Duurzaam leiDerschap - The Future Leadership Initiative TFLI

66
visie
Duurzaam HRM (7)
Duurzaam leiderschap
& koen marichal [competence center ‘the future leadership
& bart cambré
[competence center ‘next generation work: sustainability through people’]
tekst
jesse segers
initiative’], samen met peggy de prins, ans de vos, lou van beirendonck
In deze Visie-reeks wordt dieper ingegaan op de vlag en lading van het concept ‘duurzaam HRM’. In de zevende
bijdrage staat duurzaam leiderschap centraal.
Geïnspireerd door de 3 P’s van ‘maat­
beschermt en bevordert diep en breed leren
:: Principe 4: rechtvaardigheid
schap­pelijk verantwoord ondernemen’ zijn
voor iedereen die zorgrelaties onderhoudt
Duurzaam leiderschap doet geen kwaad
‘respect’, ‘omgevingsbewust’ en ‘conti­nuï­
met anderen. Het model van de leider als
en verbetert actief de omgeving door het
teit’ (ROC) in de vorige Visies geposi­tio­
coach is hier niet veraf.
vinden van manieren om kennis en middelen
neerd als de drie basisdimensies van een
met andere bedrijven en de maatschappij te
duur­zaam geïnspireerd HRM. In deze Visie
delen. Het gaat niet op rooftocht bij de con­
zoeken we een antwoord op de vraag hoe
duur­zaam HRM kan worden gerealiseerd
Duurzaam
of gestimuleerd. Hoe ziet leiderschap eruit
dat duurzaam HRM toelaat en hoe kan HRM
leiderschap tonen om duurzaam HRM te
Het concept van duurzaam leiderschap is
dan wel populair op internet, maar staat
wetenschappelijk nog in zijn kinderschoenen.
Vanuit het ROC-model dient het een leider­
stelen. Het laat de organisatie niet groeien ten
koste van anderen. Duurzaam leiderschap is
leiderschap
realiseren?
Duurzaam leiderschap: 7 principes
currentie om daar de beste ‘resources’ te
niet egocentrisch, het is sociaal correct.
:: Principe 5: diversiteit
is niet ego-
Duurzaam leiderschap bevordert diversiteit
en vermijdt standaardisatie. Geen een­heids­
worst in beleid en aanpak, maar ruimte voor
centrisch
schap te zijn dat met respect omgaat met
maatwerk, kneedbaarheid en flexi­bi­li­teit.
Voor duurzaam leider­schap is alig­neren een
lelijk woord, omdat het een hiërar­chische en
lineaire afhankelijk­heid be­sten­digt die broos
zijn medemens en zichzelf, duurzaam om­
:: Principe 2: duur
en breekbaar is. Duur­zaam leiderschap sti­
gaat met de interne en externe omgeving, en
Duurzaam leiderschap duurt. Het behoudt
muleert en leert van diver­siteit, en zorgt
voor een lange-termijnoriëntatie bij mede­wer­
en bevordert de meest waardevolle aspecten
ervoor dat er dingen gebeuren door cohesie en
kers en organisatie zorgt. Andy Hargreaves
van het leren en leven in de tijd, jaar na jaar,
netwerken te creëren tussen de verschillende
en Dean Fink zijn vanuit een gelijk­aar­dige
van de ene leider naar de volgende. Duurzaam
elementen. Duurzaam leiderschap zorgt
filosofie al tien jaar bezig met de zoek­tocht
leiderschap is bezig met successieplanning
dus voor een samenhangende diversiteit in
naar wat duurzaam leiderschap is en komen
of successiemanagement. Niet op het einde
plaats van een gealigneerde standaardisatie.
op basis van onderzoek bij school­trans­
van de rit, maar vanaf de eerste dag.
formaties en literatuurstudie uit op zeven
principes.
:: Principe 6: vindingrijkheid
:: Principe 3: breedte
Duurzaam leiderschap ontwikkelt materiële
Duurzaam leiderschap verspreidt zich. Het
en menselijke middelen, en breekt ze niet af.
:: Principe 1: diepte
ondersteunt het leiderschap van anderen,
Het erkent en ontwikkelt leiderschapstalent
Duurzaam leiderschap doet ertoe. Het zorgt
maar is er ook afhankelijk van. In een com­
vroeg in iemands loopbaan. Het zorgt voor
voor een verrijking van het leven. Dit soort
plexe wereld kan geen enkele leider, insti­tuut
zijn/haar leiders door ervoor te zorgen dat ze
leiderschap focust dan ook niet op presteren,
of land alles controleren. Duurzaam leider­
voor zichzelf zorgen. Het vernieuwt mensen
maar op leren en ontwikkelen. Het behoudt,
schap is een proces van gedeeld leiderschap.
hun energie. Het put zijn/haar leiders niet
HR square nr 137 februari 2014
visie
67
V.l.n.r.: Peggy De Prins, Bart
Cambré, Lou Van Beirendonck en
Ans De Vos
Antwerp Management School
“Duurzaam leiderschap focust niet
op presteren, maar op leren en ont­
wikkelen.”
© gf
Duurzaam leiderschap gaat
uit door innovatie-overload of onrea­lis­tische
veranderingstijdslijnen. Duur­zaam leider­
schap gaat verstandig om met zijn resour­
ces, zowel de financiële als de men­selijke.
niet op rooftocht bij de
:: Principe 7: behoud
concurrentie om daar de
Duurzaam leiderschap respecteert en bouwt
beste ‘resources’ te stelen
in zijn zoektocht naar een betere toekomst
voort op het verleden. Het eert, bewaart en
leert van mensen die de wijsheid van het
verleden in zich dragen. Het herbekijkt en
belang zijn om de duurzaamheidsingreep te
Adaptieve HR-uitdagingen
doet de organisatie herinneringen her­be­
realiseren. Het is een complexe opdracht met
Duurzaam HRM vraagt om duurzaam en
leven om verder te gaan dan het beste van
veel interafhankelijkheid, die de nodige crea­
gedeeld leiderschap, omdat het vaak om
het verleden.
tiviteit vraagt.
adaptieve en geen technische uitdagingen
Pearce en Conger (2003) en anderen stellen
gaat (Heifetz, 1994). Technische uitdagingen
Duurzaam leiderschap is gedeeld leider­
dat in zulke omstandigheden ‘shared’ of
laten snelle, makkelijke oplossingen toe.
schap
gedeeld leiderschap superieur is. Gedeeld
Mensen zijn redelijk ontvankelijk voor tech­
Met zijn focus op de lange termijn en de na­
leiderschap vindt plaats wanneer alle leden
nische oplossingen, en deze kunnen snel
druk op breedte omvat duurzaam leider­
van een team volledig betrokken zijn in het
uit­gevoerd worden, vaak zelfs op basis van
schap gedeeld leiderschap. De Lange (2005)
leiderschap en niet aarzelen om elkaar te
instructies. Technische uitdagingen kunnen
stelt dat het creëren van (meer) duurzaam­
beïnvloeden om maximaal potentieel uit het
worden opgelost door een expert of auto­
heid een proces van co-creatie is. Er moet
team te halen (Pearce, 2004). Het is dus
riteit, daar is geen leider voor nodig.
volgens hem dan ook een beroep worden
een emergente eigenschap die het resultaat
Een adaptieve uitdaging, daarentegen, ont­
gedaan op de medewerkers zelf en alle andere
is van de verdeling van leiderschapsinvloed
staat uit conflicterende waardepatronen
rele­vante partijen om contextuele inzichten,
over
tussen stakeholders of interne contradicties
erva­ringen en kennis aan te reiken die van
Tesluk, & Marrone, 2007).
verschillende
teamleden
(Carson,
tussen de waarden waarvoor ze staan en
realiteiten waarmee ze geconfronteerd
wor­den (Heifetz, Kania, & Kramer, 2004).
Jesse Segers
Antwerp Management School
“Duurzaam leiderschap bevordert di­
versiteit en vermijdt standaar­di­satie.”
© gf
Voor­­beelden? De kanteling van complexe
orga­nisaties met simpele jobs, naar simpele
orga­nisaties met complexe jobs (duur­
zaam orga­niseren). De shift in het sociaal
overleg van het klassieke thema ‘arbeids­
voor­waarden’ naar innovatieve thema’s als
arbeidsorganisatie en MVO (duurzame ar­
beids­relaties). De zoektocht naar initia­tieven
om langer met meer en met (meer) ‘werk­
goesting’ te werken (duurzame inzet­baar­
heid en duurzame loopbanen).
februari 2014 nr 137 HR square
68
visie
Het zijn complexe individuele, organisatieén maatschappelijke uitdagingen die een
Koen Marichal
Antwerp Management School
antwoord vragen buiten de gekende ant­
woord­­mogelijkheden en daarom signi­fican­
te veranderingen vragen in gewoontes,
“Duurzaam leiderschap is een proces
status, rollen, identiteit en manieren van
van gedeeld leiderschap.”
denken (Heifetz& Linsky, 2002). Adaptieve
uitdagingen laten zich niet technisch op­
© gf
lossen. De stakeholders zelf dienen de
oplos­sing te creëren en te realiseren, omdat
het probleem geworteld is in hun attitu­des,
prioriteiten of gedragen. Pas als de stake­
holders op een andere manier naar de situa­
tie kijken, kan er een oplossing ontstaan
verwezen worden naar de ‘New World Of­
De Competence Centers aan de Antwerp
(Heifetz, Kania, & Kramer, 2004).
Work’-community, een samenwerkings­ver­
Management School beogen trouwens ana­
band tus­sen acht organisaties uit de privé- en
loge doelstellingen. Ook zij streven naar
Van transactioneel naar trans­for­ma­tio­
publieke sector (Microsoft, Telenet, SD Worx,
‘thought leadership’ op het terrein van leider­
neel
USG People, Out Of Office, CambioWorks,
schap en duurzaam HRM.
Duurzame HR-uitdagingen kenmerken zich
Flanders Synergy, ALD Automotive, Prepared
door hun adaptief karakter als ‘never ending
Mind en Protime). Deze coalitie wil door het
Conclusie
& emerging realities’, eerder dan stabiele en
delen van ervaringen, het opheffen van de
Duurzame HR-uitdagingen zijn complex en
wel te omlijnen eindpunten. Dit betekent voor
drem­pels en het activeren van geëngageerde
multidimensioneel. Daarom vragen ze om
HR en de andere relevante stakeholders dat
werk­gevers en werknemers, het ‘nieuwe wer­­
duurzame betrokkenheid, inspraak én leider­
hun bijdragen aan de realisatie van duur­zame
ken’ versneld in België invoeren (zie www.
schap van alle relevante stakeholders om
oplossingen niet (louter) transactioneel,
slim-werken.be‎). Alle partners in de coa­
tot duurzame antwoorden te komen. Wan­
maar ook transformationeel moeten zijn
litie hebben onder meer als doelstelling om
neer er antwoorden gevonden worden, kan
(Dubois & Bubois, 2012).
‘thought leader’ te zijn inzake het ‘nieuwe
geen enkele autoriteit deze opleggen aan
Transactioneel gezien is duurzaamheid in
werken’: ze willen gezien worden als ex­pert
de anderen. De stakeholders zelf moeten de
termen van respect, omgevingsbewustzijn
ter zake. Daarnaast willen ze maat­schap­
op­lossing creëren en realiseren, omdat het
en continuïteit een resultaat of een streefdoel
pe­lijke verantwoordelijkheid opnemen en
probleem geworteld is in hun attitudes, prio­
dat beloond, uitgelokt of gefaciliteerd wordt.
mee een antwoord bieden op de discussie
ri­teiten of gedrag.
De ruilgedachte is sterk aanwezig. Wanneer
over langer werken en een beter evenwicht
het belonings- en performantiesysteem
be­werk­stelligen tussen werk en privéleven.
De bibliografie vindt u op
duur­zaam gedrag of het naleven van be­paal­
Door samen te werken in deze coalitie
de MVO-waarden uitlokt, dan is er spra­ke van
wordt er gestreefd naar een hefboomeffect.
www.hrsquare.be
een geslaagde ‘transactie’.
Een transformationeel perspectief is breder.
HR-praktijken en -visie zijn onderdeel van
Visie over Duurzaam HRM
een groter geheel die samen dienen te ‘trans­
:: De auteurs: prof. dr. Peggy De Prins, prof. dr. Ans De Vos, prof. dr. Lou Van Beirendonck
formeren’ naar een hoger niveau van duur­
en prof. dr. Bart Cambré zijn verbonden aan het Competence Center ‘Next Generation
zaamheidsmaturiteit. De opdracht voor HR
Work: Sustainability Through People’ aan de Antwerp Management School. Deze keer
is dan meer om zelf duurzaam ‘leidend’ te
delen ze het auteurschap met Jesse Segers en Koen Marichal. Zij leiden ‘The Future
worden, de principes van duurzaam leider­
Leadership Initiative’ van Antwerp Management School en zijn auteurs van het boek ‘De
schap toe te passen op zichzelf om zo als
leider in de spiegel’.
co-creator en op gedeelde manier duurzaam
:: Het Competence Center: bundelt inzichten en expertise op het vlak van innovatief
leiderschap en HRM te veralgemenen. Het
HRM, organisatiegedrag, arbeidsorganisatie en arbeidsbestel. Het duurzaamheids- en
buiten de muren treden van het HR-depar­
balansdenken staan hierbij centraal.
te­ment én de organisatie is hiervan het lo­
:: Het doel: met deze reeks in HR Square brengen de auteurs inzicht in het duur­
gische gevolg. Stakeholdersdialoog, -enga­
zaamheidsdenken binnen HRM. Meer dan ooit ligt er een kans voor HR om bij te dragen
ge­ment en co-creatie rond belangrijke
aan het creëren van toegevoegde waarde voor zowel werknemers, organisaties als de
HR-uitdagingen en transformaties komen
maatschappij.
dan in het vizier.
In de sfeer van duurzaam werken kan ook
HR square nr 137 februari 2014