TIJDSCHRIFT VOOR DE VOLKSHUISVESTING NUMMER 4 AUGUSTUS 2014 REDACTIONEEL 5 REDACTIONEEL DOOR KEIMPE REITSMA, REDACTEUR DOOD KAPITAAL H et is een bekend verhaal uit de bijbel. Een vader gaat op reis en laat zijn drie zonen achter, elk van hen met een aantal talenten. Toen nog in de vorm van zakken geld, maar uiteraard voor bredere uitleg vatbaar. Na verloop van tijd komt de vader terug en vraagt hij zijn zonen wat ze met de talenten hebben gedaan. Wat blijkt: degene met vijf talenten heeft er tien van gemaakt. Ook degene met twee talenten is er goed mee omgesprongen en heeft het kapitaal ook verdubbeld. De laatste van de drie heeft één talent gekregen, maar heeft dit begraven en er dus niets mee gedaan. Hij kan het geld keurig terug geven aan de vader, het is er nog, maar het is dood kapitaal gebleken. De vader is blij met de verdubbelaars maar degene die er niets mee heeft gedaan wordt verdoemd. Voor de kracht van het verhaal was het beter geweest als een van de anderen zijn talenten had begraven, maar dat terzijde. Ik wil niet dominee Gremdaat uithangen, maar ik moest aan dit verhaal denken toen ik in de NRC de ruim vijftig pasfoto's zag van de mensen die waren gehoord door de parlementaire enquêtecommissie. De fine fleur van de Nederlandse volkshuisvesting - met daartussen een aantal verlepte exemplaren - was daar afgebeeld in pakweg een kwart van een krantenpagina. Velen van hen waren met het maatschappelijk kapitaal van de corporaties op pad gestuurd en mochten aan de enquêtecommissie vertellen wat ze ermee hadden gedaan. Duidelijk werd dat het Bijbelse verhaal niet volledig is. Een zoon die talenten verspilde komt er niet in voor. En bij de commissie kwamen mensen langs die dat wel hadden gedaan. Hoe vernietigend zou het oordeel over hem zijn geweest, indien deze vierde zoon in het Bijbelverhaal was opgevoerd? Terugblikkend zou je kunnen stellen dat de meeste corporaties zich enthousiast op pad hebben laten sturen. Men zag mogelijkheden om het maatschappelijk kapitaal uit te bouwen. Het talent begraven en rustig de woningen beheren, was voor velen geen optie. In dat verband ging de term dood kapitaal vaak over tafel. Het geld van de corporaties zat vast in stenen, dat moest eruit om meer kapitaal te vergaren. Tot op zekere hoogte een vreemde benadering. Want laten we wel wezen: je kan de waarde niet uit de stenen halen. Woningen ontlenen hun waarde aan de gestapelde stenen. Je kunt hooguit de waarde aan anderen verkopen, rechtstreeks of via hypotheken op leningen. Maar dan zit het kapitaal van anderen in die stenen, het is er dus alleen door de oorspronkelijke eigenaar uitgehaald, maar het zit er nog steeds in de stenen. Hoe ook, er werd met kapitalen gespeeld en het heeft in veel gevallen niet geleid tot een de verwachte toename van het maatschappelijk kapitaal. Integendeel. Hopelijk dat de Enquêtecommissie tot een goede analyse komt hoe dat is weggelekt en niet blijft steken in het kapitaliseren op de grootste uitwassen. We willen geen lesje psychologie, maar een lesje economie. Ondertussen staan de woningen die het kapitaal belichamen gelukkig nog gewoon op hun plaats, in het algemeen van goede kwaliteit. Het is navrant om te moeten constateren dat die woningen als gevolg van de gestegen huren en huurpotentie meer kapitaal vertegenwoordigen dan voorheen. En met dit kapitaal moet verder worden gewoekerd. Hopelijk binnen een systeem dat beter in staat is risico's te beheersen en koningsgedrag te vermijden. Maar hopelijk ook binnen een systeem dat niet in zijn tegendeel verkeert en dat geen mogelijkheden meer biedt om maatschappelijk kapitaal werkzaam te laten zijn. Wanneer bijvoorbeeld een te ver en te lang doorgevoerde verhuurdersheffing het maatschappelijk kapitaal op voorhand afroomt en te weinig speelruimte biedt. En wanneer de corporaties in de sfeer van middeldure huurwoningen een level-playing field wordt onthouden, waardoor met name in gebieden met een gespannen woningmarkt de inzet van talent teveel wordt beperkt. Dit Tijdschrift zal de verrichtingen van de corporaties op de voet blijven volgen. Het perspectief om dat nog lang te doen is ten opzichte van vorig jaar verbeterd. Daarbij is de sociale woningsector maar een van onze aandachtspunten. Zo hebben we in dit nummer een aantal artikelen over buitenlandse ervaringen en successen in de sfeer van koop- en huurwoningen. Niet altijd direct toepasbaar in eigen land, maar altijd leerzaam. En in deze vakantietijd ook heel toepasselijk.