Analyse van de week: Klimaat België is geen eiland. Daarom stelde 11.11.11 een verkiezingsmemorandum samen, waarin we aan onze politici vragen om een internationale bril op te zetten en het lef te hebben om globale uitdagingen aan te pakken. Na onze publieksactie - herinner je de Vlaamse partijvoorzitters in een Hawaïhemd - en het geslaagde voorzittersdebat op 17 maart in de Roma zoomen we nu in op een aantal beleidsthema’s die voor ons cruciaal zijn en waarvoor we concrete maatregelen willen zien, zowel voor, tijdens als na de verkiezingen van mei 2014. Deze week: Klimaat. Moet het nog meer zijn? Midden maart werd de grens van 400 ppm (deeltjes per miljoen) CO2 in de atmosfeer voor het eerst overschreden. Vlak daarna publiceerde het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) het tweede deel van zijn wetenschappelijke klimaattrilogie. Conclusie tot nu toe: de wereld is deze eeuw onderweg naar een opwarming van 3,7 °C. De gevolgen? Een vertraging van de economie, massamigratie eind 21ste eeuw door onveiligheid, een stijging van het zeeniveau, voedselonzekerheid, nieuwe armoedevalkuilen. Zelden was het IPCC zo expliciet en onomwonden: zonder bijkomende acties zien de toekomst van het Zuiden en die van onszelf er rampzalig uit. Op basis van het rapport waarschuwde Oxfam ervoor dat de gevolgen van de klimaatverandering op de wereldwijde voedselvoorziening veel erger zullen zijn dan tot nu gedacht. Zelfs bij een ‘kleine’ temperatuurstijging van 1% zullen de oogsten van bv. graan, rijst of maïs met 2% per decennium dalen, terwijl een stijging van 14% nodig is. Honderden miljoenen mensen worden met honger bedreigd. Tegen 2050 zullen er wereldwijd 20 tot 25 miljoen ondervoede kinderen zijn. Drinkwater zal nog schaarser worden door opdrogende waterbronnen. En moet ook België zich zorgen maken? Ja, zo blijkt. Nu al zien we in ons land de gevolgen van de klimaatverandering, en het zal nog erger worden: zware overstromingen, minder drinkbaar water en meer ziektes. De feiten zijn de feiten, ook voor het Westen. Herinner je orkaan Katrina of, recenter, de immense branden in Australië terwijl Engeland verdronk. “Zelden was het VN-klimaatpanel zo expliciet en onomwonden” De boodschap van het IPCC is duidelijk: de wereld is slecht voorbereid op de gevolgen van de opwarming van de aarde. Als de wereldleiders niet snel ingrijpen, kunnen we de opwarming niet meer stoppen. En niet alleen wetenschappers zijn het hiermee eens. Over heel de wereld kwamen reacties op het rapport. Nobelprijswinnaar Desmond Tutu, bijvoorbeeld, merkte op dat de strijd tegen de klimaatverandering gelijkenissen vertoont met die tegen de apartheid in Zuid-Afrika. Een verdord klimaatbeleid Van een doordacht klimaatbeleid was tijdens de regering-Di Rupo en de regering-Peeters weinig te merken. Al te vaak bleven ze steken in communautair gekissebis. Bijgevolg zijn de nationale klimaatverplichtingen voor 2020 na bijna vijf jaar nog altijd niet verdeeld onder de federale overheid en de verschillende gewesten. Ook de beloofde hulp van 3,25 miljoen euro aan ontwikkelingslanden om het hoofd te bieden aan de klimaatopwarming (klimaatfinanciering) staat op de helling. Van structurele klimaatfinanciering is zelfs geen sprake. Onaanvaardbaar, want dankzij klimaatfinanciering kunnen ontwikkelingslanden de gevolgen van de levensgevaarlijke opwarming van de aarde, (droogte, overstromingen, opdrogen van bronnen) opvangen. Met andere woorden: klimaatfinanciering redt mensenlevens. Zelfs ernstige wereldproblemen lijken soms niet opgewassen tegen politieke spelletjes. In de discussies rond de klimaatdoelstellingen voor 2030 volgde België het weinig ambitieuze standpunt van de Europese Commissie. De regeringsleiders konden hier in principe tegenin gaan en voor ambitieuzere standpunten pleiten. België deed dit niet. Daarnaast zien we dat ons land zijn eerste Kyotodoelstelling voor meer dan de helft realiseerde met de aankoop van ‘schone’ lucht. Dat hield Vlaanderen niet tegen om nu al een buffer van emissiekredieten (schone lucht) aan te leggen voor de toekomst. En terwijl bedrijven nu eindelijk moeten betalen voor hun uitstoot, heeft de Vlaamse regering ervoor gekozen om dat geld gewoon terug te storten. Het ‘de vervuiler betaalt-principe’ wordt op die manier het ‘de vervuiler ontvangt-principe’. Dit alles maakt duidelijk dat van een doortastend klimaatbeleid weinig sprake was. Brengt 25 mei soelaas? Maar niet getreurd. De verkiezingen zijn in aantocht en dat staat garant voor een mooi potje beloftes. Tijdens debatten en via verkiezingsprogramma’s stellen de partijen zich voor aan de kiezers. De visie en speerpunten worden duidelijk. Is dit ook het geval voor het thema klimaat? “De meerderheidspartijen uit de Vlaamse regering sloegen mea culpa” Op het verkiezingsdebat van 11.11.11 was het klimaatonderdeel alvast het verrassendste onderwerp van de avond. De meerderheidspartijen uit de Vlaamse regering sloegen onmiddellijk mea culpa. Ze gaven toe te weinig gedaan te hebben. Zelfs Sabine De Bethune, wiens partij met Joke Schauvliege de klimaatminister leverde, erkende de tekortkoming. Maar, onderlijnde ze, dit is een verantwoordelijkheid van de voltallige regering. En hoe zit het met de verkiezingsprogramma’s? Als het daar al scheef zit, belooft dat weinig goeds voor de toekomst. Het klimaatthema is er alvast erg verschillend van partij tot partij. Het thema komt uitgebreid aan bod in de programma’s van sp.a en Groen. De verkiezingsprogramma’s van deze partijen zijn op vlak van klimaatbeleid vaak ambitieus en concreet. Ondanks de shift van Groen naar meer sociaaleconomische thema’s, blijft klimaat een belangrijke poot in hun programma. Groen is bovendien de enige partij die meent dat de middelen voor klimaatactie in ontwikkelingslanden ‘additioneel’ moeten zijn en dus bovenop het budget voor ontwikkelingssamenwerking. Ook het verkiezingsprogramma van sp.a neemt de klimaatproblematiek duidelijk onder handen. De partij formuleert concrete 2030-doelstellingen die verder gaan dan het voorstel van de Europese Commissie. Daarnaast ijver de partij om klimaatdoelstellingen maximaal intern te reduceren, maar een concreet plafond komt niet ter sprake. Daarnaast willen de socialisten een ambitieus en voorspelbaar engagement voor klimaatfinanciering. Ook CD&V wijdt aandacht aan de verschillende aspecten van een internationaal klimaatbeleid. Net als bij sp.a en bij Groen komen de 2030-doelstellingen, het samenwerkingsakkoord binnen België, de aankoop van emissiekredieten als internationale klimaatfinanciering aan bod. Maar hun ambitieniveau op vlak van de 2030-doestelling en klimaatfinanciering ligt te laag. Voor dat laatste houdt de partij het op een ‘redelijke’ bijdrage. De reductie-inspanningen wil CD&V voor maximum 50 procent halen uit de aankoop van emissiekredieten. 11.11.11 vraagt zich af waar de communicatie van Minister-President Peeters en minister Schauvliege hierin past dat 70 procent van de doelstelling intern gereduceerd moet worden? Wel ijvert ze - net als Groen - voor strikte voorwaarden qua duurzaamheid en transparantie bij de aankoop van ‘schone’ lucht. Open Vld schrijft in haar verkiezingsprogramma dat het hoog tijd wordt om na te denken over energie en klimaat. Goed nieuws, al bleek snel dat de liberalen deze denkoefening ook nog in eigen huis moeten doen. Wel wordt opgeroepen om de ambitieuze Europese doelstellingen uit te voeren en er wordt veel aandacht besteed aan de uitwerking van een blauwe economie in een ééngemaakte energiemarkt. Maar van echte concrete voorstellen voor een klimaatbeleid dat over de grenzen kijkt is weinig sprake. Reductiedoelstellingen en het samenwerkingsakkoord binnen België komen tussen de lijnen aan bod maar over de aankoop van emissiekrediten en internationale klimaatfinanciering is niets te vinden. PVDA+ trekt hard van leer tegen wat misloopt op vlak van klimaat, maar is te weinig concreet en ziet bovendien een aantal belangrijke subthema’s over het hoofd zoals klimaatfinanciering en de klimaatimpasse binnen België. De scherpe analyses over bijvoorbeeld de aankoop van emissiekredieten krijgen te weinig een concrete vertaling. De partij focust in haar programma vooral op duurzame energie en groene stroom. N-VA ten slotte, zegt net als Open Vld prioriteit te geven aan klimaat en energie. ‘Het eerste wat de volgende Vlaamse Regering zal moeten doen, is een visie op klimaat en energie uitbouwen die effectief en kostenefficiënt is’. Daarnaast spreekt het N-VA-programma over duurzame ontwikkeling, grotere klimaatinspanningen, een evenwicht tussen mens en milieu en tussen economie en ecologie, de nood aan een duurzame energiemix,… Mooi, maar een visie omtrent de aankoop van emissierechten, internationale klimaatfinanciering en de Europese klimaatdoelstellingen op middellange en lange termijn is afwezig. Wel zegt N-VA zich te zullen inzetten voor ambitieuze en bindende doelstellingen voor energie-efficiëntie. Het klimaat krijgt niet wat het verdient 11.11.11 vraagt in eerste instantie een doorbraak in de impasse waar het Belgische klimaatbeleid zich de laatste vijf jaar in bevond. We hebben nood aan een goede visie en een doortastend en ambitieus klimaatbeleid. Inclusief duidelijke afspraken. Daarbij mogen politici niet vergeten een internationale bril op te zetten. Klimaat is een mondiaal verhaal. De opwarming van de aarde stopt niet aan de grenzen. Internationale klimaatfinanciering, vooropgestelde engagementen voor uitstootvermindering en strenge voorwaarden bij de aankoop van ‘schone’ lucht zijn essentiële onderdelen van een ambitieuze klimaatvisie.