OC1-10

Organische Chemie I
LMU München • Sommersemester 2015
10
Organometallverbindungen, Alkene
Funktionelle Gruppen und Verbindungsklassen
O
R H
R = Rest, z.B. Methyl (CH 3 )
R
OH
Alkane
R X (X = F, Cl, Br, I)
Carbonsäuren
R1
R6
R2
Halogenalkane
R5
R3
O
O
R
O
R4
R OH
Alkohole
R'
Aromaten
R O R'
Carbonsäure-Anhydride
O
O
R
R
Ether
O R'
H
Aldehyde
R SH
Carbonsäure-Ester
Thiole
O
O
R1
R2
R4
R3
R'
Alkine
R'
R3
R1
N
N
R3
R2
Ketone
Alkene
R
R1
R
Carbonsäure-Amide
R2
Amine
R C N
Carbonsäure-Nitrile
Electrophiler und Nucleophiler Kohlenstoff
δ-
Br
Br
Br
H C
H
H
H C
H
H
δ+
H C
H
H
δ+
Li
Li
Li
H C H
H
H C
H
H
δH C
H
H
Carbanion
Halogenalkane und Organometallverbindungen
H 3CBr
2 Li
H 3CLi + LiBr
Et 2O
Methyllithium
I
Mg
MgI
Et 2O
Ethylmagnesiumiodid
(eine Grignard-Verbindung)
2
2 Zn
I
Zn
Et 2O
2 H 3CLi + CuI
+ ZnI2
Diethylzink
(H 3C)2CuLi + LiI
Dimethylcuprat
Grignardverbindungen sind starke Basen
H 2O
MgBr
H 3C-CH 3
+ BrMgOH
Et 2O
Victor Grignard (1871-1935)
Chemie-Nobelpreis 1912
Die Doppelbindung
π-Bindung
ΔH° π -Bindung ≈ 272 kJ/mol
σ-Bindung
ΔH° σ -Bindung ≈ 360 kJ/mol
Ethen (Ethylen)
ca. 12 0°
H
H
C
C
H
H
133 pm
http://wchem.cup.lmu.de/wmol/ethen.html
Standard-Bindungslängen
Standard-Bindungslängen sind Mittelwerte von vielen gemessenen Bindungen.
C,C-Einfachbindungen:
154 pm
1 pm = 0,01 Å = 0,001 nm = 10-12 m
C,C-Doppelbindungen:
134 pm
C,C-Dreifachbindungen:
120 pm
Alkene
H
H
H
H
Ethen (Ethylen)
Propen
But-1-en
(E)-But-2-en oder trans-But-2-en
(Z)-But-2-en oder cis-But-2-en
2-Methylprop-1-en (Isobuten)
Cyclohexen
1-Methylcyclohex-1-en
3-Methylcyclohex-1-en
(Z)- und (E)-Alkene
b
b
b
a
a
a
a
b
(E)
(Z)
zusammen
(Z)-But-2-en
http://wchem.cup.lmu.de/wmol/buten-2.html
entgegen
(E)-But-2-en
(E)-Alkene sind stabiler als (Z)-Alkene
H
H 3C
H
H
))((
CH 3
H 3C
CH 3
H
(E)
(Z)
(E)-But-2-en
(Z)-But-2-en
http://wchem.cup.lmu.de/wmol/buten-2.html
Aber die Doppelbindung lässt sich
nicht leicht isomerisieren (drehen)
H
‡
H
D
D
E a = 272 kJ/mol
E
H
D
(Z)
H
H
D
D
Reaktionskoordinate
D
(E)
H
Die Stabilität von Alkenen
Generell gilt, dass höher substituierte Alkene stabiler sind (im Vergleich zweier Isomere).
Das äußert sich z.B. bei der E2:
Br
EtONa
Saytzeff-Regel
+
70%
30%
cat. H +
cat. H +
Die elektrophile Addition von Halogenwasserstoffen
H
HI
I
HCl
Cl
HBr
Br
HI
I
H-X wird nach der Regel von Markovnikov addiert: “Wo Tauben sind fliegen Tauben zu”.
Die Regel von Markovnikov
‡
‡
‡
‡
E
H-Br
Br
+
Br
Reaktionskoordinate
Die Hydratisierung von Doppelbindungen
H 2O
H
H 2SO 4
OH
H 2O
H 2SO 4
OH
H 2O
H 2SO 4
OH
conc. H 2SO 4, hohe Temp.
Alken
Alkohol
H 2O, H 2SO 4, niedrigeTemp.
Additionen an Alkene
A-B
H 2C CH2
H 2C CH2
A B
ΔH° π-Bindung
ΔH° A-B
H 2C CH2
272
ΔH° A-C
ΔΔH°
ΔH° B-C
H-H
H 2C CH2
435
H H
(alles in kJ/mol)
– 113 kJ/mol
410 410
Br-Br
H 2C CH2
272
H 2C CH2
– 105 kJ/mol
Br Br
193
285 285
H 2C CH2
272
H-Cl
H 2C CH2
431
H Cl
– 42 kJ/mol
410 335
H 2C CH2
H 2C CH2
H-OH
272
– 25 kJ/mol
H OH
498
410 385
Die Hydroborierung von Alkenen,
gefolgt von Oxidation
+
R
H
B
BR 2
R
H 2O2, NaOH
OH
O
B R
R
+ OH
O
BR 2
H
ein Boran
NaOH
OH
insgesamt eine Hydratisierung
BH
= 9-BBN
OH
anti-Markovnikov Verlauf:
→ H 2O2, NaOH
Me
Die elektrophile Addition von Halogenen
Cl
Cl
Cl2
≡
Cl
Cl
Br
Br 2
Br
+
Br
Br
Enantiomere !
Br
Br 2
Br
+
Br
Br
Die Epoxidierung von Alkenen
H
H
O
H
H
O
O
H
O
R
H
‡
O
O
R
H
O
HO
Cl
O
m-CPBA
O
meta-Chlorperbenzeosäure
(m-CPBA)
Me
H
Me
H
Me O
m-CPBA
Me
HO
Me
H
H
O
H
Me O
HO
H
O Me
H
+
O
O
R
Die Dihydroxylierung von Alkenen
H
H
O O
+
Os
O O
H
H
O
O
Os
O O
H
H 2O
OH
HO
+
H
ein Osmat-Ester
OH
O
Os
HO
O
cis-Dihydroxylierung!
OH
OsO4
→ H 2O
OH
Die Ozonolyse von Alkenen
R1
H
R2
R3
O
+
R1
H
H
O
ein Carbonyloxid
O
O
O
O
R1
O
R2
O
R3
R3
O
R2
Primärozonid
R1
O O
R3
R2
O
R1
H
O3 → Me 2S
O
O
H
O3 → Me 2S
O
O
Me 2S
H
Sekundärozonid
O
H
O
R2
R3
Die Bildung von Carbenen und Cyclopropanierung
KOt-Bu
H
Cl
Cl
– t-BuOH
Cl
Cl
C Cl
Cl
– Cl
Cl
H
Cl
C
Cl
Cl
Dichlorcarben
ein Carbanion
H
C
H
Cl
Cl
H