Document openen - Twentse Taalbank

Twentse Taalbank
De twee Breurs. .
-0-
't Har onwies edonderd. 't Schoer was
kommen opzetten over de Ootmösschese
baarge en van veer uur tot half zenven was
het löchten en grommeln neet van de lachte
· wes. Harre slège warren d'r völlen. Veural
dee eerste dree - mènschen kinder en gen
ènne, 't was of de wereld wol vergaan. De
oole bèsmoor van 'n Mispelnboer was ter _
' van oet 't herre klummen, waor ze al dree
maond · in harre lègen en zee harre niks daon,
as roopen: »Ik mot stèrven, want in gen
jaor zin ik in de kèr ke wes." Met groote
. meujte hadden de manleu 't oole mènsche
tot bedaa rn krègen en eer an 't verstand
ebrach, dat zee met eer rimmatiekerige butte
onmeuglik nao de kèrke har können gaon.
Hoo kon onzen Leeven Heer dan metwillig
op eer wezzen ?
Twentse Taalbank
Now was 't onweer over.
Stoolink's Gait stak zienen breeden kop
boeten de duure en leup in 't bloot boesroen
zien en hof in. Zien Jenske, 'n kêelke van
vief jaor, sprung em achternao en plaskede
in alle pleskes water, dee 't . veurbi'j kwam.
Stoalink keek nao de . boon en herre kes en de
tuffeln en wreef z~ch van loeter plezeer de
böstige knokken. Keerl en gen enne, wat
har den règen zien spul good daon . . .
»G'naovend, Gait, greuizam weer, wat?<
sprak urn nen kêel an, den langs de heege
op 'n diek kuierde.
>Ze kt dat wa. Mer ie zölt der wal meer
urn geven as ikke," zee Gait 'n betken
greutsig.
>Now,< zee 'n aandern, den Hennik Stoalink, nen breur van Gait, was, »now, bi'j
rni'j hef 'n haagel 'n heel boel bedorven.''
"Wat zeg ie ?" völ Gait in, met iets blieds
in ziene stem. 't Is toch raa, dat ie 't aaltied
liên möt. Kiek mi ene vruchten now ees an ! <
>Daor mag i'j God veur danken, Gait, dat
ow tuffeln en rogge nich leen hebt."
>Kaarkmeister, da'j zint," völ Gait oet.
»Prae kt bi'j nen aan der. Ik heb owwe praekeri'je nich neudig. Ik groot ow. Alloo
Jenske, wi'j gaat naor hoes."
Twentse Taalbank
Hennik har nog net tied 'n » genanvend,
Gait" te zeggen, en J enske nen gellen zom ·
merappel too te smieten, den 't ventje met
'n J>daanke di'j, Hennikoom" blied als nen
gek opvung.
Hennik har der schik an. Mer ziene
bliedschop doerde nich lange.
» Waor hei dèn appel vunden, jong ?" vroog
Gait.
>Krègen van Hennikoom," zee J enske.
>Smiet vot, zek ow weg ter met. 't Is
nen zoeren - ie könt ter van onze eigen
beuroe wal wat plukken." Pats - en 'n
appel lag in 'n drek!
Jenske streek a over de lippe, mèr Gait
vertelde urn, dat hee van 'n ander nooit wat
an most nemmen. Voort kreeg Jenske ne
lekkere beschuute met sakker dr' op en
zoovölle zommerappelen as 't meer wol ....
En Hennik?
Hee schuddn zien heufd en gung naar hoes.
*
*
*
Gait en Hennik warren twee breurs. Zee
harren 't nig allebei tröffen in de wêreld. 't
warren zöns van 'n fiinken boer. As jongs
hadden ze 't al nich al te bes können vinden
met mekaar. Gait was hooveerig en opvlee-
Twentse Taalbank
gen9., Hennik was völle zachter. 'i Ongelukke
wol, dat de olde leu kwamen te stèrven,
'dow Gait bleef op 't ooiershoes en Hennik
kwam op ne boeri'j e nich veer d'r of.
Mettertied warren ze trou wd.
Zee hadden 't verschillend anlegd.
Gait har zien ooge laoten vallen op de
deerne van nen grooten boer, den wièd weg
woonde. Op de kèrmse in Almelo harre
toavallig kennis an eer krègen en 'n volgenden
zundag trökke der al op los. Hee har in
de gaten, dat zee'n groot kaptaal met zol
kriegen en keek veerder neet, of ze knap
of lellik, leef of ne hekse was. 'n Paar wekke
later, op nen Zundag, kwam 't wich! kieken
in zien hoes. Zee harre eer moader met
ebrach, dee, das wisse, kieken wol, wat
Stoalinks Gait in de melk te brokken har.
Harre 't mènsche meer thoes bléven ! Gait
har nig volle heui mer en doorurnroe dee
alles watte nog har vuur op de hiele met
de bedooling urn de oogen van zien tookomstige schoonmoor te bekoegelen. Mer
jao wa ! pas har 't wief oop de delle rond
kekken, of zee zêe : "Geen wt mi'j de ledder
ees an, dan wik is achter op de hiele kieken.« Gait döst nich nee zeggen. 't Wief
klum de hiele op en zat à gauw achter 't op
Twentse Taalbank
heui op de leuge sleete te reppeln. 't Doerde
nig lang, of een van de sleete zêe krak ! en
Gait zien anstaonde schoonmoor völ in 'n
stal en kwam bestuts op ne koo te zitten,
dee van veurten en van achteren opsprung.
Ie könt ow begriepen, wat nen toostand dat
gaf! Bi'jkans harre Gait het wicht nich
ekrègen, mèr nao volle geloop zint ze toch
trouwd. Gait kreeg 'n kaptaol van wo zi'j
mi'j, waorvan hee ne boeri'j kon zetten, dee
klunk as 'n klökke 'n grootsten oet 't heele
daarp.
In dee tied was Hennik an 't verkeeren
met 't wicht van nen klènen boer. Gait zee
urn de wach an : >Aj der met trouwt, dan
bi'j tnien breur nich meer." Hennik gung
zien gang, hee nam zien Jannöken, urndat
't 'n good hèrte harre en 'n leef gezicht,
wat meer weerd is, dan 'n hèrte van steen, ·
'n plat gezichte en groot kaptaol.
I )e famielie was daormet oet.
Gait wödde 'n grootsten boer van 't daarp.
Mèr gelukkig was è neet arg. Zien wief
schönk urn nen jon gen en sturf.
Hen nik kreeg kinder genog, mer slag op
slag tröf ziene boeri'je. Ree veraarmde, mèr
hee bleef tevrèden en gelukkig. Jao zölfs
wörre kaarkmeister, wat bi'j zien breur Gait
Twentse Taalbank
nog meer kwaod blood zette, want dén was
't zölf geerne wes.
Vieftien jaor warren verloopen sint 'n
dood van de olde leu. En now was wi'j zoo
wied, as wi'j zoo straks verteld hebt.
*
e
*
*
't Was dree jaar nao 'n dag, dat 't zoo
onwies donderde. Gait Stoalink is net oet
't herre opstaan. Zien Jenske slöp nog. 't Is
'n kèelke van melk en blood, met ne kleur
_as 'n reuske. Gait is na trotsch op zien
jongen en van morgen zegge bi'j zik zölf:
>Jao, jao - boer zal J enske nich wödden,
hee zal nao de hooge school, net as 'n
zönne van de barmeister.
En dan tred Gait op 't kamnet too en
hee haalt er nen oole Twentsche Kraante
oet, gel van oolderdom. >Hier st eet 't, zegge:
oet Denemarken :
>Graaf Johan Stoalink is met eenmissive der
Deensche regeering naar Frankrijk afgereisd."
>'t Is toch gek," denkt Gait, "da'k nooit
iets eheurd heb op mienen breef. Hee was
toch piekfijn." En Gait nam 'n stuk van
nen pampieren breef oet de lá en les veur
de doezendste maol:
Twentse Taalbank
, Meneer graof Johan Stoalink !
Oet de Twentsche Kraante van 'n 13n
funi hek ezeen, dat ie net heett as ikke en
da'j nao Fraankriek gun gen. N ow hek völ
vuur nliene famielie aover. As ie now aover
Holland, zak mer zeggen oaver rfwente en
wal aover 't daarp F . . . . konden kommen,
dan ko'j n1i'j ees opzeuken op n1iene
boer1'je. Ik heb wal vieftig morgen lánd en
~euventig stukke vee. As ie könt, kom1nen
n.eur ! Zin ie ook trouwd ? Ikke wa en ik
1eb mer een kind en mien wief is dood.
~ow, graof Johan Stoalink néve zak mèr
~eggen, kon1t n1eer : a'j nich zoo völle een
.en hebt u m de ree ze te betalen, dan zak
nienen buul wa trekken en ow potten1enee
vol stoppen. De grootenisse van
ow néve Gait Stoolink.
Gait harre 'n breef zeker nog waln paa
naol harop veur-lezzen, want hee was er
~reutsch op, rner zien Jenske was ·wakker
vödden. J enske was now acht jaor en har a
1eel wat leert, veural van Jaopik van 'n
>armeister~ dèn gedurig an, zik met 't jönkske
)emeuide. >Zeg ees \Vat Jaopik di'j gistern
G
Twentse Taalbank
leert hefJenske,c röp Stoolink. ,~Too meer,zek
't meer, dan krigste 'n dubbelken van mi'j."
"Bezoer meseu, voes et foe meseu ; no
't dubbelken reup Jenkske. Stoalink dacht
van 't lachen te stikken, zoo aorig vön hee 't
Jenske was dan toch 'n j öngske om t
stellen !
In disse dree jaor is Hennik Stoalink á
achter oet hoereert. Hee mos zien boeri'j
verkoopen en wónt now oop 'n drei'j va
den weg in 'n arbeidershuuske. Gait hef zie
breur zeen veraarn1en zonder ne haand oe
te stekken urn 'm te helpen.
•
*
*
't Was de groote peerdemaarkt.
Gait Stoalink rid in zien mooiste keurke
en met zien beste peerde nao de stad.
Jonge, jonge wat blönk dat spul. D
sjeeze glöm van 't zulver en de teume va
de peerde en de zwöppe wazzen mooier
van nen könnink !
] enske ree met.
Op 'n drei'j van den weg stön Henni
Stoalink an de stalduure den stal oet
mesten. Zien jongen van 12 jaar, den Dieks
neumt wörre, hölp urn.
Twentse Taalbank
, Kiek, daor kömp Gait-eurne n1et zien
sjeeze an,,' zeg Diekske. >Mok gendag
zeggen va ?"
"Bo wisse, jong. Al is ow oome neet arg
vrinlik tegen ons,. hee is toch mien alsten
breur."
Zoo praoten vader en zönne. Mer ginder
in de sjeeze gung ter ánders too.
, Dis se kánte oet kieken, Jenske, « zeg
Gait.
»Waorum, va?< vrög Jenske.
"U mda'k - umda'k 't wil. An dis se kánte
loopt koon, en an dee kánte is 'n veerken schot.<
>Mer wont daor Hennik-eum nich ?«
>Üch jong, 't is ginnen eum, 't is rnèr
nen waarkèzzel."
>N en kalen jakhals, hen va ?
»Precies, jong, hee hef gin cent."
» Wi'j hebt centen, neewaar va?"
>Now !« zeg Gait.
Dow de sjeeze langs Hennik's hoes ree,
zee Dieksken >gen dag" en nam ziene pette
of. In 't keurke zaggen ze der niks van.
Alleenig Jensken har effen naor rechts glöppen.
> liennikeume zee gen dag va", zee J enske,
toa de wagen 'n ènne veerder was.
Twentse Taalbank
>Allemaole pluun1striekeri'je, jong ! Spikkelaosie op onze cènten, ánders niks."
~zint dee koon en peerde van Hennikeume, va ?"
.
Zi'j gek ! Den hef urnmers nik, ginnen
ossen of peerd !"
>Van wee zind ze dan ?"
..-1
~ V an
wee .? . . . . Bo~ van mt.,.], '' loog uen
hooveerdigen duuvel, den in Gait zat.
>En dee klaover, en dèn roggenkan1p,
dao ginne, is dat ok van ow ?"
>Bo wisse - Zit ie maklik, jong?"
»Bes, va - n1er dat eerappel-land en dee
knollen, heurt ow dee ok ?"
"J ao, jao, jao," zee Gaif en lee de zwöppe
aover 't peerd.
>Mer wat is dan nich van ow, va? reup
Jenske.
>Ie neet, J enske.',
>Das waor.. das waor," zêe 7t kêelke en
kre,up dich bi'j zien va, den urn zoo geerne
lien moch, mèr urn glad vekeerd leef harre.
*
*
*
Op de mèrkt harre Stoalink völle bekieks
met zien mooi spil. >Kon1 ie dat peerd an
de 1nèrkt brengen ?" sprak urn nen boer an.
Twentse Taalbank
"Bo nee,'' gaf Gait ten àntwoord. "Mèr
wat vraog ie veur 'n owwen ?"
"Dree honderd gulden."
"I.Jaot urn vuurdraawn."
't Peerdjen mos draawen en Gait kochn
't veur dreehonderd gulden. "Alla - reupe
direk nao de Halve Maone urn te
betalen."
.
Daor in de harbar ge drönk Stoolin k meer,
dan e gewoon was. Tegen den aovoud leute
zien eigen peerd wier inspannen.
"I-leffe 'n spint ha ver had," vrooge an de
kastelein. "Dat kriegt mienepeerde alledaage !"
V eur hierop 'n antwoord kwam, stapte 'n
zwat peerdje oet de schuure en nen stevigen
boer reup: "Mien Keeske löp 't beste van al."
Dat göng Gait te nao. "Den bonk, zol
den tegen mien Mieken kunnen draven ? Ku'j
begriepen !"
"Bonk.? Mien Keeske nen ·b onk? Dat zu'j
waor maken !"
"Angenömmen. Kan own Kees van hier
naor mien hoes loopen in 'n uur? 't Lik ter
neet op. En dat kan ikke, ik kan het, zek
ow! A'j 't hart in 't lief hebt, laote wi'j dan
is tegen mekaar rien !"
"'k Zol gek wezzen - vuur niks.':
Gait was boeten zich zölf. Zienen breeden
Twentse Taalbank
~kop was rood as nen kalkoensehen hanen.-
De mènschen rondom urn hitsten urn op.
"Alla ik zette doezend gulden, tegen
ie eene. Ik rie met de sjetze, ie op own
Kees, ik geef ow 10 minuten vuur. Wat zeg
ie now. Wol ie mi'j koejneeren? A'j 't wint
krieg ie de sjeeze en 't peerd ter bi'j !"
't Doerde nog 'n zetken vandan en dow
kreeg Stoalink zien zin. De alozies wödden
liek zet en Keeske scheut met zienen baas
vuuroet as nen koggeL
"N en klaoren," reup Stoolink.
Hee en zien Jensken zatten klaor in de
.
SJeeze.
>'t Is tied", reupen de mènschen. >'k Heb
gin haost," schreeuwde Gait - , zit ie good,
Jenske?
Jao? Veuroet dan meer!"
En de zwöppe kwam met nen gleuienden
slag op Mieke's rugge daal. 't Peerdjen
vleug, as ne vleegmesien, den de loch in
schöt. >Alla hop, huup,< schreeuwde
Stoolink, >Vuuroet as ter donder,« bi'j de
mölle mok uw wieran wezzen. Klets ! veuroet, huup !«
J enske was án 't Z\veeten van schrik. >V a,
va ! schei oet, schei oet - ik zin zoo benauwd ! reup 't Mer Gait geln : Stil Keêlken,
Twentse Taalbank
.
n1.k s gtn
noo d . H uup .' KI ets .' H et.. 1.. 1.. 1..
Hor.r.r.r.t !<
Akelig woest göng 't veuroet. Huuze,
beume, vleugen vuurbi'j ....
En Keeske?
De mispelboer, den der op zat, dach, dat
't wal zol rooie.n. >Tsa Kees ken, nog 'n keteerken<.
Mer heur ! .... Hei ... - hor.r.r.r.t
Wat zol dat wezzen ?
De mispelboer kik ándesumme en waarachtig, daor he'j de kapsjeeze. , Sa., Keesken,
vuureet jong,< roppe - mèr al harder en
harder klinkt 't gillen van Stoolink. , V aar
vare,< schreeuwt Jenske.. , Stil toch., stil toch<
röp Gait. , Ik haal urn, - en nog één en
zwöpslag - Mieken is Keesken vuurbi'j en
Stoalinks Gait steet rechtop in zien waagntje
as nen generaol, den de viano verslöt. , Hier
hewwe den drei'j - now links urn me< ....
links-umme? Neen, Mieken löp te on wies,
't löp duur, de sjeeze slöt tegen 'n handwiezer - 'n geplof en 'n gekraak ....
»Sa«, röp 'n mispelboer, >daor lig now
den greutschen pochhans. Belaard an, Keeske,
de doezend gulden zint ,veur mi'j !c
..
*
.
Twentse Taalbank
't Hoes van Hennik lag an 'n drei'j.
Hennik en ziene vrouw hadden Gait en
zien Jenske op enommen. Zee laggen now
allebei in 't berre en nen dokter onderzocht
eer. Gait was bi'j e kömmen.
"J enske, woar is J enske ?"
,, Stille, hee slöp," zee zien breur zachte.
"Nee, nee. l~aot tni'j nao Jensken gaon.
Jensken, sprek toch 'n woord" ....
En dow kwam oet de herrestee 't leste
woord van Jensken : "Heur, wat spölt ze
mooi in de Kèrke - kiek ees, wat 'n lech I
En wat 'n mooie kluren .... "
"Dood, dood !" reup Stoolink, de ongelukkige vaare. - Hee völ op zien jongske
- hee snikte as 'n kind. "Ik heb ow vermoord. 0, sprek nog eenmaole .... "
Jenske heurde nich meer.
Zien vaaré zakte as nen zak in mekaar
by 't staarfberre ....
*
*
*
Mut now nog veteeld wödden, dat dissen
dag Gait Stoalink hef veranderd ?
Dow hee heurde, hoo good zien breur,
den hee zoo vaak harre oet evlok, urn en
zien Jenske har openömmen -- en dow hee
Twentse Taalbank
in 't groote ongeluk ne straf zag veur ziene
hooveerigheid., dow heffe de haand van
Hennik Stoolink egreppen en dee van Hennik
zien vrouw. Hennik is met zien heele hoeshoolinge in de boeri'je van Gait gaon in·
wonnen en de beide breurs waarkt in vrè
en leefde neust tnekaar. Wal hef Gait Stoalink
'n groot offer mötten brengen in zien "leewe
klèine Jenske," mèr de aorige kinder van
Hennik, dee urn zoo leef "Gaiteume'' neurnt,
doot urn 't verlees van zien jönkske ;ninder
veuln.

Download Report