Oncologie Wetenschap dietumoren bestudeert voorkomen . Hoedelen normale cellen? Invloedvanbinnenuit: • dooreeninherentceldelingsvermogen Invloedenvanbuitenaf: • Onderlingcelcontactgeeftgroeiregulering • Doorgroeifactoreninbijv.devormvangroei(hormonen) tumorcellen? Waarzithemdefout? • IninherenteDNA-mutatiesinhetgebiedvandegroei regulerendegenen(zgn onco-genen) Hoeontstaandezemutatiesdan? • Antwoord:doorexterneinvloeden(noxen) Watgebeurterdanmetdezecellen? • Antwoord:decelgaatspontaanenongeremddelen noxen • • • • • • • • Chemischestoffen:Teersigaretten,medicamenten(!),asbest SommigevirussenHPV->cervix,hepatitis,HIV BacteriënalsdeHelicobacter Pylori Stralingvanröntgenapparaten,UV-licht,gammastraling Hormonen(mammaenendometriumcarc.) Erfelijkheid:borstkankerbijv. Chronischeirritatieweefsels:metaplasie->dysplasie->kanker Voedingsinvloedenvoorzoverbewezen gezwel,zwelling,hypertrofie zwelling: • Doornormaleweefselonderdelenalsvochten (ontstekings)cellen • Tijdelijkvanaard Hypertrofie: • Volumetoenamecellendoorbijv krachttrainingetc Hyperplasie =toenameaantal cellen Metaplasie endysplasie Metaplasie(meta/naast,plassein/vormen)doorchronischeirritatie • reversibelveranderingvancellenineenandertype • Vb:Barret-oesofagus Dysplasie(dys/slecht,plassein/vormen) • irreversibeleverstoordeuitgroeivancellen • kanenzalookzeerwrs eenvoorstadiumvankankerworden • Vb:cervixdysplasie Metaplasie:barret • Barrett-oesofagus iseenaandoeningwaarbijzich darmslijmvliesindeslokdarmontwikkeltdooraanhoudende zuuraanvallen. • Plaveiselepitheeloesofagus verandertincilinderepitheel Dysplasie:cervix CIN:Cervicale intra-epithale neoplasie Cervix=baarmoederhals stadia . Goedaardig vskwaadaardig Benigne vsMaligne Sommigegoedaardigetumorenofaangetastecellen kunnenmaligneworden Goedaardige tumoren • Waaromenwaardoorzeontstaanwetenwenietgoed • Letop:vankwaadaardigewetenwedatveelbeter! • • • • Somsisdeoorzaakeenvirus(wrat) Somsindeoorzaakeenchronischeontsteking(neuspoliep) Somsishetdooroverervingverkregen(darmpoliepen) Somsdoorhormonen:cystenenadenomen (klierweefsel) Goedaardig Goedaardigetumoren: • leideninprincipeniettotdedood • Tenzijzeinklemminggeven(bijv wegduwenbreinweefsel) • Decellenlijkennogvaak(wat)ophetoorspronkelijkweefsel Goedaardige tumor Voorbeeldhoeeen‘goedaardige’tumor tochtotdedoodkanleiden. Dezetumorbegonuiteindelijk deluchtwegintedrukken. Tumorontstondophaar3een hetmeisjeisnu15jaar. Detumorweegt7kilo Goedaardig Goedaardigetumoren: • Decellenbehoudennogsommigeeigenschappen(zoals hormoonproductie,eiwitproductieetc.) • Groeienvaaklangzamer • Neigennaarexpansievegroeidoorwegduwenbindweefsel(of wordenzojuistdooreenbindwfs kapselomgeven!) • Kunneninsommigegevallenintweedeinstantiealsnog maligneontaarden:poliepen/papillomen Diagnostiek goedaardige tumoren • Biopt uit tumorweefsel – ‘Rustig’celbeeld – Cellen zien er overhetalgemeen ‘normaal’uit Rustig vs onrustig beenweefsel Behandeling goedaardige tumor • Eennietindewegzittengoedaardigetumorzoujeinprincipe nieteenshoeventeverwijderen.Toch? • Indienobstructief,tecosmetischontsierendofneigendnaar maligneontaarding?à danchirurgischwegnemeninclusief bindweefselkapsel • Evt adjuvante therapie kwaadaardig Kwaadaardig: • onbehandeldleidenzetotdedood • Tumorweefselvaakgoedgeorganiseerdmetbloedvatsysteem (vascularisatie)waardoorvoldoendevoeding! • Dedna veranderingenveranderenookdecelmembraan: mindergoedaanelkaarklevenenmindersamenhang • Groeiisinfiltratiefà destructieanderweefsel Malignetumoren: • Carcinomenuitepitheel. • Sarcomenuitsteunweefsel. Eencarcinoom iseenmaligne woekeringvanepitheelcellen. Enkelevoorbeelden: • adenocarcinoom • mammacarcinoom • basaalcelcarcinoom • Plaveiselcelcarcinoom Eensarcoom iseenmalignetumorvansteun- en tussenweefselsofvandewekedelen. Involgendeweefselskaneensarcoomvoorkomen: • Osteosarcoom • Liposarcoom • Myosarcoom • Lymfosarcoom • Angiosarcoom • Fibrosarcoom • Neurofibrosarcoom Eigenschappen maligne cel Overactiveit vandegenendieceldelingstimuleren Celgroeiremmende genenjuistveelminderactiefgeworden Overheersingvangenendieceldoodwetentevoorkomen Verminderingvanactiviteitwaarinbeschadigdegenen wordengerepareerd • Later:aanmakenadhesiemolekulen enproteaseremmers! • • • • • Kortom:demaligneceldoeterallesaanomteoverleven. Alsof hij een eigen wil heeft gekregen. Satelliettumoren enmetastasen Normaalsterven losgeraaktecellendoor specialeingebouwde softwareaf.Maarnietde kankercellen! Sattellietcellen komenzo ‘watverderop’terecht Metastasenkomen doorbloedlymfestroomelders inhetlichaam terecht Lymfogene- enhematogene metastasering kwaadaardig Kwaadaardigetumoren: • Groeiendwarsdooranderweefselheenalsbloedvaten, zenuwen,lymfevatenetc • Hebbeneenvermogentotmetastase/zaailingen losgeraaktetumorcellengroeieneldersverder • Tumorendieontstaanuitdekweefsel(waaronderdusklieren) eindigeninnaamgevingop~carcinoom • Tumorendieontstaanuitbindensteunweefseleindigenin naamgevingop~sarcoom . Tumorcellen zijn actief Zoweldeontstekingscellen alstumorcellen produceren talvanstoffen waardoormensenzichziekgaanvoelen, koorts krijgen etc vermagering doormaligne tumor Reden: naastdeeetlustverliesdoortumorstoffen, consumeertdetumorveelenergievoorzijneigen groei,tenkostevanzijngastheer. Doorgroei inander weefsel Waaromnietgelijkmaarpaslater? • Ontwikkeltdetumorzichsomsenverkrijgt hijdezenieuwe eigenschap?? • Doorgroeivindtiid vaakmaandentotjarenlaterplaats. • Endankrijgendekankercellen(opeens!!)adhesiemoleculen omdebasaalmembraanteinfiltrerenenmakenzestoffen aanwaardoorditmembraanuiteenvalt!!! Kwaadaardig • Cellenlijkenvaaknietmeerophunoorsprong: – Goedgedifferentieerd: veelgelijkenis – Weiniggedifferentieerd: weiniggelijkenis – Ongedifferentieerd/anaplastisch: geengelijkenismeer • Ongedifferentieerdegroeienhethardstenzijnagressiefst Symptomen kanker • Aspecifiekesymptomen: Vagesymptomenalsvermagering,koorts,moeheid,gebrek aaneetlustenanemie • Specifiekesymptomen: Naastdeaspecifiekesymptomennuookfunctiestoornisvan deaangedaneorganen. Hierondervallenook:zweren,groterwordende huidafwijkingenalswratten,moedervlekken,blijvende heesheid,zwellingdiezonderredentoeneemt,veranderddef. patroon,slikklachten Diagnostiek maligne tumpr • • • • • • • Röntgenonderzoekmetcontrastmiddel Ct.enMRI Botscan PET-scan:gelabeldglucose Tumormarkers Lab:bse,algbloedbeeld Lymfklieronderzoek(schildwachtklier) Stadiumbepaling TNM-indeling • T:lokaleuitbreidingtumor • N:regionalelymfklier(nodus)uitbreiding • M:metastase • Stadia-indeling Bijbijv leukemie metastase • • • • Hematogeen(tumorenuitsteunweefsels) Lymfogeen (tumorenuitdekweefsels) Afvoerwegen/anatomischestructuren(zeldzaam) Vochtinsereuze holten(buikholte,borstholte) Echter,merendeellosgeslagentumorcellenwordeninbloed oflymfedoorimmuunsysteemvernietigt. Ookdenieuweomgevingmoetgunstiggenoegzijnvoorde overlevendetumorcel Lymfogene metastase • Doorgroteopeningenlymfe-epitheeldeidealeroute! • Somsverstoppinglymfevatendoortumorcellenofontsteken ze:lymfangitiscarcinomatosen • Bronchuscarcinomen,mamacarcinomen Hematogene metastase • Viaaderlijkebloedvoorzieninginrestlichaam • Venacave type:vastlopeninlongen • Venaporta type:vastlopeninlever • Venapulmonalis type:vanuitdelongennaarvooralhersenen, botten,leverenwervels Behandeling maligne tumor 1. 2. 3. 4. 5. 6. Chirurgie Radiotherapie Chemotherapie Hyperthermie Hormonaletherapie Immunotherapie Enz. Chirurgie • Tumor+ruimerandomliggendgezondweefsel(terinspectie) • +/- aangetasteregionalelymfklieren • Enbloc/radicalechirurgiebeoogtcuratiedoorwegnemen tumormetomliggendezonevangezondweefselen lymfklieren • Chirurgiekannatuurlijkookeen(tijdelijk)palliatiefdoel dienen. radiotherapie • • • • Teletherapie:uitwendig Brachytherapie:inwendig Totale lichaamsbestraling:leukemie Soms indevorm vaneen ‘geneesmiddel’zoals detoxische slok bij schildklier • Vaak gemengde behandeling vanchirurgie enradiologie • Radiotherapie zowel curatief als palliatief chemotherapie Verschillende aangrijpingspunten: 1. DNAaantasting waardoor celstofwisseling verstoord raakt en decel doodgaat 2. Enzymaantasting waarbij hetmiddel zich inbouwt instoffen diedecel maakt endit produkt onwerkzaam maakt 3. M-RNAaantasting metals gevolg aantasting celstofwisseling 4. Celdeling remmers Bedenk dat ook gezonde,normale cellen dezelfde behandeling ondergaan als detumorcellen… chemotherapie • Kan lokaal en systemisch gegeven worden. • Chemowerkt hetbeste als er grondig voorwerk isverricht: chirurgie en/ofradiotherapie • Rescuetherapie:toevoegen vanherstelbevorderende stoffen Hormonale therapie • Indien deorganen receptoren voor hormonen bezitten! • Mengeeft dan een antagonistisch hormoon (stof) • Mammacarcinoom,prostaatcarcinoom,uteruscarcinoom Immunotherapie • Activerenvanhetafweersysteemzodatdeze detumorcellengaanaanvallen. • Evt.monoklonaleantilichamentoedienen. (zijnafweercellendiebuitenhetlichaam nagemaaktzijn) Algemeen ondersteunende thr • • • • Pijnbestrijding Anemie behandelen Misselijkheid bestrijden Psychologische begeleiding! (angstvoor recidief,angstvoor pijn,verminking,dedood etc) Prognose enbeloop • Zelfs zijn alle kankercellen niet meer aantoonbaar…,na jaren kan hettoch nog terugkomen. • 5jaars overleving:na 5jaar geen aantoonbare terugkeer tumorweefsel.Iseen betrouwbare prognostische indicatie Terminale fase kanker • Uittering (cachexie)->minderweerstand dooratrofie weefselsà minderbuffer:anemie,decubitus etc • Oedeemvorming:doorverstopte lymfvaten,kapotte vaatjes • Ischemie doorafgesloten vaatjes • Verlamming etcdooraantasting zenuwstelsel • Dyspneu ofverstikking • Leverafwijkingen doordat tumorinleverzit • Afvloedbelemmering urinedooruretercompressie • Botmetastasen:geven pijn enook botfracturen • Darmafsluiting doordoorgroei tumor • Trombosevorming:doorschade bloedvaten tumorofdetherapie AIS:diffuse/algemene intravasale stolling= overal trombosevorming
© Copyright 2024 ExpyDoc
