Zoals alle andere nieuwe leden van de Akademie van

Zoals alle andere nieuwe leden van de Akademie van Kunsten die voor mij hebben
gesproken, kreeg ik de opdracht te reageren op de vraag (ik laat hem nog een
keer horen):
waar vecht u voor, dan wel, waar strijdt u tegen? En hoe zou u de Akademie van
Kunsten daarvoor willen inzetten?
Het doet me goed te merken dat het het idee van de Akademie is dat het een
strijdbaar apparaat zal zijn. En ik zal dan ook beginnen met het beantwoorden
van de tweede helft van deze vraag: Als we deze nieuwe Akademie kunnen benutten
om het aanzien, de positie, de reputatie, het BEELD van de kunsten in de
publieke sfeer te herstellen; en om een ander beeld op te bouwen - ook naar onze
beleidsmakers en uitvoerders toe – en als we een kritisch lichaam kunnen worden
waarmee rekening moet worden gehouden in het formuleren van nieuwe inzichten en
nieuw beleid voor alle institutionele vormen binnen het vakgebied, en ook zeker
het onderwijs, dan denk ik dat ik mijn positie goed heb kunnen gebruiken.
Het thema van deze avond en de formulering van de het kader waarin ik de kans
krijg mij voor te stellen roept echter vragen bij mij op, maakt dat ik aarzel om
de opdracht serieus te beantwoorden:
“waar vecht je voor, dan wel, waar strijd je tegen?
voor – tegen?
vechten en strijden? – in mijn werk? In mijn houding?
Waarom is er al een suggestie van vechten en strijd voordat ik het zelf zo
beschrijf?
Ik vraag me af...
Ik aarzel...
Ik twijfel...
Ik stel een beslissing uit. Ik kan ook nog weigeren.
Dit lijkt namelijk geen open vraag. Het terrein is al afgebakend. En ik aarzel
of ik mij wel in termen van strijd wil uitdrukken, wanneer ik door middel van
mijn praktijk juist subtiele en gevoelige vormen van begrip probeer op te
wekken. Strijdbaarheid is te waarderen, en zoals ik al zei wil ik de positie die
mij is aangeboden binnen de Akademie beslist inzetten om mijn overtuigingen
publiek te maken. Echter, juist die opdracht om mijn overtuigingen aan u te
moeten voorstellen in termen van strijd en vechten past mij niet.
De vraag zelf is in feite een
mijn werk als kunstenaar. Een
zeker van) – een kader schept
eens zijn: dit kader beperkt,
al te veel, de toon is gezet:
nog worden ingevuld.
voorbeeld van datgene waar ik me tegen verzet in
vraag, die – ongewenst, en onbedoeld (daar ben ik
voor elk antwoord. Met zo'n kader kan ik het niet
versimpelt, insinueert. De vraag zelf impliceert
wij vechten en strijden. Alleen de thema's kunnen
En zijn er werkelijk maar een paar keuzes? Verleiden of bestrijden?
Ik ben er zeker van dat geen van de aanwezigen hier vanavond zouden zeggen dat
ze vóór simplificatie zijn. Juist niet. Iedereen die hier voor de kunst zit, zit
hier ook tegen de simplificatie. Maar waarom, vraag ik me af, wordt dan juist
vanavond de gehele belevingspotentie in een richting gedwongen door het scheppen
van zo'n smal kader? Ik kan niet anders dan juist dit bevragen – als antwoord op
de vraag natuurlijk.
Het zijn deze kaders die het discours versimpelen en vernauwen - en juist dat
moeten we herkennen, bevragen en aanspreken. Het gaat mij erom de gevoeligheid
voor nuance en complexiteit te ontwikkelen, en waarde te geven. Niet alleen om
daarmee van de kunsten te kunnen genieten, maar ook om kritische en sensibele
burgers te kunnen zijn. Het huidige klimaat van vooropstellen van consumeer- en
marktwaardes waarin de meeste dingen op hun efficiëntie hierin worden
beoordeeld, is hier absoluut geen voedingsbodem voor. En wat mij betreft zijn de
kunsten het gebied waar in ieder geval aan het opbouwen en voeden van deze
sensibiliteit kan worden gewerkt.
De beste voorbeelden van kunst hebben u geraakt vanwege de complexe verweving
van thema's en het bijeen brengen van onverenigbaarheden. Of het nu Goya's
aangrijpende, maar mooie beelden van executies zijn, of de complexe verknoping
van standpunten van waar uit een boek als Disgrace van J.M. Coetzee of Invisible
Man van Ralph Ellison geschreven zijn. Of de onsympathieke keuzes waarmee
Fassbinder zijn script voor Berlin Alexanderplatz opbouwt. Of de verweving èn
confrontatie van verschillende stemmen in de stem van één persoon in een werk
als So Different... and Yet van de Ierse kunstenaar James Coleman, of in de
geniale performance van Andrea Fraser Men on the Line. Het is juist de manier
waarop we de complexiteit van het leven en de tegenstrijdigheden erin kunnen
gaan beleven, die belangrijk is. Zodat we dit leren meenemen in onze dagelijkse
beslissingen en discussies. Niet het voorbijstreven ervan.
De gevoeligheid voor complexe emotionele of esthetische invloeden komt echter
niet vanzelf, deze moet gevoed worden. Er moet aandacht aan worden gegeven,
zowel in het maken als in de overdracht. Zodat de kwaliteit om die complexe
emotionele en esthetische invloeden te kunnen waarderen en erop te kunnen
reageren, of er gehoor aan geven, kan worden ontwikkeld en uitgebouwd.
Dat is wat mij betreft de taak voor elke vorm van overdracht en alle niveaus van
onderwijs. Het is een werk dat moet worden gedaan door middel van het erkenen
van de fijnheden in het gebruik van taal en beeld en het voeden van het begrip
van de macht hiervan, maar ook de mogelijkheden die het biedt.
Een sensibilisering die we vervolgens gebruiken in elke reflectie, discussie en
presentatie.
Ik dank u voor de gelegenheid om deze overweging met u te kunnen delen en ik
dank de Akademie van Kunsten voor de uitnodiging een rol te komen vervullen.
Dank u.

Download Report