Afsluitend beschouwend artikel - Nederlandse Transplantatie Stichting

Islamitisch theoloog Rafik Dahman reageert inhoudelijk op de stelling ‘Is orgaandonatie
een vorm van 'voor Allah spelen’?
Inleiding
De islam staat achter medische innovatie zolang deze het algemeen goed op
gelijkwaardige wijze dient. In een hadith van de profeet -vrede zij met hem- staat: "Allah
heeft geen ziekte neer doen dalen behalve met de genezing ervan" (overgeleverd door
Abu Hurayri in Al-Bukhari). Maar hoe ver mag deze medische innovatie gaan? Wanneer
dreigt men de grenzen van wat islamitisch geoorloofd is te overschrijden? Dreigt men
met orgaandonatie niet teveel zich als Allah te willen gedragen? Deze vraag is in de islam
belangrijk, omdat het raakt aan de qadar (lotsbestemming van Allah).
De discussie
Wanneer we zeggen dat iemand overlijdt als gevolg van een verkeersongeval, zullen
weinigen ons op dat moment corrigeren en zeggen: "nee, hij is overleden als gevolg van
zijn ajal (de tijd voor de ziel om het leven te verlaten) die Allah op dat specifieke tijdstip
en plaats heeft bepaald." Naast het feit dat het overbodig veel woorden lijken, blijft het
een feit dat hij of zij BIJ het verkeersongeluk om het leven is gekomen. Toch mag er
nooit gezegd worden, dat de verongelukte persoon nog zou leven ALS hij niet zo hard
reed. Dat is omdat de ajal al vaststaat. Zie bijvoorbeeld k.7:34: "En er is voor elk volk
een termijn en wanneer hun tijd is gekomen kunnen zij geen uur uitstel krijgen, noch
kunnen zij deze bespoedigen." (Zie ook k.3:154, 156, 168). Voor de discussie rondom
orgaandonatie speelt dezelfde vraag ook een belangrijke rol. Mag de mens een orgaan
doneren aan iemand die anders zou overlijden. Is dat niet de ajal tarten en daarmee voor
Allah spelen? Het antwoord is nee, vanwege redenen die hieronder besproken worden.
Twee visies over redden van een mens versus de ajal
Dat iemand een ziel kan redden, zien we bewezen in k.5:32. Maar dat betekent niet dat
die ziel zou overlijden bij uitblijven van die redding. Dit zou in strijd zijn met de qadar
(voorbeschikking van Allah), een van de zes geloofsartikelen van een moslim. Hetzelfde
geldt dus ook voor het doneren van een orgaan. Het doneren van een lever is een middel
waarmee Allah de donor gezegend heeft een ander mens te redden. Binnen deze
discussies bestaan twee visies omtrent de ajal. De eerste visie is dat er helemaal geen
sprake kan of mag zijn van "als" (bijv. "als hij geen lever had ontvangen, was hij al
dood"). Deze geleerden baseren zich op een hadith waarvan de afsluitende woorden als
volgt luiden: "En zeg niet: "als ik dit had gedaan, dan gebeurde dit", maar zeg "dit is de
qadar van Allah, wat Hij wil, doet Hij. Want 'als' opent de daden van de Shaytan".
(Overgeleverd door Abu Hurayra in Muslim). De andere visie is dat de lever niets anders
dan een middel is om tot de door Allah vastgestelde ajal te komen. Bijvoorbeeld: Persoon
X heeft een donororgaan ontvangen als middel om zijn ajal die Allah heeft vastgesteld te
bereiken. De meeste geleerden hebben de tweede visie.
Conclusie
De vraag die gesteld zou kunnen worden is waarom we dan zo een moeite doen. We
zouden namelijk kunnen denken: "Allah geneest! Als Allah De Verhevene toch al heeft
bepaald dat meneer X zal leven, ongeacht of hij wel of geen lever krijgt, dan hoef ik niet
te doneren." Dit is een foute redenering, omdat Allah ons de gelegenheid geeft goede
daden te verrichten en Allah voor alles een oorzaak/middel toekent. Die lever is dus een
door Allah aan de zieke toegekend middel om de ajal te bereiken. Men speelt dus
geenszins voor Allah, want alleen wat Allah bepaald heeft zal gebeuren. Hier geldt alleen
'het doel heiligt de middelen'. En Allah weet het beste.
Auteur: MA Rafik Dahman
Tijdens de Ramadan 2014 agendeert de Nederlandse Transplantatie Stichting het
onderwerp orgaandonatie en Islam aan de hand van drie stellingen. De discussie vindt
plaats op de JaofNee Facebookpagina.