>> Ter Zake Carolien is eindelijk zichzelf >> Ook een vak 14 Eten voor de wetenschap >> Innovaties ”Als het nog niemand is gelukt, wordt het pas leuk” Vakmensen nummer 3 | augustus 2014 inhoud 05 06 09 14 De vrijwilliger Ter zake 3D-printer Ook een vak “Mensen helpen is echt nodig”, Ze ging ooit door het leven als jon- Tim van der Sluis wil zijn leer- Verborgen camera’s bespieden je vindt Jan van Snippenberg. Bij gen, maar is nu Carolien. Eindelijk lingen de wereld bieden. Als eetgedrag. Emotiemeters meten CNV Vakmensen vond hij rust, na zichzelf. Na een conflict met haar techniekdocent brengt hij met het effect van geurverspreiders. hectische jaren op zijn werk. werkgever stond CNV Vakmensen een 3D-printer de toekomst in Smaak is een wetenschap, in het haar bij in de rechtbank. het klaslokaal. Restaurant van de Toekomst. COLOFON N Vak M is h het ett lede lledenmagazine edenma ede nmagaz gaz azzine ine vvan in an n CNV Vakm Vakmensen. mensen men nsen. Tiberd Tiberdreef rdree rd reeff 4 / 356 ree 3 3561 561 1 GG G U Utrecht trecht htt | Pos Postbu Postbus tbuss 2 2525 525 / 350 3 3500 0 GM U Utre Utrecht trrecht c |T0 030 30 75 11 007 | e-mail e-m maill re redac redactie da tie [email protected] v km@ va m@ m @cn cnv n vak kmen mensen.nl .nl | websit web website e site e ww www.c www.cnvvakmensen.nl .cnvv nvvakm vakm a e ak enssen. en nn nll Eindredac Eindredactie actie tie Mi Mirei Mireille rei eiille ll S St Struik trui trui uik | R u Redactie edact actie ie M Miriam iria r md de e Rooi R Rooij ooijj / St Stefa Stefan efan n Valk Valk lk / Kee Keess d de eV Vos os / Anou A Anouk nou ouk k Zwag Z Zwager w er wag wa Gra afische vo ormg gevi eving ng Rober ert-P Pa au aul ul vvan an Hard H ardev evveld veld / Bern B ernadi adine ne de Moo Mooij ijj Grafi vormgeving Robert-Paul Hardeveld Bernadine Beeldreda Beeldredactie eda da acti ct e Be Berna Bernadine n din ne d de eM Mooij ooiij | Gr oo Gra Grafi rafi fische fis s sche e ve vverzorging erzo rzorgiing Se Sene Senefelder nef efeld ef eld lder er Mis M Misset, isse se ett, Do e D Doetinchem oet etin inc nchem nchem em A Adv Advertentie-acquisitie ert rtten entie-acq acquis uisiti itie eP PS PSH SH M Media e aS edi Sales aless / Ma ale al Mart Martijn rtttiijn j Pen Pennin Penning: ing: g: ma mar [email protected] artij ar tijn.p n penn enn enning n ing@ps ing ng g@psshm hme h m me edia diasal sales. es.nl es. nl / 0 0314 314 1 35 355 55 831 831 1 ISSN 2212-9812 augustus 2014 ISS SSN 2212-98 9812 | © augus stus 20 2 14 19 25 Vakvaders & moeders Innovaties De moeder van Lena van Ede Iets maken dat nog nooit is gemaakt. Dat is pas echt leuk, vindt (10) is biologisch tuinder. Zelf wil jacht- en interieurbouwer Daniël Visser. “Met een 3D-scanner, Lena schrijfster of juf worden. goede software en de nieuwste CNC maak je voorwerpen supersnel “Ik wil geen grote tuin.” en extreem nauwkeurig.” en verder... Vakt Va Vaktaal ktaa kt aa al ............. ......................................................................... ..... ........... .... ...... .... ............ ........... .. ............ .... .... ........... . . .... . .. ..0 04 05 4 Op w eg ........... eg ... .... .......... ... ........................................ .... .... ... .... ...... ..... ......... .. ..... 1 2 CNV Op weg Mix ......................................................................... ....................................................................... 12 11 S ct Se cto orrinza z de ken ke n ................................................................. ...... .. ... ...... .... .. .... . .............. .. . .. .................... . ................. .. ... ... 1 6 Bond Sectorzaken buurt .......................................................... 12 16 S gn Si gna alen al e ....................................................................... .... .. . ...................... .. .... ..... .... ........... .. ... .... ... ..... . ............................. ..... ... 2 3 Innovaties Signalen .................................................................... 20 23 Bo B on nd d iin n de d buu urtt ....... .... ................ .... ....................... ... ........ .............. ......... 2 8 Sectorzaken Bond buurt ................................................................ .......................................................... 28 21 Pu Puzz uzzzel el ..... ............ .... . ...... . ..................... .... . ........ ............. .... ......... .... ... ......... 3 4 Puzzel .......................................................................... 34 26 Con Co nttri ribu butie e & di die ien enst sten en n ................................................. . ............... .. ............. .... . .... . ...... ........ .... ......... 3 5 Contributie diensten 35 27 ADVERTENTIE 4 VAK M | augustus 2014 vaktaal de vrijwilliger Vakbondswerk als hobby de voorzitter “Mijn werkgever vond het in het begin vreemd dat ik vrijwilligerswerk voor de vakbond ging doen, maar ik zag direct het belang van het werk in.” Jan van Snippenberg (58) startte, vlak nadat hij lid werd, aanvankelijk als vraagbaak voor de Geweldig en eng vakbond. “De eerste twee jaar gewoon vanuit huis, maar toen werd het zo druk dat Ik was onlangs in een fabriek waar werknemers ste leden en medeoprichter van het bestuur van Platform Meerwaarden, werd hij prefab badkamers maken. Op een metalen plaat bondsraadlid en trad hij toe tot de vakgroep Bouw. ”Daarnaast ben ik sinds decem- zetten ze een badkamer in elkaar met alles ber Facebook-beheerder. Waarom ik dit vrijwilligerswerk doe? Het is een hobby en erop en eraan: tegels, toilet, douche, verlichting, verwarming. Met een kraan wordt die grote doos helpen van mensen is echt nodig. Bij CNV Vakmensen heb ik mijn rust gevonden, nadat ik in 45 jaar in de bouw al veel heb meegemaakt.” < in een huis geplaatst. Alles aansluiten en klaar is Jan werkt gemiddeld twee uur per dag als vrijwilliger voor CNV Vakmensen. ik een vragenuurtje moest inplannen.” Later was de metselaar één van de eer- Kees. Maar wat betekent dit voor werknemers? Nog steeds werken tegelzetters, electromonteurs en installateurs aan de badkamer. Niet meer op de bouwplaats, wel in een fabriekshal. > fotografie Photocreations Ik denk aan die kraanmachinist op een grote containerterminal. Jarenlang zat hij de hele dag in zijn eentje hoog in zijn glazen huisje containers te lossen. Nu bedient hij honderden meters verderop tussen andere mensen met twee joysticks en zes schermen diezelfde kraan. Wat doet dat met die man? De hele dag tussen de mensen, niet meer de beweging van de kraan voelen, de trilling net binnen van de motoren? De wereld verandert. Geweldig, indrukwekkend, soms ronduit verbijsterend of heel eng. Want Sterker met de bond met de veranderingen op de werkvloer wordt Contact met mensen is voor Lesley veranderen. Maar wat, hoe en wanneer? Dat geeft Schouten (41) uit Dordrecht het mooiste onzekerheid. van haar vak als helpdeskmedewerkster. CNV Vakmensen helpt je bij die veranderingen. “Daarnaast moet je kennis voortdurend Door naast je te staan, informatie te geven, hulp bijgeschaafd worden, waardoor het werk te bieden als dat nodig is of als de mogelijkheid tot nooit saai is.” Toen Schouten niet op één veranderen jou juist onthouden wordt. Want dat lijn zat met haar werkgever, had zij het de impact van alle veranderingen groot is, horen gevoel dat zij wel wat steun en advies wij dagelijks op de werkvloer. Maar ook dat we in die woelige zee naast leden staan en het verschil kunnen maken bij kansen en uitdagingen. Arend van Wijngaarden > fotografie Dirk Hol er ook veel van ons gevraagd. Wij moeten ook had kunnen gebruiken: “Vandaar dat ik via een collega, die positieve ervaringen met de vakbond heeft, bij CNV Vakmensen ben beland. Ik merk dat je sterker staat met de bond achter je.” < voorzitter CNV Vakmensen VAK M | augustus 2014 5 ter zake kwestie: ontslag na operatie Ze ging ooit door het leven als een jongen, maar is nu Carolien. Eindelijk zichzelf. Een intensief medisch traject ging eraan vooraf. De uiteindelijke operatie leidde tot een groot conflict met haar werkgever, die weigerde om haar nog door te betalen. Een jurist van CNV Vakmensen stond haar bij. En won. | augustus 2014 Einde aan een dubbelleven Zodra ik de grens over was, deed ik vrouwenkleren aan Ze werd op 26 augustus 1967 geboren en kreeg een jongensnaam. Nu heet ze Carolien. “Als ik in de spiegel kijk, weet ik: dit klopt, dit ben ik.” Aan de keukentafel in haar woonplaats Uden ver- taboe om erover te praten. Maar nu vielen opeens telt ze over het dubbelleven dat ze jarenlang heeft alle puzzelstukken op hun plek.” geleid. Ze begint haar leven als jongen, maar voelt zich eigenlijk veel meer een meisje. Draagt het Uit het medisch onderzoek blijkt bovendien dat liefst meisjeskleren, maar dat kan niet, mag niet. ze meer vrouwelijke hormonen heeft dan man- Een jongen met borstgroei - of gewoon mollig? Hij nelijke, 70 tegen 30 procent. Ze besluit in 2006 wordt er vaak mee gepest. Na een moeilijke jeugd tot een intensief en langdurig medisch traject kiest hij voor het internationaal transport. “Het om echt vrouw te worden. Met als sluitstuk, op 9 chauffeursbestaan was voor mij een uitkomst. Ik april 2012, een geslachtsveranderende operatie. was wekenlang van huis, maakte soms 400.000 Ruim een jaar voor die operatie komt ze in dienst kilometer per jaar. Zodra ik de grens over was, bij een touringcarbedrijf uit Veghel. Tijdens haar stopte ik bij de eerste de beste parkeerplaats. sollicitatie speelt ze open kaart over haar situ- En dan deed ik vrouwenkleren aan. Niemand in atie. “Ik wilde graag een parttime contract van Spanje die het wist, niemand die moeilijk deed. Ik twintig uur, zodat ik de medische behandelingen vond het heerlijk.” in mijn vrije tijd kon doen. Daar wilde ik graag eerlijk over zijn. Het maakte hem allemaal niet Taboe uit, als ik maar m’n werk goed deed.” De beresterke vrachtwagenchauffeur krijgt in 2002 last van reuma. Na verschillende onderzoeken krijgt hij In de arbeidsovereenkomst wordt de geslachts- _______ verandering vastge- een verbijsterende uitslag: hij blijkt hermafrodiet te zijn, of in medische termen beter: interseksueel. “Toen legd: vanaf 27 maart Toen pas werd me duidelijk wat er bij mijn geboorte was gebeurd _______ pas werd voor mij 2011, de datum waarop ze officieel vrouw wordt, heet ze ‘Carolien Grada Maria Ida Jacintha Gerritsen’. Carolien duidelijk wat er bij mijn geboorte was gebeurd. Ik doet vooral groepsvervoer: voetbalclubs, ver- had kenmerken van beide geslachten. Ik wist al standelijk gehandicapten, discogangers. Ze heeft die tijd van niets, het was in onze familie een groot er plezier in en is populair bij de passagiers. Lees verder > VAK M | augustus 2014 7 ter zake > > door Kees de Vos > fotografie Rob van Berkel Haar baas is tevreden, maar verder behoorlijk lomp. “Hij vond dat hij zei dat hij zich misleid voelde. Maar daar maakte de rechter ik er niet uitzag, kraakte me voortdurend af, noemde me een halve gelukkig snel korte metten mee.” travestiet. Hij had geen idee waar hij het over had.” Rond de operatie gaat het mis. “Mijn werkgever was op de hoogte en Interessanter was de stelling van de werkgever dat het om wist dat ik een tijd uitgeschakeld zou zijn. Maar hij was boos, vond een cosmetische operatie ging, waar hij niet voor hoefde op te het onzin. Meteen na de zware operatie, ik lag nog bij te komen, draaien. Maar dat zag de rechter toch anders, zegt Van Oostrom: belde hij op. Waar ik bleef. Ik moest komen, meteen. Ik moest rijden. “Het maakt nogal verschil of het om een cosmetische of om een Dat gaat natuurlijk niet, zei ik. Dan ben je op staande voet ontsla- medisch noodzakelijke ingreep gaat. Bij een puur cosmetische gen, was zijn reactie. Hij heeft me daarna geen cent meer betaald. operatie, denk aan een borstvergroting of neuscorrectie, is het Uiteindelijk heb ik zelf mijn baan opgezegd, ik was het kotsbeu. Voor logisch dat dit in eigen tijd gebeurt. Maar bij een medisch noodza- die man wil ik nooit meer werken. Maar intussen had ik nog wel ach- kelijke ingreep gelden dezelfde regels als bij ziekte en betaalt de terstallig salaris tegoed.” werkgever het salaris gewoon door. De rechter oordeelde dat een geslachtsveranderende operatie het sluitstuk is van een zwaar, Merkwaardig spel langdurig traject. En om die reden medisch noodzakelijk.” Een jurist van CNV Vakmensen, Ronald van Oostrom, raakt bij de zaak betrokken. “De werkgever speelde hier een merkwaardig Carolien krijgt van de rechter op alle punten gelijk. De werkgever spel. Hij wist heel goed dat Carolien in een ingrijpend medisch betaalt haar uiteindelijk ongeveer 5.000 euro aan achterstallig traject zat, haar nieuwe naam stond nota bene al in de arbeids- loon. Ze begint in het najaar een eigen taxibedrijf en autorijschool overeenkomst. Bij de rechtbank deed hij net alsof hij van niets wist, in Uden. “Uiteindelijk heb ik zelf mijn baan opgezegd, ik was het kotsbeu.” < 8 VAK M | augustus 2014 innovaties Extreem onvergeeflijk “Ik wil leerlingen prikkelen, uitdagen. Ze de wereld bieden. En als techniekdocent wil ik natuurlijk dat ze hun affiniteit met techniek ontdekken.” Dus heeft Tim van der Sluis (23) onlangs een 3D-printer het technieklokaal van zijn middelbare school in gesleept. Terwijl het apparaat een blokje print ter grootte van een dobbelsteen met een cylindervormige holte, kijken twee tieners gefascineerd toe. Hun hoofd beweegt mee op de cadans van het apparaat dat laagje na laagje het rode blokje opbouwt. “Dit apparaat was een kostbare stap, maar wel een logische” Tim: “Driedimensionaal printen is nieuw, hip en modern. Het is de toekomst. Ik vind het heel cool om de mogelijkheden en beperkingen te ontdekken. Ik vind het ook heel belangrijk kijkt naar nieuwe technieken. School geeft het voorbeeld. Dit apparaat was een grote, kostbare stap, maar wel een logische. Kinderen leren er veel van: logisch en gestructureerd nadenken, ruimtelijk inzicht… Het spannende is dat het apparaat extreem onvergeeflijk is. Als ik iets in de digitale ‘bouwteke- “Als school moet je blijven kijken naar nieuwe technieken” ning’ vergeet, of verkeerd omschrijf, bijvoorbeeld een hoekje, doet-ie niets meer. Het is net programmeren.” VAK M | augustus 2014 9 > door Miriam de Rooij > fotografie Ton Kastermans Fotografie dat je je blijft ontwikkelen. Altijd. Dat je ADVERTENTIE 10 VAK M | augustus 2014 cnv mix Nieuwe website Jouw cao direct onder de knop. Het is één van de voordelen van de vernieuwde site voor vakmensen. Ander voordeel: de vernieuwde site is geschikt voor alle apparaten. Je kunt nu de informatie over Nieuw: loopbaanontwikkeling via James jouw cao en sector ook lezen vanaf smartphone en tablet. De basis van de site staat en we werken volop aan uitbreiding. Onder meer door jou als bezoeker te herkennen en informatie te geven die voor jou interessant en belangrijk kan zijn. Nieuwsgierig? www.cnvvakmensen.nl Deze zomer richt CNV Vakmensen een nieuwe bv op met de focus op loopbaanontwikkeling voor alle werkenden in Nederland: James. Deze startup is een initiatief van de bond, maar krijgt een eigen naam, juist om ook niet-leden te bereiken. Regie Banen veranderen of verdwijnen steeds sneller. Daarom is het belangrijk dat werkenden mee r de regie over hun eigen loopbaan nemen. Daarvoor zijn nu nog veel obstakels: ontbrekende middelen en een onduidelijk aanbod. Via James wil CNV Vakmensen een goede dienstverlen ing voor loopbaanontwikkeling beschikbaar maken. Houd de nieuwe website van CNV Vakmensen in de gaten, het digizine dat alle leden ontvangen en VakM. Lees meer over... CNV Vakmensen ontvangt dagelijks tientallen vragen van werkne- verweerformulier thuis. Zodra je deze papieren ontvangt, neem mers over hun arbeidssituatie en rechtspositie. In deze rubriek is dan direct contact op met CNV Vakmensen: 030 75 11 007. De zoge- een aantal vragen kort beantwoord. naamde verweertermijn is namelijk maar twee weken. Ik wil graag met mijn partner mee naar het Wat is het afspiegelingsbeginsel? ziekenhuis. Krijg ik hier vrij voor? Vaak wordt het afspiegelingsbeginsel bij een ontslag wegens be- Nee helaas, in dit geval zul je vakantieuren moeten opnemen. drijfseconomische redenen gebruikt. Het is een selectiemethode Zorgverlof is voor andere gevallen bedoeld. Bij zorgverlof gaat om die de ontslagvolgorde bepaald. De groep werknemers waar het de noodzakelijke verzorging van bijvoorbeeld een inwonende part- om gaat wordt in leeftijdsgroepen verdeeld. De groepen zijn: 15-25, ner of kind. Pas wanneer niemand anders (bijvoorbeeld het zieken- 25-35, 35-45 en 55-ouder. Uit elke groep moet een evenredig aantal huis) voor die persoon kan zorgen, kun je zorgverlof opnemen. werknemers worden ontslagen. Als in de leeftijdsgroep 35-45 de meeste mensen zitten, zullen daar ook de meeste ontslagen vallen. Ik krijg ontslag vanwege bedrijfseconomische redenen, wat nu? Degene die het kortst in dienst is, vertrekt als eerste. Het is belang- Wanneer het financieel slecht gaat met een bedrijf, kan een rijk dat er controle is op juiste toepassing van het afspiegelingsbe- werkgever ontslag aanvragen voor een deel van de werknemers. ginsel. Dit vraagt een werkgever aan bij het UWV. Vervolgens ontvang je een kopie van de aanvraag samen met een begeleidende brief en Uitvoerige antwoorden lees je op www.vakm.nu/arbeidsinfo VAK M | augustus 2014 11 de bond in jouw buurt PLATFORM ACTIVITEIT WANNEER EN WAAR AANMELDEN & INFORMATIE District Oost ([email protected]) T 055 52 64 250 Twents Platform Senioren ontmoetingsmiddag; over het Twents Platform in 2014, en met Klootschieten. Don 4 sept 13.30 uur, Tante Stoof, Hellendoorn Henk Jansen Eupe [email protected] West-Veluwe Wildexcursie naar Wildarena Witte Hoogt. Mis het niet: burlen van reeën. Vrij 12 sept 18.00 - 19.00 uur, Boshuis Drie, Ermelo Jan Teunissen [email protected] West-Veluwe Boottocht met ‘de blauwe Bever’ Za 13 sept, parkeerplaats tussen Elst en Rhenen (N225) Jan Boogert: [email protected] Voor deelname wel goed ter been zijn. Zuid-Gelderland Bezoek aan Kaasboerderij en landwinkel Za 20 sept Afhankelijk vd groepsindeling om 13.00, 14.00 of 15.00 uur De Diervoort, Wijchen Johan vd Velde [email protected] Regge en Vecht ‘De toekomst van het pensioen’, samen met CDA-er Pieter Omtzigt en een pensioendeskundige Ma 22 sept 19.30 uur, Zalencentrum Zandwijk, Vriezenveen Henk de Lange [email protected] West-Veluwe Jeu de boules party Za 4 okt JCB de Hakhorst, Leusden Fred van Riet [email protected] Twents Platform Infoavond Veilig Verkeer Nederland Din 7 okt De Citadel, Rijssen Henk Jansen Eupe [email protected] Veluwe Randmeer ‘Starten op de woningmarkt’, Din 28 okt met de Rabobank en makelaar 19.30 uur, Kok&Heijkamp Nunspeet Doornspijk Koenraad Klepper [email protected] Zuid-Gelderland ‘Schenking en Erfrecht’ Later bekend Johan vd Velde [email protected] Veluwe Randmeer Bindingsavond Vrij 21 nov Dorpshuis Wezep Harmen Groeneveld [email protected] Oost-Gelderland Computercursussen Diverse in najaar, Arnhem en in regio Doetinchem www.oost-gelderland.cnvvakmensen.nl District West ([email protected]) T 023 56 84 670 Eemnes ‘Derde levensfase’ Don 16 okt middag en avond, Amersfoort, locatie later bekend [email protected] Eemnes ‘Grip op je knip’ Don 20 nov middag en avond, Amersfoort, locatie later bekend [email protected] Midden-Nederland ‘Derde levensfase’ Vrij 3 okt ochtend en middag, Nieuwegein, locatie later bekend [email protected] 12 VAK M | augustus 2014 PLATFORM ACTIVITEIT WANNEER EN WAAR AANMELDEN & INFORMATIE District Zuid ([email protected]) T 076 57 24 670 Zuid-West Informatieavonden ‘Kijk op pensioen’ Wat zijn de ontwikkelingen in pensioenen? En hoe bouwen jongeren aan een goed pensioen? Met pensioendeskundige van PMT. Din 23 sept 19.30 uur Don 9 okt 19.30 uur Wijkcentrum ’Het Palet’, Middelburg ’De Goede Herderkerk’, Terneuzen Gerard Geelhoed [email protected] Vermeld naam, datum pensioenavond en bij welk pensioenfonds je bent aangesloten. Zuid-West Training ‘Veilig naar je werk’ Veiligheids- en antisliptraining, theorie 1 uur en praktijk op de slipbaan. Za 27 dec, 9.00 - 12.30 uur, Goes Aanmelden: [email protected] Je hebt een geldig rijbewijs en een eigen auto, max 24 deelnemers. Geef je volledige naam en geboortedatum door. Zit er iets voor jou bij? Neem voor meer info of aanmelding contact op met een van onze regiokantoren. Wordt jouw kind een Madurodammertje? Madurodam is voor het eerst Cool: een 3D-kopie van jezelf! De win- sinds 1952 op zoek naar nieuwe bewo- naars ners. Deze zomer maken alle kinderen tot krijgen dertien jaar dagelijks kans om een van de tevens een nieuwe bewoners van het park te worden. jaarabonnement voor de In een mini 3D-kopie van zichzelf. innovatieve miniatuurstad. Gedurende een jaar Sinds begin juli kunnen kinderen in de mogen ze gratis naar Fantasitron middenin in het park een binnen met vier digitale 3D-kopie van zichzelf laten maken. introducees. Daaruit worden deze zomer honderden kinderen geselecteerd die een poppetje CNV Vakmensen mag v zichzelf van 5 x 2 vrijkaartjes van w winnen met Madurodam weggeven. een schaal van 1 op 25. Wil jij kans maken? Deze gese- Mail naar: lecteerde [email protected] poppetjes o.v.v. Madurodam. krijgen een Vermeld je naam en plekje in adres. het park. VAK M | augustus 2014 13 ook een vak Wij zien de camera’s allang niet meer Vrijuit experimenteren in het Restaurant van de Toekomst Smaak is een wetenschap Watt be W Wa bepa bepaalt paal pa allt je k keuze euze eu ze eo om m vvoedsel oed e se sell we well of n niet iet te e ie eten? ten? ten? te ?V Vanuit anuiit di die e vr vvraag raa aag g ki kijk kijken jken en w wetenschappers et in Wageningen naar de gasten van het Restaurant van de Toekomst. Compleet met verborgen camera’s, geurverspreiders en emotiemeters speuren zij naar de momenten en ingrediënten die ons eten heel lekker Lees verder of juist erg vies maken. 14 VAK M | augustus 2014 > VAK M | augustus 2014 15 ook een vak > Eten voor de wetenschap. En voor op- in omliggende onderzoekskamers aan De regels naleven drachtgevers uit het bedrijfsleven. In tafel met je mee. Vanaf het moment dat je Samen met cateringmanager Roy Burg- het Restaurant van de Toekomst werk je een keuze maakt totdat je je bord met of man en Marietta Hof bemant zij de keuken. als restaurantbezoeker mee aan nieuwe zonder restjes naar de afwas brengt. “Maar ook uitzendkrachten werken bij ons,” zegt die eerste, tijdens het in blokjes ontwikkelingen in de voedingsmiddelenindustrie. Dat verwacht je niet meteen als Big Brother snijden van een courgette. “Daarnaast is je naar de gevel kijkt. Hooguit het woord Dit gebeurt in een omgeving die nog het Henri, die de afwas doet, via zorgorganisa- Futurum op het raam van het restaurant meest wegheeft van een real-life televi- tie Reinaerde bij ons terechtgekomen.” wekt de suggestie. Maar eenmaal door de sieprogramma als Big Brother. Tientallen Burgman: “We houden ons tijdens de schuifdeuren weet je het zeker als je op het verborgen camera’s bevinden zich in het onderzoeken strikt aan de menu’s, anders welkomstbordje stuit met de boodschap plafond en houden de restaurantbezoe- kan een experiment mislopen. Als je een ‘dat jouw voedselkeuze- en eetgedrag kers nauwlettend in de gaten. Achter paar gram extra aardappelen opschept, zullen worden geregistreerd’. Een prettige de schermen bedienen wetenschappers kan een onderzoek al mislukken.” citrus- of vanillegeur verleidt je intussen deze camera’s met joysticks en kunnen naar binnen. onderzoekers inzoomen tot op het oogwit Keuze van de consument van de gasten. Met een persoonlijke Het onderzoek in de restaurantruimte komt Smaakbeleving! pas, die informatie over bijvoorbeeld je nogal nauw. Marchel Gorselink, directeur Het interieur, de verlichting en het aanwe- inkomen of aankopen van de laatste vijf van de businessunit Food van de Wagenin- zige personeel, het oogt precies hetzelfde jaar doorgeeft, reken je af bij één van de gen Universiteit en het Restaurant van de als in een willekeurig bedrijfsrestaurant. zelfscankassa’s. Toekomst, beaamt dat: “Absoluut. Achter Hooguit is het stokbroodje met roomkaas de schermen zijn 24 mensen intensief wat rijker belegd. Maar dat was het wel. Net als in de bekende televisieshows ben betrokken bij de onderzoeken. Psychologen, En dat is ook de bedoeling: als restau- je echter snel vergeten dat de camera’s voedingskundigen, sensorische weten- rantgast gedraag je je precies zo als in op jou gericht staan. “Ook wij zien de schappers, wiskundigen, natuurkundigen en een ander restaurant. camera’s allang niet meer,” zegt Ciska bedrijfskundigen werken intensief samen Als eerste instelling ter wereld kijkt Dieters, die namens Sodexo als assis- aan het experiment.” het Restaurant van de Toekomst naar tent-cateringmanager in het restaurant Overigens vindt het onderzoek niet alleen factoren die van invloed kunnen zijn op de werkt. “Wij doen gewoon ons werk en dan in het restaurant plaats. In de omliggende smaakbeleving van de klant. Zonder dat vergeet je al snel dat ze er zijn. Bovendien kamers en ruimtes doen participanten mee je het doorhebt, kijken wetenschappers hangen er in de keuken geen camera’s.” aan onderzoeken naar onder meer hun 16 VAK M | augustus 2014 < In de besturingsruimte worden de emoties van eters van dichtbij bekeken. smaak- en reukervaringen: “Boven hebben we bijvoorbeeld een MRI-scanner die de hersenactiviteit meet tijdens een proef. Ook zijn veel experimenten buiten de deur, deze meten bijvoorbeeld omgevingsfactoren. Wat doen geur en verlichting bijvoorbeeld in de keuze van de consument in een supermarkt?” Voor Gorselink staat vast dat het grotendeels om de beleving van de consument gaat: “Het grootste deel van het eetproces is psychologie en daarom zijn wij ook benieuwd naar alle emoties rondom dit proces. Niet alleen het product zelf, maar ook de context of ambiance doet er toe. Intussen is dat besef er ook in bijvoorbeeld Finland en China, waar wetenschappers soortgelijk onderzoek als in Wageningen doen.” Normaal bedrijfsrestaurant De courgettes zijn inmiddels gesneden en Burgman haast zich naar de piepende oven. “Of er minder zout in dit brood zit? Nee hoor. In principe bootsen we een normaal bedrijfsrestaurant na. Daarom merken we tijdens het werk bijna niets van de onderzoeken. Het is belangrijk dat er stappen gemaakt worden in de voedingsmiddelenindustrie. Insecten eten is misschien zo’n stap. Voor een kilo > door Stefan Valk > fotografie Marcel Scholing insect is veel minder voer nodig dan voor een kilo koe. Juist in zo’n experimentele omgeving werken is ontzettend leuk.” Ondervoeding bestrijden Het Restaurant van de Toekomst opende 1,6 procent is gegaan baanbrekend te in 2008 officieel zijn deuren. Een samen- noemen. Nu zijn we onder andere met werkingsverband tussen Wageningen het ondervoedingsprobleem bij ouderen. Universiteit en Researchcentrum (WUR), De producten en de ambiance worden Sodexo, Noldus Information Technology zo aangepast, dat de ouderen via een en keukenspecialist Kampri leidde er normaal ogend taartje wel gewoon hun destijds toe dat voedingsprocessen we- eiwitten binnenkrijgen. Nog altijd is het tenschappelijk én in real-life onderzocht grootste deel van de opdrachten afkom- konden gaan worden. “De voedingsmid- stig uit de private hoek. Resultaten uit delenmarkt zat vast en labexperimenten dit onderzoek blijven vaak geheim.” Of waren niet meer voorspellend genoeg,” de koffie anders bereid was en ik tijdens vertelt Gorselink. “Bijna 80 procent van het eten in de gaten ben gehouden door de voedingsmiddelenintroducties faalden onderzoekers, blijft dan ook het geheim en aan wetenschappelijke onderbouwing van de wetenschap… was echt behoefte. Na al die jaren is het Ben je benieuwd naar het Restaurant van feit dat het zout in brood, mede door onze de Toekomst of wil je er zelf eens lunchen? onderzoeken, gemiddeld van 2,1 naar Ga naar www.vakm.nu/smaak VAK M | augustus 2014 17 Voordeel op je vakbondscontributie Via de fiscale regeling vakbondscontributie krijgen veel vak- lever deze ondertekend in bij de salarisadministratie. Het finan- bondsleden een deel van de contributie voor dit jaar terug. Dit ciële voordeel wordt vervolgens met je salaris verrekend. kan oplopen tot 40 procent van je contributie. Let op! Waarom? Het inhouden van de betaalde contributie op je salaris kan een Met veel werkgevers heeft CNV Vakmensen in de cao een rege- negatief effect hebben op het basisbedrag waarop een eventuele ling voor contributie-terugave afgesproken. Kijk in je cao of deze uitkering wordt berekend. Je kunt dit voorkomen door het con- regeling ook voor jou geldt. Kom je er niet uit, vraag het dan na tributiebedrag te laten inhouden op bijvoorbeeld overwerk, een via je afdeling personeelszaken, een kaderlid of bestuurder van eenmalige uitkering of een bonus. Het bedrag van je basissalaris de bond. Je kunt ook bellen met CNV Info: 030 75 11 007 blijft dan gelijk. Wat moet je doen? Via CNV Vakmensen kun je een jaaropgave van de betaalde ADVERTENTIE contributie downloaden of opvragen. Print deze verklaring uit en 18 VAK M | augustus 2014 www.cnvvakmensen.nl/contributiebrief Of bel met CNV Info: 030 75 11 007 vakvaders & vakmoeders Lena van Ede (10) zit in groep 6. Haar moeder Floor is biolo- fruit in zet. Want ik vind het wel leuk om te eten wat er in je tuin gisch tuinder. groeit, zoals nu. Maar ik wil geen grote tuin, en al helemaal geen tuinderij. Ik hou van de natuur, maar vooral om in te zitten. Of om Lena: “Als ik in mijn eigen hut zit, achter de schuur, ben ik blij dat in te springen op mijn trampoline. ik hier woon. En ook als ik in de kas help met zaaien. Daar is het altijd lekker warm en het ruikt er lekker. Maar meestal vind ik het Ik zou wel schrijfster willen worden. Dan maak ik iets heel nieuws, heel gewoon dat ik hier woon. Andere mensen zeggen vaak dat het iets wat er eerst nog niet was. Het lijkt me erg leuk om verhalen hier heel mooi is. Dat vind ik ook wel, maar ik vind het ook heel voor kinderen te verzinnen. Ik ben ook wel eens aan een verhaal veel werk voor mijn ouders en de helpers. Mijn moeder is altijd begonnen, maar als ik het dan teruglas, vond ik het raar en gooide druk. ’t Werk is nooit klaar. ik het snel weg. Juf worden zou ook kunnen. Het belangrijkste is Later wil ik wel een tuin waar ik dan bloemen, groenten en wat dat ik mijn werk leuk vind en er niet teveel stress van heb.” > door Miriam de Rooij > fotografie Rob ter Bekke ts r in VakM en ie der of moede va je et m k meedoen! Wil jij oo 18 jaar kun je t To k? va n hu nl vertellen over vvakmensen. mail vakm@cn of 1 64 11 75 Bel 030 Innovaties Vernieuwing voor ons allemaal Robots vernieuwen i h hett werk Drones die gewassen controleren op uitdroging. Bewegende hekken die schapen De razendsnelle ontwikkeling van 3D-prin- zo sturen dat ze het nog sappige grasland begrazen: het lijken plannen die nog ver ters is ook goed nieuws voor de medische nsel weg zijn, maar een robot in de landbouw is inmiddels geen vreemd verschijnsel wereld. Het printen van orgaanmodellen trucmeer. Ook in het verkeer is robotisering zichtbaar. Minister Schultz (Infrastruc- is al mogelijk en in de tandtechniek kun- rste tuur en Milieu) luidt het tijdperk van de zelfrijdende auto in, ze heeft de eerste nen bruggen en kronen geprint worden aanvraag al binnen. Een samenwerking vanuit het TNO test een aantal en het proces versnellen. In Oeganda n vrachtwagens dat automatisch in een treintje over de snelweg rijdt. Binnen krijgen oorlogsslachtoffers, met de hulp de huidige wetgeving is het overigens (nog) niet mogelijk om een voertuig van 3D-printers, zelfs veel sneller prothe- zonder bestuurder te laten rijden. Nemen robots het werk van de mens ses aangemeten die verloren ledematen in de toekomst dan uit handen? Dat niet, maar door invoering van nieuwe vervangen. n. technologie veranderen wel de eisen die aan werknemers gesteld worden. Lees op pagina 9 meer over 3D-printing Wedstrijd van nu voor de wereld van morgen Duurzaamheid en creativiteit zijn woorden die nauw verwant zijn met ‘vernieuwing’. Een knoop maken van een gebruikte flesdop, sieraden van eerlijk goud of er via internet voor zorgen dat je oma of opa niet altijd alleen zit: het zijn voorbeelden van projecten die deelnemers aan De Battle van Voor de Wereld van Morgen (VDWVM), een initiatief van de ASN Bank, bedachten. Wil jij ook een poging wagen om prijzen te winnen met een idee waarmee je de wereld mooier en duurzamer denkt te kunnen maken? Kijk dan op onderstaande website naar de Battle van augustus-september! Via vakm.nu/debattle kom je bij de meest actuele Battle of www.voordewereldvanmorgen.nl Handen uit de mouwen Kijken naar de nieuwste uitvindingen of je eigen idee voorleggen aan een echte uitvinder of ‘maker’ van deze tijd? Breng dan op 20 of 21 september een bezoek aan de Kerkrade Mini Maker Faire. In of rond Discovery Center Continium kunnen jong en oud zich laten inspireren door onder meer kunst, wetenschap en techniek. Op vakm.nu/minimakers vind je meer informatie over deze expo. 20 VAK M | augustus 2014 sectorzaken Nieuws uit jouw sector? Ga naar www.vakm.nu/nieuwsbrief. Streekvervoer experimenteert met korter werken Vervoer Korter werken, en daarmee banen creëren voor anderen. Dit veelbesproken onderdeel van het banenplan van de vakbonden wordt binnenkort al realiteit in het streekvervoer. In de nieuwe cao is afgesproken dat zestigplussers met een fulltime dienstverband van 36 uur - vrijwillig - kunnen kiezen voor een vierdaagse werkweek van 32 uur. Ze leveren hiervoor zelf twee uur in; de andere twee uur zijn voor > fotografie NFP Photography rekening van de werkgever. De vrijgekomen uren worden gebruikt om extra jongeren aan te nemen. < Nieuwe cao voor kappers Kappers Eindelijk. Na drie jaar kregen de 26.000 kappers in Nederland 1 juli een nieuwe cao. En dus ook weer een loonsverhoging. De lonen gaan in de tweejarige cao met 3,5 procent omhoog. Oude wijken krijgen facelift De kappers krijgen verder te maken met een urenbank waarin ze extra gewerkte uren bijhouden, die ze zowel in tijd als in geld kunnen compenseren. De kappers krijgen onder meer ook een individueel opleidingsbudget van tweehonderd euro. < Meer info: www.vakm.nu/kappers Een bijzonder gezicht is het. In een jaren-50 straat in Soesterberg - eenvoudige huurhuizen met enkelglas - staan opeens twee strakke, gloednieuwe gevels. Het lijkt wel of ze er tegenaan zijn geplakt - en dat is ook zo. Bouw Hier is de ‘Stroomversnelling’ aan het werk: een ambiti- eus project om de komende jaren meer dan honderdduizend oude huurhuizen in één klap energieneutraal te maken. Voorzitter Arend van Wijngaarden bracht een werkbezoek en was onder de indruk. “Een uniek concept, waarbij corporaties en bouwbedrijven nauw samenwerken. Voor werknemers in de bouw is dit een ontwikkeling om goed in de gaten te houden. De Stroomversnelling gaat veel werk opleveren. Maar wel heel ander werk. Geen bouwplaats met steigers en bouwvakkers die af en aan lopen. Het werk gebeurt voor een groot deel van tevoren, in een productiehal misschien. Dat vraagt wat van de werknemers. Vakmensen zijn nog steeds hard nodig, maar mogelijk wel met andere ervaring en kwaliteiten. Daar kunnen wij als vakbond bij helpen.” < VAK M | augustus 2014 21 breeduit Van de hand van... ... de vakbond Resultaten van vakbondswerk zijn op zo veel plekken terug te vinden dat we soms niet weten waar te beginnen. Toch doen we een poging, want er verandert veel in werken en manieren waarop we werk en privé met elkaar combineren. En als altijd zijn we actief en betrokken daarbij, met jou en je collega’s voor ogen. Zodat iedereen kan 22 VAK M | augustus 2014 meedoen. We behalen klinkende successen naast de minder direct zichtbare resultaten. Maar waar je wel altijd de hand van de bond in kunt teruglezen. Op deze pagina’s lichten we enkele recente er graag even uit. Meer inspraak in cao 2.0 Vroeger riepen we meedoen, maar ook niet-leden. Part- vanaf de zeepkist timers, flexwerkers of zzp’ers: hand in onze eisen naar hand bouwen ze de arbeidsvoorwaar- werkgevers. Een cao den waar alle soorten werkers zich bij was vervolgens het thuisvoelen. Een mooi voorbeeld van resultaat van langdu- zo’n gesprek voor een ’cao 2.0’ is het rig onderhandelen. zogenoemde ’Bouwtopia’ dat we dit Dat is veranderd: nog jaar organiseerden. Een gesprek overr altijd wel met een oor arbeidsvoorwaarden van deze tijd door scherp oog voor het individu en voor de een groep van mbo’ers, hbo’ers en gemeenschap, willen we tegenwoordig werknemers uit de bouw. cao’s bouwen door nog meer te luiste- “Wij willen dat een cao herkenbaar is ren naar de betrokkenen. voor mensen. Dat maakt hen nog be- En hoe bereik je dat beter dan in trokkener bij hun werk. Zo’n cao maken gesprekken met een groot deel van we niet elk jaar, maar is altijd in ontwik- het personeel te praten? Gesprekken keling. Dit is echt een aardverschuiving,” waaraan niet alleen vakbondsleden aldus vicevoorzitter Piet Fortuin. ”W ”Welzijn W is nu belangrijker elang grijk dan welvaart”” w Toch langer WW Een WW-uitkering duurt nu maximaal 38 maanden. Die tijdsduur zou als de ‘Wet werk en zekerheid’ werd Schoonmaak weer in normale doen aangenomen, stap voor stap zijn verkort naar Afspraken over hoe uitstraling van het vak! CNV Vakmensen 24 maanden. Dat scheelt mensen werk wordt verdeeld in is blij met de Code, want wij kunnen zonder werk heel veel geld, en de schoonmaak- werkgevers aanspreken op hun gedrag vandaar dat CNV Vakmensen in de en glazenwassers- naar werknemers. Toen busmaatschap- bres sprong voor deze groep. Met branche, liggen sinds pij Connexxion onlangs een goedkoper succes, want begin juni slaagde de 2011 vast in de Code Verantwoorde- schoonmaakbedrijf wilde inhuren, kon vakbond erin om de WW-uitkering lijk Marktgedrag. Niet langer kijken de vakbond de vervoerder verwijzen in het derde jaar tóch te behouden. opdrachtgevers alleen maar naar de en contrac naar de Code. Bij een contractwisseling Uitkering in het derde werkloos- laagste prijs, omdat zij ook verant- bedrijf geen rekening hield het vervoersbedrijf heidsjaar verloopt binnenkort via woordelijk zijn voor jouw arbeidsom- sschoonma met de huidige busschoonmakers. Het de cao’s. In geval van een reorgani- standigheden. Door de Code neemt de hoonmakers tekenden resultaat? Alle schoonmakers satie of ontslag krijgt de werkende werkdruk weer normale proporties aan. uw contract. inmiddels een nieuw dus ook het derde jaar ‘gewoon’ Ook is ‘een respectvolle bejegening evlek verspreidt de Code zich Als een olievlek uitgekeerd. En de bestaande cao’s? van schoonmakers’ onderdeel van de nu uit overr de catering-, beveiligings-, Die worden, op dit punt, stuk voor afspraken. En dat is positief voor de n uitzendbranche verhuis- en uitzendbranche. stuk opengebroken. VAK M | augustus 2014 23 breeduit Vooruitstrevend idee: ketenaansprakelijkheid Vanaf 1 juli 2015 is niet alleen de werkgever maar ook de opdrachtgever aansprakelijk voor het cao-loon van alle werknemers en onderaannemers. Deze zogenoemde ketenaansprakelijkheid, onderdeel van het wetsvoorstel Hulp bij financiële problemen Wet Aanpak Schijnconstructies (WAS), maakt opdrachtgevers in bijvoorbeeld de bouw verantwoordelijk voor de hele Met hulp van de cursus ‘Grip op je bijvoorbeeld de arbeidsproductiviteit keten. En dat is goed, omdat schijn- knip’ kan de bond dichtbij leden zijn afneemt. Met diensten uit ‘Grip op je constructies, die onderbetaling van als die soms woelige, financiële tijden knip’ is de vakbond op een nieuwe ma- t, hierm werkenden veroorzaakt, hiermee zicht- doormaken. Mensen krijgen individu- nier actief op sociaal-maatschappelijk rachtgeve zal baar worden. Een opdrachtgever ele ondersteuning van een financieel gebied. Bedrijven zijn enthousiast over dus altijd voldoen aan de punten in de specialist en ook werkgevers kun- het aanbod. Scania heeft dienst inge- desbetreffende cao alss hij werkn werknemers nen advies krijgen. Vooral dit laatste kocht, vertelt CNV-initiatiefneemster inhuurt. In de praktijk blijkt nam namelijk dat deel, onder de noemer ‘In gesprek Marjolein van Lonkhuijzen. pier het bruto mi werkenden die op papier mini- over geld’, is baanbrekend. Financiële “Met de cursus trainen we onder ande- mumloon verdienen, door inhoudingen problemen van een werknemer gaan re leidinggevenden, die om ondersteu- beeld onkosten alsnog onder op bijvoorbeeld namelijk ning vragen, signalen van financiële elijk minimumlo het wettelijk minimumloon uitkomen. verder dan tegenslag onder werkenden te herken- Dat is in de ogen van CNV Vakmensen, de privé- nen en hoe ze in gesprek kunnen gaan initiatiefnemerr van di dit vooruitstrevende situatie, met hen.” idee, verleden tijd. waardoor Hoe veranderen wij? 24 VAK M | augustus 2014 Van oudsher houdt de vakbond zich die gericht met de toekomst bezig is bezig met de verdeling van welvaart. Is en verder kijkt dan alleen naar werk en er inflatie? Dan ook de lonen omhoog. inkomen. Meer dan ooit zichtbaar op de Zaken als zwangerschapsverlof zijn, werkvloer. “We willen een betrouwbare mede doordat de vakbond altijd een partner zijn. Zo zetten we in op een vinger aan de pols heeft gehouden, vernieuwend beleid als het om ar- vrijwel altijd geregeld in Nederland. beidsvoorwaarden gaat. Een Maar waar de maatschappij verandert, beleid waarbij mensen beweegt ook de vakbond mee. zelf de regie in handen “We zetten sterk in op vernieuwing,” nemen.” Ook de zegt Piet Fortuin, vicevoorzitter van vakbond kijkt dus naar CNV Vakmensen. Een ‘Vakbond 2.0’, welzijn en ontwikkeling. innovaties Iets Ie ts m maken ak ken d dat at n nog og n nooit ooit oo it iiss ge gema gemaakt. maak akt. t. D Dat at iiss pas pa a echt leu leuk, uk, k, vvindt indt in ndt dt a an nde ders ers o nb nbet be aa aalb lbaa lb aa ar zo zou u zi ijn n vvanwege anwe an wege we g h ge ett a rbei rb eids dsslo loon n. H outen anders onbetaalbaar zijn het arbeidsloon. Houten jach ja chtt- e n in inte teri rieu eurb rbou ouwe werr Da ani niël ël V issser is ser (3 (31) 1) vvan an Jachtbo ouw jachten interieurbouwer Daniël Visser Jachtbouw or o rn na ame ment nten e b en ijvo ij voor vo orbeel orbe eld, d,, w a ra aa raan a e an en e n bee ee e elld d dho h uw ho wer er vvroeger roeger ornamenten bijvoorbeeld, waaraan een beeldhouwer Viss Vi sser er.. In np rinc ri n ip nc ipe e ka k n zi zijn jn vvijfassige ijfa ij fass ssig ige e CN CNC C (B (Bei e ssse) op zijn nF riese e Visser. principe kan (Beisse) Friese we w eke ken of m a nd aa nden e zzat en a tte at e ha hakk kk ken e , ma ake ken nw we e iin n ee e np pa aar uur weken maanden hakken, maken een paar we rf iin n ee een n pa p arr u urr e lk vvoorwerp oorw oo rwer erp p dr drie iedi ie dime di mens me nsio ns io onaal mak ken vvan an n werf paar uur elk driedimensionaal maken ex xa acct na na. Off iiemands eman em ands h oo ofd fd.” .” exact hoofd.” bijv bi jvoo oorb rbee eeld ld h ou ut. Z oals oa ls h et iidee dee de e va van n ee een n ho hout uten en n fiets waa arm rmee e bijvoorbeeld hout. Zoals het houten waarmee iema ie ema mand nd b i ne in nenl nlie iep. p H p. ijj llacht. accht ht.. “N “Nie iema mand nd w istt ho is hoe e he h NC-NC iemand binnenliep. Hij “Niemand wist hett idee C CNC- Om m iiets e s ni et nieu e wss u eu it te vo oer eren ren e iiss ve vveel el m el eerr no ee odig dig d an ee een go g ede nieuws uit voeren meer nodig dan goede proo pr ooff ko kon n wo ord rden en g emaa em aa aktt. Dus Du us op zzo’n o n ma o’ mani nier e iin n een n comp puproof worden gemaakt. manier compu- CN NCC-m macch mach hin ine. e. C re eat a iv ivit ite eit, t iinnovatief nnov nn ovat ov vat a ie ef de en nk ken n, ke ennis nn s vvan an h outCNC-machine. Creativiteit, denken, kennis hout- terb te rbes esta ta and vverwerken erw rwerk werken en d at d at e ma mach chine eh he et dr d i di ie d mensionaall k an an terbestand dat de machine het driedimensionaal kan so oorrte ten, en a mbac mb acht httel e ijjke e vvaardigheden, aard aa rd dig ighe h de den n, e rvvar a in ing.. “S Soms g a ik k soorten, ambachtelijke ervaring. “Soms ga frezen frez en. Ki Kijk jk, al a ls het het no he nog g niem n ie an nd is g eluk el uktt, t, d an vvind in nd ik het du us frezen. Kijk, als niemand gelukt, dan dus prut pr uttsse en n.. A an d e ma mac chin ne, m ett g erree eds dsch cha appe p n, a an nd e so soft ftwa ware, prutsen. Aan de machine, met gereedschappen, aan de software, le uk w orde or en. n” leuk worden.” a aa an he et o ntw wer erp p - ho h ed eel e ik k het op op iin n on o de erd rde elen e . Ge G weld we ldig ig.” .” aan het ontwerp hoe deel onderdelen. Geweldig.” D Di ie fiet etss is o vve eri rige g nss g ge elukt. H ijj iiss in np rodu ro d ct ctie ie gen enom men e e n al Die overigens gelukt. Hij productie genomen en “M Mett d e 3D 3D-s -sca cann nner er,, go goed ede ed e so soft ftwa ft ware e ware n de n ieuw ie uw wst ste e CN C C maak k “Met de 3D-scanner, goede software en nieuwste CNC ge esiign naleerd d iin nN ew Yo ork. “D “Dat att g eeft eeft ee f e en k iicck. k. A lss d e ui uitv t oe tv o ri ring ng gesignaleerd New York. geeft een kick. Als de uitvoering j vvoorwerpen je oorw oo rwer rw erpe er pen pe n su ssupersnel upe p rssne pe el en e xtre xt reem re em n auwk au wkeu eu uri rig g. V g. an n hout, extreem nauwkeurig. Van iss u itge ge eda dac ach cht en nh ett e en p en rodu ro du uct c iedi ieding ngetje tje iiss g ge eword worden en n, dr draa aag aa g ik uitgedacht het een productiedingetje geworden, draag kuns ku n ts ns tsto tof, f sschuimplastic, chui ch uiimp pla last stic st ticc, co ccomposiet. omp mpos mp osie os iett. ie t. W aard aa rdoo door mo moge geli lliijk is wat kunststof, Waardoor mogelijk he et ov over err. Da Dan n wi wil ik wil kw ee er me m et wa et watt ni nieu eu uws a an d an e sl slag ag!” ag !” het over. weer met nieuws aan de slag!” VAK M | augustus 2014 25 > door Miriam de Rooij > fotografie Marica van der Meer ‘Soms Soms ga ik even prutsen prutsen’ puzzel 1 2 3 4 5 10 11 13 14 6 7 8 Van links naar rechts: 1 Fijngesneden tabak – 6 Japanse stad, 9 die in 1995 werd getroffen door een zware aardbeving – 10 Beroep – 12 13 Vrouw uit de Bijbel – 14 Roem – 15 Thee (Engels) – 16 Frans lidwoord – 17 Sterk staaltje – 19 Laag frequent (afk.) – 20 Journalis- 15 tenvereniging in Nederland (afk.) – 22 Wiel – 24 Absurd – 25 Week – 17 16 18 19 26 Baskische afscheidingsbeweging – 28 Nieuw – 29 Titel (afk.) – 20 21 22 30 Schoeisel – 33 United Nations (afk.) – 35 Nederlandse vredesbeweging 23 – 37 Groente – 38 Geheel de … 39 Beroep – 42 Dokter – 43 Korenschoof. 24 25 26 27 Van boven naar beneden: 1 Tijdverdrijf – 2 Beroep – 3 Vogel – 28 4 Persoonlijk voornaamwoord – 5 Reukwater – 6 Kunstmatige inse29 35 36 30 31 31 37 32 33 34 minatie (afk.) – 7 Maand (afk.) – 8 Beroep – 9 Bijwoord – 11 Europeaan – 12 Vaas – 17 Omslagdoek – 18 Torenomgang – 21 Kuip – 23 Ten- 38 nisterm – 27 Snelle gang van een paard – 29 Gevierde zangeres – 39 40 31 Maatschappelijk onaangepast – 32 Muziekstijl – 34 Bladader – 41 36 Belgische omroep (afk.) – 38 Uitvoerend technisch administratief 43 072014 42 25 42 20 27 9 22 13 (afk.) – 40 Koninklijke Schouwburg (afk.). – 41 Secretaris-generaal (afk.). 17 Doe mee en win! Stuur het sleutelwoord vóór 30 september 2014 naar CNV Vakmensen, t.a.v. puzzelredactie, Postbus 2525, De juiste oplossing van de puzzel uit VAKM 2 was: steenmarter. 3500 GM Utrecht. Of mail naar [email protected]. De vijf fraaie exemplaren van het boek ‘Land uit zee’ (over de aanleg van Je maakt kans op een van de drie spellenpakketten de Tweede Maasvlakte) gaan naar: A. van der Meijden (Overschie), A. van van Goliath Games. Het spellenpakket bestaat uit drie Duijvenboden (Velserbroek), J. van den Berg (Vlijmen), J. Dam (Schoon- populaire familiespellen, in een handige, compacte hoven) en D. Wolterink (Rijssen). uitvoering: Rummikub, Triominos en Woordzoeker. SUDOKU ✲ ✲ Meer info: www.goliathgames.nl. 26 VAK M | augustus 2014 tot je dienst Contact met ons | Makkelijk en persoonlijk Heb je vragen over werk, inkomen of lidmaatschap, dan kun je bellen met CNV Info op werkdagen van 8.00 - 18.00 uur telefoonnummer 030 75 11 007. Veel informatie kan je ook vinden op onze website www.cnvvakmensen.nl. Hier is ook de mogelijkheid om jouw vraag aan een medewerker van CNV Info te stellen via een chat. Mailen kan ook: [email protected] . Rechtshulp arbeid en inkomen Een geschil met je werkgever? CNV Vakmensen kan je hierin vertegenwoordigen. Meer informatie of een kwestie aanmelden? Bel met CNV Info 030 75 11 007. CNV Gezinsrechtshulpverzekering Rechtsbijstand voor het hele gezin! Voor andere zaken dan arbeid en inkomen, als onderdeel van jouw lidmaatschap. Bel voor meer informatie met Stichting Achmea Rechtsbijstand 088 462 37 20. De voorwaarden lees je op: www.vakm.nu/rechtshulp. Stichting ZZP Nederland Stichting ZZP Nederland biedt in samenwerking met CNV Vakmensen aantrekkelijke lidmaatschapsvormen aan voor zzp’ers. Voor € 118,40 per jaar kun profiteren van dit combilidmaatschap. www.vakm.nu/zzp Belastingservice Samen je belastingaangifte invullen, bij jou in de buurt. Snel en deskundig. CNV Belastingservice is het hele jaar bereikbaar voor vragen rondom toeslagen en belastingen: www.vakm.nu/belastingservice. Contributie 2014 (per maand) Betalen per acceptgiro kost 1 euro per maand extra. Fulltime - je bent 23 jaar of ouder en werkt fulltime (meer dan 30 uur) - je bent 22 jaar en werkt fulltime - je bent 21 jaar en werkt fulltime - je bent 20 jaar en werkt fulltime - je bent 19 jaar en werkt fulltime - je bent 18 jaar en werkt fulltime - je bent 17 jaar en werkt fulltime - je bent 16 jaar en werkt fulltime € € € € € € € € Parttime - je werkt parttime (max 10 uur per week) - je werkt parttime (11 – 20 uur per week) - je werkt parttime (21 – 30 uur per week) € 6,89 € 8,59 € 11,76 17,12 15,11 13,43 11,76 10,08 8,59 6,89 5,06 Uitkering of pensioen - je bent 16 - 22 jaar en werkt niet (uitkering Wajong/WW/WIA) € 1,00 - je bent 22 jaar of ouder en werkt niet (uitkering Wajong/WW/WIA) € 8,25 - je bent (vroeg)gepensioneerd en niet werkend € 8,54 Bijzondere situaties: - je bent in opleiding (BBL/BOL) - je zit in de bijstand (WWB) - je bent weduwe/weduwnaar van overleden lid - je bent al 60 jaar lid € 2,00 € 6,65 € 8,54 gratis Voordeel op je verzekering Korting op je verzekering (autoverzekering, woonverzekering en reisverzekering) via CNV Vakmensen bij Centraal Beheer. Voor meer informatie of afsluiten van een Wil je iemand lid maken? verzekering kijk je op op www.vakm.nu/centraalbeheer of bel met Centraal Beheer Vul dan jullie naam en adresgege- 055 579 8000. Dagelijks van 8.00 tot 21.00 uur en op zaterdag van 9.00 tot 16.30 uur. vens in op www.vakm.nu/lidwerftlid Vertrouwenspersonen en ontvang leuke cadeaubonnen! Samen naar een WIA-gesprek? Een CNV Vertrouwenspersoon kan je bijstaan. Meer weten? Bel CNV Info 030 75 11 007. Korting op je zorgverzekering Wil je lid worden? Jouw lidmaatschap geeft korting op je zorgverzekering via CZ. Ga hiervoor Wil jij ook profiteren van alle voordelen naar www.vakm.nu/cz. van een lidmaatschap? Bel dan 030 75 11 Contributieaanpassing 007 of klik op de ‘word lid-knop’ op Jouw contributie is gekoppeld aan je arbeidssituatie. Zijn er wijzigingen in jouw situ- www.vakm.nu/wordlid . Je ontvangt tijde- atie, geef dit dan door via CNV Info 030 75 11 007 of op MijnCNV: www.vakm.nu/mijncnv lijk vijftig procent korting. VAK M | augustus 2014 27 Mariska: ”Ik vertrouw op een organisatie die voor mij opkomt” Ik heb een goede cao, gelukkig. Maar ik ben er inmiddels wel achter dat het allemaal geen automatisme is. Het is toch elke keer weer een kwestie van stevig onderhandelen tussen vakbond en werkgever. Geven en nemen. Voor mij is het onderwerp scholing bijvoorbeeld belangrijk. Ik wil me graag breder ontwikkelen en in de toekomst misschien weer eens iets anders gaan doen. Binnen het bedrijf of daarbuiten, dat weet ik nog niet. In de cao is daar nu een mooie afspraak over gemaakt, via een groter persoonlijk opleidingsbudget. Goed geregeld. Maar zo’n afspraak komt er echt niet vanzelf. Ik vind dat je als werknemer zelf ook je verantwoordelijkheid moet nemen. Praat mee, kom voor jezelf op! Laat horen wat voor jou belangrijk is. Vrije dagen, salaris, pensioen, AOW? Het ligt voor iedereen weer anders. Als je iets voor elkaar wilt krijgen, moet je het uiteindelijk toch met elkaar doen. Daarom ben ik lid van CNV Vakmensen. Wil je meer weten over je cao? Of ben je op zoek naar het laatste nieuws? W Kijk op www.cnvvakmensen.nl en log in via ‘Mijn CNV’ Bel op werkdagen 030 75 11 007 van 08.00 – 18.00 uur Start live chat met de knop op www.cnvvakmensen.nl E-mail ons via [email protected] Goede afspraken maak je nooit in je eentje. 28 VAK M | augustus 2014 Vakmensen
© Copyright 2024 ExpyDoc
