Fasen in een rouwproces

Over fasen - stadia - componenten - taken in een rouwproces.
Elisabeth Kübler-Ross (zie ook: www.kubler-ross.nl ) is de eerste die de verschillende fasen
(deze term gebruikt zij) in een rouwproces benoemd heeft. Anderen gaven in de loop van de
tijd nieuwe benamingen en spreken liever van stadia, componenten of taken (zie voor meer
informatie hierover ‘Wenen om het verloren ik’ door Arthur Polspoel). Deze fasen spelen
zowel bij de stervende zelf als bij de naasten. Bovendien komen ze voor bij iedereen die te
maken krijgt met een ingrijpend verlies van iets of iemand. Ze verschijnen niet altijd
allemaal, niet in een bepaalde volgorde en kunnen regelmatig terugkeren. Door het
herkennen, benoemen en erkennen van de gevoelens die horen bij de verschillende fasen
kan inzicht ontstaan en dat kan helpen bij het begrijpen van een rouwproces.
Ontkenning
Na een verlies reageren we instinctief met het ontkennen ervan. Dit is een natuurlijke
bescherming, die er voor zorgt dat de betekenis van een verlies langzaam tot ons door kan
dringen. Het hele bestaan wordt immers aan het wankelen gebracht door een ingrijpende
gebeurtenis.
Woede
Dit is een natuurlijke reactie om “nee” te zeggen tegen iets dat we niet willen. Ongeloof kan
omgezet worden in woede. Er kan woede ontstaan op alles en iedereen in de omgeving. Dit
is een verwarrende en moeilijke fase, zowel voor de persoon die de woede voelt als voor de
omgeving.
Marchanderen
Dit is een poging om het onvermijdelijke uit te stellen, om een verlies ongedaan te maken.
Het is een vorm van onderhandelen: ‘Als ik die verjaardag nog haal, dan accepteer ik wat er
gaat gebeuren en leg me erbij neer’. Dat laatste blijkt echter geenszins te gebeuren.
Verdriet- depressie
Moeheid, uitputting, geen belangstelling voor de omgeving, tranen, schuldgevoelens,
machteloosheid. Dit zijn allemaal facetten die bij deze fase horen en aangeven hoe intens de
pijn is.
Aanvaarding
Aanvaarding betekent beseffen dat iemand of iets definitief weg is. Dit heeft niet te maken
met berusting, maar betekent erkenning. Er wordt erkend en onder ogen gezien dat er een
wond is die voortaan onderdeel is van het leven. Het is een buitengewoon actief proces.
De boodschap aan iedereen die met deze gevoelens te maken krijgt is dat je er niet van
hoeft te schrikken. Ze mogen er zijn, voel ze en kijk er met liefde en respect naar. Liefde en
respect voor jezelf, voor alles wat je kwijtgeraakt bent en voor je eigen geschiedenis. Wees
niet bang om verdriet te koesteren. Door met liefde en mildheid naar jezelf en je verlies te
kijken kun je doorgaan met leven. Rouwen is eigenlijk het proces waarin een gebeurtenis die
uiterlijk heeft plaatsgevonden innerlijk werkelijkheid wordt.
2014
1
‘Rouwen is rouwarbeid’. Met deze uitspraak sluit J. William Worden aan op de omschrijving
van S. Freud’s begrip ‘rouwarbeid’. Nadruk wordt gelegd op de verwerking van het verlies.
Het is arbeid verrichten. Je kiest er in zekere zin voor. Het is een actief proces. De rouwtaken
moeten voltooid worden, anders kan dit de verdere groei en ontwikkeling belemmeren. Er is
geen dwingende volgorde. Wel een bepaalde ordening. Je moet bijvoorbeeld eerst erkennen
dat je geliefde werkelijk dood is voordat je met de emotionele gevolgen kunt omgaan.
Worden komt tot de beschrijving van vier rouwtaken:
1.
2.
3.
4.
Het aanvaarden van het verlies
Het verwerken van de pijn
Het aanpassen van een leven waarin de overledene ontbreekt
De overledene emotioneel een plaats geven en verder leven
Riet Fiddelaers omschrijft de rouwtaken als volgt:
Rouwtaak 0: opvoeden in leven en dood
Rouwtaak 1: laten doordringen dat die ander echt dood is
Rouwtaak 2: omgaan met een wirwar aan gevoelens
Rouwtaak 3: verder leven met het gemis
Rouwtaak 4: het weefsel van het leven opnieuw weven
Zie ook: www.rietfiddelaers.nl
[email protected]
www.trudywillems-cocounselen
2014
2

Download Report