310448 (2.7 MB) - TU Delft Institutional Repository

SEPTEMBER
m
2014
Jaareïjfers grote bouwbedrijven over 2013
Opnieuw afboeken en
des investeren
Hoe heeft 2013 uitgepakt voor de
grootste bouwbedrijven? Gezien de
resultaten uit 2 0 1 2 z o u het niet slechter
k u n n e n , e n d a t is v o o r e e n d e e l v a n d e
bedrijven o o k niet g e b e u r d .
grootste bouwbedrijf in Nederland en heeft vele buitenlandse activiteiten, waardoor risico's zijn gespreid. De omzet van Ballast Nedam
daalde voor het derde jaar op rij, ditmaal met 28 miljoen euro.
Twee bedrijven - Hurks en Strukton - behaalden daarentegen een
forse netto omzetgroei van respectievelijk 13 en 20%: 35 en 267,5
miljoen euro. De opbrengst van Strukton was niet eerder zo groot.
De strategie van enkele bedrijven is 'marge boven volume' (Heijmans enTBI) en 'rendement boven omzet' (VolkerWessels). Dat
leidde tot dalende omzetten maar voorkomt dat waarmee Ballast
Nedam wordt geplaagd.
V o l k e r W e s s e l s zag e c h t e r als e n i g e
Netto winsten en verliezen
z o w e l d e n e t t o w i n s t als de order-
Dirk
De netto eindresultaten van de grote bouwbedrijven bieden over
het geheel gezien opnieuw een somber beeld, maar ondanks de
p o r t e f e u i l l e g r o e i e n , e n m e t s u b s t a n t i ë l e voor de bouw nog steeds slechte economische situatie boekten enkele bedrijven een behoorlijke netto winst of in ieder geval een positief eindresultaat. Opmerkelijk genoeg zijn dat de bedrijven die in
cijfers. Dat blijkt uit een selectie van
2012 forse rode cijfers schreven: BAM ging van -187 naar +46,2 miljoen euro, VolkerWessels van -123 naar +117 miljoen euro, Janssen
jaarverslagen, w a a r o n d e r die v a n de
de Jong van -14,2 naar +2 miljoen euro en Heijmans van -88 naar
+1,9 miljoen euro netto winst. BAM had een aantal verliesgevende
beursgenoteerde bedrijven.
projecten in het buitenland. In Nederland heeft het bedrijf te scherp
geoffreerd,
waardoor het nu in de problemen is gekomen, met als
Dubbeling
gevolg een winstwaarschuwing en het uitgeven van extra aandelen.
Voor de andere bouwers is ook 2013 een verliesjaar, zij het een min-
De economische recessie zorgt in de bouw al een aantal jaren voor
grillige stijgingen en dalingen van omzet en winst en van de omvang van orderportefeuilles. Alleen de aantallen werknemers laten
een structureel dalende lijn zien. Van alle hier besproken tien bedrijven uit de top-20, waaronder BAM, Ballast Nedam en Heijmans die
op de Amsterdamse beurs staan genoteerd, behaalden er drie in
2013 volgens hun jaarverslagen een netto omzetgroei en drie een
netto winst. Geen van de bedrijven wist zowel een netto omzetgroei
als een netto winst te behalen. De andere bedrijven leden verlies of
hadden een verwaarloosbare netto winst en niet voor de eerste
keer. Ballast Nedam enTBI hadden zowel minder netto omzet als
een netto verlies.
Aan de hand van de jaarverslagen kan ook worden vooruitgeblikt en
kunnen andere partijen in de bouw, zoals architecten, leveranciers
en kostendeskundigen, mogelijk een beeld krijgen van hun eigen
omzet in de nabije toekomst.
Netto opbrengsten
Hoe hebben de grote bouwbedrijven onder deze marktontwikkelingen gepresteerd? De netto omzet van de meeste ondernemingen
daalde, die vanTBI (-17,8%), Janssen de Jong (-12,5%) en Heijmans
(-11,4%) procentueel het sterkst. De omzetdaling van Heijmans is
vooral toe te schrijven aan minder vastgoed- en woningbouwprojecten, maar ook de infra-omzet nam af. Andere bedrijven leden bescheidener omzetverliezen (hoewel 8% daling voor VolkerWessels
287 miljoen euro minder betekende) of behaalden zoals Dura Vermeer met 0,9% een marginale groei. VolkerWessels is het een na
SEPTEMBER 2014
20
der dramatisch jaar dan 2012. Zo halveerde Strukton het netto verlies van -34,1 naar -15,9 miljoen euro, ging Dura Vermeer van -8,8
naar -5,5 miljoen euro verlies enTBI van -18,9 naar -13,1 miljoen
euro. Hurks ging van 2,5 miljoen euro winst in 2012 naar -14,9 miljoen euro verlies. Ballast Nedam staat er echter met twee verliesjaren van -41 miljoen euro het slechtst voor.
Strukton ging gebukt onder tegenvallers bij het grote en complexe
pps-project A15 Maasvlakte-Vaanplein; er was een voorziening van
maar liefst 35,2 miljoen euro nodig. Ook Ballast Nedam ondervond
de nadelen van dit project.
Van Wijnen verkocht 1270 woningen, meer dan in 2012 en 2011. Heijmans verkocht eveneens meer woningen dan in 2012 (1082, waarvan de helft in botvierde kwartaal), maar de aantallen blijven laag.
Heijmans hoopt op kansen in de woningmarkt voor ouderen, als gevolg van het scheiden van wonen en zorg. Dat brengt nieuwe woonconcepten met zich mee en daarmee ook innovaties, zoals
domotica.
Infrasector nu ook onder druk
Woningbouw en woningverkoop
De ontwikkeling van de bouw en verkoop van woningen verschilt
per bedrijf. Janssen de Jong bouwde 266 woningen, 20% minder
dan in 2012. Het aantal verkochte woningen wordt niet gemeld,
maar pas in het laatste kwartaal van 2013 nam het aantal woningtransacties toe. Het bedrijf heeft twee nieuwe woningconcepten in
de markt gezet:Toplan, met een flexibele indeling, en WarmteWinWoningen. Ook Hurks ontwikkelde twee nieuwe woningconcepten:
het Da Vinci Huis: maatwerkwoningen die snel en goedkoop kunnen
worden gebouwd. Digitaal is direct inzicht in afwerking, prijs, duurzaamheid en onderhoudskosten beschikbaar. Daarnaast bouwt het
industrieel vervaardigde maatwerkappartementen die 40-50% sneller kunnen worden gebouwd.
TBI investeerde 2,6 miljoen euro in innovaties, waaronder in Lekkereigenhuis, inclusief een woningconfigurator. Het verkocht 1048 woningen tegen 638 in 2012. Het aantal opgeleverde woningen van
Ballast Nedam steeg met bijna 10% tot 1041.
VolkerWessels bouwde verreweg de meeste woningen, zij het beduidend minder dan in het jaar ervoor: 3119 tegen 3822. Het wist
1104 woningen te verkopen, maar alleen in de steden trekt de vraag
naar nieuwbouwwoningen wat aan. Het aantal nog onverkochte
woningen is echter groter dan in 2012. Verduurzaming van corporatiewoningen levert de komende jaren mogelijk nieuw werk op, vermoedt het bedrijf. De woningbouwpoot van BAM werd hard
geraakt. Het aantal verkochte woningen daalde tot 1365 (2012: 1906
en 2011: 2230).
Infra, civiel en techniek
Naast woningbouw en utiliteitsbouw - de laatste sector is grotendeels uit beeld verdwenen, zij het dat wel sprake is van meer transformatie en herbestemming - is de hoop gevestigd op infrastructurele en civiel-technische opdrachten, hoewel het volume aan infrastructuurprojecten daalt.
Ballast Nedam is sterk in de nichemarkt offshore windmolens. Het
SEPTEMBER 2014
bedrijf richt zich vooral op integrale, complexe projecten. Het heeft
zich teruggetrokken uit kleine infraprojecten en stootte verliesgevende projecten af.
In de civiele sector zijn volgens Heijmans grote projecten sterk teruggelopen. Het gaat minder vaak om afzonderlijke wegen of spoorlijnen, maar vaker om knooppuntprojecten. Er worden volgens
Heijmans meer projecten aangeboden op basis van Economisch
Meest Voordelige Inschrijving en ook de concurrentie van goedkoop
werkende MKB-bedrijven groeit. Het gevolg is dat de ordermap een
stuk minder infra-opdrachten bevat.
De infrasector leverde de grootste bijdrage aan de omzet en netto
winst van BAM, maar daalde in de orderportefeuille. Het resultaat
van infrawerkzaamheden bleef ook bij Strukton achter, ondanks
deelname aan het A15-project Maasvlakte-Vaanplein in pps-verband. DuraVermeer zag daarentegen de omzet van infrawerkzaamheden toenemen en Ballast Nedam verwacht ook in 2014 een
winstgevende infra-tak. Het bedrijf richt zich uitsluitend nog op
grote projecten, maar de orderportefeuille voor deze sector is echter flink leger. De overheden zullen de komende jaren met minder
opdrachten komen. De opdrachten die wel worden verstrekt zullen
voornamelijk knelpuntgeoriënteerd zijn.
Afboekingen en aanpassing organisaties
Als gevolg van de slechte economische situatie hebben veel bedrijven op hun bezittingen moeten afboeken, een inmiddels jaarlijks terugkomende activiteit. Ook reorganisaties slurpten grote bedragen
op. Janssen de Jong boekte ruim 2 miljoen euro af op grond en opgeleverd maar onverkocht vastgoed. Hurks heeft 16,5 miljoen euro
moeten afboeken op zijn belang in Ballast Nedam en daarnaast op
grond en bouwprojecten.TBI heeft 24,7 miljoen aan reorganisatielasten moeten nemen, wat de oorzaak was van het netto verlies van
13,1 miljoen euro. Ook in 2014 zijn maatregelen bijTBI naar eigen
zeggen niet uit te sluiten. Ballast Nedam boekte 18 miljoen euro af
aan reorganisatiekosten en afwaarderingen. Mede als gevolg daarvan leed het bedrijf 41 miljoen euro netto verlies. Heijmans heeft in
2013, na 124 miljoen euro in 2012, opnieuw moeten afboeken: 7 miljoen euro aan herstructureringskosten en 7 miljoen euro voor vastgoed- en grondposities.
Van de bedrijven die blijven zitten met onverhuurd vastgoed is BAM
het meest open: 161 onverkochte woningen (waarvan het de helft
heeft weten te verhuren), 226 onverkochte woningen in aanbouw,
111.000 m^ commercieel onroerend goed (bestemd voor verkoop),
waarvan 34.200 m^ niet verhuurd en 77000 m^ wel verhuurd. BAM
heeft 30 miljoen euro moeten afboeken op goodwill, grond- en
vastgoedposities en deelnemingen in joint ventures, tegen 398 miljoen in 2012; 28 miljoen euro had betrekking op Nederlands winkelvastgoed.
VolkerWessels heeft 78 miljoen euro aan schulden afgelost en is nu
schuldenvrij.
Janssen de Jong deed enkele niet-strategische onderdelen van de
hand, waaronder een belang in het vliegveld van Curasao. Met de
vrijkomende gelden zijn bankschulden deels afgelost. Het bedrijf
heeft 210 werknemers (15,9%) moeten ontslaan. Ook veel andere
bedrijven hebben personeel moeten afstoten:TBI 792 man (9,8%),
Heijmans 625 man (7,6%), BAM 362 man (1,6%) en Hurks 15%. Ondanks gunstige winstontwikkelingen heeft ook VolkerWessels personeel moeten ontslaan: 2,5%, wat neerkomt op 375 man.
Strukton heeft als enige een personeelsgroei van 7,6% fte.Toch
heeft het voor verkleining van zijn capaciteit in Nederland 5,5 miljoen euro aan reorganisatiekosten gereserveerd. Ook DuraVermeer
moest reorganiseren en verloor 168 man (6,3%); het sleutelwoord
daarbij was verhoging van het kennisniveau. Het bedrijf had een
netto strop van 8,6 miljoen euro aan reorganisatiekosten en ook
aan afwaardering van grond. Dat leidde tot een netto verlies van 5,5
miljoen euro. Ballast Nedam heeft voor 11 miljoen euro gronden afgewaardeerd en reorganisatiekosten moeten maken. In 2014 worden de regionale bedrijven van Ballast Nedam opgenomen in een
geïntegreerd opererend bedrijf. Van Wijnen heeft in 2013 12,1 mil-
joen euro aan waardeverlaging doorgevoerd.
Anderzijds werden bedrijven aangekocht. Zo nam Heijmans een bedrijf over in de civiele sector op het gebied van duurzame energie.
Strukton kocht in het buitenland voor ruim 40 miljoen euro aan bedrijven, waaronder railbedrijven in Italië, Engeland, Zweden en
Noorwegen. De Italiaanse aanwinst deed de omzet van Strukton
stijgen met 160 miljoen euro.
Orderportefeuilles
De orderportefeuilles zijn misschien wel de beste graadmeter voor
de toekomst van de bouwsector. Drie bedrijven laten zich echter
niet uit over hun orderportefeuille. Van de overige zeven bedrijven
werken er vijf vanuit een dunnere map. Alleen VolkerWessels
(-F11,4%) en Strukton zagen hun portefeuille groeien. Struktons
werkmap groeide spectaculair: van 1,1 naar 3 miljard euro. De kwaliteit van de portefeuille van VolkerWessels verbeterde dankzij meerjarige contracten, onder meer voor onderhoud en beheer in de
sectoren infrastructuur, energie en telecom. VolkerWessels is dan
ook optimistisch over de toekomst. De portefeuilles van Ballast
Nedam en Heijmans daalden daarentegen sterk, respectievelijk met
17,1 en 18,2%. Heijmans' portefeuille bevat minder civiele projecten.
Het rijksbudget voor infrastructuur zal in 2015 en 2016 afnemen.
Heijmans verwacht dat vooral op rijkswegen zal worden bezuinigd.
Ook de lagere overheden zullen op deze sector bezuinigen.
Dura Vermeer voorziet voor 2014 een lagere omzet, maar een beter
netto resultaat, onder meer omdat er geen nieuwe reorganisatie
nodig zal zijn, maar wel zullen opnieuw medewerkers afvloeien.TBI
verwacht een structureel lager productievolume; de orderportefeuille daalde met 5,2%.Toch kiest het bedrijf voor marge boven volume, wat echter steeds moeilijker wordt omdat opdrachten vaker
uit aanbestedingsrondes moeten komen, waarop scherp moet worden ingeschreven.
Geen bedrijven met zowel netto
omzetgroei als netto winst
Toch blijven de bedrijven hoopvol en noemen 2014 graag een overgangsjaar, gezien de licht aantrekkende woningmarkt, de reorganisaties die ze hebben doorgevoerd en de betere vooruitzichten in de
buitenlandse railsector.
Strategie ontbreekt
In jaarverslagen wordt het afgelopen jaar toegelicht en vaak ook
vooruitgekeken. In de jaarverslagen van diverse bouwbedrijven
ontbreekt echter een strategie voor de komende jaren. De recessie
is zo ingrijpend en onvoorspelbaar dat blijkbaar van jaar tot jaar
moet worden bekeken hoe te handelen.Tot nu toe betekende dat in
veel gevallen afboekingen en ontslagrondes. Dat is er misschien
ook de oorzaak van dat dit jaar geen van de grote bouwbedrijven
zijn personeel op de foto zette. Waren in voorgaande jaarverslagen
vaak foto's van personeel op de werkplek te zien, of werden ze geïnterviewd, nu kan er vaak geen bedankje meer af voor hun inzet.
Maar eerlijk is eerlijk: ook de raden van bestuur zie ik dit jaar niet in
beeld; ze hebben massaal hun jaarlijkse fotoshoot in pak overgeslagen. Een bewuste desinvestering, zullen we maar denken.
Van de volgende bedrijven zijn de jaarverslagen over 2013 geraadpleegd: Ballast Nedam
NV, DuraVermeer Groep NV, Heijmans NV, Hurks Groep, Janssen de Jong Groep, Koninklijke BAM Groep, Strukton Groep, TBI Holdings BV Van Wijnen en VolkerWessels.

Download Report