UIT DE PERS

UIT DE
PERS
Innovatieve veiligheidsvoorzieningen beperken
blootstellingsrisico’s bij de instituten Alterra en
ISRIC van de Universiteit Wageningen.
WWW.DENIOS.NL
Special Nieuwe Labs | Veiligheidsvoorzieningen verlagen blootstellingrisico’s bij Alterra en ISRIC
‘ZUURKASTEN
BLEKEN ONVOLDOENDE
TE BESCHERMEN’
Het Wageningse Alterra-laboratorium heeft onlangs zuurkasten vervangen door veiligheidsvoorzieningen zonder schuifraam. De blootstellingsrisico’s tijdens de hexaanextractie
zijn hierdoor sterk afgenomen. Een nieuwe, laminaire downflow bench-unit beschermt
buurcollega’s van het ISRIC tegen kwalijke dampen bij het prepareren van bodemprofielen.
Auteur: Vincent Hentzepeter | Fotografie: Foodnote
De afgelopen periode vond een
herschikking en renovatie van de laboratoria plaats in het ruim vijftien jaar
oude GAIA-gebouw op de City of Life
Sciences. Hier vindt onderzoek plaats
naar waterige milieus, zowel wetenschappelijk als contractonderzoek. Er
zijn zo’n 800 fte werkzaam, in totaal
1.200 personen. Alle labactiviteiten
concentreren zich nu in het Lumen,
aan de oostzijde van het complex. Bij
de herinrichting van de laboratoria
werden de arbo-omstandigheden
geëvalueerd. Hieruit kwamen verbeterpunten naar voren.
KAM-manager Berry Diekema.
Zo bleken de medewerkers te veel te
worden blootgesteld aan gevaarlijke
stoffen bij de veel toegepaste
hexaanextractie, een methode om
organische componenten uit in het
water zwevende deeltjes te kunnen
halen. Er moest dus iets gebeuren om
de veiligheid wel te kunnen garanderen.
Geen veilige situatie
De monstervoorbereiding vond traditioneel plaats in zuurkasten. Die bleken
de vrijkomende dampen onvoldoende
binnen te houden. Dat medewerkers
hier continu aan werden blootgesteld
was Berry Diekema, kwaliteit-, arbo- en
milieucoördinator, een doorn in het
oog. “In verband met milieukwaliteit
eisen voor gevaarlijke stoffen in
oppervlaktewater – van pesticiden tot
pcb’s en aromaten – wordt hier grondig
onderzoek gedaan. Dat gebeurt met
hexaanextracties. Hexaan is geen
prettige stof, die onder meer leukemie
kan veroorzaken. Als instelling ben je
volgens de arbowet dan verplicht naar
vervangende stoffen te zoeken. Voorlopig is hexaan helaas onmisbaar, dus
moeten we de blootstellingsrisico’s tot
een minimum beperken.” Zuurkasten
bleken onvoldoende te beschermen.
Bij het openen van een deur konden er
al dampen het laboratorium in lekken.
De medewerkers merkten dat ook. Dat
was geen veilige situatie, we moesten
dus op zoek naar een betere oplossing
om veilig te kunnen werken.”
Zonder schuifraam
De hoeveelheden hexaan zijn de laatste
jaren wel sterk teruggebracht door
miniaturisering. Diekema spreekt van
‘emmerchemie’ naar ‘milliliterwerk’. De
vloeistofchromatografen van Dionex
zijn bijzonder zuinig, stelt hij verheugd
vast. “Die kunnen voor de clean-up van
monsters al met 15 ml toe.”
Maar geavanceerde opstellingen in het
laboratorium, zoals vloeistofchromatografie met massaspectrometrie en triplequad (LC-MS/MS QQQ), ‘lusten’ nog
wel wat. Door de reductie van hexaan
is het spatrisico heel laag geworden.
Dit opende de weg naar een veiligheidsvoorziening zonder schuifraam
die de gebruiker wél tegen alle kwalijke
dampen beschermt. Diekema: “Zo kwamen
we uit op een kast met een open front,
de VARIO-flow GAP. We raakten hierover in gesprek met Denios, die hier
ook veel brandveiligheidskasten levert.
Door het luchtgordijn in het systeem
kunnen hexaandampen niet meer uittreden. Ook hoeven medewerkers niet
meer te letten op het sluiten van het
raam, maar zelfs met gesloten raam
was er regelmatig te veel blootstelling.
We hebben vier zuurkasten vervangen
door VARIO-flow GAP’s. Twee zijn er
behouden voor handelingen waarbij er
wel spatrisico’s zijn.”
Artikel uit Laboratorium Magazine december 2013
Promotieonderzoeker Marlies Vollebregt bereidt een hexaanextractie voor, beschermd door de VARIO-flow GAP
Veilig afwegen
De door Denios geleverde VARIO-flow
GAP’s zijn op maat gemaakt. Het
grootste exemplaar is zelfs drie meter
lang en herbergt een complete opstelling voor de hexaanextractie. Uit
onafhankelijke testen is gebleken dat
de kasten de veiligheid sterk hebben
verbeterd. “Op grond van de onderzoeksrapporten hebben we de voorzieningen goedgekeurd. De veiligheid is
ook gegarandeerd als er deuren opengaan of er mensen langs de opstelling
lopen. Het is prettig werken ook. Dit
zijn behoorlijke grote opstellingen. Je
kunt nu overal gemakkelijk bij.” Er is
een speciale, kleinere VARIO-flow GAP
opgesteld met een balans. “Voor het
afwegen van gevaarlijke stoffen. Dat
deden we ook in een zuurkast, maar
bij wegen gaat eigenlijk altijd het raam
omhoog. Nu kun je de veiligheid continu
garanderen.”
World Soil Museum
Parallel aan dit traject liep er een project om medewerkers van het ISRIC,
het internationale informatiecentrum
voor bodemgegevens, optimaal te
beschermen tegen gevaarlijke stoffen
bij het prepareren van bodemprofielen.
Dit World Data Center for Soils werd
in 1996 opgericht. Het centrum, dat
gevestigd is in het GAIA-gebouw, komt
voort uit een aanbeveling van de International Soil Science Society (ISSS) en
United Nations Educational, Scientific
and Cultural Organization (UNESCO).
Kerntaken zijn het verzamelen, archiveren en verspreiden van gegevens en
onderzoeksinformatie over bodems
wereldwijd. Zo’n veertig bodems zijn
nu wetenschappelijk in kaart gebracht.
De informatie van het ISRIC is van
belang voor het inventariseren van het
potentieel van bodems als natuurlijke
hulpbronnen. Voor de aanpak van
mondiale problemen als uitputting,
uitdroging en verzilting van bodems
Hierbij wordt de grond vastgelegd in
een matrix. Daarna kan het profiel als
‘schilderij’ worden opgehangen.
Fytosanitair risico
Het prepareren vereist nogal wat chemicaliën, waaronder de stof tolueen.
De blootstelling aan de preparateurs
baarde Diekema zorgen. Ze werkten
weliswaar in inloopzuurkasten, maar
die boden onvoldoende bescherming.
Buiten de kasten was de situatie
redelijk onder controle, maar binnen
‘Voorlopig is hexaan onmisbaar, dus moeten
we blootstellingsrisico’s minimaliseren’
zijn onderzoeksgegevens van het
ISRIC van grote waarde. In het
GAIA-gebouw is ook het World Soil
Museum gevestigd.
Per 2014 zit het in een nieuwe, grotere
ruimte om plek te bieden aan het
groeiende aantal bodemprofielen. Ze
hangen in lijsten en tonen een dwarsdoorsnede van bodemtypes uit alle
continenten. Gelaagdheid, korrelgroottesamenstelling, pigmentering,
bodemdiepte en gehalte aan organische stoffen zijn in één oogopslag te
zien. De bodemuitsneden komen van
overal ter wereld in kisten aan en
worden vervolgens geprepareerd.
WWW.DENIOS.NL
de kasten stonden de medewerkers
tijdens het prepareren in een continue
stroom van afgezogen dampen. Bovendien is er ook een fytosanitair risico.
Organismen uit de bodems zouden
via de afzuiging in het milieu terecht
kunnen komen. Er zijn voorbeelden in
Europa van invasieve exoten die lokale
ecosystemen hebben verstoord. Sommige produceren ook toxische stoffen,
met alle risico’s voor mens en milieu
van dien. De nieuwe veiligheidsvoorziening moest dus zowel medewerkers
beschermen tegen blootstelling
als besmetting naar de omgeving
door organismen uitsluiten. “Arbotechnisch gezien heb je dus te maken met
gevaarlijke stoffen die je buiten wilt
sluiten en microorganismen
die je binnen moet houden. Met
de twee zuurkasten naast elkaar waar
we de bodemprofielen lieten uitdampen konden we dit niet realiseren. De
directie had al een besluit genomen
dat de oude methode met het overgieten van autolakken niet meer gebruikt
mocht worden. Per decreet was vastgelegd dat 15 tot 20 % oplosmiddelen
toelaatbaar is. Dat is minimaal nodig
om bindmiddel op te lossen op basis
van een nieuwe werkwijze met watervaste, geplakte lijmen. We zochten
naar een oplossing die paste bij onze
werkwijze: het inrijden van de kisten
met bodemmateriaal op een tafel. We
werken met twee monolieten tegelijk.
Een wordt dan bewerkt, terwijl de
ander wordt voorbereid.”
Laminar downflow bench-unit
Tijdens een voorlichtingsmiddag in de
demoruimte van Denios in Alphen aan
den Rijn maakte Diekema kennis met
de Laminar downflow booth. Deze unit
produceert een laminaire, neerwaartse
luchtstroming. Vrijkomende dampen
en stofdeeltjes kunnen daardoor
niet opstijgen, blijven buiten de adem
halingszone van de medewerker en
worden continu aan de onderzijde
afgezogen. Diekema zag direct de
meerwaarde van deze techniek voor
de problematiek in het ISRIC.
In samenwerking met een werkgroep
kwam het tot een ontwerp. De Laminar
flow bench unit die Diekema in de
werkruimte van het ISRIC toont, is
Voor het veilig afwegen van gevaarlijke stoffen is
deze balans in een VARIO-flow GAP geplaatst
Meters voor de luchtstromingscondities, de staat van het
HEPA-filter en de staat van het
De Laminar flow bench unit in de werkruimte van het ISRIC.
helemaal maatwerk. De lengte
is 3 meter, de diepte is aangepast
aan de bestaande tafels. De afzuig
openingen zitten op werkhoogte en
vloerniveau. Rode banden in de unit
en op de vloer geven het contour aan
waarbinnen werkzaamheden moeten
plaatsvinden. “We hadden speciale
eisen aan onze bench-unit. Onze tafels
moesten er per twee tegelijk in passen.
Dit ontwerp is helemaal afgestemd op
onze logistiek en methodiek. De kist
fijnstoffilter.
Validatie
Net als bij de VARIO-flow GAP’s bij
Alterra lichtte een onafhankelijk bureau de Laminar flow bench door. “Er
is gebruik gemaakt van een standaard
aerosol voor het testen van dit soort
voorzieningen met stabiele eigenschappen. Uit metingen met dit
officiële testgas is gebleken dat we
binnen de door ons gestelde normen
blijven. De validatie toont aan dat we
nu veilig werken.” LM
‘Gevaarlijke stoffen die je buiten wilt sluiten en
micro-organismen die je binnen moet houden’
wordt opengemaakt in het ML1-laboratorium. De planken gaan eraf en hij
wordt op de tafel gezet en verreden
naar de bench-unit. Dan begint de
behandeling van conserveren en impregneren. De medewerker staat voor
de unit en zal door de afzuiging op
bodem- en tafelniveau geen dampen
meer inademen. De downflow met
een neerwaartse luchtsnelheid van
0,42 m per seconde garandeert dat je
ruim onder de grenswaarde van tolueen blijft. Het HEPA-filtersysteem
vangt alle eventuele organismen
af. Het is nu uitgesloten dat we invasieve micro-organismen introduceren
rondom dit gebouw die milieuproblemen in eigen flora en fauna kunnen
geven. Deze veiligheidsvoorziening
is werkbaar, goed te onderhouden
en voor ons als arbodienst meer dan
acceptabel. Wageningen heeft een
goede naam op het gebied van arbo en
milieu hoog te houden. Dat kunnen we
hier waarmaken.”
Bodemprofiel in het World Soil Museum.
Artikel uit Laboratorium Magazine december 2013
OOG VOOR VEILIGHEID
Veiligheid moet motiveren bij het werken met gevaarlijke stoffen.
Belemmeringen motiveren echter niet. Neem nou een zuurkast.
Uit de praktijk blijkt dat deze voorziening vaak wordt gebruikt
met een open raam. De veiligheidsfactor is hierbij onvoldoende.
Dit in tegenstelling tot de afzuigsystemen van DENIOS. Deze
schermen de bron af door middel van ventilatietechnieken.
Een schuifraam is niet nodig. Het front is namelijk volledig open.
DENIOS biedt u meer dan een goed product.
Samen met u kijken wij naar de beste oplossing.
DENIOS REALISEERT
GEGARANDEERDE
VEILIGHEID ZONDER
BELEMMERING
WWW.DENIOS.NL
OF BEL ONS
NL: 0172 – 50 64 66
BE: 03 – 312 00 87
HELDER?
VEILIGHEID ZONDER BELEMMERINGEN
Veiligheid moet motiveren bij het werken met gevaarlijke stoffen.
Belemmeringen motiveren niet. DENIOS ontwikkelt, produceert,
levert en installeert veiligheidstechnische voorzieningen met als
doelstelling de risico’s bij het werken met gevaarlijke stoffen
aanzienlijk te verminderen en belemmeringen te reduceren.
Neem nou het schuifraam van een zuurkast. DENIOS ontwikkelde
het VARIO-Flow-systeem. Zonder schuifraam, zodat er in de meest
voorkomende gevallen sprake is van optimale veiligheid zonder
belemmeringen.
Het veiligheidsniveau optimaliseren?
VRAAG DE BROCHURE
AAN OF BEL ONS VOOR
INDIVIDUEEL ADVIES
OVER UW TOEPASSING
De VARIO-Flow-brochure biedt helderheid over veiligheid
zonder belemmeringen. Vraag hem aan via www.denios.nl.

Download Report