Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte c Adaptieve ruimte Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte We gaan in de bouw nogal kwistig om met ruimte. Terwijl ruimte eigenlijk het product is waarin de klant feitelijk is geïnteresseerd. Het gebouw is de verpakking van die ruimte. Als je het uitrekent kom je tot de schrikbarende conclusie dat de verpakking ongeveer 25 procent van het totale volume uitmaakt. Slecht 75 procent blijft over voor de ruimte. Datgene waar het dus eigenlijk om te doen was. Zo’n gegeven, afkomstig uit het Slimbouwen-gedachtegoed, prikkelt creatieve mensen en leidt tot verrassende oplossingen. Hier volgen drie voorbeelden van projecten waarbij beweging een belangrijke rol speelt in het besparen van ruimte. Twee van de drie voorbeelden zijn ontwikkeld in het kader van afstudeerprojecten aan de TU/e, de derde is een prijsvraagontwerp, ontwikkeld door architectenbureau WVTTK te Eindhoven. De context is dus vrijblijvend, maar daarom is het nog geen luchtfietserij. Integendeel: in ons land van ruimtegebrek, de compacte stad, bouwen op postzegels en dure grond zijn dit juist interessante studies die sommigen wellicht op andere gedachten kunnen brengen. Het is in ieder geval prikkelend om eens op een andere manier naar ruimtegebruik te kijken! Karel Kamman, Joost Kanters, Jackel Henstra (WVTTK) en Joost van ’t Klooster (WVTTK) lichten hun projecten toe. Beeld: Karel kamman Bij ruimtebesparing is slankheid (het engelse ‘slim’) een sleutelbegrip, maar je kunt om ruimte te besparen ook slimmer omgaan met de beschikbare ruimte. In gebouwen worden namelijk niet alle ruimtes tegelijk gebruikt. De flexwerkplek speelde daar al op in door een vaste plek met meerdere personen (op verschillende tijdstippen) te gebruiken. Maar, de beschikbare ruimte kan ook op een andere manier slim gebruikt wordt. Namelijk door gebruik te maken van beweging. Als je immers door mobiliteit functies kunt delen of ruimtes kunt aanpassen aan het gebruik van dat moment, ben je in staat om dezelfde functies binnen een kleiner bouwvolume te realiseren. Of het is mogelijk om meer functies op een plek te realiseren dan met de traditionele bouwtechniek mogelijk zou zijn geweest. Natuurlijk is er wel wat financiële ruimte nodig om bouwkundige ruimtes aanpasbaar te maken; je krijgt de daarvoor benodigde technologie immers niet cadeau. Maar, de besparing door de beperking van het bouwvolume blijkt echter ook substantieel te zijn en daarmee kun je dan wel weer heel wat techniek economisch verantwoorden. De ruimte waar de persoon zich bevindt worden vergroot. Zo zal hij alleen de vergrootte ruimtes ervaren, waardoor het gehele gebouw groter lijkt. Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte c Adaptieve ruimte c Adaptieve ruimte c Karel Kamman Ruimtegebrek is in grote steden een actueel probleem dat in de toekomst alleen maar groter zal worden. Het is daarom verbazingwekkend dat de ruimte in een gebouw vaak maar voor een klein deel benut wordt. Ruimtes zijn over het algemeen voor een klein gedeelte gevuld met objecten, de rest van de ruimte is leeg. Ook worden veel ruimtes in gebouwen maar af en toe gebruikt; slaapkamers zijn overdag leeg en lang niet alle werkplekken op kantoren zijn altijd bezet. Dit biedt mogelijkheden, daarom is in dit afstudeerproject een systeem onderzocht, genaamd adaptieve ruimte, dat uitgaat van bewegingen. Adaptieve ruimte probeert de ‘restruimte’ van ongebruikte ruimtes te betrekken bij de ruimtes die wél in gebruik zijn. Het doel van adaptieve ruimte is om de ruimtes die op dat moment in gebruik zijn te vergroten. Dit wordt gedaan door de scheidingswanden naar buiten te schuiven en de restruimte van de naburige ruimtes over te nemen. De gebruiker zal binnen dit systeem een centrale rol spelen, doordat de ruimte zich als het ware om hem heen verzamelt. Omdat de wanden bewegingsruimte nodig hebben moet de indeling van de vertrekken hierop wel worden afgestemd. Een persoon zal alleen de vergrootte ruimtes ervaren. Het is echter niet alleen zo dat de ruimtes alleen groter ervaren worden, ze zijn op het moment ook écht groter. Het hele gebouw zal – als optelsom van de vergrootte ruimtes – ook groter ervaren worden dan het in werkelijkheid is. Door ruimtes adaptief te maken kan het gebouw tot wel 40 procent groter worden! Om de scheidingswanden te laten bewegen is er een geleidingsconstructie ontworpen, die geïntegreerd is in het plafond. Hieraan hangen de wanden, waarbij de krachten worden overgedragen aan de geleidingsconstructie. In Ervaren ruimte Werkelijke ruimte principe kan elk type wand met een frameconstructie hieronder hangen. Het geheel is door middel van een prototype getest. De wanden zijn in twee gedeeltes opgedeeld, zodat deze langs elkaar kunnen schuiven. Zo wordt het mogelijk om wanden, die haaks op elkaar staan, naar elkaar toe te laten schuiven. Hierdoor kunnen hele volumes vergroot of verkleind worden. Het systeem kan in praktisch elke orthogonale structuur worden toegepast, waardoor er vele toepassingen zijn. Hierbij kan men denken aan woningen, kantoren, hotels, paviljoens, lasergame-ruimtes, enzovoorts. Doordat de beleving van het systeem redelijk belangrijk is, zal dit de doelgroep enigszins beperken. Maar voor degenen die dit wel interessant vinden, zal deze beleving ook een meerwaarde hebben. Daarnaast zal het systeem, doordat er extra ruimte wordt gecreëerd, zichzelf terugverdienen. Het is de bedoeling dat het gehele systeem geautomatiseerd wordt. Sensoren zullen de gebruikers lokaliseren en het systeem zal zich in real-time opnieuw configureren. Als er meerdere personen aanwezig zijn zal de scheidende wand naar een van tevoren geprogrammeerde positie gaan, waardoor de verschillende ruimtes nog goed te gebruiken zijn. Zo ontstaat er een gebruiksvriendelijk gebouw, waar de ruimtes zich automatisch aanb passen aan de wensen van de gebruikers. Kijk voor meer informatie over dit project op www.kamman.eu. De gebruiker zal de ruimte 40 procent groter ervaren dan deze in werkelijkheid is. Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte c Efficiënter c Efficiënter ruimtegebruik ruimtegebruik binnen vaste ruimtes Een aanzienlijk gedeelte van de bevolking woont in een woning die eigenlijk kleiner is dan men zou willen, die niet naar hun persoonlijke wensen is ingericht en die daarop ook moeilijk valt aan te passen. Talloze projecten zijn de laatste jaren ingegaan op deze problematiek. Dit resulteerde dikwijls in projecten waarbij dynamische binnenwanden voor een bepaalde mate van flexibiliteit zorgde. In dit project liggen de afmetingen van ruimtes juist vast. De uitdaging in dit afstudeerproject was om binnen het kader van een gemiddelde rijwoning met een vloeroppervlak van 120m2 een alternatief te ontwerpen met een efficiënter ruimtegebruik als doel en dynamica als middel. In dit concept bestaat de woning uit één gemeenschappelijke ruimte en, afhankelijk van het aantal gezinsleden, een aantal private ruimtes. Langs deze gestapelde ruimtes kunnen zes mobiele platforms verticaal bewegen. Deze platforms zijn voorzien van verschillende functies. In tegenstelling tot een traditionele woning bewegen de voorzieningen zich naar de gebruiker toe in plaats van andersom. Dit heeft een aantal voordelen. Door deze ingreep is namelijk elke ruimte in de woning meervoudig te gebruiken, is de benodigde oppervlakte benodigd voor ‘inwendig verkeer’ geminimaliseerd, hoeft elke voorziening in principe maar één keer aanwezig te zijn en is er sprake van een gelijkmatiger gebruik van de beschikbare ruimte gedurende de dag. Afhankelijk van welke platforms zich in een ruimte bevinden heeft iedere gebruiker persoonlijk de beschikking over bijvoorbeeld een slaapkamer van 30m2, een badkamer van 30m2, een studeerkamer van 30m2 en een persoonlijke ontspanningsruimte van 30m2. Door het mobiliseren van voorzieningen is het tevens mogelijk om meer activiteiten te combineren. Deze verschillende activiteiten en combinaties van activiteiten vragen om verschillende omstandigheden in een ruimte. Om deze omstandigheden toch te kunnen beïnvloeden, ondanks de identieke verdiepingen, zijn aan de buitenzijden van de verdiepingen twee lagen segmentdeuren aange- bracht. Hiervan is de buitenste laag transparant en rond van vorm en is de binnenste laag gesloten en recht van vorm. Door te variëren met de posities van deze wanden kan men de ruimte transformeren van een introverte intieme slaapkamer tot een extraverte ruime buitensituatie en alles wat daartussen ligt. Doordat de binnenste gesloten laag mandragend is zorgt deze ervoor dat ook de ‘schacht oppervlakte’ van de platformen benut kan worden wanneer deze niet aanwezig zijn. Naast de inwendige ruimtewinst levert dit concept ook in stedenbouwkundig opzicht nieuwe mogelijkheden. Doordat elke verdieping een potentiële buitenruimte is zal de behoefte aan een traditionele tuin minder groot zijn. Het op pootjes plaatsen van de woningen maakt het vervolgens mogelijk dat de totale ruimte op maaiveldniveau openbaar is. Dit laatste in combinatie met het beperkte bebouwingsoppervlak zorgt ervoor dat er in vergelijking met de traditionele rijwoning tot 25 procent meer woningen op een gelijke oppervlakte geplaatst kunnen worden en dat er daarnaast meer ruimte beschikbaar is voor openbare voorzieningen zoals parken, pleinen b en speeltuinen. Kijk voor meer informatie over dit project op http://members.chello.nl/a.kanters9/ Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte c Efficiënter ruimtegebruik Beeld: Joost Kanters c Joost Kanters Voorbeeld van een private ruimte in een open setting met het bad- en multimedia platform. Op de achtergrond een wastafel en een kastruimte geïntegreerd in de wand. Voorbeeld van een gemeenschappelijke ruimte in een transparante setting met het keukenplatform en het babyplatform (voorzien van onder andere een box en speel goed). Op de achtergrond het vaste gedeelte van de keuken geïntegreerd in de wand. Voorbeeld van een private ruimte in een gesloten setting met rechts op de voorgrond het toiletplatform en rechts in het midden het ontsluitingsplatform (combinatie van hal, overloop en trap uit de traditionele woning). Vooraanzicht van vier woningen voor verschillende gezinssamenstellingen. Met twee ontsluitingsplatformen op het maaiveld. Fragment van de façade met de dubbele segmentdeuren in verschillende posities. De oppervlakte op maaiveldniveau blijft openbaar gebied. Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte c Ruimte c Ruimte voor kwaliteit voor kwaliteit De uitvoering van de motie Van Aartsen/Bos over buitenschoolse opvang op de basisschool maakt dat vanaf 1 januari 2007 de scholen de wensen van de ouders moeten inventariseren en met ingang van het schooljaar ‘07-’08 de mogelijkheid voor opvang moeten bieden. Om de nieuwe functie aan te kunnen bieden is in- of aanbouwen, extern ruimte creëren of nieuwbouw van combinatie gebouwen noodzakelijk. WVTTK architecten biedt met het concept ‘de speelharmonica’ een efficiënte oplossing op maat. naar elkaar toe gesitueerd zijn. Door deze uit elkaar te schuiven ontstaat de benodigde speelruimte. De verdeling van de kinderen over de activiteiten is vrij te kiezen, waarbij de gebruikte ruimte altijd optimaal is en kan variëren per dag(deel). Als in een file staan de kasten in lijn. Ook hier moet soms op elkaar gewacht worden, waardoor het kind leert om te gaan met andere meningen. De kasten bestaan uit een standaard (archief)systeem dat op maat wordt ingebouwd; bij de muziekkamer zijn dit bergkasten voor instrumenten en BEELD: WVTTK architecten Een gemiddelde buitenschoolse opvang van 40 kinderen vraagt om ongeveer zeven activiteitenplekken. Huidige voorbeelden bestaan uit een schakeling van zelfstandige ruimtes per activiteit, voor de halve groep. Dit betekent 140 activiteitenplekken voor 40 kinderen, wat neer komt op 71 procent leegstand; een erg statisch gebruik van ruimte. Dat kan veel dynamischer. De meest optimale vorm is één ruimte voor de benodigde activiteitenplekken waarin alle activiteiten naast elkaar kunnen plaatsvinden. In de speelharmonica zijn de activiteiten ondergebracht in kasten die door de activiteitszone kunnen rijden. Elke activiteit bestaat uit twee kasten die Dwarsdoorsnede van prijsvraagontwerp IVXII Financiële bewegingsruimte voor beweegbare ruimte c Ruimte voor kwaliteit c Jackel Henstra en Joost van ’t Klooster Jackel Henstra en Joost van ’t Klooster zijn oprichters van WVTTK architecten in Eindhoven, dat de bouw en het gebruik van gebouwen efficiënter wil maken door de logistiek van de bouw te optimaliseren en één te maken met het architectonisch ontwerp. Ruimtegebruik van de speelharmonica tegenover de huidige praktijk De speelharmonica in concept bij de toneelkamer is dit een neerklapbaar podium. Met de bestaande techniek is het mogelijk om met 1 kg handkracht, 3000 kg te verplaatsen. Voor een kind is het dus mogelijk haar eigen opstelling te kiezen waarbij de begeleiding sturing geeft aan verantwoord gebruik. De voordelen van de speelharmonica op een rij: x Nooit te veel en nooit te weinig ruimte voor het kind. x Behoud van overzicht voor de leiding met een afgebakende (individuele) ruimte voor het kind. x 47 procent ruimtebesparing, zodat er binnen het budget twee maal zoveel financiële armslag is voor kwaliteit van de afwerking. Bij de functie basisschool worden de activiteiten uit het lokaal gehaald waardoor de activiteitenzone ook onder schooltijd gebruikt wordt. De ruimteproblematiek in de stad heeft de eerste interesse vanuit de markt opgeleverd. Voor kleinschalige basisscholen kan de speelharmonica worden ingebouwd in de vaak al aanwezige multifunctionele ruimte. Hierbij blijft de ruimte voor de huidige functie bruikbaar als de kasten tegen elkaar aan staan en zijn (tijdelijke) uitbreidingen niet nodig waardoor de kwaliteit van de buitenruimte behouden blijft. De speelharmonica biedt dus meer b gebruiksmogelijkheden binnen de begrote vierkante meter! Kijk voor meer informatie over dit project op www.wvttkarchitecten.nl. De speelharmonica maakt onderdeel uit van de inzending IVXII voor de prijsvraag ‘Ruimte voor Kinderen’, waar het door de jury werd gewaardeerd met een nominatie. De functies kinderdagverblijf, basisschool en buitenschoolse opvang hebben in het ontwerp een overlap in de activiteitenzone met de speelharmonica, de zone vormt een plek waar de verschillende leeftijdsgroepen elkaar zien, van elkaar leren en doorgroeien. Bij het kinderdagverblijf krijgen de kasten de hoogte van een kist, en zijn daarmee meer op de schaal van het kind. Met de kisten kan de leid(st)er een afgebakende speelplek creëren voor individueel spel of voor kleine groepjes, waarbij ten alle tijden het overzicht over de gehele ruimte behouden blijft. Projectgegevens Inzending: IVXII ‘de speelharmonica’ Prijsvraag: ‘Ruimte voor Kinderen’ Initiatief: Waarborgfonds Kinderopvang. Ontwerp: WVTTK architecten. Ontwerpdatum: september 2006.
© Copyright 2024 ExpyDoc
