Deze Anne mist gelaagdheid Recensie Theatervoorstelling: Anne Door Theater Amsterdam. Regie: Theu Boermans. Gezien 8/5 Theater Amsterdam. Inl.: theateramsterdam.nl * 2 Door Herien Wensink FOTO KURT VAN DER ELST A nne Frank is zo’n icoon dat ze bijna een cliché geworden is. Maar wie terugkeert tot de bron: het dagboek, kan niet anders dan opnieuw geroerd zijn door dat vroegwijze meisje met haar gevatte, droogkomische toon – en wordt direct meegevoerd door die glasheldere stem uit het verleden. In haar dagboek geeft Anne Frank blijk van humor en zelfspot. Ze is dapper en monter, maar ook onuitstaanbaar, opstandig en soms snoeihard. En juist dat rafeltje, openhartig aan ‘Kitty’ toevertrouwd, maakt haar zo levendig en herkenbaar. Hooggespannen verwachtingen dus, van de bewerking door schrijversechtpaar Jessica Durlacher en Leon de Winter, dat als eerste in bijna zestig jaar toestemming kreeg van de erven Frank om te citeren uit het dagboek. Zouden zij die frisse, scherpzinnige toon weten te treffen? Konden zij de mythe weer tot mens maken, een geloofwaardig personage, een puber van vlees en bloed? Die ambitie was er. Maar het is helaas niet gelukt. Anne is een imponerende, maar brave en eendimensionale voorstelling. Imponeren doet de productie vooral op schaal. Op bijna ware grootte zijn Anne’s ouderlijk huis aan de Merwedestraat, en voor- en achterhuis (4 etages!) aan de Prinsengracht 263 nagebouwd, alsmede een Parijse bistro, compleet met kristallen kroonluchters. Het achterhuis kan draaien, en toont zo alle vertrekken van de acht onderduikers. De schemerlampjes werken, de foto’s aan Anne’s muur kloppen precies: het sublieme decor (van Bernhard Hammer) is perfect in zijn filmisch realisme. De technische innovaties, zoals een uiteenwijkende gevel die het binnenste van een huizenblok onthult, zijn overweldigend en soms adembenemend. Ook Durlacher en De Winter zijn dicht bij de historische werkelijkheid gebleven. Te dicht: het lijkt alsof ze moeilijk konden kiezen uit het materiaal en het liefst netjes alles hadden naverteld. Anne duurt ruim drie uur, maar weet lang niet steeds te boeien. Zo realistisch als de decors zijn, zo De theaterproductie Anne die gisteren in première ging. Actrice Rosa da Silva speelt Anne Frank, met rechts naast haar Paul R. Kooij in de rol van Otto Frank. eendimensionaal zijn de meeste personages – met een Gestapo-inval uit een stripboek als pijnlijk dieptepunt. De ambitie om dicht bij Annes toon te blijven botst op de voelbare eerbied voor het icoon. Daardoor bezigt deze Anne wel een gedateerd jaren veertigtaaltje, maar mist ze de scherpte en gelaagdheid van het origineel. Anders dan het grote voorbeeld Soldaat van Oranje, van deels dezelfde makers, heeft Anne bovendien als nadeel dat schaal en techniek op gespannen voet staan met de inhoud. Dit is geen avonturenepos maar een intiem coming-of-age verhaal van een gewoon meisje onder extreme omstandigheden. Zodra de impact van de vormgeving is uitgewerkt, komt het dan toch aan op tekst, spel, spanningsboog, karakterontwikkeling. Op dat alles valt flink wat af te dingen. Rosa da Silva heeft zich de bokkige, vrolijk-brutale kant van Anne goed eigen gemaakt. Maar haar neerslachtige, contemplatieve, en later wijs-berustende inslag maken hier geen kans. Evenmin komen karakternuances bij de overige personages goed uit de verf. Zij blijven op grote afstand: door het gigantische decor ook letterlijk. De operateske omvang maakt klein, subtiel spel schier onmogelijk. Een grote omissie is ook dat het gevoel van beklemming, zo prangend in het dagboek, volledig ontbreekt. Hoe dit ontluikende meisje naar adem snakt in haar gevangenschap, dat ze zich schuil en stil moet houden terwijl haar hart jaagt in haar borst en de hormonen door haar lijf gieren – het wordt nergens invoelbaar. Sowieso blijft de ontroering verontrustend lang uit. Dat komt ook door de hinderlijke raamvertelling waarin de stervende Anne droomt dat ze na de oorlog in Parijs woont, en deze volwassen Anne terugblikt op haar on- derduikjaren in een overbodig liefdesplot. Het neemt nogal wat van het drama weg dat een volwassen Anne alles navertelt – al maakt dat de voorstelling wel geschikter voor jongeren; een belangrijke doelgroep. Pas als Paul R. Kooij als Otto Frank, de enige overlevende van de acht onderduikers, het woord neemt, en in zijn eentje op toneel bijna onsentimenteel verslag doet van het sterven van zijn vrouw en dochters, snoert dat echt de keel. Dat toont hoe weinig techniek en effect dit verhaal eigenlijk nodig heeft. [+] Lof van premièrepubliek pagina 4