Les 74 – Judaïca (12) – Geloofsbelijdenis en Tellied

Les 73 – Antwoorden
Opdracht 1: Geef de vervoeging van het werkwoord ‫שמַ ע‬
ָ {sháma} [pa'al] Horen.
Persoon
Ik (m)
Ik (v)
Jij (m)
Jij (v)
Hij
Zij
Tegenwoordige tijd
ַ‫ע‬%‫שֹומ‬
shome'a
0ַ‫שֹומַע‬
shoma'at
ַ‫ע‬%‫שֹומ‬
shome'a
0ַ‫שֹומַע‬
shoma'at
ַ‫ע‬%‫שֹומ‬
shome'a
0ַ‫שֹומַע‬
shoma'at
Wij (m)
Wij (v)
Jullie (m)
Jullie (v)
Zij (m)
Zij (v)
‫שֹומע('ם‬
‫י‬shá
0‫שֹומעֹו‬
‫י‬shá
‫שֹומע('ם‬
‫י‬shá
0‫שֹומעֹו‬
‫י‬shá
‫שֹומע('ם‬
‫י‬shá
0‫שֹומעֹו‬
‫י‬shá
shome'iem
shome'ot
shome'iem
shome'ot
shome'iem
shome'ot
Verleden tijd
'(‫יִּת‬shá‫ שָמַע‬shámatie
'(‫יִּת‬shá‫ שָמַע‬shámatie
ָ‫יִּת‬shá‫שמַע‬
ָ
shámatá
‫י‬shá‫יִּת‬shá‫שמַע‬
ָ
shámat
‫שָמַע‬
sháma
3ָ‫יע‬shá‫שָמ‬
shám'áh
Toekomende tijd
‫ש ַמע‬
‫י‬shá ‫ׁא‬
èshma
‫ש ַמע‬
‫י‬shá ‫ׁא‬
èshma
‫ש ַמע‬
‫י‬shá 0(
tishma
'(‫יע‬shá‫ימ‬shá‫(ש‬0
tishme'ie
‫ימַע‬shá‫'(ש‬
yishma
‫ש ַמע‬
‫י‬shá 0(
tishma
Persoon
'(‫אנ‬/
'(‫אנ‬/
3ָ‫אִּת‬
0‫א‬
‫י‬shá
‫וא‬3
‫('א‬3
‫ינו‬shá‫ש ַמע‬
ָ
‫ינו‬shá‫ש ַמע‬
ָ
‫יִּתׁם‬shá‫ימַע‬shá‫ש‬
<ׁ‫יִּת‬shá‫ימַע‬shá‫ש‬
‫יעו‬shá‫שָמ‬
‫יעו‬shá‫שָמ‬
‫ימַע‬shá‫נ(ש‬
‫ימַע‬shá‫נ(ש‬
‫יעו‬shá‫ימ‬shá‫(ש‬0
‫יעו‬shá‫ימ‬shá‫(ש‬0
‫ימעו‬shá ‫(ש‬
‫י‬shá '
‫ימעו‬shá ‫(ש‬
‫י‬shá '
‫ַחנו‬
‫י‬shá ‫אנ‬/
‫ַחנו‬
‫י‬shá ‫אנ‬/
‫אִּתם‬
ׁ
<‫אִּת‬
ׁ
‫ם‬%3
<3%
shámanoe
shámanoe
shematèm
shematèn
shámoe
shámoe
nishma
nishma
tishmoe
tishmoe
yishmoe
yishmoe
Gebiedende wijs: m: ‫ימַע‬shá‫ ש‬shema, v: '(‫ימע‬shá ‫ש‬
( shimie, mv: ‫יעו‬shá‫ ש(מ‬shimoe. Inf: ‫מֹוע‬
ַ ‫(ש‬
‫י‬shá ‫ ל‬,ַ‫ע‬A‫(שמ‬
‫י‬shá ‫ ל‬lishmo'a
Opdracht 2: Lezen zonder puntjes. Plaats de puntjes, geef de uitspraak en de vertaling.
3ָ‫יגב('נ‬shá 3ַ 0‫א‬% '‫יִּת‬shá
( ‫ב‬3‫א‬
ַ ‫א‬A‫ ל‬3ָ‫ (חל‬0(
‫י‬shá ‫ב‬
besofo shèl dávar, shámatie hashemoe'áh
e
bitchilláh lo áhavtie et hag vienáh
Uiteindelijk hoorde ik het gerucht
In het begin hield ik niet van kaas
0ׁ‫ אחׁר‬3ָ‫י ח(ל‬shá0ַ3 ‫של‬
ׁ ‫'א סֹוף‬3( 3‫ַש‬
ָ ‫ ָחד‬3ָ‫י ח(ל‬shá0ַ3 (‫ל )כָל‬A‫כ‬
3ָ‫'פ‬%‫יח‬shá‫אנ(' ב‬/ 3ׁ‫ַז‬3 ‫בוע‬
ַ ‫ש‬
ָ ַ3 ‫בָסֹוף‬
kol hatchilláh chádasháh hie sof shel hatchilláh
básof hashávoe'a hazèh anie bechefáh
achèrèt
Dit weekeinde ben ik in Haifa
Elk nieuw begin is het einde van een ander begin
‫ירֹוא‬shá‫ֹו ל(ק‬0‫עַ אֹו‬%‫אנ(' שֹומ‬/
‫יעַד סֹופֹו‬shá‫ֹו ו‬0ַ‫ (ח'ל‬0‫י‬shá ‫ ַמ'('ם (מ‬/‫ֹו ַפע‬0‫ָאִּת' אֹו‬
( ‫ָקר‬
anie shome'a oto liqro
a
qárátie oto pa' mayiem mitechillato we'ad sofo
Ik hoor hem (les 37) lezen
Ik las het twee keer van [zijn] begin tot [zijn] eind
3ָ‫ימוע‬shá‫ש‬3ַ 0%‫יִּת' א‬shá
( ‫ש ַמע‬
ָ ,‫של ָדבַר‬
ׁ ‫יסֹופֹו‬shá‫ב‬
Les 74 – Judaïca (12) – Geloofsbelijdenis en Tellied
We kijken in deze les naar de bekende Joodse geloofsbelijdenis, het 'Shema', en we sluiten de
serie over rekenen en tellen af met een Hebreeuws tellied. Daarvoor moeten we straks weer
wat nieuwe woorden leren.
De basis van het Jodendom wordt wel gevormd door de tekst van Deuternomium/Devariem 6:4
‫ ׁא ָחד‬3ָ‫ו‬3‫י‬shá' ,‫'נו‬3A‫ל‬
% ‫ ֹא‬3ָ‫ו‬3‫י‬shá' :‫ָאל‬
% ‫(שר‬
‫י‬shá ' ,‫ש ַמע‬
‫י‬shá . , die functioneert als de kern van de Joodse
geloofsbelijdenis. Dit is het belangrijkste Joodse gebed, dat vaak het 'wachtwoord van Israël'
wordt genoemd. Omdat men de vierletterige Godsnaam niet mag uitspreken, wordt deze bij het
voorlezen vervangen door 'ָ‫אדֹונ‬/ adonái, mijn Heer.
Een gelovige Jood bidt het in de avonds voordat hij gaat slapen en in de ochtend na het
opstaan, volgens Deuteronomium 6:7, 'prent het uw kinderen in – spreek erover (…) als u
neerligt en als u opstaat'. Het wordt altijd op de shabbat en de feestdagen gebeden of
gezongen, wanneer de Torahrol uit de de ark (de Torahkast) wordt genomen.
Het is de eerste zin die kinderen leren, en het laatste gebed dat een Jood bidt, voordat hij sterft.
De vermaarde Joodse geleerde Rashi (1040-1105) gaf deze uitleg: 'De Heilige, die onze God is,
maar niet als God wordt erkend door de volken, zal op een dag de enige God zijn, zoals staat in
Zacharia 14:9 En de HERE zal koning worden over de gehele aarde; te dien dage zal de HERE
de enige zijn, en zijn naam de enige.
De tekst is niet – zoals andere gebeden – gericht tot God, maar tot onszelf: 'Hoor Israël!' Wij
moeten onszelf steeds weer inprenten en blijven herinneren waar deze woorden voor staan.
In de tekst staan twee letters groter
geschreven die samen een woord vormen,
zie opdracht 2. Een andere uitleg zegt: de
dalet is groot geschreven omdat hij
getalwaarde vier heeft, wat Gods uniciteit
uitdrukt, het vierde niveau, boven (1) de
aardse materie, (2) de flora en fauna die
kunnen ontbinden, en (3) de engelen in de
hemelse sferen, waar God onvergelijkbaar
boven staat.
De grote letter ayien wil ons zeggen, dat
het goed is onze ogen (ayien) wijd te
openen en deze verheven materie tot ons
te nemen.
Een afbeelding op de grote menorah-kandelaar,
geplaatst tegenover de Knesset in Jeruzalem.
Daaraan hoeven we God niet te herinneren –
onszelf wel.
Bij het oplezen of zingen in de synagoge
wordt aan het Shema een tweede regel
toegevoegd, afkomstig uit de Talmoed.
Omdat de Torah belangrijker is, wordt die
tweede regel kleiner afgedrukt.
Woordenschat
‫'ָדַע‬
yáda [pa'al]
Weten, kennis hebben ...‫ עַל‬,‫אאא‬0‫ ׁא‬0ַ‫ ָלדַע‬....
..‫־‬0ׁ‫ א‬0ַ‫ָלדַע‬
láda'at èt...
Kennis hebben van; seksuele omgang hebben met... (bijbels)
Dit werkwoord kent nog veel andere vervoegingen en afgeleide woorden, o.a.:
‫וָדַע‬3‫י‬shá
(‫ל‬
lehiwáda [nif'al] Bekend zijn
‫ֹוד(' ַע‬3
hodia [hif'iel]
Informeren, bekend maken ..‫ ׁאל‬,‫אא‬0‫('ע ׁא‬
ַ ‫ֹוד‬3‫י‬shá‫ל‬. lehodia èt .., èl..
e
..0‫ ׁא‬3ַ‫ע‬%‫יל'ַד‬shá
l yade'a èt.. [pi'el Bekend maken, aankondigen
3ָ‫ע‬%‫ד‬
de'áh (v)
Opinie, begrip
0ַ‫ַדע‬
da'at (v)
Kennis, wijsheid
‫'ׁדַע‬
yèda (m)
Kennis, informatie
ַ‫'ָדוע‬
yádoe'a (bn)
Bekend, familiair, beroemd
3ָ‫יד('ע‬shá'
yedi'áh (v)
Kennis, nieuwsonderwerp
<ָ‫יע‬shá‫'ַד‬
yadán (m)
Geleerde
3ָ‫ֹו ָדע‬3
hoedá'ah (v)
Aankondiging, bekendmaking
‫ַמדָע‬
madá (m)
Wetenschap
'(‫ַמ ָדע‬
madá'ie (bn)
Wetenschappelijk
<ָ‫ידע‬shá ‫ַמ‬
madán (m)
Wetenschapper
‫חומש‬
ָ ,‫ׁש ָמש‬, ‫ח‬
‫'ׁרַח‬
‫יבֹוד‬shá‫כ‬
‫כֹוכָב‬
3ָ‫'ד‬%‫ ל‬,3ָ‫לד‬%
‫מַד‬
3ָ‫ת מ('ל‬0'(‫יבר‬shá )
‫י‬shá‫מׁלׁך‬
0‫יכו‬shá‫מַל‬
3ָ‫ד‬%‫ ע‬,‫ד‬%‫ע‬
‫עַד‬
‫ָלעַד‬
‫עֹולָם‬
‫ בׁ ט‬%‫ש‬
choemásh
Een van de vijf (boeken van de Torah) ‫שם‬
( ‫חומ‬,
ָ
constr '‫ש‬
% ‫חומ‬
‫י‬shá
Verbasterd van ‫חֹומש‬
ׁ chomèsh, een-vijfde.
yèrach (m)
Maand (Arabisch). In het lied soms vervangen door ‫חֹודׁש‬
e
k vod
Eer, waardigheid, respect
kocháv (m)
Ster (Denk aan de strijder Bar Kochba)
ledáh (v)
Geboorte
mad (m)
Maat, eigenschap
(brit) miláh (v)
Besnijdenis (tot het verbond)
mèlèch (m)
Koning
malchoet (v)
Koningschap, koninkrijk
ed (m), edáh (v) Getuige
ad (m)
Eeuwigheid
lá'ad
Voor altijd, tot in eeuwigheid
olám (m)
Eeuwigheid; wereld. (Niet te verwarren met oelám!)
shevèt (m)
(Volks)stam; staf, scepter
Opdracht 1: Geef de vervoeging van het werkwoord ‫{ 'ָדַע‬yáda} [pa'al] Weten (to know).
Dat is een dubbel moeilijk werkwoord door de eerste radicaal yod, die assimileert met alle
voorvoegsels, en de klankloze derde radicaal ayin. Dat kan dus niet zonder de website
http://www.hebrew-verbs.co.il/ of http://www.hebrewatmilah.org/maskilon1/index.htm.
Persoon
Tegenwoordige tijd
Verleden tijd
Ik (m)
Ik (v)
Jij (m)
Jij (v)
Hij
Zij
Wij (m)
Wij (v)
Jullie (m)
Jullie (v)
Zij (m)
Zij (v)
‫יִּת‬shá
‫י‬shá ‫'ָדַע‬
‫יע('ם‬shá‫'ֹוד‬
Toekomende tijd
Persoon
‫אדַע‬%
'(‫אנ‬/
'(‫אנ‬/
3ָ‫אִּת‬
0‫א‬
‫י‬shá
‫וא‬3
‫('א‬3
yádat
yodiem
Gebiedende wijs: m:
eda
‫ַחנו‬
‫י‬shá ‫אנ‬/
‫ַחנו‬
‫י‬shá ‫אנ‬/
‫אִּתם‬
ׁ
<‫אִּת‬
ׁ
‫ם‬%3
<3%
,v:
, meervoud:
. Infinitief: 0ַ‫ ָלדַע‬láda'at.
Opdracht 2: Bekijk en beluister een of meer uitvoeringen van deze tekst uit
Deuternomium/Devariem 6:4, aangevuld met een regel uit de Talmoed:
http://www.youtube.com/watch?v=9hdG1aXlExI Volksdans-achtige uitvoering.
http://www.youtube.com/watch?v=wxO09BUrkMk De afgebeelde tekst rustig gezongen.
http://www.youtube.com/watch?v=sfF6-TkAnBM
Geef de uitspraak en de vertaling.
‫ ׁא ָחד‬3ָ‫ו‬3‫י‬shá' ,‫'נו‬3A‫ל‬
% ‫ ֹא‬3ָ‫ו‬3‫י‬shá' :‫ָאל‬
% ‫(שר‬
‫י‬shá ' ,‫ש ַמע‬
‫י‬shá .
‫יעֹולָם וָעׁד‬shá‫ֹו ל‬0‫יכו‬shá‫יבֹוד ַמל‬shá‫שם כ‬
% ‫ָרוך‬
‫י‬shá ‫ב‬
Welk woord vormen de twee groter gedrukte letters?
Opdracht 3: Bekijk, beluister en vertaal het stapellied Echad mie yodea.
In de verzen wordt steeds de eerdere tekst herhaald; voor het vertalen lijkt me dit overbodig.
http://www.youtube.com/watch?v=1XU-3IuzPEE, met tromgeroffel en Hebreeuwse tekst,
http://www.youtube.com/watch?v=rtEF_1H6FM8, min of meer gedanst,
http://www.youtube.com/watch?v=FLW0tZqtpec, met dezelfde dans,
‫ובארׁע‬
ָ ‫ֶ ַמ'(ם‬
ָ ‫ש ַב‬
ׁ ‫'נו‬3A‫ל‬
% ‫עַא ׁא ָחד ֹא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ ‫עַא ׁא ָחד‬%‫ ׁא ָחד (מ' 'ֹוד‬1
0'(‫יבר‬shá 3ַ 0‫ׁשחֹו‬, ‫' ל‬%‫שנ‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ ‫שַנ'(ם‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫שַנ'(ם (מ' 'ֹוד‬
‫י‬shá 2
0‫ אבֹו‬3‫לש‬
ָ ‫ש‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3‫לש‬
ָ ‫ש‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3‫לש‬
ָ ‫ש‬
‫י‬shá 3
0‫ֹו‬3ֵָ ‫יבע (א‬shá
ַ ‫עַא אר‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ ‫יבע‬shá
ַ ‫עַא אר‬%‫יבע (מ' 'ֹוד‬shá
ַ ‫ אר‬4
3ָ‫ֹור‬0 '‫ש‬
% ‫ימ‬shá ‫ׁשח‬, 3ׂ
ָ ‫ח (מ‬/ ‫עַא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3ׂ
ָ ‫ח (מ‬/ ‫עַא‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3ׂ
ָ ‫ח (מ‬/ 5
3ָ‫שנ‬
‫י‬shá ‫' (מ‬%‫ידר‬shá ‫ (ס‬3ֶ
ָ‫ש‬
( ‫עַא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3ֶ
ָ‫ש‬
( ‫עַא‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3ֶ
ָ‫ש‬
( 6
‫ש ַב ִָּתא‬
ַ '‫ימ‬shá
% ' 3ָ‫יבע‬shá ‫ש‬
( ‫עַא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3ָ‫יבע‬shá ‫ש‬
( ‫עַא‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3ָ‫יבע‬shá ‫ש‬
( 7
3ָ‫ימ' (מ'ל‬shá
% ' 3ָ‫שמֹונ‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3ָ‫שמֹונ‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3ָ‫שמֹונ‬
‫י‬shá 8
3ָ‫'ד‬%‫יח' ל‬shá
% ‫ 'ַר‬3ָ‫שע‬
‫י‬shá ‫עַא (ִּת‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3ָ‫שע‬
‫י‬shá ‫עַא (ִּת‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3ָ‫שע‬
‫י‬shá ‫ (ִּת‬9
‫(ב ַרַָא‬
‫י‬shá ‫ ד‬3ָ‫שר‬/
ָ ‫עַא ע‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ 3ָ‫שר‬/
ָ ‫עַא ע‬%‫ (מ' 'ֹוד‬3ָ‫שר‬/
ָ ‫ ע‬10
‫כֹוכבַָא‬
ַ
‫ָשר‬
ָ ‫עַא ַע ַחד ע‬%‫אנ(' 'ֹוד‬/ ‫עַא עַחַד עָשָר‬%‫ָשר מ(' 'ֹוד‬
ָ ‫ א ַחד ע‬11
‫יב ַטַָא‬shá ‫ש‬
( ‫ָשר‬
ָ ‫'ם ע‬%‫שנ‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫נ(' 'ֹוד‬/‫ָשר א‬
ָ ‫'ם ע‬%‫שנ‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫ָשר מ(' 'ֹוד‬
ָ ‫'ם ע‬%‫שנ‬
‫י‬shá 12
‫ָשר מ(דַ ַָא‬
ָ ‫ ע‬3‫לֹוש‬
ָ ‫ש‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫נ(' 'ֹוד‬/‫ָשר א‬
ָ ‫ ע‬3‫לֹוש‬
ָ ‫ש‬
‫י‬shá ‫עַא‬%‫ָשר מ(' 'ֹוד‬
ָ ‫ ע‬3‫לֹוש‬
ָ ‫ש‬
‫י‬shá 13
Bronnen: www.chabad.org (liedtekst); Israel Today
Magazine (o.a. afbeelding); millon; www.hebrewsongs.com,
www.hebrewatmilah.org, parsha-uitleg van NIK.nl; rabbijn
Menno ten Brink in NIW.

Download Report