Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 1 Tot 6.70 m. onder zeeniveau • • • • 2 60% overstroombaar gebied, daar wonen ongeveer 9 miljoen mensen met ongeveer 1800 109 euro geïnvesteerd vermogen Beschermd door 3500 km primaire waterkeringen en honderden kunstwerken en gemalen Historie • Eeuwenlange traditie samen werken met en strijd tegen het water • Stormvloed 1916 – 50 doden, grote schade – Plan Lely: Afsluitdijk • Watersnoodramp 1953 – 1836 doden, grote economische schade – Eerste Deltacommissie: Deltawerken • Recent: 1993/1995 hoog water – 250.000 mensen geëvacueerd – Ruimte voor de Rivier/Maaswerken 3 Organisatie Waterbeheer • • • • • 4 EU: – regelgeving voor waterkwaliteit en natuur; richtlijn voor hoogwater Rijk: – Nationaal beleid en wetgeving; – Financiering van maatregelen van nationaal belang – Beheer Rijkswateren (Rijkswaterstaat) Provincies: – Centrale rol in ruimtelijke ordening – Toezicht op de waterschappen Waterschappen: – Verantwoordelijk voor waterbeheer (kwaliteit en kwantiteit) – 80% primaire dijken in beheer Gemeenten: – Implementatie ruimtelijke ordening en rioolwatersystemen Stand van zaken • • • • 5 Best beveiligde delta ter wereld. Wettelijk vastgelegde normen, periodieke toetsing kwaliteit waterkeringen Maar: – Niet alle dijken voldoen aan de wettelijk vastgelegde eisen (ruim 1200 km). Wordt hard aan gewerkt in lopende uitvoeringsprogramma’s! – Veiligheidsnormen dateren van de jaren zestig van de vorige eeuw • Economie met factor 6 gegroeid • Bevolking met 50% toegenomen • geïnvesteerd vermogen enorm toegenomen En: – Ontwikkelingen zorgen voor aanvullende uitdagingen De delta onder druk gemeten en te verwachten veranderingen Meer/intensiever neerslag Vaker/harder stormen Ruimtelijke ontwikkeling ZeespiegelStijging Toename erosie Afname rivier afvoer Verzilting Bodemdaling 6 Toename rivier afvoer Er is altijd werk aan de delta ! • In 2007, na aantreden Staatssecretaris Huizinga, speelde problematiek klimaatverandering heel concreet. O.a. 4e rapport IPCC. • Er werd Staatscommissie opgericht, de Tweede Deltacommissie, om na te gaan wat nodig is om in NL te blijven wonen en werken en leven op de lange termijn 7 Noodzaak • Tweede Deltacommissie (2008): De dreiging is niet acuut, maar de opgave voor waterveiligheid en zoetwatervoorziening is wel urgent! Aanbevelingen: – Inhoudelijke aanbevelingen: Deltaprogramma – Institutionele aanbeveling: Deltawet, Deltafonds, Deltacommissaris • 8 Kabinet: Nationaal Waterplan 2009 Deltawet – hoofdlijnen • Deltaprogramma: - bevat: waterveiligheid en zoetwatervoorziening - kan bevatten: integrale maatregelen - jaarlijkse vaststelling • Regeringscommissaris voor het Deltaprogramma: - deltacommissaris bevordert totstandkoming en uitvoering Deltaprogramma • Deltafonds - financiering: - Deltafonds is begrotingsfonds - wateruitgaven van het rijk, mogelijkheid integraal • Van kracht sinds 1 januari 2012 9 Nationale doelen en waarden Eigentijdse overheid Transparant De 5 D’s Ook internationaal 10 Deltacommissaris 30 juni 2014 Adaptieve aanpak Mogelijke toekomsten Korte en lange termijn Flexibiliteit Meekoppelen Flexibel 11 De omgeving Maatschappelijke organisaties en burgers Economie en bedrijfsleven Kennis en kennisinstellingen Politiek bestuur 12 Regeringscommissaris voor het Deltaprogramma • • 13 Deltacommissaris Wim Kuijken Verantwoordelijk voor ‘bevorderen totstandkoming en uitvoering Deltaprogramma – jaarlijks voorstel Deltaprogramma aan bewindspersoon; Melanie Schultz, Minister I&M – verbindt: • departementen onderling, provincies onderling etc. • ministers, gedeputeerden, wethouders, dijkgraven Van Hansje Brinker naar Dutch Delta Approach, vijf D’s maken het verschil: • • • • • 14 Deltaprogramma Deltabeslissingen Deltafonds Deltawet Deltacommissaris Deltacommissaris 30 juni 2014 2014/15: vijf Deltabeslissingen IJsselmeergebied Toekomstig peilbeheer zoetwatervoorraad en veiligheid Rijn-Maasdelta Hoofdkeuzen voor wateropgaven in dit gebied Ruimtelijke adaptatie Gevolgenbeperking met ruimtelijke maatregelen Zoetwaterstrategie Duurzame en doelmatige zoetwatervoorzieining Waterveiligheid Update van veiligheidsnormen (60-er jaren) 15 Nieuw waterveiligheidsbeleid: veiligheid voor iedereen achter de dijken van tenminste 1:100.000 6/30/2014 Hoger beschermingsniveau als er grote economische schade is 6/30/2014 Aanpak waterveiligheid: meerlaagsveiligheid Laag 3: rampenbeheersing Laag 2: ruimtelijke inrichting Laag 1: preventie, blijft basis waterveiligheidsaanpak Deltabeslissingen Waterveiligheid en Ruimtelijke adaptatie geven invulling aan meerlaagsveiligheid 18 Maatregelen voor waterveiligheid: voortbouwen op wat er is én meer multifunctioneel, meer bouwen met natuur 19 Deltacommissaris 30 juni 2014 Nieuw zoetwaterbeleid • • • 20 Niet alleen beleid voor droge perioden, maar ook: Afspraken over “voorzieningenniveau’s” voor normale omstandigheden Gerichte investeringen om watervoorziening robuuster te maken Innovatie zoetwater: Beregeningssignaal De ondernemer via internet op elk moment toegang tot: •Vochttoestand van zijn percelen •Berekening beregeningsadvies op basis van geo-data, bodemvocht, bodemtype, gecombineerd met buienradar en weersvoorspelling •Een rendementsberekening ruwvoer (veehouderij) Vernieuwde inhoud Veiligheidsbeleid op basis risicobenadering en meerlaagsveiligheid Zoetwaterbeleid, niet alleen voor droge perioden Klimaatbestendige stad, waterrobuuste inrichting 22 Nederland in 2050 • Duurzaam en robuust ingericht om Nederland leefbaar, bewoonbaar en economisch sterk te houden en de grotere extremen van de natuur op te kunnen blijven vangen: • VEERKRACHTIG en VOORBEREID 23 Dutch delta approach exporteren? • • • 24 Delta-problematiek is universeel (klimaat/socio-economisch, bodemdaling) DDA is generiek toepasbaar Resulterende maatregelen en institutioneel kader is maatwerk Æ New York: vnl. lokaal, ruimtelijke maatregelen en rampenbeheersing, eigen verantwoordelijkheid Æ Vietnam: m.n. snelle sociaal econ. ontwikkeling, verbinden met landbouw Æ Indonesie: m.n. sociaal econ, bodemdaling, verbinden met havenontwikkeling The Dutch Delta Approach, 5 D’s • • • • • Deltaprogramma Deltabeslissingen Deltacommissaris Deltafonds Deltawet Meer weten: www.deltacommissaris.nl Of de DELTAVIEWER bekijken, in musea en on-line 25 Rust - Inwoners: stabiel tot 2050; daling naar 12 miljoen in 2100 - Verstedelijking neemt op termijn af - Neerslag winter + 4-7 % - Zeespiegelstijging: 35 cm in 2100 Warm - Inwoners: stabiel tot 2050; daling naar 12 miljoen in 2100 - Verstedelijking neemt op termijn af - Neerslag winter + 14-28 % - Zeespiegelstijging: 85 cm in 2100 Druk - Inwoners: 20 miljoen in 2050; 24 miljoen in 2100 - Voortgaande verstedelijking - Neerslag winter + 4-7 % -Zeespiegelstijging: 35 cm in 2100 Stoom - Inwoners: 20 miljoen in 2050; 24 miljoen in 2100 - Voortgaande verstedelijking - Neerslag winter + 14-28 % - Zeespiegelstijging: 85 cm in 2100 26