Arcen 27 juni 2010 Deltaprogramma Presentatie VNR Taakgroep Maas 20 juni 2014 Koos Beurskens Arcen 11 januari 2011 Nederlandse Delta Overstromingsgevoelig: 59% 75% daarvan ligt in het Rivierengebied Onder zeeniveau: 26% Boven zeeniveau: 29% Buitendijks: 3% Buitendijkse Maas: 1% Nederland is een delta van Rijn, Maas, Schelde en Eems. 2 05 juni 2014 Deltaprogramma Nationaal Deltaprogramma Deltaprogramma l Rivieren Deltaprogramma Deltaprogramma • • • • • Deltaprogramma Deltawet Deltafonds Deltaplan Deltacommissaris • Adaptieve beleidsontwikkeling – Lange termijn (2050/2100) – Klimaatverandering • Waterveiligheid & zoetwatervoorziening • 6 regionale & 3 thematische deelprogramma’s Deltaprogramma Rivieren Deltaprogramma Doel (2100) Bescherming tegen hoogwater Voldoende zoetwater Waarom: • Zeespiegel stijgt • Bodem daalt • Neerslagpatronen veranderen • Rivierafvoeren veranderen Samen Rijksoverheid, Provincies, Waterschappen, Gemeenten (nationaal programma) inbreng maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven Deltaprogramma l Rivieren Deltaprogramma Thematische deelprogramma’s - Veiligheid - Zoetwater - Nieuwbouw en Herstructurering Gebiedsgerichte deelprogramma’s - Rivieren - IJsselmeergebied - Kust - Rijnmond-Drechtsteden - Zuidwestelijke Delta - Waddengebied Integrale samenhang Deltaprogramma l Rivieren Deltaprogramma Deltaprogramma Rivieren Deltaprogramma l Rivieren Nationaal Deltaprogramma vroeg Deelprogramma Rivieren: Hoe zorgen we dat ons rivierengebied ook in de toekomst (2100) veilig en aantrekkelijk blijft? Doel: ramp voorkomen in plaats van achteraf schade herstellen. Deltaprogramma Rivieren geeft antwoord in de Voorkeurstrategie 8 Planning 2011 2012 2013 2014 2015 Deelprogramma’s Omgevingsplan Regionale plannen Aanpassing wetgeving Projectenbesluiten Uitvoeringsprogramma(‘s) ………….. Voorkeursstrategieën Mogelijke strategieën Kansrijke strategieën  Deltabeslissingen Deltaplan Deltabeslissingen DP 2015 Sept 2014 Regioprocessen Deelprogramma Rivieren 1. 2. 3. 4. 5. Maasvallei Bedijkte Maas Waal/Merwedes Nederrijn-Lek IJssel Stuurgroepen (Delta-Rijn en Delta-Maas) Klankbordgroep Rijn/Maas 10 Opstellen Voorkeursstrategie • • Waterveiligheidsopgave in 2050 en in 2100 Per regioproces: welke type maatregelen waar? – – – – – • Dijkversterking, rivierverruimende maatregelen, grote systeemingrepen? Fasering in de tijd, adaptatiepaden? Combinatie met andere opgaven? Meekoppelkansen? Draagvlak? Ruimtelijke visie Tools: – Blokkendoos – Dijkentool • • Indicatie kosten, kostenverdeling? Regionale VKS bouwsteen voor VKS Rivieren (Maas, Rijntakken) Deltaprogramma Rivieren Deltaprogramma Typen maatregelen Afgevallen in fase van kansrijke strategieën • Systeemingrepen: • Wijziging afvoerverdeling • Nieuwe rivieren (nieuwe verbindingen tussen rivieren) Opties in fase van voorkeurstrategie • Dijkmaatregelen • Dijkverhoging • Dijkversterking (breedte: pipingberm) • Deltadijk • Klimaatdijk • Rivierverruimende maatregelen • Buitendijks (uiterwaardvergraving/nevengeul, zomerbedverdieping, kribverlaging, verwijderen obstakels) • Binnendijks (dijkteruglegging, retentiegebied, hoogwatergeul) Deltaprogramma l Rivieren Resultaten regioprocessen 13 Advies Deltaprogramma Rivieren aan Deltacommissaris Uitgangspunt is: voorkomen van rampen 1. Anticipeer op de klimaatverandering vanuit een nationale gedachte op lokaal niveau door inzet van dijkversterking en rivierverruiming • Rijn, IJssel, Neder-Rijn en Lek, Waal en Merwedes, Maas 2. Aanscherpen van beschermingsniveaus 3. Verbeteren van systeemwerking Maas 4. Zet ruimtelijke inrichting en rampenbeheersing in om eventueel overblijvend restrisico te verminderen 14 1) Voorkeursstrategie bedijkte Maas: 2015 - 2050 15 1) Voorkeursstrategie Maasvallei: 2015 - 2050 16 2) Aanscherpen beschermingsniveau We richten ons op het beschermen van mens en waarde achter de dijk. Drie doelen staan centraal: 1. hetzelfde beschermingsniveau voor iedereen achter de dijk . 2. zoveel mogelijk voorkomen van grote groepen slachtoffers of grote schade. 3. zoveel mogelijk voorkomen van uitval van kwetsbare functies met landelijke gevolgen (bv. kerncentrale). 17 3) Verbeteren systeemwerking Maas Uitzonderingspositie Limburgse dijkringgebieden: • Natuurlijk glooiend rivierdal zonder dijken:  winterbedgrenzen juridisch vastgelegd op lijn 1/1250 • Afwijkende ontwerpcriteria voor Limburgse primaire keringen:  overstroombaar vanaf 1/250, ter voorkoming van benedenstroomse effecten Verbetering van systeemwerking: één pakket aan maatregelen • 37 dijkringen niet inzetten voor berging/retentie; • Van die 37 dijkringen bij 7 dijkringen keringen deels verleggen t.b.v. stroomvoering en oplossing lokale knelpunten • Daarnaast in 5 dijkringen berging/retentie behouden • Aanvullende maatregelen in Bedijkte Maas 18 4) Werken met meerlaagsveiligheid 1. Voorkomen van schade en slachtoffers door middel van preventie 2. Beperken van de gevolgen door een goede ruimtelijke inrichting en 3. Beperken van gevolgen door goede crisisbeheersing en evacuatiestrategieën (veiligheidsnormering gaat ervan uit dat 60% van de inwoners zijn geëvacueerd, afhankelijk van de woonplaats en type bedreiging). 19 Stand van zaken bestuurlijk proces richting DP2015 • April-mei 2014 Afsluitende ronde raadplegen bestuurlijke achterbannen • 4 juni: Stuurgroep Deltaprogramma afrondende bespreking DP2015 • 10 juli 2014: Bestuurlijke afstemming tussen alle partijen tijdens Nationaal Bestuurlijk Overleg, waarmee voorstel deltacommissaris voor DP2015 wordt vastgesteld en aan het kabinet kan worden aangeboden. • Prinsjesdag 2014: Aanbieding DP2015 aan Tweede Kamer • September 2014: partiele herziening Nationaal Waterplan, met opnemen van deltabeslissingen en voorkeursstrategieën. 20 Vervolg interbestuurlijke samenwerking Maas • Consensus over voortzetten samenwerking: belangrijke verworvenheden: gezamenlijk optrekken rijk en regio, afstemmen agenda’s water en ruimte, aanjagende functie deltacommissaris, • Vervolg opgave: 1) optimalisatie van voorkeursstrategie Maas, 2) borging van voorkeursstrategie, 3) uitvoeringsstrategie, 4) adaptief programmeren, 5) rapportage aan DC • Kwartiermakersteam gestart voor uitwerking opgave en aanpak • Volgende stuurgroep Maas: 18 september Aanvullende informatie: www.deltacommissaris.nl Rivierendag Deltaprogramma: 2 juli te Nijmegen, www.dpr-rivieren.nl 21 Vragen? 22 reservesheets Mijn overstromingsrisico • • • App store Voer in: overstroming Download app “mijn overstromingsrisico” • Voer woonplaats of postcode in 24 Deichrückverlegungen und Rückhalteräume am Rhein Wat doen ze in Duitsland? Deichrückverlegung Lohrwardt Bylerward Deichrückverlegung Bislicher Insel Rückhalteraum Orsoy-Land Deichrückverlegung Orsoy Deichrückverlegung Mündelheim Ilvericher Bruch Deichrückverlegung Monheimer Rheinbogen Klimaatscenario’s bevestigen eerdere uitgangspunten –KNMI: toename naar 17-22.000 m3/s in 2100 –Rheinblick: toename 16- 21.000 m3/s in 2100 Rückhalteraum Worringer-Bruch Rückhalteraum Langel Fertig gestellte Maßnahme Maßnahme im Bau Geplante Maßnahme Flächensicherung Deichrückverlegung Niederkassel Nieuwe normen NU: Normering op basis van Overschrijdingskans 27 –10 miljard euro –25-50 miljoen euro –100-1.000 slachtoffers –0-5 slachtoffers – STRAKS: Overstromingsrisico = kans x gevolg Dijktrajecten Deltaprogramma l Rivieren Huidige kans slachtoffers en economisch schade 2015 Deltaprogramma l Rivieren Advies beschermingsniveau Rivieren Nieuw normtype: • Overstromingskans • per dijktraject Niet langer focus op hoogte van de kering maar op alle faalkansen. Deltaprogramma Rivieren Advies beschermingsniveau Rivieren • • • • • • Basisveiligheid: Lokaal Individueel Risico < 1.10-5 jr-1 Extra: grote economische schade (mkba) Extra: groepsrisico Extra: vitaal en kwetsbaar Nadruk op preventie (1e laag) Robuustheid: overstroombaarheidseis kades in Maasvallei vervalt grotendeels Deltaprogramma Rivieren Deltaprogramma Rivieren 2015 2050 Deltaprogramma l Rivieren 2015 34 2050 Dijkring 48 35 Grensoverschrijdende dijkring 48 • Lengte van de dijkring = 96 km – NL: 54 km – DL: 42 km • Gezamenlijk beheer van de dijkring – Waterschap Rijn en Ijssel – Deichverband Bisslich – Landesgrenze • Afstemming via Arbeitsgruppe Hochwasser – Kennis uitwisseling, gezamenlijk onderzoek • 36 Deelnemende partijen: Ministerie van Infrastructuur en Milieu in Nederland, de provincie Gelderland , Ministerie van Klimaat, Milieu, Natuurbescherming, Landbouw en Consumentenbescherming (MKULNV) van Nordrhein Westfalen, Waterschappen (wsrl en wrij) en Deichverband Bislich Landesgrenze Cascade effect • Cascade effect – Ook wel: domino effect of systeemwerking • Animatie 37 Cascade effect: Mogelijke scenario’s 38 Overstromingsrisico’s NL en DL Aantal Slachtoffers (exclusief evacuatiefractie 0,56) (gegevens 2000) Schade ( gegevens 2000) Aantal getroffenen (gegevens 2000) Totale schade ( berekening jaar 2050) Dijkring 48 bij doorbraak Spijk 975 5 miljard 121 duizend 35 miljard Toename cascade werking.* +6% +31% +31% +27% • 6e dijkring van NL • Gevolgen van een overstroming: – NL: ± 90% – DL: ± 10% 39 Normering (DP Veiligheid) • ‘Concept nieuw waterveiligheidsbeleid’ (3 maart 2015): – Cascade of domino effect expliciet benoemd • Norm voor deze dijkring 48: – 1/30.000 (deel 48-1) – 1/10.000 (48-2 en 48-3) 40 Grensoverschrijdende aspecten van waterveiligheid • Waarom is dit van belang? – 42 km aan Duitse dijken beschermt een aanzienlijk oppervlakte aan Nederlands grondgebied • Welke vragen spelen er? – Doorbraken vanuit Duitsland zijn niet meegenomen in de normeringsuitwerking. Wat betekent dat voor de basisveiligheid (10-5, of ook wel het LIR) in het Nederlandse deel van dijkring? – Hoe verhoudt zich de veiligheid en de bijbehorende kosten (sterke dijk van 1/30.000) in Nederland tot de veiligheid van de dijken en de geplande maatregelen aan Duitse zijde? 41 VKS Rivieren • Belang van internationale samenwerking onderstreept: (uitspraak 7) – Voortzetting en intensivering van de internationale samenwerking vraagt meer aandacht – Via bestaande grensoverschrijdende samenwerkingsverband afstemming zoeken over het wenselijke beschermingsniveau voor de grensoverschrijdende dijkringen 42 en 48 42