Dynamiek van de Duitse en Nederlandse elektriciteitsmarkt Symposium PBL-ECN Gevolgen Duitse Energiewende Paul Koutstaal Den Haag, 15 mei 2014 www.ecn.nl Inhoud • Huidige situatie • Marktontwikkeling in de komende jaren • De toekomst van de markt Huidige situatie Elektriciteitsprijzen NW-Europa De huidige markt • Oorzaken prijsverschil Nederland-Duitsland  Groei hernieuwbaar Duitsland  Capaciteitsmix Duitsland versus Nederland – Gas zet de marge in NL: ruim 7000 uur in 2012 – Kolen zet de marge in Duitsland – Hoge gasprijs / lage kolenprijs • Nederland sinds begin 2012 overwegend importeur Duitse stroom • Overcapaciteit Nederland  Nieuwbouw: 7000 MW gas sinds 2014, 3400 MW nieuw kolen in 2014  Import vanuit Duitsland  Tegenvallende vraag door lagere economische groei Marktontwikkeling komende jaren Belangrijkste factoren • Brandstof- en CO2-prijzen  Kolenprijs en CO2-prijs relevanter voor Duitse stroom prijs  Gasprijs voor Nederland • Capaciteit  Groei hernieuwbaar  Veranderingen in capaciteitsmix • Interconnectiecapaciteit  Uitbreiding interconnectie (Doetinchem - Wesel)  CWE markt koppeling met flow-based capaciteitsberekening vergroot nuttig gebruik bestaande capaciteit • Vraagontwikkeling  Economische groei  Energiebesparing 160 30 140 25 120 20 100 15 80 10 60 5 40 0 Kolen Gas gas €cent/m3 kolen €/ton Prijzen kolen en gas termijn markten Capaciteit Nederland • Nederland  Uit bedrijf nemen gascentrales – 7 units, ca. 3145 MW (op een totaal van ca. 35000 MW productievermogen in 2012)  Afname WKK-productie door lage stroomprijs en hoge gasprijs  Energieakkoord – Sluiting oude kolencentrales – 6000 MW wind op land in 2020, 4450 MW wind op zee in 2023 • Duitsland  Toename hernieuwbaar  Atomausstieg  Toestemming nodig voor sluiting in Duitsland Nederlandse opwekkingscapaciteit 35000 30000 MW 25000 20000 15000 10000 5000 0 2012 Nucleair Hydro Kolen 2017 Decentraal WKK Gas Hernieuwbaar Duitse opwekkingscapaciteit 250000 200000 MW 150000 100000 50000 0 2012 Olie overig Nucleair 2017 Hydro Kolen Bruinkool Gas WKK Gas Hernieuwbaar Prijsontwikkeling Nederland en Duitsland termijnmarkten 45 12 40 10 Prijzen (€) 30 8 25 6 20 15 8,3 7,2 7,0 4 6,6 10 2 5 0 0 2015 verschil 2016 Duitse forward prijzen 2017 2018 Nederlandse forward prijzen Prijsverschil (€) 35 De toekomst van de markt Kan de elektriciteitsmarkt voorzien in een schone, zekere en betaalbare elektriciteitsvoorziening? • Uitdagingen  Transitie naar een markt met hoge aandelen variabel en onzeker hernieuwbaar ‒ Realiseren voldoende investeringen in opwekkingscapaciteit ‒ Voorzien in voldoende flexibiliteit voor inpassen toenemende aandelen zon en wind ‒ Voldoende tijd voor aanpassing opwekkingscapaciteit? • Voorwaarden  Prikkels voor flexibiliteit door conventionele opwekking, vraagrespons, opslag etc. – Transparante intraday en reserve markten – Programmaverantwoordelijkheid hernieuwbaar  Verdere integratie Europese markt – Vedergaande marktkoppeling – Balancering over landsgrenzen heen • Bedreigingen  Beleid – Verschillende capaciteitsmechanismes in lidstaten – Onzekerheid over toekomstig beleid – Hogere risico’s voor marktpartijen door instabiel beleid – Ingrijpen in prijsvorming  Te hoge kosten elektriciteitsvoorziening – Onvoldoende kostendaling hernieuwbaar – Inefficiënte markten