Voorstel (pdf, 70 kB) - Waterschap Rijn en IJssel

VOORSTEL AAN HET ALGEMEEN BESTUUR
Aandachtsveldhouder drs. H.Th.M. Pieper
Vergadering
Agendapunt
Onderwerp
: 11 maart 2014
: 6.
: Consultatie
Deltaprogramma 2015
Bijlagen
: Conceptbrief
Klik hier voor een directe koppeling naar de site
van het Deltaprogramma. Hier zijn alle
beschikbare bestanden te downloaden. Voor
Waterschap Rijn en IJssel zijn de cursieve titels
onder ‘Advies’ relevant. Zij staan in de map ‘DP
Rivieren – achtergrondinformatie’, in de submappen ‘IJssel’ en ‘Waal en Merwedes’.
Informatie bij
Telefoon
E-mail
: ing. A.H.C. te Pas
manager Waterbeleid
: (0314) 369 730
: [email protected]
Advies
1. Kennis te nemen van de ter consulatie voorliggende stukken van het Deltaprogramma 2015:
• de (voorlopige) hoofdlijnen van de voorkeursstrategie per riviertak met de bijbehorende
maatregelpakket(ten) voor respectievelijk IJssel en Waal en Merwedes: Concept
voorkeursstrategie IJssel’, plus 2 kaartbeelden; ‘Voorkeursstrategie Waal en Merwedes’
• de (samenvatting van de) voorlopige contouren van de voorkeursstrategie voor de gehele
Maas en de samengevoegde Rijntakken: ‘contouren voor vks DP R10’;
• de hoofdlijnen van de inhoud van het DP 2015 zoals die is vastgesteld in de landelijke
Stuurgroep Deltaprogramma en beschikbaar in de vorm van een speciale uitgave van
'Deltanieuws': ‘DeltaNieuws jrg 3, nr 7, dec 2013’
• Voor de informatie- en consultatieronde beschikbare informatiebulletins: ‘Deltabeslissing
Waterveiligheid’, ‘Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie’ en ‘Deltabeslissing Zoetwater’.
2. In te stemmen met de reactiebrief aan de provincie Gelderland, met daarin opgenomen (o.a.)
de standpunten1 van het waterschap:
a. De aanpak van dijken is de eerste en belangrijkste stap om te komen tot het aanpakken
van de opgaven op het gebied van waterveiligheid;
b. Rivierverruiming wordt bij voorkeur daar toegepast waar concrete meekoppelkansen zijn
met bijvoorbeeld ruimtelijke kwaliteit of natuur, of waar dijkverhoging ongewenst is;
c. Retentie in Rijnstrangen is een effectieve en zinvolle maatregel op de middellange tot
lange termijn. Daarbij is het van belang dat er op korte termijn handelingsperspectief komt
voor het gebied;
d. De afstemming tussen Duitsland en Nederland dient goed in het Deltaprogramma
verankerd te worden.
e. Het proces van nieuwe normering tot de wettelijke verankering (2017) moet voldoende
ruimte bieden om te komen tot een uitvoerbaar, robuust en uitlegbaar stelsel;
f. De grensoverschrijdende ‘systeemdijk’ langs een groot deel van dijkring 48 vraagt om een
specifieke uitwerking in het Deltaprogramma.
1
Naast de standpunten van het waterschap staan in de reactiebrief ook aanbevelingen voor het vervolg. Omwille van
de leesbaarheid van dit voorstel wordt voor de aanbevelingen verwezen naar de conceptbrief (bijlage).
Inleiding
In 2015 neemt de Tweede Kamer de zogenaamde Deltabeslissingen waarvan er vier relevant
zijn voor ons waterschap (onderstaand tussen haakjes). De inhoud van deze beslissingen vloeit
voort uit het Deltaprogramma. Het Deltaprogramma kent negen deelprogramma’s:
• Veiligheid (Deltabeslissing Waterveiligheid)
• Zoetwater (Deltabeslissing Zoetwater)
• Nieuwbouw en herstructurering (Deltabeslissing Ruimtelijke Adaptatie)
• zes gebiedsgerichte programma’s: Rijnmond-Drechtsteden, Zuidwestelijke Delta,
IJsselmeergebied, Rivieren, Kust en Waddengebied (Deltabeslissing Rivieren).
Tot 1 maart 2014 is er gelegenheid om te reageren op de stukken zoals die er nu liggen.
Er wordt zowel gevraagd naar ons standpunt over de voorliggende stukken, als om
aanbevelingen voor het vervolg. Kort samengevat hebben onze standpunten vooral betrekking
op het Deltaprogramma Rivieren en Deltaprogramma Veiligheid. Onze aanbevelingen hebben
vooral betrekking op nog op te leveren documenten en/of te doorlopen trajecten voor de
Deltaprogramma’s Nieuwbouw en Herstructurering en Zoetwater.
Onze reactie op de deelprogramma’s Rivieren en Veiligheid is in de vorm van standpunten in
december 2014 in de vorm van een mededeling reeds voorgelegd aan uw college.
Deltaprogramma Rivieren
Voor tien riviertakken zijn, in regioprocessen, voorkeurstrategieën (VKS) ontwikkeld. Voor ons
zijn de VKS voor de IJssel en Waal/Merwedes relevant. De VKS vormen de bouwstenen voor
een overkoepelende voorkeursstrategie voor de Rijntakken en Maas. De afzonderlijke
documenten per riviertak worden niet bestuurlijk vastgesteld, de overkoepelende
voorkeursstrategie wordt in het voorjaar van 2014 door de stuurgroep vastgesteld. De contouren
voor deze overkoepelende voorkeursstrategie liggen nu ter consultatie voor.
Deltaprogramma Veiligheid
De nieuwe aanpak van waterveiligheid in Nederland wordt gebaseerd op de risicobenadering
Om de doelen voor waterveiligheid te bereiken, worden maatregelen in drie ‘lagen’ ingezet:
‘meerlaagsveiligheid’. Sterke waterkeringen (laag 1) blijven de basis vormen voor de veiligheid.
Maatregelen in de ruimtelijke inrichting (laag 2) dragen bij aan gevolgenbeperking. Ditzelfde
geldt voor maatregelen in de rampenbeheersing (laag 3). Onderdeel van Deltaprogramma
Veiligheid is om te komen tot nieuwe normen voor de primaire keringen. Het voorstel voor
nieuwe normen is nog niet beschikbaar. Naar verwachting wel in de tweede consultatieronde.
Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering
Deltaprogramma Nieuwbouw en Herstructurering werkt aan twee onderwerpen: waterveiligheid
en klimaatbestendige stad. De klimaatbestendige stad is bestand tegen dreigingen als
wateroverlast, hitte en droogte. Daarnaast wordt een afwegingskader voor ruimtelijke
planvorming ontwikkeld, zodat gemeenten (en provincies) waterveiligheid volwaardig mee
kunnen nemen in hun ruimtelijke plannen. Ook hiervoor komen de stukken pas voor de tweede
consultatieronde beschikbaar.
Deltaprogramma Zoetwater
De Deltabeslissing Zoetwater geeft doelen, strategie en keuzes voor een duurzame en
economisch doelmatige watervoorziening in Nederland, en is richtinggevend voor de
maatregelen na 2014. Door klimaatverandering en sociaaleconomische ontwikkelingen kunnen
watertekorten vaker en langduriger gaan optreden en worden de eisen aan de
zoetwatervoorziening groter. Dit leidt naar verwachting tot toenemende knelpunten en schade.
Met de te ontwikkelen Voorkeursstrategie Zoetwater zullen huidige en toekomstige knelpunten
worden aangepakt en kansen benut.
Pagina:
2 van 5
Eerder genomen besluiten
Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 26 februari 2013 besloten:
1. In te stemmen met onze reactie op de bestuurlijke consultatie in het kader van het
Deltaprogramma.
2. In te stemmen met de gezamenlijke reactie vanuit het RBO op de voorlopige richting van het
Delta(deel)programma Zoetwater.
Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 6 augustus 2013 de
mededeling over de rapporten Deltaprogramma Rivieren Bijlage DP2014 en Kansrijke
Strategieën Deltaprogramma Rivieren voor kennisgeving aangenomen.
Het college van dijkgraaf en heemraden heeft in de vergadering van 3 december 2013 besloten:
1. Kennis te nemen van de 80% versies van de voorkeursstrategie IJssel en Waal / Merwedes
van het Deltaprogramma Rivieren
2. In te stemmen met de standpunten die het waterschap hanteert bij de verdere uitwerking en
besluitvorming ten aanzien van de voorkeursstrategie.
Onderbouwing
1.1 Deze documenten zijn de voor Rijn en IJssel relevante stukken binnen het Deltaprogramma.
De documenten verschillen sterk van aard: van inhoudelijke strategie (VKS) incl. kaartmateriaal,
tot informatie over de huidige stand van zaken.
2.a.1 Er ligt al een aanzienlijke opgave om de dijken op orde te brengen (nHWBP, piping).
Onze (WRIJ) huidige opgave in het nHWBP valt op zichzelf mee, maar voor ons gebied lijkt op
termijn met name nieuwe pipingregelgeving een grote omvang te gaan krijgen. Het ligt voor de
hand maatregelen hiervoor meteen klimaat-proof uit te voeren.
2.a.2 In de huidige PKB Ruimte voor Rivier blijkt het soms toch moeilijker invulling te geven aan
de noodzakelijk geachte waterstandsverlagingen door ruimtelijke maatregelen dan voorzien.
In dat geval wordt alsnog teruggevallen op dijkverbetering. De eerste stap zal dus eerst en
vooral ook gericht moeten zijn op dijkverbetering.
2.b.1 Uit onderzoek blijkt dat dijkverhoging over het algemeen goedkoper is, en evengoed
beschikt over ruimtelijke kwaliteit.
Rivierverruiming (dijkteruglegging of uiterwaardvergraving) moet dus, naast waterstandsdaling,
nog andere doelen dienen. De (meer)kosten voor rivierverruiming moeten in verhouding staan
tot de baten voor andere doelen. De financiering zou dan ook deels uit middelen gekoppeld aan
die doelen kunnen komen. Voorbeelden van dijkverhoging mèt ruimtelijke kwaliteit zijn te vinden
in Doesburg, Zutphen en Arnhem.
2.b.2 Er zijn gebieden waar belemmeringen zijn voor verdere verhoging van de dijk.
Bijvoorbeeld bij historische stadsfronten. In die gevallen is rivierverruiming een goed alternatief.
2.c.1 Het gebied zit door PKB Ruimte voor de Rivier al jaren ‘op slot’, dit gaat ten koste van
draagvlak in het gebied.
Een richtinggevende keuze is nodig waarmee duidelijkheid geboden wordt voor het gebied en
waarmee mogelijkheden ontstaan voor verdere ontwikkeling van de aanwezige functies
(landbouw, recreatie, toerisme en natuur), binnen de randvoorwaarden en het perspectief van
inrichting van het gebied als retentiegebied.
Pagina:
3 van 5
2.c.2 Handelingsperspectief in het gebied biedt ook kansen voor het realiseren van regionale
doelen in het gebied.
Het is van belang dat in het gebied een proces op gang komt waarin de verdere ontwikkeling
van functies vormgegeven wordt. Dit zou vervolgens in het op handen zijnde gebiedsproces
Rijnstrangen verder uitgekristalliseerd kunnen worden. Ondersteuning door het Deltaprogramma
van dit proces (zowel financieel als door middel van duidelijke kaders en instrumenten) is zeer
wenselijk.
2.d.1 Uitgangspunten ten aanzien de te verwachten afvoer van de Rijn van beide landen dienen
gelijk te zijn.
Op dit moment is dit niet duidelijk, terwijl het de basis is van het Deltaprogramma Rivieren.
De onduidelijkheid tast het fundament aan, en gaat ten koste van draagvlak voor toch vaak
ingrijpenede maatregelen.
2.d.2 De veiligheid van een groot gebied langs de IJssel is afhankelijk van 42 kilometer
Duitse dijk langs de BovenRijn.
De normering van de aan weerszijden van de grensoverschrijdende dijkring 48 dient
internationaal afgestemd te worden ten einde overeenstemming te verkrijgen over deze norm en
de daarbij behorende maatregelen. Met een hogere norm alleen aan Nederlandse zijde worden
voor dit gebied de doelen voor waterveiligheid (basisveiligheid, voorkomen maatschappelijk
ontwrichting en de bescherming van economische waarden en kwetsbare infrastructuur)
onvoldoende gerealiseerd.
2.e Tot nog toe is daarvoor te weinig ruimte geweest, dat baart ons zorgen.
Conform Bestuursakkoord water dienen de waterschappen een uitvoerbaarheidstoets uit te
voeren. Deze toets biedt de waterschappen de gelegenheid de toepaste methodiek te toetsen
op uitvoerbaarheid en realiteitsgehalte.
2.f In deze dijkring komen twee belangrijke thema’s samen: gezamenlijke verantwoordelijkheid
met Duitsland en het zgn. cascade-effect, dat gevolgen heeft voor de hele IJsseldelta.
Op de plek waar de Rijn Nederland binnenkomt deelt ons gebied de dijkring (dijkring 48) met de
Duitse deelstaat Nordrhein Westfalen. Vraagstukken rond deze dijkring moeten dus gezamenlijk
met de Duitse partners opgepakt worden.
In extreme situaties kan het water vanaf dijkring 48, door de Liemers noordwaarts richting de
IJssel stromen. In een dergelijke situatie kan de afvoerverdeling over de Rijntakken
onbeheersbaar worden, en kunnen de IJsseldijken stroomafwaarts overbelast raken. Dit kan
leiden tot overstroming van meerdere dijkringen langs de IJssel, zelfs tot Zwolle.
Deltares heeft in recent onderzoek de dijk langs de Bovenrijn (zowel het Duitse als Nederlandse
deel) daarom aangeduid als systeemdijk (in vergelijking met systeembank in de bankensector),
een dijk die van groot belang is voor het nationale waterkeringensysteem en een goede
afvoerverdeling in het bovenrivierengebied. Het is van belang om hoge eisen te stellen aan deze
dijk om maatschappelijke ontwrichting te voorkomen.
Kosten
N.v.t.
Kanttekeningen
• De normering Waterveiligheid is nog in ontwikkeling. Daar komt in de tweede ronde
consultatie in april/mei, een afzonderlijk voorstel voor.
• Indien daar aanleiding toe is, geldt hetzelfde voor het Afwegingskader voor het ‘Waterrobuust
en Klimaatbestendig ontwikkelen van de bebouwde omgeving’ (Nieuwbouw en
Herstructurering) en de Voorkeursstrategie Zoetwater.
Pagina:
4 van 5
Juridische consequentie
• De informatie- en consultatieronde eindigt 1 maart, waarna de reacties worden verzameld en
verwerkt, zodat deze beschikbaar zijn voor de regionale stuurgroepen en voor de Stuurgroep
Deltaprogramma van april, gevolgd door een afrondende bespreking in mei.
• Tussen de stuurgroepen van april en mei is er voor bestuurders nog een gelegenheid om
achterbannen te consulteren (tweede consultatieronde).
• Eind juni is de uiteindelijke bestuurlijke afstemming in het Nationaal Bestuurlijk Overleg
Deltaprogramma.
Communicatie
Op 3 maart a.s. wordt een informatieavond voor het algemeen bestuur georganiseerd, met als
onderwerp de VKS van IJssel en van Waal en Merwedes (als opmaat naar de Deltabeslissing
Rivieren). Daarbij komt één van de projectleiders van de regioprocessen waarin de VKS tot
stand zijn gekomen een toelichting geven. Daar wordt ook ingegaan op de reactie van Rijn en
IJssel in de consultatie.
Planning/routing voorstel
Algemeen bestuur (besluit)
11 maart 2014
Pagina:
5 van 5

Download Report