Zelfrijdende auto neemt steeds meer taken over

VOERTUIGUITRUSTING
Verdwijnt het beroep van rij instructeur als gevolj
zelfrijdende auto?
Zelfrijdende auto
neemt steeds meer
taken over
De rijscholensector kon vooralsnog opgelucht ademhalen, want hoogleraar Bart
van Arem zegt onomwonden over de zelfrijdende auto: " O o k in een automatische auto moet de bestuurder bij de les blijven." Dat is mooi, moor feit is dat
de zelfrijdende auto er echt komt en dat daardoor de rol van de chauffeur (is
dat woord nog houdbaar?) het vak van rijinstructeur ingrijpend verandert. Een
update van de stand van zaken met als laatste vraag: verdwijnt het vak van
rijinstructeur naar het museum? Diet antwoord: o p lange termijn is dat heel
denkbaar, maar de eerstkomende pakweg tien jaar volt het wel mee.
Google was in 2005 alweer de eerste
die naar buiten Icwam met een auto die
helemaal vanzelf zonder bestuurder rijdt,
dit onder de noemer Google Driverless
Car. Google-ingenieur Sebastian Thrun,
directeur van het Stanford Artificial IntelHgence Laboratory en mede-uitvinder van
Google Street View, is de leider van het
Google expenmenteert al langer met een zelfnjdende auto.
22
Rij-instructie
januari 2 0 1 4 nummer 1
Sdu Uit
team dat een computergestuurd voertuig
genaamd 'Stanley' lanceerde. Voordat de
auto i n de staat Nevada de weg op mocht,
moest trouwens eerst de wet aangepast
worden, want die wet staat niet toe dat een
auto zonder bestuurder (deze worden wel
autonome auto's genoemd) de openbare
weg op gaat. Google heeft inmiddels voor
zeven auto's (zes Toyota's Prius en één
Audi TT) toestemming.
Google is natuurlijk de basis van deze
auto. Het systeem combineert gegevens
van Google Street View met Icunstmatig
inteUigente software die input van een
reeks sensoren (bestaande uit een aantal
videocamera's i n de auto, een LIDARsensor er bovenop, radarsensoren aan de
voorkant en een positiesensor bij een van
de zijwielen) gebmild:.
VEILIGER
Eind olctober werden de eerste resultaten
bekendgemaald; van de testritten en er
werd ronlcende taal gesproken; de zehrijdende auto rijdt nu al beter, veiliger en
soepeler dan een auto die wordt bestuurd
door een goede chauffeur. Met name het
aspectveüiger is van grootbelang, want de
veüigheid in het verkeer is voor het belangrijkste deel afhanlcehjk van de mens. Auto's
lamnen nog zo veilig worden gemaalct met
actieve en passieve veiligheidsvoorzieningen, zodra de bestuurder er niet naar
handelt en niet oplet, hebben al die snufjes
geen enlcele zin. Anders gezegd: i n elke
Sdu Uitgevers
auto die wordt bestuurd door een mens
is de mens de zwakke schakel. Googleingenieur Chris Urmson het eind olctober
veelbetekenend weten: "We hadden veel
minder vaak een bijna-botsing."
MEER INITIATIEVEN
Laten we wel wezen, het is een lonlcend
perspectief dat wordt voorgeschoteld: je
leest onderweg rustig de leant i n je eigen
auto die vanzelfsprekend files vermijdt.
Dat de zelfrijdende auto toekomst is,
daar zijn meer autofabrücanten achter.
Ook Mercedes-Benz, Volvo, BMW en Ford
voeren momentele onderzoek uit naar de
mogehjldieden om auto's zoveel mogelijk
zelf te laten doen en de Britste overheid
heeft onlangs lo miljoen pond (ongeveer
12 miljoen euro) uitgeloofd als aanmoedigingspremie voor een gemeente of regio
die het aandurft als proeftuin te fungeren
zelfrijdende auto's. Het plaatsje Müton
Keynes ten zuidoosten van Londen stak
zijn vinger op met als gevolg dat i n 2017 er
al honderd zelfrijdende auto's zullen r i j den. Speciale sensoren moeten voorkomen
dat er botsingen plaatsvinden. De tests zullen worden uitgevoerd door onderzoekers
van Oxford University. Google w i l ook i n
2017 zelfrijdende auto's op de weg brengen
en Tesla Motors w ü de technologie zelfs
een jaar eerder gaan gebruiken. En het
Nederlandse bedrijf MobUeye heeft 400
miljoen doUar (312 nuljoen euro) 'opgehaald' voor onder meer de ontwildceling
van een betaalbare zelfrij dende auto.
Er is ook een samenwerldngsverband
van TU Delft, TNO Connelct en de Dienst
Wegverkeer (RDW) dat zich hier op heeft
geworpen. TU Delft beschilct over chie
Toyota's (Prius) die vol zitten met technische snufjes en die regelmatig i n en rond
Delft en ook op de A4 te vinden zijn. In
deze auto's wordt nog wel gestuurd (ook i n
Nederland mogen auto's zonder bestuurder de weg niet op), maar het is toch de
bedoeling dat de techniek zoveel mogehjk
handelingen en zelfs denlcwerk overneemt.
Minister Schultz: ''Als
blijkt dat een zelfsturende auto echt
levens redt dan moet
je dat doen"
COMMUNICEREN
Een belangrijk onderdeel van deze proef is
dat de auto's goed met eUcaar communiceren. Prof. dr. ir. Bart van Arem, directeur
van het Transport Instituut van TU Delft,
zegt hierover in Delta (het magazine van de
technische universiteit) onder andere: "De
Prius die inhaalt, vraagt of de andere twee
ruimte voor hem maken. Er wordt vervol-
januari 2 0 1 4
nummer 1
Rij-instructie
23
In dejaren zestig van de voiige eeuw verschenen al tekeningen over de zelfrijdende auto. Onder anderen defitturologen Robert en Rudolf Das hebben er veel tekeningen overgemaakt. Deze
tekening is overigens niet van hen.
gens nog wel handmatig ingestuurd, maar
het is een belangrijke eerste stap naar een
zelfrijdende auto. We deden deze test in het
echte verkeer en niet op een afgesloten weg.
Dat is bijzonder en daarmee laten we zien
wat nu al mogehjk is." De proefauto's staan
bol van de techniek, dat spreelct voor zich.
Van Arem: "Ze hebben bijvoorbeeld een
radar achter de grüle. Een smalle bundel
gaat vooruit, vaak meer dan honderd meter
en detecteert de voorhgger. Daarnaast hebben de auto's radiocommunicatie, via een
wifi-netwerk speciaal voor de automotive.
En er zijn camera's, die de omgeving in de
gaten houden. Die herkennen bijvoorbeeld
manoeuvres van andere wagens. Het is
onze fdosofie om zoveel mogehjk camera's
te gebruiken, want die zijn veel goedlcoper
dan een radar. Nog beter werken overigens
laserscanners, maar die zijn duur."
MINISTER IS LYRISCH
Enige tijd terug maalcte minister Melanie
S chultz van Haegen van Infrastructuur en
MiHeu op de Aio kennis met de technische
mobiele hoogstandjes en ze was lyrisch. Ze
sprak de verwachting uit dat "Binnen twintig jaar zijn alle auto's op de Nederlandse
wegen zelfrij dend. Ik verwacht dat we op
gegeven moment voertuigeisen gaan stellen, zoals we dat nu ook doen op het gebied
van veiligheid en milieu. En als straks bhjlct
dat een zelfsturende auto echt levens redt
dan moetje dat doen", aldus de minister na
24
Rij-instructie
januari 2 0 1 4 nummer 1
afloop van de testrit. Met andere woorden;
zowel de Willy Wortels die de technieken
verzinnen en toepassen als de overheid zijn
het erover eens dat de zelfrijdende auto
geenfictieis, maar een reëel toekomstbeeld. Niet de vraag of er zelfrijdende auto's
komen is relevant, maar de vraag wanneer.
Schultz van Haegen zegt hierover; "De
vraag is welke technologieën als eerste
Idaar zijn om toegepast te worden."
TECHNIEKEN
Inmiddels werlct de toekomst zijn schaduw
al vooruit, want in veel moderne auto's
worden al veel technieken toegepast die
een aantal taken en zelfs enig denlcwerk
uit handen van de bestuurder nemen.
We noemen fileassistentie, automatisch
inparkeren, adaptive cruise control
(waarbij de auto de snelheid aanpast aan
de auto ervoor), lane departure warning
assistence (een systeem dat ervoor zorgt
dat de auto een signaal doorgeeft wanneer van rijstrook wordt gewisseld). En
dit is nog maar het begin. Op de adaptive cruise control is inmiddels al een
uitgebreidere variant, de CACC oftewel
Cooperative Adaptive Cruise Control. Dit
systeem is uitgerust met een wifi zender
die verbinding maalct met alle andere
wifi zenders in voertuigen binnen 200
meter waardoor de auto's hun snelheden
op eUcaar afstemmen waardoor minder
onverwachte verstoringen in het rijgedrag
en dus minderfilesontstaan. CACC is
nog niet Idaar voor de autoweg, maar er
wordt al volop getest. Volvo introduceerde
begin dit jaar de Cychst Detection, een
systeem dat zelfstandig remt als een fietser
plotsehng oversteelct. Inmiddels is het
systeem beschUcbaar. Dit is een variant
op het veiligheidssysteem City Safety dat
al in 2010 is geïntroduceerd. Dit systeem
waalct in stads- enfileverkeertegen kopstaartbotsingen en remt de auto zelfstandig als een botsing onvermijdelijk wordt.
Ligt de snelheid (of het snelheidsverschil
met de voorhgger) onder 15 Icm/h, dan kan
het systeem een aamijding nog voorkomen. Van Arem: "Joumahsten vragen mij
tegenwoordig vrijwel niet meer of we het
wel nodig hebben, maar vooral wanneer
het wordt ingevoerd. En een paar jaar
geleden werd door mijn collega's gezegd
dat lane keeping en adaptive cruise control
niet gecombineerd konden worden. Het
zou gevaarlijk zijn; een automobilist zou
vrijwel niet hoeven opletten, omdat de
auto automatisch in de rijstrook bhjft en
automatisch remt. Terwijl die combinatie
nu gewoon in auto's zit, aangevuld met
een systeem dat in de gaten houdt of de
bestuurder nog voldoende oplet."
W O R D T DE BESTUURDER UITGESCHAKELD?
De meest relevante vraag voor de rijscholensector bij al dit technisch geweld is of
Sdu Uitgevers
VOERTUIGUITRUSTING
de bestuurder passagier wordt in zijn eigen
auto en helemaal wordt uitgeschakeld
zodat rijlessen niet meer nodig zijn? Op de
langere termijn is dit niet uit te sliüten en
verdwijnt mogeKjk het beroep van rijinstructeur. Dat is vervelend, maar is wel een
gevolg van hoe de evolutie werlct. Iedereen
kent wel een aantal oude beroepen die
vroeger veel werden uitgeoefend, maar nu
alleen nog in een museum te vinden zijn.
Maar op de korte termijn is dit niet aan
de orde. De onderzoekers van de TU Delft
laten weten dat de bestuurder vooralsnog een cruciale rol heeft. Dr. Raymond
Hoogendoorn, een van de leden van team
van Van Arem, laat weten: "De rol van de
bestuurder verandert echter wel, en snel
ook. Van controller van het voertuig naar
een soort supervisor, vergelijkbaar met een
piloot."
CHAUFFEUR HOUDT EEN ROL
Ook Elon Musk, oprichter en directeur
van Tesla dat werlct aan een elelctrische
zelf rijdende auto, vindt dat de chauffeur
vooralsnog een rol heeft, zo het hij weten
in een interview met de Financial Times.
"Ik vind het een brug te ver om volledig
autonome auto's te maken", zegt Musk, die
verwacht dat 90 procent van de handelingen die een bestuurder nu nog uitvoert
wordt overgenomen door de techniek.
Maar het is ontzettend moeilijk om de
laatste paar procent voor ellcaar te Icrijgen".
Tesla wü om deze reden auto's ontwikkelen
met een soort automatische piloot zoals in
vhegtuigen. Daarbij wordt veel denlcwerk
overgenomen door het systeem, maar als
het er op aan komt - bijvoorbeeld door veranderde weersomstandigheden - neemt de
püoot de touwtjes in handen. Hiermee is
wel duidehjk dat de rol van de bestuurder
de komende jaren sterk verandert.
Er zijn nog meer redenen waarom
rijinstructeurs zich in de eerstkomende
jaren geen zorgen hoeven te maken. De
eerste is dat er geen wetgeving is om
auto's zonder bestuurder de weg op te
laten gaan. Dat kan wehswaar zo geregeld
zijn, maar de kans is toch groter dat hier
nog wel een paar jaar overheen gaat. Pas
op het moment dat er op grotere schaal
zehrijdende auto's worden geproduceerd,
is wetgeving nodig. In het Idelzog hiervan
speelt ook de discussie wie verantwoordelijk is bij een eventueel ongeval. Want
wehswaar wordt de kans op een ongeval
steeds Ideiner, ook in de toekomst zuUen
er ongetwijfeld nog ongeluld<en Icunnen
plaatsvinden, bijvoorbeeld omdat de apparatuur een storing heeft.
Een derde reden is dat de zehrijdende auto
er over een paar jaar best zal zijn, maar
dan nog gaat het de eerste jaren om een
heel Idein aantal. De geschiederds leert
dat moderne technieken - en dat is dit allereerst worden toegepast in auto's in
het duurdere segment. Pas als bhjlct dat de
snufjes echt toegevoegde waarde hebben,
zal deze ook in betaalbare auto's worden
gemonteerd. De invoering van ABS en
invoering van het navigatiesysteem bij
het examen zijn twee van de meest recente
voorbeelden. Daar komt bij dat het Nederlands wagenpark momenteel rond de 8,2
miljoen auto's is. Voordat al die auto's zijn
vervangen, zijn we zeker tien jaar verder.
Met andere woorden: als de zehrijdende
auto er komt (en dat is het geval, als we
de geleerden mogen geloven), dan zal het
tot minimaal 2025 duren voordat deze
gemeengoed is op de Nederlandse wegen.
Het zal de tijd van instructeurs van middelbare leeftijd dus wel uit duren, ook
al zullen er de komende jaren de nodige
wijzigingen in lesgeven en examinering
gaan plaatsvinden.
^Serieuze oplossingen biedt de
zelfrijdende auto dus nauwelijks.
Waarom gaat hij er dan toch komen?'
De techniek gaat snel, maar kan de mens die techniek bijhouden. O f anders
gezegd: de techniek laat het toe, maar zitten de mensen wel te wachten o p een
auto die zelf het stuur overneemt. Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen denkt het
er zijne van en schreef onderstaande column die Rij-instructie exclusief.
"De mens is een zoogdier, min of meer
een roofdier zelfs. We wiUen beheersen en
overheersen en dat kan op verschiUende
manieren. De meest beschaafde manier
ongetwijfeld, is meedoen in de wedloop
der wetenschap, aanhaken bij de zich
steeds verder ontwildcelende mogehjkheden der technologie. En, leve de horde,
ons onwrilcbare geloof in de ontplooüng
van de mensehjke ratio is zo sterk, dat het
met enig recht van spreken irrationeel
genoemd mag worden.
Sdu Uitgevers
Een en ander wordt mooi verbeeld door
de 'zelfrijdende auto.'Jarenlang werd
hier aan gewerkt in de 'technology driven
twüightzone' waar gewone stervehngen geen toegang hebben. Nu is de tijd
gekomen om het aan het daghcht bloot te
steUen. Het is voldoende ver ontwikkeld
om gedeeld te worden met de gewone
mobüist. Zodoende Icunnen we er ons
aUemaal een beetje voor op de borst slaan:
'dat hebben we toch maar weer mooi
geflilct als mensheid.'
THE POETRY OF MOTION
Vanaf het begin van de 20ste eeuw is
autobezit niet louter voor een Idein groepje
rijken weggelegd. Danlczij een combinatie
van economische ontwildcehngen, nobele
wetenschappehjke motieven en soms ook
minder nobele politieke idealen, werd de
auto (heel langzaam) iets voor iedereen.
De fascinatie voor de machine die ons
ronlcend en puffend geluk Icwam brengen,
is grenzeloos. Zoals Kenneth Grahame het
in 1908 (!) verwoordt in 'The Wind in the
Wülows' als Mr. Toad stralend van trots de
eerste automobiel komt showen: "Glorious, stirring sight! The poetry of motion!
The real way to travel! The only way to
travel! Here today-in next week tomor-
januari 2 0 1 4
nummer 1
Rij-instructie
25

Download Report