als het project opeens vanzelf loopt Jef van den Hout onderzoeker TU/e en docent psychologie Fontys Academy for Creative Industries Voor projectteams is het dus zinvol om de projectleden flow te laten ervaren. Indien ieder projectlid tijdens het werken aan een gezamenlijk project afzonderlijk flow ervaart ontstaat er iets magisch wat we chemie, synergie of misschien beter team flow kunnen noemen. Wat is een projecttrekker? In de context van dit magazine geef ik daar graag antwoord op: dat is de flow ervaring van een projectlid. Men moet niet aan een project trekken, dan is het al misgegaan. Een project moet als het ware spontaan verlopen, waarbij de projectteamleden vooral uitdaging en plezier beleven. Een ieder mag doen waar hij of zij goed in is en er moet waardering zijn voor elkaars kwaliteiten. Op naar een theorie voor team flow Een projectteam moet in staat zijn het gewenste projectresultaat te behalen. Het is daarom zinvol eerst een projectteam te definiëren. Een team kan worden omschreven als een kleine groep van personen met aanvullende vaardigheden die zich gecommitteerd hebben aan een gezamenlijk doel met prestatiedoelstellingen en bijbehorende aanpak, waarvoor ze elkaar verantwoordelijk houden [6]. Wat is nu Flow? Flow is een mentale toestand waarin een persoon volledig opgaat in een activiteit, met een gemotiveerde en energieke focus. In een moment van flow zijn onze gedachten, verlangens en gevoelens in harmonie. Er zijn negen condities benoemd die vaak aanwezig zijn als er een flow ervaring optreedt. De negen condities zijn volgens Csikszentmihalyi [2] onderverdeeld naar externe en interne condities. Externe condities doen zich buiten een persoon voor en interne condities treden binnen een persoon op. De condities zijn: Externe Condities • Duidelijke doelen, je weet waar je naar toe moet. • Directe en constructieve (positieve) feedback, je weet of je vooruitgang boekt. • Balans tussen uitdaging en vaardigheid, je voelt je positief uitgedaagd. • Geen faalangst, je bent niet bang om fouten te maken. • Je bent volledig gefocust op je taak en laat je niet afleiden. Portretfoto: Jef van den Hout 48 Interne condities • Actie en bewustzijn (besef) komen samen, je handelt spontaan. • Men is niet zelfbewust, je vergeet jezelf. • Transformatie van tijd, de tijd vliegt of lijkt te vertragen. • De ervaring is autotelisch: de ervaring is jouw eigen doel. de ontwerpmanager | voorjaar 2011 nummer zes namelijk bijzonder aangenaam en hierdoor belonend, waardoor mensen deze episode nog een keer willen ervaren en gemotiveerd zijn zich weer in te zetten om deze staat te bereiken [8]. Een ander positief effect is dat het leervermogen van mensen in flow groot is. Er zijn namelijk aanwijzingen dat mensen in flow geneigd zijn naar hun ‘zone van naaste ontwikkeling’ te gaan. De ‘zone van naaste ontwikkeling’ is het potentiële niveau van een persoon dat nog niet verwezenlijkt is [4, 9]. Nog een positief effect van flow is dat er zelfvertrouwen wordt opgebouwd [4, 7], wat weer een gunstig effect heeft op de prestaties [1]. Samengevat biedt flow een mogelijkheid om het potentieel van mensen maximaal te bereiken. Een projectteam is een kleine groep van personen die vaak vanuit verschillende organisaties toegewezen zijn aan een project. Gewoonlijk bestaan deze projectteams voor een vastgestelde periode. Het project team houdt op te bestaan als het project is afgerond. Flow bereik je makkelijker wanneer je een activiteit beoefent waar je goed in bent. Je ontwikkelt in de beoefening van deze activiteit ook jouw eigen stijl, jouw personal touch, jouw authenticiteit. Op deze manier draag je op jouw manier bij aan een groter geheel. Jouw persoonlijke flowmomenten vind je door een antwoord te geven op vragen als: Welke activiteiten geven jou energie? Wat is de activiteit waarin jij jezelf verliest, je even in je element bent en alles om je heen vergeet? Flow heeft diverse positieve effecten [5, 7]. Ten eerste kunnen mensen in flow grote prestaties neerzetten, want op dat moment hebben ze immers de focus en de intrinsieke motivatie om door te gaan, wat er ook gebeurt [3]. Een ander positief effect van flow is dat het zeer motiverend werkt. Een toestand van flow is Om team flow te bereiken is het noodzakelijk het projectteam te committeren aan het gewenste projectresultaat, de afzonderlijke prestatiedoelstellingen en bijbehorende aanpak. De projectleden houden elkaar verantwoordelijk voor de gemaakte afspraken. Het is belangrijk hieraan niet voorbij te gaan. Pas dan kunnen er mooie dingen gaan gebeuren! Voor team flow zijn we er dan nog niet. Flow wordt eerder ervaren indien eerdergenoemde externe condities aanwezig zijn. Deze externe condities kunnen worden gecreëerd door de omgeving. In een projectteam zijn dit de overige projectleden. Zij moeten er voor zorgen dat de externe condities aanwezig zijn. Indien de externe condities aanwezig zijn, zijn de werkomstandigheden voor flow optimaal. Een individueel projectlid kan dan flow gaan ervaren. In team flow is het dus het individu die flow ervaart en dit gebeurt omdat zijn teamleden dit voor hem mogelijk maken! hoog vrees uitdaging Team flow ‘arousal’ flow bezorgdheid beheersing apathie verveling ontspanning laag laag vaardigheden Volgens de definitie voor een team moeten de vaardigheden van de teamleden elkaar aanvullen. Men moet elkaar dus de ruimte geven om deze vaardigheden te kunnen inzetten. Flow ervaar je eerder bij de vaardigheden waar je goed in bent. Dit zijn vaak jouw persoonlijke talenten of beter gezegd kwaliteiten. Zo moet elke afgevaardigde van een specifieke partij in het projectteam die kwaliteit kunnen inzetten waarvoor men is gevraagd. Men moet vervolgens openstaan voor de kwaliteiten die de andere projectleden inzetten en hen faciliteren of de ruimte geven voor flow. Dit kan men bijvoorbeeld doen door elkaar constructieve feedback te geven op de vastgestelde (sub)doelstellingen. hoog De flowcurve van Csikszentmihalyi [1] Voor flow moet je uitdaging afgestemd worden op je vaardigheid. Indien de uitdaging te hoog ligt zal je angst ervaren. Ligt deze te laag zal je verveling ervaren. Indien alle projectleden er gezamenlijk voor zorgen dat een ieder flow kan ervaren en dit ook daadwerkelijk gebeurt ontstaat er full team flow. Dan gaan alle teamleden tegelijkertijd volledig op in het werken aan het project. De synergie onderling mondt uit in een opwaartse spiraal. Het team staat daardoor op scherp, heeft controle en is bijzonder creatief. Acties volgen elkaar spontaan op waardoor de opbrengst vaak groter is. De ervaring die de teamleden samen beleven is uniek, blijft bij en vraagt naar meer. Denk bijvoorbeeld aan een wedstrijd van het Nederlands elftal, het hip hop orkest van Kyteman of een creatief ontwerpteam van een (bijzonder) bouwkundig project. Hoe? In de praktijk zijn de omstandigheden waaronder een project moet worden uitgevoerd vaak verre van optimaal. Suboptimale condities zijn bijvoorbeeld deadlines, politiek gedrag, vergunningen, wisselingen in de bezetting of de complexiteit van het project zelf. Staat dit (full) team flow in de weg? 49 Arrangement aan interventies Flowinspiration & principles Team signature Team approach Team flow sparks Pretest Posttest • Teamprestaties • Flow • Team flow Team flow • Teamprestaties • Flow • Team flow Interviews Feedback op.. • Bestuurslid • Teamleider • Teamleden • Prestaties • Flow • Team flow Interventie arrangement Voor het ontstaan van team flow zijn er principes opgesteld waaraan teamleden zich moeten houden. De principes voor team flow zijn: • • • • • • • • 50 Into practice We doen mee omdat we graag bij willen dragen. We spreken samen duidelijke doelen af. We zorgen er voor dat ieder teamlid uitdaging voelt. We geven elkaar opbouwende feedback zodra dit mogelijk is. We creëren een omgeving waar fouten maken mag. We zorgen er samen voor dat we ons volledig kunnen focussen. We hebben aandacht voor elkaar. We vormen samen een eenheid. bij uitvoering de kans op het bereiken van team flow vergroten. Welke interventies worden uitgevoerd is afhankelijk van het team en de situatie waarin zij verkeert. Voorbeelden zijn: • • • • • • • Het leren wat flow is en hoe je dat zelf kunt ervaren, het leren hoe je jouw teamleden flow kan laten ervaren, het aan elkaar uitspreken van waarderingen, het achterhalen wat de individuele kwaliteiten in het team zijn, het leren rekening houden met de persoonlijke situaties van een ander, het verbeteren van de onderlinge communicatie met positiviteit, het afstemmen van uitdagingen op de individuele vaardigheden: focussen, het integreren van persoonlijke doelen met gezamenlijke doelen en een eenheid vormen. Het is belangrijk deze principes vooraf met elkaar te delen, om deze vervolgens na te komen. Het creëren van een omgeving waarin fouten maken mag klinkt mogelijk vreemd. Echter fouten maken is menselijk. Het is belangrijk de angst weg te nemen om fouten te maken. Het is natuurlijk wel belangrijk om fouten te voorkomen. Dit geldt zeker voor fouten die grote nadelige gevolgen kunnen hebben. Controles op dit soort fouten zijn dan ook vaak in het werkproces opgenomen. • Na het overeenkomen van de principes kan er een interventie protocol worden gevolgd. Dit protocol bestaat uit een arrangement aan interventies, die Het verkrijgen van flow ervaringen in een team is niet iets wat zomaar gebeurt. Hier moet men dus energie en tijd in willen steken. Het kan vervolgens de ontwerpmanager | voorjaar 2011 nummer zes De interventies zijn herleid uit een combinatie van literatuur uit de organisatiekunde en de positieve psychologie. De positieve psychologie is the scientific study of what enables individuals and communities to thrive! Team flow brengt dus groei, progressie, innovatie, creatie, vreugde, plezier en kampioenen in projectorganisaties. Voorlopers van team flow Begrijpen Teamdoelen en subdoelen De onderscheidende vaardigheden, sterkten en voorkeurstaken van de teamleden Wie doet wat, en hoe Team bewustzijn Hoge prestatie Betekenisvolle ervaring Gevoelens, stemmingen en persoonlijke situaties van de teamleden Begrijpen Team Flow Individuele flow Tevredenheid Uitbreiden teammogelijkheden Team flow Hoe flow condities op individueel en teamniveau kunnen worden gecreëerd Flow bewustzijn Verlangen om het weer te ervaren Hoe anderen geholpen kunnen worden om flow condities te creëren wel heel veel opleveren. Stiekem is het ook iets wat we allemaal graag willen, een ideaalplaatje. Toch wel iets om met elkaar na te streven, nietwaar? De individuele flow ervaringen van de projectleden zijn dus de projecttrekkers. Zowel de projectteamleider als de overige projectleden behoren flow te ervaren. Een ieder doet waar hij goed in is, wat hij leuk vindt om te doen en met elkaar. Wederzijdse flow, team flow en full team flow monden zo uit in een topresultaat!<< Drs. Jef van den Hout PDeng doceert psychologie op de Fontys Academy for Creative Industries. Naast zijn mooie werk als docent doet Jef onderzoek op de Technische Universiteit Eindhoven naar het psychologische begrip flow. Binnen zijn onderzoek wordt duidelijk wat ‘team flow’ is en hoe dit kan worden bereikt, zoals bijvoorbeeld voor ontwerpteams. [1] Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist,37, 122-147. [2] Csikszentmihalyi, M. (1996). Creativity. New York: HarperCollins. [3] Csikszentmihalyi, M. (1997). Finding flow. New York: Basic. [4] Csikszentmihalyi, M., & LeFevre, J. (1989). Optimal experience in work and leisure. Journal of Personality and Social Psychology, 56, 815-822. [5] Delle Fave, A., & Massimini, F. (2005). The investigation of optimal experience andapathy. European Psychologist, 10, 264-274. [6] Katzenbach, J.R. & Smith, D.K. (1993). The Wisdom of Teams: Creating the High-performance Organization. Boston: Harvard Business School. [7] Edwards, J. F., & Cooper, C. L. (1998). The impacts of positive psychological states on physical health: A review and theoretical framework. Social Science Medicine, 27, 1447-1459. [8] Shernoff, D. J., Csikszentmihalyi, M., Schneider, B., & Steele Shernoff, E. (2003). Student engagement in high school classroom from the perspective of flow theory. School Psychology Quarterly, 18, 158-176. [9] Vygotsky, L. (1978). Mind in society. Cambridge: Harvard University Press Voorlopers van team flow Een team flowervaring 51
© Copyright 2024 ExpyDoc
