Ouders maken het verschil. Jeanne Verheugt

Ouders maken het verschil
1 + 2 = meer dan 3
Indirecte therapie bij kinderen met TOS
Jeanne Verheugt, communicatief begeleider
Martina de Groot, logopedist – spraaktaalpatholoog
USZ Kentalis RZON
Alle Taal Centraal 13-11-2014
Inhoud
• Openingsfilmpje
• Doelen voor communicatie en participatie
• Evidentie vanuit de literatuur voor indirecte therapie door ouders
• Ouderbegeleidingsprogramma’s
• Toelichting werkwijze TOLK3betrekoudersbijtaaltherapie!
• ICB in de praktijk : een voorbeeld van een cliënt.
• Praktische tips om ouders te betrekken bij de behandeling
• Afsluiting
2
Doelen voor communicatie en
participatie
-
-
Persoonlijke kenmerken of omgevingsfactoren van een persoon
met een handicap maken veel verschil voor het dagelijks
functioneren. (ICF, 2002)
Kinderen met (S)TOS hebben meer moeite om deel te nemen aan
interacties in gezin/groep/school
Taalstimulering moet gericht zijn op het verbeteren van de
communicatie en participatie (van den Dungen, 2007).
Dus :
- Betrek de omgeving van een kind met (S)TOS bij de behandeling.
- Door doelen te formuleren voor indirecte therapie draag je zorg
voor transfer naar de dagelijkse situatie -> verbetering van de
participatie.
3
Voorbeelden doelen indirecte
therapie (van den Dungen, 2007)
Ouders hebben de participatie van het kind in het gezin
vergroot
• Ouders hebben weer oog voor de sterke kanten van X.
- Ouders ervaren dat X. initiatieven neemt in de interactie
- Ouders ervaren wederkerigheid en plezier in de interactie
• Ouders hebben weer oog voor hun eigen sterke kanten in de
interactie met X.
- Ouders lokken X uit tot een gevorderde beurt.
• Ouders sluiten met hun eigen reacties aan bij de
uitdrukkingsvormen van X.
- Ouders staan model door X’s zinnen uit te breiden.
4
Invloed van ouders op
taalontwikkeling : evidentie
Taalaanbod thuis is van invloed op toekomstige cognitieve prestaties
met name op verbale vaardigheden en lezen (Menheere & Hooge, 2010)
Omvang van de woordenschat op de leeftijd van 3 jaar hangt sterk
samen met scores op taaltesten op 9-10 jarige leeftijd (Hart & Risley,
1995)
Ouder-kind conversaties waarbij het kind zelf actief deelneemt aan het
gesprek blijken positief significant effect te hebben op de
taalontwikkeling een aantal maanden later (Zimmerman e.a.2009)
Kinderen die thuis al meer ‘schooltaal’ (abstractere woorden) krijgen
aangeboden, leren hun moedertaal sneller en hebben een hoger
ontwikkelde mondelinge taalvaardigheid (Burger & Scheper, 2012)
5
Invloed van ouders op (S)TOS :
evidentie
Als ouders taalstimulerende strategieën leren toepassen heeft dit
een positief effect op de expressieve communicatie, het
taalbegrip, de woordenschat, de zinsbouw en de frequentie van
communiceren (leeftijd 18-60 maanden) (Roberts & Kaiser,2011)
Op het vlak van taalbegrip en zinsbouw blijken ouders zelfs
effectiever dan logopedisten (Law e.a. 2004)
Een groep kleuters met een taalachterstand, waarbij ouders
eenvoudige strategieën leren toepassen tijdens het voorlezen,
gaat significant meer vooruit in de taalontwikkeling dan de
controlegroepen (met en zonder taalproblemen) (Colmar, 2014)
Als ouders hun communicatiestijl en taalaanbod leren aanpassen
(PCIT) leidt dat tot een significante vooruitgang op het aantal
verbale initiatieven, MLU, en percentage uitingen gericht op de
ouder bij S-TOS kinderen tussen 8-10 jaar. (Allen & Marshall, 2011)
6
Doelen en duidelijkheid
Bespreek met ouders het recept van een goede
therapie:
1. gezamenlijke verantwoordelijkheid
2. belang van samenwerken
3. bespreek manier van werken
4. taakverdeling
7
Ouderbegeleidingsprogramma’s
(Verheijden, Scheper, Hoste, 2013)
TOLK3 :
- Gericht op het stimuleren en enthousiasmeren van ouders
om in de dagelijkse situatie taal aan te bieden ,
spelenderwijs ‘ oefenen’.
- Doel is niet : gedragsverandering op het vlak van de
communicatie
- Geschikt voor ouder-kind koppels bij goed verlopende
communicatieve interactie
Hanen ouderprogramma en VIB:
- Gericht op verandering van communicatieve interactie door
het analyseren van eigen video beelden.
- Geschikt voor ouders die een interactiestijl hebben
ontwikkeld die niet (meer) taalstimulerend is of bij een
verstoorde ouder-kind interactie.
- Intensief trainings-/begeleidingsprogramma
8
TOLK3 betrekoudersbijtaaltherapie!
T(aal toevoegen)
O(vernemen)
L (uisteren)
K(ijken)
•
-
Doelen voor :
Interactie
Woordenschat
Zinsbouw
Taaldenkontwikkeling
• Filmpjes en kijkvragen vormen leidraad voor gesprek
• Ouder krijgt tips voor thuis en reminder mee.
9
TOLK3betrekoudersbijtaaltherapie!
Demonstratie digitaal programma aan de
hand van een voorbeeld.
10
ICB model Kentalis
11
Praktijkvoorbeeld ICB
Film Ide en moeder maken een
pompon
12
Inhoud ouderbegeleiding
Doelen communicatieve begeleiding voor moeder
• Ouders hebben weer oog voor hun eigen sterke kanten in de
interactie met Ide.
- Moeder kijkt naar filmopnames van de ouderkindinteractie en
krijgt inzicht in haar rol als stimulerende gesprekspartner en
ervaringsdeskundige
- Moeder ziet het effect van haar eigen aanpassingen in de
communicatie terug in taaluitingen van Ide en gaat die kennis
vaker inzetten
• Ouders sluiten met hun eigen reacties aan bij de
uitdrukkingsvormen van Ide.
- Moeder volgt de verrichtingen van Ide en sluit met taal aan bij het
handelen
- Moeder staat model door Ide’s zinnen uit te breiden met
inhoudswoorden.
- Moeder ondersteunt Ide bij de woordvinding.
13
Praktijk voorbeeld ICB deel 2
`
Film van Ide en moeder
die groentes bereiden voor een dipsaus.
14
De rol van de ouders
Hoe kan de ouder meehelpen?
• Voorafgaand
• Tijdens
• Na afloop van de sessie
15
Voorafgaand aan de behandeling
Voorbereiding
1. Materiaal verzamelen en meenemen
2. Foto’s nemen en meebrengen /mailen
3. (digitale)prentenboeken voorbereidend lezen
16
Tijdens de behandeling
•
Therapiemoment
1. Filmen, fotograferen tbv therapie /therapeut
2. Observant
3. Deelnemer aan activiteit of spel
17
Actieve rol van de ouder
Implementatiefase voor thuis
1. Activiteit afronden (bv koekjes afbakken)
2. Aansluitende activiteit uitvoeren
3. Boek nav activiteit lezen/bespreken
4. Foto’s bekijken
18
Aansluitend aan de behandeling 2
•Een vervolg activiteit thuis voorbereiden door filmpje te bekijken
•Een vervolgactiviteit thuis voorbereiden door
materiaal te verzamelen of ingrediënten te
gaan kopen
•Een boek bekijken over het onderwerp
•Een vervolg proefje zoeken op internet en
voorbereiden (materiaal verzamelen)
•Thuis plaatjes nav thema googelen, uitprinten en mailen naar
logopedist (win-win)
10 november 2014
titel presentatie
19
Samenwerken met ouders
-
Respecteer de cultuur, de opvoedingsstijl van het gezin.
-
Sluit aan bij de mogelijkheden en de wensen van de ouders.
-
Maak zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke interactiemomenten
of activiteiten die toch al in het gezin plaatsvinden.
-
Ouders zijn meer gemotiveerd als ze zien welk effect hun
communicatie kan hebben op de ontwikkeling van hun kind.
20
Literatuur
Allen, J., & Marshall, A. (2011) Parent-child interaction Therapy (PCIT) in school-age
children with specific language impairment, International Journal of Language and
Communication Disorders, 46(4), 397-410.
Dungen, L., van den (2007) Taaltherapie voor kinderen met
taalontwikkelingsstoornissen, Bussum: Coutinho.
Hart B., Risley T.R. (1995) Meaningful differences in the everyday experience of young
American children, Baltimore, MD: Paul Brookes Publishing Company.
Law, J., Garrett, Z., Nye, C. (2004) The efficacy of treatment for children with
developmental speech and language delay/disorder: a meta-analysis. Journal of
speech language and hearing research, 47, 924-943.
Menheere, A., & Hooge, E. (2010) De betrokkenheid van ouders bij het schoolleren
van hun kind. Een literatuurstudie naar de betekenis van ouderbetrokkenheid voor
de schoolse ontwikkeling van kinderen, Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding,
Hogeschool Amsterdam, Amsterdam.
Roberts, M.Y., & Kaiser, A.P. (2011) The effectiveness of parent-implemented
interventions: a Meta-analysis, American Journal of Speech-Language Pathology,
20, 180-199.
21
Literatuur vervolg
Scheper, A., & Burger, E. (2012) De normale spraak- en taalontwikkeling van
kinderen. In: Burger, E., Van de Wetering, M. & Van Weerdenburg, M.
(red.) Kinderen met specifieke taalstoornissen, (be)handelen en
begeleiden in zorg en onderwijs, Leuven, Den Haag: Kentalis/Acco.
Verheijden, D., Scheper, A. & Hoste, E. (2013) Taalstimulering van jonge
kinderen. Een vergelijking tussen de methoden TOLK en Hanen,
Logopedie 1-2, 26-32.
World Health Organization (2002) Nederlandse vertaling van ‘International
Classification of Functioning, Disability and Health (ICF)’, Bilthoven:
Nederlands WHO-FIC Collaborating Centre
Zimmerman, F.J., Gilkerson, J, Richards, J.A., Christakis, D.A., Xu, D., Gray,
S., & Yapanel, U. (2009) Teaching by listening: the importance of AdultChild conversations to language development, Pediatrics, 124, 1 july 1.
films Justin
22

Download Report