, is historisch wel
erkenning kan het verschil tussen financieel
en overzichtelijker, doen zich hoegenaamd
verklaarbaar. Maar van dat onderscheid moe-
adviseur en financieel planner duidelijk
geen excessen voor en gaat het om kleinere
ten we af. De nieuwe staatssecretaris Wiebes
maken. Je borgt er kwaliteit mee en beperkt
bedragen.”
werkt aan een integrale belastingherziening.
de entree. Geen raar plan dus.”
F F P
M a g a z i n e
25
M e i
2 0 1 4
L E D E N VO O R D E E L
De FFP ondersteunt leden in de uitoefening van het vak. Dat doen we ook door
het aanbieden van kortingen en andere voordelen op diensten en producten
van leveranciers. Momenteel zijn er afspraken gemaakt met Movir, Omniplan
en Estate Planning Expert (EPX).
Via FFP
KORTING OP
planningssoftware en aov-premie
De afspraak met inkomensverzekeraar Movir voorziet
zekering die je als gecertificeerd financieel planner voor
voor leden van de FFP in een premiekorting van 5% op de
jezelf sluit.
premie die geldt voor het beroep van financieel planner.
De korting geldt voor een arbeidsongeschiktheidsver-
Softwarebedrijf Omniplan geeft FFP-leden tot 25% korting
op de licentiekosten van de Omniplan Adviesplanner. Dit
softwareprogramma ondersteunt je in het adviesproces,
bijvoorbeeld met het maken van een financieel plan, het
selecteren van de juiste productkeuze en uitvoeren van
een heranalyse.
Er is 25% korting op de jaarlijkse gebruiksvergoeding
voor het FFP-pakket van Estate Planning Expert (EPX). Dit
pakket bestaat uit drie onderdelen: Testamentoverzicht
(handig online rekenprogramma), Estate Planner Digitaal
(online vakblad) en Kennisbank Estate Planning (actueel,
digitaal naslagwerk, inclusief relevante rechtspraak).
Wens leden
Het is de wens van leden om via de FFP voordelen te krijgen
op diensten en producten van leveranciers.Wij vinden het
belangrijk om dit zeer zorgvuldig te doen. Om die reden
worden voordelen geselecteerd die jou als FFP-lid helpen
bij de uitvoering van je vak en/of bedrijf. Bovendien is de
onafhankelijkheid van de FFP belangrijk. Daarom heeft de
FFP zelf geen commercieel belang bij de voordelen, wordt er
geen exclusiviteit aan leveranciers geboden en is de FFP geen
contractpartij als een product of dienst wordt afgenomen.
Kijk regelmatig op www.ffp.nl/ledenvoordeel om te zien
welke ledenvoordelen er zijn en of er nieuwe afspraken
aan het aanbod zijn toegevoegd. Heb je zelf suggesties of
ideeën? Draag ze aan via [email protected].
(zie ook pag 4)
F F P
M a g a z i n e
26
M e i
2 0 1 4
F F P
2 . 0
P R O G R A M M A
Vernieuwde
LIFE EVENTS
Zoals iedere financieel
planner weet, geeft
In de opleiding worden negen life events gehanteerd. Om deze life events herkenbaar te maken voor consumenten en bruikbaar te maken op Vooruitkijken.nl hebben we hierin een aanpassing gedaan. Ze zijn
ingekort tot één woord per event en ze zijn opnieuw gerangschikt.
financiële planning
Zie hieronder de nieuwe life events:
antwoord op de
diverse financiële
levensvragen waar
Relatie
Kinderen
Overlijden
Werken
Arbeidsongeschikt
Pensioen
Wonen
Ondernemen
Bedrijfsovername
consumenten
tegenaan lopen of
mee bezig zijn. Deze
levensvragen worden
de life events
genoemd en
daaromheen
hebben we het
FFP 2.0 programma
gebouwd.
Deze negen woorden zullen we de komende jaren vaak terug laten komen wanneer we over inhoudelijke
zaken communiceren.
Wil je dit model ontvangen om in je eigen communicatie en planning te gebruiken? Mail ons dan op
[email protected]. Binnenkort zetten we dit model, samen met andere communicatie-uitingen en hulpmiddelen
als logo’s, filmpjes, radiospots, etc, op ffp.nl, zodat jullie ze zelf kunnen downloaden.
F F P
M a g a z i n e
27
M e i
2 0 1 4
F F P - N I E U W S
Word jij ook
FFP-MERKAMBASSADEUR?
Het zal jullie niet ontgaan zijn dat de FFP druk bezig is met
(consumenten-)communicatie. We nemen jullie signalen
en wensen serieus en geven hier gevolg aan. Het doel
is dat jullie hier de komende tijd de gevolgen van gaan
merken en natuurlijk de vruchten van gaan plukken.
Vanuit Baarn benaderen wij de landelijke media en verspreiden de boodschap via onze eigen kanalen: het FFPplatform en het Vooruitkijken-platform. Ons bereik wordt
steeds groter, maar wij bereiken hiermee natuurlijk niet
het hele land. Daarom zou het een waardevolle aanvul-
Waarom?
ling zijn wanneer leden zich inzetten om ons te helpen de
Waarom zou je dit doen?
boodschap te verspreiden. Dit kan door de content van
■
Vooruitkijken (blogs, publicaties en artikelen) te verspreiden
kaart zetten van financiële planning en het FFP-keur-
maar ook door de consumentennieuwsbrief (die binnenkort gelanceerd wordt) door te sturen binnen je eigen
netwerk.
Jij helpt de FFP en je FFP-collega’s met het verder op de
merk.
■
Wij helpen jou aan actuele en relevante content, zodat
jij jouw (potentiële) klanten kunt informeren en met
hen in contact kunt blijven.
Superpromoter
Graag willen wij de ‘merkambassadeur’ introduceren. Wij
FFP-leden die meer willen weten over het merkambassa-
zoeken enthousiaste FFP-leden uit alle doelgroepen;
deurschap, kunnen zich aanmelden door een e-mail te
mensen van allerlei achtergrond, kennis en ervaring. Alle-
sturen naar [email protected].
maal hebben ze één ding gemeen: een gevoel van trots
en veel passie voor de FFP.
Tijdens het FFP Jaarcongres op 9 oktober 2014 zal de FFP
een workshop verzorgen over het merkambassadeur-
Deze superpromoters maken actief gebruik van social
schap.
media en daar helpen we ze ook bij. Met praktische tips
en adviezen hoe ze het merk kunnen uitdragen en social
Een vaak aangehaalde uitspraak van de Amerikaanse
media goed kunnen benutten binnen hun zakelijke net-
denker Ralph Waldo Emerson is: “Er is nog nooit iets
werk en hun contacten met klanten en andere collega’s.
groots bereikt zonder enthousiasme.” Zeker bij een merk
Regelmatig komen we bijeen en nodigen we interessan-
als de FFP is de kracht van enthousiasme een sterk
te gastsprekers uit die ons helpen en inspireren om nog
wapen. Elke dag weer proberen we net even dat stapje
beter te worden in ons vak. Daarnaast zijn we in staat
extra te zetten om het verschil te maken. Dat doen we
om razendsnel nieuws te verspreiden binnen onze doel-
graag samen.
groepen. Samen kunnen we op bijvoorbeeld Twitter een
grote groep van volgers bereiken.
F F P
M a g a z i n e
29
M e i
2 0 1 4
Bel 024 - 324 3250 of mail adver [email protected]
o p r o e p t o t d e e l n a m e Ve r k i e z i n g F F P- f i n a n c i e e l p l a n n e r va n h e t J a a r 2 0 1 4
‘LAAT ZIEN
waar financieel planners voor staan’
Word jij FFP-Financieel planner van het Jaar
2014 en opvolger van Greet Vernooij? Ga naar
tweedaagse studiereis naar Birmingham (met 2 collega’s,
incl. vlucht en verblijf) en een persoonlijke vaardigheids- en
ondernemerstraining door een topcoach. De grootste prijs
het onderdeel ‘Verkiezing’ op de website
is natuurlijk de eretitel, een niet te overtreffen visitekaartje.
www.ffpcongres.nl en meld je aan.
Waarom?
Waarom je moet deelnemen? Misschien kunnen de finalisten
De verkiezing ‘FFP-Financieel planner van het Jaar’
van 2013 jou het beste overtuigen?
bestaat uit drie onderdelen. Het begint met een online
■
“Planner van het jaar blijf je voor altijd, voor je klanten,
kennisquiz en het schrijven van een blog. Ronde 2 draait
collega’s en zakenrelaties. Delen = vermenigvuldigen.
om een klantadviesgesprek en de uitwerking daarvan in
Steek je nek uit en collega’s gaan dat ook doen. Het is
een financieel plan. De finaleronde is een korte presenta-
goed voor zowel je eigen vakbekwaamheid als voor
tie tijdens het FFP Congres 2014, donderdag 9 oktober in
Nieuwegein. De aanwezige FFP-leden in de zaal beslissen,
die van je collega’s.” Greet Vernooij
■
samen met een vakjury.
“Het is natuurlijk super als je een klant hoort zeggen:
‘Nu ben ik er nog meer van overtuigd dat ik bij de
juiste persoon aan tafel zit’.” Monique Bergerhof
■
Visitekaart
“Een zeer leerzaam en interessant traject! En het is
De tien beste kandidaten krijgen allemaal een uitgebreid
goed dat we laten zien waarvoor wij als financieel
persoonlijk feedback-rapport. Onder de hoofdprijzen een
planners staan!” Robin Klokgieters
F F P
M a g a z i n e
31
M e i
2 0 1 4

WE MOETEN SAMENWERKEN!

Gedragscode 2014

Versie: nov 2014 Frank Sipkes (5 maart 1963)

Meerkeuzevragen

Download de brochure - ROB

september 2014

Eerlijke bloemen en planten Een

“Een virtua van private banking is de toekom

Leerdoelen FFP 2014

lees het verslag van de lentelunch