Slachtoffer bewust werken

Pitch Slachtofferbewust werken
Symposium de Jeugdreclassering transformeert ook 10 november 2014
Stel je eens voor:
- Een 76-jarige vrouw wordt in de avonduren overvallen in haar woning. Ze is zo angstig
geworden dat ze niet meer de straat op durft en niet meer kan functioneren. Hierdoor
kan ze niet meer voor haar demente man zorgen waardoor hij noodgedwongen op moet
worden genomen in een verzorgingshuis.
- Een 16-jarig meisje wie ’s avonds van haar fiets wordt gerukt en voor een aantal uren
wordt gegijzeld. Zij wordt tweemaal verkracht. Dit was haar eerste seksuele ervaring. Ze
kampt met concentratieproblemen en heeft veel school gemist waardoor ze haar
examens niet heeft gehaald.
Mijn naam is Marlous de Vos, jeugdreclasseerder. Deze verhalen van slachtoffers hoor ik
in de rechtbank. Ze worden vertelt door de slachtoffers zelf of worden voorgedragen door
de rechter.
Deze verhalen raken mij. Als persoon, maar ook als jeugdreclasseerder. Het roept vragen
bij mij op, zoals:
* Hoe reageert de dader op deze verhalen?
* Wat doet de dader hier vervolgens mee?
* Hoe reageren de ouders van de dader hierop?
En daarnaast:
* Wat doet dit met het gevoel van de jeugdreclasseerder tov de dader?
* Wat doet de jeugdreclasseerder met deze verhalen vanuit slachtofferperspectief?
* Op welke manier besteedt de jeugdreclasseerder aandacht aan de schade die door de
dader is aangericht? Schade aan het slachtoffer, maar mogelijk ook schade die is
aangedaan aan zijn eigen omgeving. Denk bijvoorbeeld aan het vertrouwen van ouders
in hun kind.
*En hoe gaat de jeugdreclasseerder om met gevoelens van schuld en schaamte van de
dader?
Kortom:
Op welke manier handelt de Jeugdreclassering slachtofferbewust in haar
begeleiding van de dader?
Vanuit mijn studie Master Social Work ga ik hier onderzoek naar doen. In het kader
hiervan is Jeugdzorg Nederland de samenwerking aangegaan met het lectoraat Werken
in Justitieel Kader van Anneke Menger van de Hogeschool Utrecht.
Het uiteindelijke doel van deze samenwerking is komen tot een handreiking
Slachtofferbewust Werken binnen de Jeugdreclassering.
Met mijn onderzoek hoop ik een bijdrage te kunnen leveren aan de totstandkoming van
deze handreiking.
Niet alleen mijn eigen ervaring heeft mijn onderzoekszin geprikkeld, maar ook de
ontwikkeling die ik waarneem op macroniveau. De focus op het slachtoffer, laten we
zeggen ‘de emancipatie van het slachtoffer’, is landelijk gezien vanuit de politiek en het
maatschappelijk debat de afgelopen jaren vergroot. De samenleving bemoeit zich met de
straf voor daders en de zorg om slachtoffers. Er wordt om vergelding gevraagd.
In 2013 geeft het Ministerie van Veiligheid en Justitie een visiedocument uit met de titel
‘Rechtdoen aan slachtoffers’. Wat hoog in het vaandel staat is erkenning voor deze partij,
een maatschappij die slachtoffers tot steun is.
Dit heeft gevolgen op het strafproces en dus ook op het werk van de Jeugdreclassering.
Hebben wij hier als Jeugdreclassering dan ook geen verantwoordelijkheid in? Ik vind van
wel. Ik voel mij aangesproken. Intuïtief denk ik: hier moeten wij wat mee. Is het geen
gemiste kans als we niets doen met dit gegeven?
* Wij werken immers vanuit een pedagogische instelling.
* We willen de jongere bewust maken van zijn rol in de samenleving.
* We willen die spier van verantwoordelijkheid prikkelen en daarmee het
verantwoordelijkheidsgevoel van de jongere vergroten.
De Jeugdreclassering maakt daarnaast momenteel een ontwikkeling door van meer
gezinsgericht werken en het betrekken van het informele netwerk. Hoe verhoudt dit zich
tot het onderwerp slachtoffer bewust handelen?
Om het slachtofferbewustzijn van daders te vergroten is het eerst noodzakelijk om het
slachtofferbewustzijn van professionals te vergroten.
Om te komen tot het meer slachtofferbewust werken binnen de Jeugdreclassering is
onderzoek nodig. Nogmaals de vraagstelling:
Op welke manier handelt de Jeugdreclassering slachtofferbewust in haar
begeleiding van de dader? Welke impliciete kennis is hierover beschikbaar?
(En daarnaast:)
(Hoe kan dit slachtofferbewust handelen eventueel worden vergroot?)
Jeugdreclasseerders pakken dit nu op hun eigen manier aan. Sommigen gebruiken
daarvoor een persoonlijke ervaring. Anderen doen dit naar eigen inzicht. In praktijk is er
mogelijk al voldoende informatie over good practices. Mogelijk ook bad practices. Naar
deze praktijkervaring ben ik benieuwd! Daarvoor als afsluiting van deze pitch een
oproep:
Mocht je, net als ik, geprikkeld/geraakt zijn door dit onderwerp en wil je meewerken aan
het onderzoek: laat dan je contactgegevens achter op deze lijst. Ik ben straks te vinden
in ….

Download Report