vmt . 24 januari 2014 . Nr 1 Ingrediënt & Product Dierenwelzijn, milieu of mensenrechten? Hoe als bedrijf maatschappelijke thema’s te bepalen Al jaren dringt het bedrijfsleven aan op een kleinere rol van de overheid in het maatschappelijke verkeer. Vermindering van wet- en regelgeving krijgt daarbij veel aandacht. Als tegenprestatie committeert datzelfde bedrijfsleven zich in toenemende mate om maatschappelijk verantwoord te ondernemen (MVO). Daarbij is transparantie essentieel. verduurzaming van de palmolieproductie of verbetering van het dierenwelzijn. In de praktijk blijkt dat de keuze van thema’s vaak door incidenten wordt gedreven. Een ondernemer wordt, al dan niet door tussenkomst van een maatschappelijke organisatie, geconfronteerd met een maatschappelijk probleem, en besluit om daar De nieuwe omgangsvormen bij een terug- oneren van de onderneming. De keuze iets aan te doen. Deze reactieve manier tredende overheid brengen vragen met van thema’s vindt daarom meestal plaats in van handelen maakt een bedrijf kwetsbaar zich mee over de vorm waarin transparan- nauwe samenspraak met belangrijke stake- voor gevolgen in de publieke opinie, en tie geboden moet worden en of er – al dan holders. maakt aansturing van het MVO-beleid vaak onnodig ingewikkeld. Gebleken is niet verplicht – moet worden geborgd. Voor welke maatschappelijke onderwer- Eigen keuze dat een tijdige eigen keuze van thema’s, pen moet een bedrijf eigenlijk verantwoor- Bedrijven kunnen verschillende stappen gecombineerd met voldoende consultatie ding nemen? Deze vraag is niet eenduidig bewandelen om tot de keuze van een van stakeholders en transparante commu- te beantwoorden; bedrijven in eenzelfde MVO-thema te komen. Men kan bijvoor- nicatie, een bedrijf de ruimte biedt om het sector stellen niet altijd dezelfde prioritei- beeld gebruik maken van de referentieka- eigen beleid vorm te geven. ten. Ondernemers doen er verstandig aan ders van verschillende MVO-standaarden, zich te beperken tot een klein aantal focus- zoals het Global Reporting Initiative (GRI), Ketenverantwoordelijkheid gebieden. Het beleid blijft zo behapbaar de ISO 26000 richtlijn of de MVO Presta- Hoe de juiste thema’s te kiezen, kan voor en communiceerbaar. De te kiezen maat- tieladder. Indicatoren die daar worden bedrijven sterk verschillen, afhankelijk van schappelijke thema’s voldoen het beste genoemd kan een ondernemer gebruiken de sector en de ketens waarin ze werk- aan de volgende criteria: als kapstok voor zijn keuze. Vooral grotere zaam zijn, hun omvang en verspreiding - Ze zijn herkenbaar en eenvoudig te kop- ondernemingen blijken er echter de voor- over de wereld. Ook is er verschil tussen pelen aan de identiteit en kernactiviteiten keur aan te geven zelf proactief op zoek te thema’s die spelen binnen de eigen onder- van een onderneming. De onderneming gaan naar thema’s waarvoor het bedrijf neming, zoals energieverbruik of ontstaan heeft volledige zeggenschap over de aan- zich specifiek kan inzetten. Meestal heb- van afval, en thema’s die elders in de keten pak van die thema’s. ben die thema’s betrekking op bedrijfsspe- optreden. Meestal ligt het aanpakken van - Ze refereren aan onderwerpen die de cifieke grondstoffen of producten, en gaat eerstgenoemde thema’s voor de hand, samenleving nauw verbindt met het functi- het om een ketengerichte aanpak, zoals omdat daarmee direct kostenbesparing is VMT01_TC themakeuze.indd 33 033 16-01-2014 13:21:10 Draagvlak Moeilijkheid bij de keuze van thema’s is dat de urgentie daarvan in de loop van de tijd verandert. Ook hebben lang niet alle mensen eenzelfde mening over het belang. Een ondernemer moet daarom voortdurend bekijken hoe de omgeving over een bepaald thema denkt. De uitkomst blijft persoonlijk: twee ondernemers in dezelfde sector hoeven niet tot dezelfde conclusie te komen en een nieuwe bestuurder kan binnen een onderneming besluiten om een geheel andere lijn te gaan volgen. Er is hier voor welke maatschappelijke onderwerpen moet een bedrijf eigenlijk verantwoording nemen? geen sprake van goede of foute keuzes. Wat telt is de manier waarop die keuzes werden gemaakt en hoe hierover wordt 034 te behalen. Maar op de totale impact van schatten. Zo heeft snackproducent Ad van gecommuniceerd. Als er een goede analy- voedingsmiddelen is de bijdrage binnen de Geloven naar aanleiding van de discus- se is gemaakt van wat er zoal op de onder- eigen onderneming in de voedingsmidde- sies over bewuster leven en eerlijke voe- neming afkomt en de belangrijke stakehol- lenindustrie slechts beperkt (5-10%). In ding een interne werkgroep opgericht om ders zijn bij het besluitvormingsproces toenemende mate wordt dan ook van naar aanpassing van het assortiment te betrokken, dan heeft een ondernemer het ondernemers verwacht dat ze verantwoor- kijken voordat men met een plan naar benodigde maatschappelijk draagvlak om delijkheid nemen voor effecten elders in buiten kwam. Voor internationale bedrij- het gekozen thema op te pakken. Blijkt dat de keten. ven is vaak een complicatie dat eenzelfde draagvlak onvoldoende, dan is er werk aan thema in verschillende landen niet tot de winkel. En als de ondernemer niet zelf Thema’s bepalen dezelfde maatschappelijke aandacht hoeft aan de slag gaat, dan helpt de omgeving Maatschappelijke organisaties achten te leiden. Zo wordt over gebruik van gmo- daar wel bij, met druk vanuit maatschap- bedrijven steeds belangrijker voor het rea- grondstoffen wereldwijd heel verschillend pelijke organisaties, werknemers of andere liseren van maatschappelijke veranderin- gedacht. Gevolg kan zijn dat een Neder- stakeholders. gen. Zij willen daarom graag meedenken landse vestiging een onderwerp grote pri- Nieuw is dat een bedrijf niet in beroep kan bij het vormgeven van het MVO-bedrijfs- oriteit wil geven, terwijl de noodzaak gaan tegen dit soort druk. Het is een gege- beleid. De overheid stimuleert dan vooral. daartoe door het hoofdkantoor elders in ven waarmee rekening moet worden Grote bedrijven als Nestlé en Unilever de wereld anders wordt beoordeeld. gehouden. En als bedrijven tijdig zelf spreken met regelmaat met vertegenwoor- Bedrijven kunnen er ook voor kiezen om zaken aanpakken waar ze echt goed in digers van overheid, wetenschap en maat- als groep keuzes te maken voor de the- zijn en waar ze het verschil kunnen maken schappelijke organisaties over de thema’s ma’s waarop ze zich willen concentreren. ontstaat ruimte om zelf keuzes te kunnen waarvan wordt verwacht dat ze in de Dat doen bijvoorbeeld retailers en brou- maken. naaste toekomst het maatschappelijke wers met thema’s als energieverbruik, debat zullen bepalen. Bij minder grote verpakking en reststromen (afval). Met medewerking van Leonie Blokhuis, ondernemingen wordt een onderwerp Uit een recente enquête van RHDHV HIVOS, Liselotte Hamelink-Veen, CBL, vaak opgepakt op initiatief van iemand uit bleek dat issues gerelateerd aan mensen- Hein Kroft, Kr@DO, Anne van Lakerveld, de onderneming, die maatschappelijke rechten, dierenwelzijn, en verspilling/ Schuttelaar, Frank Meijer, Royal problemen op zich af ziet komen of die afval op dit moment vooral spelen in de HaskoningDHV. de onderneming kunnen schaden. Bedrij- voedingsmiddelensector. Transparantie ven die merkartikelen op de markt bren- van informatie (m.b.t. producten en ach- gen zijn daarvoor het meest gevoelig. terliggende processen) en beschikbaar- Vaak wordt eerst intern een onderzoek heid van grondstoffen lijken belangrijke C. Dutilh, BOSA, R. Stiefelhagen, gestart om de mogelijke gevolgen in te issues voor de nabije toekomst. Royal HaskoningDHV (RHDHV) VMT01_TC themakeuze.indd 34 • CHRIS DUTILH EN RONALD STIEFELHAGEN • 16-01-2014 13:21:16 40-140