verslag - MKB Nederland

Aanbesteden: valt er samen wat van te maken?
“Wij hebben het niet bedacht, maar moeten er wel samen invulling aan geven.” Die uitspraak
dekte de lading goed van de Marktdag Aanbesteden op 27 november in Nijverdal. Via een
paneldiscussie en acht workshops gaven en kregen overheid, onderwijs, zorg en bedrijfsleven
deze middag meer zicht op de kansen en valkuilen rondom aanbesteden.
Zo’n 190 mensen kwamen op de marktdag af. Mensen van gemeenten, bouw- en infrabedrijven, zorgen advocatenkantoren. Sommigen waren vooraf kritisch. “Hoofdaannemers winnen de economisch
meest voordelige inschrijving, EMVI, maar kiezen onderaannemers op prijs.” “Winnende leveranciers
die hun afspraken niet nakomen, worden er niet op aangesproken.” “Bedrijven huren acteurs in voor
presentaties.” Veel van deze problemen bleken oplosbaar te zijn.
Paneldiscussie
Burgemeester Anneke Raven van Hellendoorn gaf in het Huis voor
Cultuur en Bestuur de aftrap voor de Marktdag. Marijke van Hees
leidde daarna de paneldiscussie met vier panelleden:




Pieter van Zwanenburg, bestuurder Regio Twente, wethouder
Hof van Twente
Lucas Haafkes, voorzitter Bouwend Nederland Twente,
eigenaar bouwbedrijf Haafkes
Alouis Otten, beleidsadviseur Carintreggeland
Rutger Vrielink, directeur Pioneering
Samen aanbieden
Zij discussieerden over de vraag: hoe kunnen we door
aanbestedingen de lokale/regionale economie versterken?
Lucas Haafkes vertelde daarbij hoe regionale bouw- en
infrabedrijven zich bij aanbestedingen sterk willen maken voor de
sociale kant in Twente. Vijf regioafdelingen van Bouwend
Nederland vormen nu namelijk één nieuwe Twentse afdeling. Die
werkt onder meer aan een goede opleiding voor leerlingen.
Oprecht sociaal: SROI
Na de paneldiscussie konden aanwezigen aan workshops
meedoen. Zoals de sessie van Infra-Werkt. Deze stichting van wegenbouwers in Oost-Nederland wil
social return on investment (SROI) permanent toepassen. Daarom leidt zij via een pilot moeilijk
bemiddelbare werklozen op. Die komen daarna in een poule, waar de wegenbouwers uit putten. De
klacht dat deze poule jongeren verdringt? Die nemen zij in 2015 mee bij de verbeterpunten.
Tips en vragen van gemeenten
Hoe vallen aanbestedingen te verbeteren? Dat vroeg de Gemeente
Enschede in haar workshop. Zelf liet ze zien aanbesteden al heel
breed aan te pakken. Bijvoorbeeld door starters een kans te geven.
Wie klaagde kreeg even verderop bij de Gemeente Rijssen-Holten de
tip: “Stel kritische maar opbouwende vragen aan de verantwoordelijke
ambtenaar in plaats van eerst te mopperen bij raadsleden of juridische
stappen te zetten. Ook de gemeente is lerende!”
Toolkit bij meedoen aan aanbesteding
Leren en juridische stappen voorkomen staan ook centraal bij de Twentse klachtenregeling. Die kwam
aan bod bij de algemene workshop over aanbesteden door de overheid. MKB Nederland/Midden bood
in diezelfde sessie een toolkit voor aanbestedingsbeleid. Met daarin onder meer het boek ‘Eerste Hulp
bij Aanbesteden’, het Infoblad Oneerlijke concurrentie door overheden en Praktijkinfo Social Return
2014.
Voorselectie en vraaggesprekken: BVP
Saxion liet zien haar leveranciers in handige
stappen te kiezen. Hoe? Dankzij de nog vrij
onbekende Prestatie-Inkoop (Best Value
Procurement/BVP). Dit werkt onder meer via
een voorselectie en vraag- en
antwoordgesprekken, zonder wollige
presentaties. Deze aanpak kost Saxion
minder tijd en geld en leidt tot hoge
projectprestaties.
Splitsing van wat en hoe: UAV GC
“De opdrachtgever gaat over het wat, de
opdrachtnemer over het hoe.” Dat was de kern van voorbeelden van Saxion (zie illustratie). De
workshop van Wonion, over geïntegreerde contracten UAV GC/Design & Build, sloot daarop aan.
Deze vorm draait onder meer om resultaatverplichting. Ook dit leidt tot lagere kosten en hogere
prestaties
Hogere kosten bij EMVI
In de sessie van Bouwend Nederland over EMVI bleek dat deze
aanpak 42% duurder voor opdrachtnemers is. Dat komt omdat die veel
meer tijd kost. Voor opdrachtgevers en -nemers. “Op een normale
aanbesteding zit bij ons drie man. Op een EMVI vier”, stelde een
ambtenaar. Het uiteindelijke economische resultaat moet dit
goedmaken.
Rekenvergoeding en zinloze criteria
Maar hoe moet dat met die kosten bij kleinere bedrijven? “Vier keer veel uren in aanbestedingen
stoppen en deze verliezen, wordt financieel moeilijk”, zei een calculator. Vormt een
rekeningvergoeding een oplossing? Nee, vonden aanwezigen. Dan doen sommigen alleen mee voor
de vergoeding. En waarom zouden hoofdaannemers een vergoeding krijgen en onderaannemers
niet? Stof tot nadenken dus. Een inkoper relativeerde daarbij de inzet van EMVI: “Wil je gewoon
Microsoftlicenties, dan maakt het niet uit van wie. Het draait dan alleen om prijs.”
Misvatting
Bij de borrel zette Bornse wethouder Michel Kotteman tot slot de misvatting recht dat er veel regiogeld
weglekt. “73% van wat wij als gemeente aanbesteden, blijft al in Twente. Bij de grotere gemeenten is
dat nog meer. Samen besteden we zo’n 1000 euro per inwoner aan, dus in totaal ruim 600 miljoen.”
Zijn gemeente bereikte onlangs overigens ook een bijzondere EMVI met een - vanzelfsprekend
regionale - bouwer. Die won een aanbesteding waarin zowel bouw als onderhoud en het draaiend
houden van een nieuw gebouw zaten. Het bedrijf draagt dus zelf de gevolgen van de materiaal- en
andere keuzes rondom de bouw.
Deze en meer inspirerende ervaringen en tips leidden na afloop
van de dag tot de conclusie: “Aanbesteden vraagt vertrouwen,
laten we daar samen aan bouwen!” Dat illustreerde ook dit filmpje.

Download Report