opinie ICN veiling op eBay

Opiniestuk voor Simulacrum over de veiling van nationale museumstukken op eBay. Door: Walther Geerts © Datum: Maandag 21 september, 2009. Er is veel over te doen geweest. De veilingen op eBay van nationale museumstukken. Het Instituut Collectie Nederland, dat de kunstwerken van de staat beheert nam begin juli 2007 de beslissing kunstwerken te veilen op eBay. De kunstwerken paste volgens hun niet in de collectie en waren artistiek gezien niet interessant. De werken die de ICN veilt komen grotendeels uit de BKR regeling die bestond sinds 1954 en is afgeschaft in 1987. De BKR regeling kwam er op neer dat de overheid een toelage gaf aan de kunstenaars als ze elke maand maar een tegenprestatie leverden in de vorm van een kunstwerk. De Beroepsvereniging voor Beeldende kunstenaars kwamen meteen in actie tegen de veiling op eBay. Ze schreven een brief aan minister Plasterk en noemde de veiling onrechtmatig en het zou de markt verpesten. Er zijn verschillende argumenten waarom eBay eigenlijk een prima middel is om van de overtollige kunst af te komen. Ten eerste is de conservatie erg duur. Dat is altijd al zo geweest en zal ook altijd zo blijven. Het begint al bij een depotruimte die erg duur is, omdat er de gebouwen en depots onderhouden moeten worden. Ze moeten worden voorzien van nieuwe daken, een likje verf hier en daar en schoonmakers moeten ook af en toe de boel afstoffen. Maar dat is nog niet alles. De temperatuur van dit soort opslagdepots komt erg nauw. Veel werken zijn afhankelijk van een goede vochtbalans. Als het te vochtig is trekken schilderijen krom en dan is het zo goed als niks meer waard. Dus het mag niet te warm en te vochtig zijn. Daar komt nog bij dat beveiliging ook veel geld kost. Er moeten beveiligingsystemen worden aangelegd, brandalarmen, en misschien zelfs wel beveiligingsbedrijven die een collectie constant in de gaten houden door middel van een beveiligingsbeambte. En dan zijn we er nog lang niet. Ook de registratie van de kunstwerken is een monnikenwerk. Je wilt natuurlijk wel een beetje een overzicht hebben van waar de werken zich bevinden. Er moet bij worden gehouden als er een werk gestolen word of als een kunstwerk simpelweg kwijt raakt. En als laatste onderdeel van de conservatie is de documentatie. Men moet gewoon duidelijk weten van welke kunstenaar het schilderij is, en wanneer het gemaakt is. Ten tweede zijn de kunstwerken blijkbaar niet belangrijk genoeg. Om het populistisch te zeggen, de werken stellen niks voor. De ICN beheert meer dan 100.000 kunstwerken en een gedeelte daarvan is BKR kunst. En deze kunst bevat misschien enkele bijzondere werken maar het grootste gedeelte is gemaakt om van de verplichting af te zijn die de regeling voor de kunstenaars met zich mee bracht. En kunstwerken die met die instelling zijn gemaakt die hebben natuurlijk geen kunsthistorisch belang. Ook is de BKR kunst niet belangrijk genoeg om tentoongesteld te worden, ze staan daar maar te staan in het depot voor tientallen jaren, en daar heeft niemand wat aan. Een reden te meer om er wat aan te doen. Dan komt er nog bij dat de werken niets toevoegen aan bestaande collecties. De schilderijen vallen dus buiten de boot in een groter perspectief, zijn een vreemde eend in de bijt en zijn gewoon moeilijk te kwalificeren en in een hokje te stoppen. Als het niet van belang is voor de ene partij is er wat voor te zeggen om een andere partij op te zoeken. Dus het zoeken van een nieuwe eigenaar voor de kunst is een uitstekend idee. De ICN zelf zegt dat het belangrijk is dat de kunstwerken een nieuw huis vinden. Een nieuwe eigenaar zal de werken opnieuw waarderen en het belang van de kunstwerken onderstrepen. Kunstenaar Willem Oorebeek zegt zelf dat hij door de veiling een heel nieuw publiek aanboort, en hij ziet het als een heropleving van zijn werk. Een gezonde analyse, die aangeeft dat de kunstenaar uitgaat van eigen kracht en kansen ziet. En niet te bang is de feiten van zijn eigen werk onder ogen te zien. De feiten zullen er niet om liegen, en het kan nou eenmaal zijn dat het werk wat de kunstenaar maakt gewoon niet goed genoeg is geweest. Of dat de kunstwerken nou eenmaal niet op waarde worden geschat, maar ook dat is geen schande. Zoiets overkomt veel kunstenaars en daar moet je tegen bestand zijn als je professioneel je vak uitoefent. Dat is nou eenmaal de markt. De manier van veilen is ook een prima argument om er mee door te gaan. Internet en eBay maakt het mogelijk om op een vrij eenvoudige manier een grote veiling te organiseren die landelijk kunstliefhebbers de mogelijkheid geeft iets leuks te kopen. En dat vanachter de computer. De manier van veilen heeft nog andere voordelen namelijk het gebeurd op een respectvolle manier. In 1999 zijn er richtlijnen afgesloten hoe je op een verantwoorde manier onderdelen van een collectie kunt afstoten. Daarom vind er naast de veiling op eBay nog een andere veiling plaats in het Venduehuis in Den Haag. Het ICN wil zo de beide methodes vergelijken, en bekijken welke het beste resultaat oplevert. Ook wordt voor de veiling en na de beslissing of het wel of niet behouden moet worden de kunstwerken die weg moeten in een database gezet voor musea. Die kunnen dan drie maanden lang beslissen of ze het kunstwerk willen hebben. Ook de overeenkomst die het ICN en de BBK eind juli afsloten draagt bij om de methode van veiling via eBay door te zetten. De Beroepsvereniging van Beeldende Kunstenaars hadden natuurlijk gelijk toen ze wezen op de clausule die in de regeling BKR stond dat de kunstenaar het recht hadden hun eigen werk in bruikleen terug te vragen. En dat het daarom mag niet worden geveild. Maar de ICN en de BBK zijn overeengekomen dat de kunstenaars nu de kunstwerken terug krijgen of ze geven toestemming om hun werken te veilen op internet. Dat is wat we een win‐winsituatie noemen. Bibliografie: Mark, B. van der. ‘Beroepsvereniging wil dat ICN stopt met kunstveiling’ In: De Volkskrant, 13 juli 2007 AFP. ‘Dutch Museums put their surplus art on eBay’ In: China Daily, 7 juli 2007 Bijlsma, E. ‘Musea verkopen hun overtollige kunstwerken via internetveiling’ In: Trouw, de Verdieping, 3 juli 2007

Download Report