Evolutionaire morfologie van planten

Studiefiche
Vanaf academiejaar 2014-2015
Evolutionaire morfologie van planten (C003318)
Cursusomvang
(nominale waarden; effectieve waarden kunnen verschillen per opleiding)
Studiepunten 5.0
Studietijd 150.0 u
Contacturen
70.0 u
Aanbodsessies en werkvormen in academiejaar 2014-2015
A (semester 1)
hoorcollege
practicum
Lesgevers in academiejaar 2014-2015
Larridon, Isabel
De Clerck, Olivier
Leroux, Olivier
Verbeken, Annemieke
25.0 u
50.0 u
WE11
WE11
WE11
WE11
Aangeboden in onderstaande opleidingen in 2014-2015
Master of Science in de biologie
Verantwoordelijk lesgever
Medelesgever
Medelesgever
Medelesgever
stptn
5
aanbodsessie
A
Onderwijstalen
Engels
Trefwoorden
Continuüm morfologie, convergente evolutie, discrete vs. continue variatie,
evolutionaire morfologie, functionele morfologie, homologie en analogie, modulaire
organisatie, «rule of the inverse», structurele morfologie.
Situering
Deze cursus biedt een thematische benadering van de morfologische basiskennis
verworven in de inleidende vakken biodiversiteit (Algologie en Protistologie,
Biodiversiteit van Planten en Mycologie), toegepast op morfologische patronen in een
fylogenetisch-evolutief kader.
Inhoud
De morfologie als wetenschappelijke discipline vertoont een gradatie van complexiteit
gaande van morfologisch (schijnbaar) eenvoudige organismen naar morfologisch hoogcomplexe organismen. Toch zijn enkele gemeenschappelijke patronen herkenbaar,
zoals convergente evolutie, homologie vs. analogie, reductie ((vals) vereenvoudigd),
modulaire bouw, sedentaire levenswijze. Algemeen kunnen we stellen dat de strategie
die het organisme volgt evolutionair gezien resulteert in een relatief snelle aanpassing
van de morfologie. Bij modulaire en sedentaire organismen als algen, planten en fungi
zijn discrete kenmerken niet ongewoon, zoals aanwezigheid/afwezigheid,
veranderingen in structuur, vorm en oriëntatie, wellicht gecontroleerd door een klein
aantal genen, en vaak onderhevig aan reversals. De ontwikkeling verloopt volgens
open en bijzonder plastische patronen.
Vanuit de vier groepen organismen bespreken en demonstreren gespecialiseerde
onderzoekers voorbeelden van evolutionaire patronen, naast enkele bijzondere
fenomen die eerder groepsspecifiek zijn.
1 Evolutionaire morfologie van planten: inleiding
2 De rol van het genoom
3 Concepten
4 Evolutionaire innovaties en de diversificatie van planten sensu Linnaeus
5 Evolutionaire morfologie bij Protisten
6 Evolutionaire morfologie bij Algen
7 Evolutionaire morfologie bij Landplanten
8 Evolutionaire morfologie bij Fungi
(Goedgekeurd)
1
Begincompetenties
De cursus bouwt verder op de competenties aangebracht in de cursussen biodiversiteit
(Algologie en Protistologie, Biodiversiteit van Planten en Mycologie), en de cursus
Ontwikkelingsbiologie.
Eindcompetenties
De student heeft een goed begrip van de toepasbaarheid van de morfologie in een
fylogenetisch-evolutief kader, met de sterktes en de zwaktes. Hij/zij heeft kennis
genomen van modellen en concrete voorbeelden van morfologische evolutie bij de
Protisten, Algen, Planten en Fungi. Hij/zij is in staat om zelfstandig en over een
welomschreven onderwerp de primaire wetenschappelijke literatuur van deze discipline
samen te vatten, te presenteren, en te evalueren. Hij/zij heeft een goede basiskennis
van de morfologie (van Protisten, Algen, Planten en Fungi), en kan de terminologie
toepassen op concrete organismen, met aandacht voor de verschillen in homologie en
analogie.
De volgende nummers verwijzen naar de opleidingsspecifieke competenties
bachelor Biologie die direct en indirect getoetst worden binnen dit
opleidingsonderdeel: OLR 1, 2, 3, 4, 11, 12, 14, 24 en 25.
Creditcontractvoorwaarde
Toelating tot dit opleidingsonderdeel via creditcontract is mogelijk mits gunstige beoordeling
van de competenties
Examencontractvoorwaarde
Dit opleidingsonderdeel kan niet via examencontract gevolgd worden
Didactische werkvormen
Hoorcollege, practicum
Toelichtingen bij de didactische werkvormen
Hoorcolleges
Practica: studentenpractica, demonstratiepractica en oefeningen.
Leermateriaal
Presentaties en cursusmateriaal worden beschikbaar gesteld via Minerva
Referenties
• Ambrose BA, Purugganan M (eds.) (2013) Annual Plant Reviews, The Evolution of
• Plant Form: Volume 45. The Evolution of Plant Form. Wiley-Blackwell, Oxford, UK.
• Cronk QCB (2009) The Molecular Organography of Plants. Oxford University Press,
• Oxford, UK.
Vakinhoudelijke studiebegeleiding
De lesgevers en practicumbegeleiders staan open voor vragen van de studenten
tijdens de hoorcolleges, werkcolleges en practica, en via Minerva.
Evaluatiemomenten
periodegebonden en niet-periodegebonden evaluatie
Evaluatievormen bij periodegebonden evaluatie in de eerste examenperiode
Mondeling examen
Evaluatievormen bij periodegebonden evaluatie in de tweede examenperiode
Mondeling examen
Evaluatievormen bij niet-periodegebonden evaluatie
Werkstuk
Tweede examenkans in geval van niet-periodegebonden evaluatie
Niet van toepassing
Toelichtingen bij de evaluatievormen
Evaluatievormen bij periodegebonden evaluatie: Schriftelijke voorbereiding en
mondelinge bespreking, open vragen en concrete voorbeelden uit de hoorcolleges en
practica.
Evaluatievormen bij niet-periodegebonden evaluatie: De studenten brengen een
presentatie over een welbepaald onderwerp (van een lijst of zelfgekozen) voor de
volledige groep medestudenten.
(Goedgekeurd)
2
Eindscoreberekening
Presentatie (40 %) en zelfstandig examen (60 %)
(Goedgekeurd)
3