Leendert Klaassen, onafhankelijk raadsman, gaswinning:

‘Mensen
verlammen
na schade
op schade’
Leendert Klaassen, onafhankelijk raadsman, gaswinning:
De afhandeling van de schade aan door aardbevingen
getroffen huizen in Groningen kan sneller, onafhankelijker
en transparanter. Dat concludeert Leendert Klaassen,
‘ombudsman’ gaswinning Groningen, na een jaar in functie.
TEKST ILSE AKKERMANS OPENINGSFOTO HH/ KEES VAN DE VEEN PORTRETFOTO HENK VEENSTRA
40 eigen huis magazine juni 2014
CV Leendert Klaassen
Mr. L.J. Klaassen (Lochem, 1950)
Opleiding: Rechten, Vrije Universiteit
Loopbaan: 1974: Ambtenaar,
gemeente Scheveningen. 1984:
Burgemeester Midwolda. 1990:
Burgemeester Zuidhorn. 2003: Griffier
Eerste Kamer. 2005 tot 2011: Lid
dagelijks bestuur Nederlands-Vlaamse
Accreditatieorganisatie, die de
kwaliteit van het hoger onderwijs
borgt. 2011: lid College van Bestuur
Stenden Hogeschool, Leeuwarden.
Sinds vorig jaar ‘ombudsman’
gaswinning Groningen.
‘H
et sleutelwoord in het
hele proces is vertrouwen, daar schort het in
Groningen aan’, zegt
Leendert Klaassen.
Sinds april vorig jaar kunnen woningbezitters in Groningen bij hem terecht
als ze klachten hebben over de manier
waarop de Nederlandse Aardolie
Maatschappij (NAM) hun schade
afhandelt. ‘Mensen hebben weinig
fiducie in die afhandeling.’
Sinds de aardbeving van 3,6 op de
schaal van Richter in augustus 2012
bij Huizinge, regent het bij de NAM
schademeldingen van huiseigenaren.
De teller staat eind april van dit jaar
ruim voorbij de achttienduizend.
Daarvan handelde de NAM bijna 8.500
gevallen af. Aardbevingen in het ge-
bied zijn er al sinds 1986, het worden
er steeds meer en ze worden steeds
zwaarder.
Inmiddels is er geen twijfel meer
over dat de bevingen worden veroorzaakt door gaswinning. Toch werd
vorig jaar nog een recordhoeveelheid
gas uit de bodem gehaald. Groningers
voelden zich in de steek gelaten door
de overheid, het wantrouwen groeide.
Begin dit jaar besloot het kabinet de
komende drie jaar minder gas te winnen en 1,2 miljard euro uit te trekken
om de problemen in het gebied aan
te pakken.
Maar daarmee is het vertrouwen
van de bevolking niet terug. ‘De mensen hebben bij de schadeafhandeling
het gevoel dat ze steeds moeten opletten, omdat het anders niet goed gaat’,
zegt Klaassen. ‘Vertrouwen breek je
sneller af dan je het opbouwt. De
emotie ligt heel dicht onder het oppervlak.’
De onafhankelijk raadsman – zo
luidt formeel de functie die Klaassen
kreeg, om verwarring met de al bestaande ombudsman Groningen te
voorkomen – hoefde niet lang na te
eigen huis magazine juni 2014 41
denken toen minister Kamp (Economische Zaken) vorig jaar een beroep
op hem deed. Klaassen was toen al
voorzitter van het college van bestuur
van de Stenden Hogeschool in Leeuwarden – dat is hij nog. Maar hij
groeide op in de stad Groningen, was
van 1984 tot 2003 burgemeester van
de Groningse gemeenten Midwolda
en Zuidhorn, en hij voelt zich nog
steeds met de regio verbonden. ‘Het
is goed dat er een onafhankelijk raadsman is, die met mensen meedenkt en
ze tot steun kan zijn’, zegt hij.
Tot nog toe deden ruim tweehonderd Groningers een beroep op Klaassen. ‘Dat vind ik niet veel, als je het
afzet tegen het grote aantal schadegevallen en de ontevredenheid in het
gebied’, zegt hij. ‘Maar het is typisch
Gronings: de mensen lossen hun problemen liever zelf op. Als dat niet lukt,
stappen ze eerst naar hun directe
belangenbehartiger. Agrarische ondernemers gaan met hun problemen
naar de LTO, monumentale kerken
met schade melden zich bij de Stichting Oude Groninger Kerken.’
De klachten die bij Klaassen binnenkomen, gaan vaak over hoe lang
het duurt voor schade is hersteld, en
over de taxateurs. ‘Over de manier
waarop ze over de schades oordelen,
hoe ze hun oordeel onderbouwen, of
over hoe ze eigenaren bejegenen’,
zegt hij. ‘We verzamelen de klachten
en leggen ze aan de NAM voor.’ Klaassen wordt bij zijn taak ondersteund
door de Dienst Landelijk Gebied, een
uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Economische Zaken. ‘We
bekijken altijd beide kanten van het
verhaal. Vervolgens geef ik een advies,
aan de NAM, of aan de klager. Dat
advies is niet bindend, wel zwaarwegend. Soms word je het niet met elkaar eens, dan kunnen mensen nog
naar de Technische Commissie Bodem Beweging (TCBB) stappen.’
Als adviserend lid van de commissie Bijzondere Situaties heeft Klaassen speciale aandacht voor ‘schrijnende gevallen’: mensen die zo in de
knel zitten, dat ze er zelf niet meer
uitkomen. ‘Het zijn vaak mensen met
schade aan hun huis, financieeleconomische problemen en psychosociale problemen samen’, zegt
Klaassen. ‘Situaties waarbij een oplossing niet te lang op zich moet laten
wachten, omdat de mensen er anders
aan onderdoor gaan.’ De commissie
bereidt momenteel de behandeling
van vierentwintig zulke aanvragen
voor.
‘Bijvoorbeeld mensen met heel complexe schade aan een monument dat
de tand des tijds honderden jaren lang
goed heeft doorstaan. Ze investeren
twintig jaar in het pand om het te
restaureren en plotseling zien ze het
onder hun ogen afbrokkelen. Of mensen die een pand kochten als oudedagsvoorziening, en nu dreigt dat huis
onverkoopbaar te worden. Ze zien
hun toekomstperspectief verdampen.’
Soms hebben mensen grote moeite
hun weg te vinden. ‘Daarbij helpen
wij dan’, zegt Klaassen. ‘Als ze er niet
uitkomen en er niemand in hun omgeving is die behulpzaam kan zijn, kan
desnoods op kosten van de NAM iemand worden ingeschakeld om ze te
begeleiden bij het afhandelen van de
schade. Een onafhankelijke belangenbehartiger, die niet aan de NAM verbonden is.’
Er zijn veel klachten van woningbezitters die kampen met schade, op
schade, op schade. ‘Elke keer dat een
schade gerepareerd wordt, is er weer
een aardbeving en krijgen ze nieuwe
schade’, zegt Klaassen. ‘Dat werkt
Wat doet een ombudsman?
Bij een ombudsman kunnen burgers terecht met
klachten over overheidsinstanties. In Nederland moet
iedere gemeente, provincie en waterschap een ombudsfunctie hebben. Ze hebben de keuze tussen het zelf
benoemen van een ombudsman, het zich aansluiten bij
de Nationale ombudsman, en het in het leven roepen
van een ombudscommissie.
Nederland heeft één Nationale ombudsman, benoemd
door de Tweede Kamer. Wat de Nationale ombudsman
wel en niet mag doen, ligt vast in de grondwet. De
Nationale ombudsman doet onderzoek naar aanleiding
van klachten van burgers of op eigen initiatief. Daarbij
heeft hij veel bevoegdheden. Een overheidsinstantie is
verplicht mee te werken aan het onderzoek, ook
getuigen moeten verplicht meewerken. Een uitspraak
van de ombudsman is niet bindend, zoals bij de rechter,
42 eigen huis magazine juni 2014
maar zijn gezag weegt zwaar.
De term ombudsman is onbeschermd. Dit heeft ertoe
geleid dat er veel zelfbenoemde ombudsmannen
bestaan, die zich bezighouden met bijvoorbeeld
klachten over pensioenen, verzekeringen of kranten. Om
burgers te helpen in de wirwar aan ombudsmannen
heeft de Nationale ombudsman de website (vindeenombudsman.nl) in het leven geroepen.
De Nationale ombudsman heeft aan het ministerie van
Economische Zaken gevraagd Leendert Klaassen een
andere functienaam dan ombudsman te geven, omdat
de gemeente Groningen al een ombudsman heeft. De
Nationale ombudsman is daarnaast zelf bevoegd voor
de waterschappen en de provincie Groningen. Klaassen
heeft als onafhankelijk raadsman gaswinning Groningen dezelfde bevoegdheden als een ombudsman.
eigen huis magazine juni 2014 43
‘De mensen hebben bij de schadeafhandeling
het gevoel dat ze steeds moeten opletten,
omdat het anders niet goed gaat’
90.000.000 euro
Sinds de beving van augustus
2012 in Huizinge heeft de NAM
ongeveer 90 miljoen euro aan
schade uitgekeerd. In ruim 9700
schadegevallen gaat het om een
bedrag tot 25 duizend euro, een
kleine vijfhonderd gevallen
hebben een groter bedrag
toegekend gekregen.
verlammend. Bij sommige mensen is
de schade al ontstaan voor de beving
in augustus 2012. Er zijn gevallen
waarbij een schade al getaxeerd is,
maar nog niet hersteld, als er weer
een nieuwe beving komt. Dan zegt de
NAM: wacht maar even, we laten eerst
weer een taxateur komen. Dat soort
processen slopen mensen. Ons advies
in zo’n situatie: repareer vast het deel
van de schade waar duidelijkheid over
is en ga dan verder met de rest.’
De NAM heeft inmiddels een onbekend bedrag geïnvesteerd in het
proces van schadeafhandeling (hoeveel, dat wil de NAM niet zeggen), er
zijn nieuwe taxateurs aangetrokken,
bestaande taxateurs hebben een speciale opleiding gekregen. ‘Voor de
aanpak kun je alleen maar respect
hebben’, zegt Klaassen. ‘Tegelijk duurt
het lang voordat schades afgehandeld
worden, de snelheid kan beter. Voor
de afhandeling van schades bestaat
een streeftermijn van een aantal
maanden, maar die wordt alleen maar
bij de kleinere schades gehaald. De
afhandeling van complexe gevallen
duurt soms wel twee jaar. We hebben
er bij de NAM op aangedrongen dat
er een controlesysteem komt, dat het
proces in beweging blijft.’
Klaassen is voorstander van onafhankelijker schadebeoordeling. ‘In de
beleving van de bewoners veroorzaakt
de NAM de bevingen, en dan moet
het bedrijf vervolgens ook de gevolgen
oplossen. Past dat wel in één rol? Volgens de wet is de NAM verantwoordelijk voor de schadeafhandeling,
maar de minister heeft het bedrijf
inmiddels opdracht gegeven te bekijken of een onafhankelijke werkorganisatie het proces kan aansturen. Meer
onafhankelijkheid in de uitvoering
zou helpen bij het herstel van het
vertrouwen van mensen.’ Op de opmerking dat de NAM dan nog altijd
een rol speelt, zegt Klaassen: ‘Veel
hangt af van hoe je de aanpak vormgeeft. Er zal ook extern toezicht op
moeten komen.’
Groningers zijn volgens hem verder
gebaat bij een transparanter afhandeling van hun schades. ‘Inmiddels is
een soort trackingsysteem operationeel en kunnen mensen hun eigen
proces volgen. Dat draagt al bij aan
het vertrouwen. Wat beter kan, is het
inzicht in wat de afwegingen zijn voor
het beoordelen van de schades, de
beoordelingscriteria.’
De aardbevingen in Groningen hebben in de ervaring van Klaassen een
enorme impact op de bewoners. ‘Door
schade aan hun huis, door aardbevingen, voelen mensen zich heel diep in
hun zekerheden bedreigd’, zegt hij.
‘Het gaat niet alleen om financiële
schade, het raakt de kern van hun
bestaan.’ Daarom maakt de raadsman
geregeld tijd om de Groningers persoonlijk te bezoeken.
Om het vertrouwen tussen de partijen in Groningen weer te herstellen,
is het volgens Klaassen goed dat de
Dialoogtafel in het leven is geroepen.
Deelnemers aan het overlegorgaan
zijn bewoners, bedrijven, maatschappelijke instellingen en overheden.
‘Maar het duurt toch weer lang voordat het op gang komt en tot concrete
resultaten leidt’, zegt Klaassen. ‘Daar
moet je mee oppassen: voor je het
weet, krijg je met nieuwe bureaucratie te maken en zijn de mensen opnieuw teleurgesteld. Ik begrijp dat de
Dialoogtafel een waarborg moet zijn
voor een zorgvuldige en objectieve
behandeling, maar een goede balans
met de noodzakelijke voortgang is
belangrijk.’
Voor klachten over de schadeafhandeling
door de NAM is de onafhankelijk
raadsman te bereiken via:
088-223 44 55 of
[email protected]
Wat doet de
Vereniging?
Vereniging Eigen Huis heeft voor
huiseigenaren in Groningen
bouwkundige dienstverlening op
maat gemaakt en biedt ze een
nulmeting en een contra-expertise. Daarnaast maakt de vereniging zich hard voor onafhankelijke schadeopname in het
aardbevingsgebied, voor het
aardbevingsbestendig maken van
woningen, en voor goede
compensatie na schade en
waardedaling.
Lees meer over de activiteiten
van Vereniging Eigen Huis in
Groningen: eigenhuismagazine.nl/
gaswinning-groningen
eigen huis magazine juni 2014 45

Download Report