verander met resultaat Het Kernkwadrantenmodel1 Om naar je doel toe te werken, is het belangrijk eerst eens goed te kijken naar waar je nu staat. Vergelijk het maar eens met een reisdoel: als je naar Barcelona wilt gaan, maakt het voor je route nogal verschil of je nu in Amsterdam of in Rome bent… Het is dus belangrijk om eerst eens naar jezelf te kijken. Jij bent een unieke persoonlijkheid met specifieke kwaliteiten, eigenschappen en kenmerken en bijbehorend gedrag. De basis van persoonlijke ontwikkeling begint bij zelfkennis. Het spreekt eigenlijk voor zich. Als je jezelf niet goed kent, hoe weet je dan wat je zou moeten ontwikkelen, of juist niet, of wat je al ontwikkeld hebt? Zelfkennis houdt onder andere in dat je weet waar je goed in bent, wat je kwaliteiten zijn. Het inzicht daarin kan heel verhelderend werken. Mensen hebben alleen nog wel eens de neiging om kwaliteiten te onderschatten en het blijkt voor de meeste mensen makkelijker aan te geven wat er beter kan, hoe het anders moet. Dat is iets wat we al heel vroeg leren. Toen we als kind thuiskwamen van een repetitie zeiden we misschien al: “Ik had twee fout”, dat we er ook 28 goed hadden bleef onvermeld. Je moet zo min mogelijk fouten maken want daar word je op afgerekend. Geen wonder dat we heel snel kunnen zeggen wat er bij ons en bij anderen mis is. Daar zijn we zeer goed in getraind. Het kernkwadrantenmodel zoals we dat hierna gaan behandelen, gaat uit van juist een positieve invalshoek, want die positieve invalshoek werkt zo motiverend! Het kernkwadrantenmodel bestaat uit vier samenhangende aspecten: • kernkwaliteit • valkuil • uitdaging • allergie Kernkwaliteit Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot het wezen (de kern) van een persoon behoren, ze doortrekken de hele mens en stellen al diens (meer of minder in het oog springende) eigenschappen in een bepaald licht. De kernkwaliteit kleurt een mens, het is de specifieke kracht waar we bij hem of haar direct aan denken. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn: daadkracht, zorgzaamheid, zorgvuldigheid, moed, ordelijkheid, invoelingsvermogen enzovoorts. 1 Het kernkwadrantenmodel is ontwikkeld door de heer D. Ofman van Kern Konsult www.vmrpartners.nl Theorie Kernkwadranten van jezelf - pagina 1 verander met resultaat Een kernkwaliteit is te herkennen aan iemands bijzondere kwaliteit waarover hij zelf zegt: “dat kan toch iedereen”. Een kernkwaliteit is altijd potentieel aanwezig. Je kunt een kernkwaliteit niet maar zo maar aan- of uitzetten. Je kunt hem wel verborgen houden. Dit is ook het grootste verschil met vaardigheden. Vaardigheden kun je aanleren en gebruiken wanneer de situatie daarom vraagt. Kernkwaliteiten kun je ontwikkelen. Valkuil Zoals er geen licht kan zijn zonder schaduw, zo heeft iedere kernkwaliteit een zon- en een schaduwkant. De schaduwkant wordt ook wel de vervorming genoemd. De vervorming is wat een kernkwaliteit wordt als deze te ver doorschiet. Zo kan een kernkwaliteit ‘daadkracht’ doorschieten in ‘gedram’. Dan wordt de kracht van iemand zijn zwakte. Daadkracht In de volksmond heet dat dan ‘te veel van het goede’ en dat drukt het precies uit. Iemand die te zorgvuldig is loopt het risico pietluttig te worden. Zo kan flexibiliteit doorschieten en ervaren worden als wispelturigheid Dat zal de flexibele persoon dan ook regelmatig als verwijt naar zijn hoofd geslingerd krijgen. De vervorming van iemands kernkwaliteit is tevens zijn ‘valkuil’. De valkuil is datgene wat de betreffende persoon dikwijls als label opgeplakt krijgt. Dan wordt de persoon met de kwaliteit daadkracht verweten dat hij niet zo drammerig moet zijn. Flexibiliteit Wispelturig Of dat nu prettig is of niet, de valkuil hoort gewoon bij de kernkwaliteit. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zoals zon en schaduw, zo horen ook kernkwaliteit en valkuil bij elkaar. www.vmrpartners.nl Theorie Kernkwadranten van jezelf - pagina 2 verander met resultaat Uitdaging Naast de bijbehorende valkuil krijgt een mens bij zijn kernkwaliteit ook zijn uitdaging cadeau. De uitdaging is de positief tegenovergestelde kwaliteit van zijn valkuil. Bij de valkuil ‘drammerigheid’ hoort zo wellicht de uitdaging ‘geduld’. kernkwaliteit Geduld Zoals in bovenstaand figuur duidelijk wordt, zijn de kernkwaliteit en de uitdaging elkaars aanvullende kwaliteiten. Waar het om gaat, is de balans te vinden tussen daadkracht en geduld. Wanneer deze balans te ver overhelt naar daadkracht, dan is de kans aanwezig dat deze doorschiet in drammerigheid. Met andere woorden, om te voorkomen dat je in je valkuil terecht komt, is het raadzaam om je uitdaging te ontwikkelen. Balans aanbrengen in termen van ‘en – en’, niet ‘of – of’. De kunst is zowel daadkrachtig als geduldig te zijn, tegelijk. Het gaat er dus niet om minder daadkrachtig te worden omdat je dan de kans hebt te gaan drammen, het gaat om geduldige daadkracht. Iemand die geduldig daadkrachtig is, loopt geen risico meer dat hij gaat drammen. Vaak ligt de moeilijkheid in het feit, dat de betrokkene niet in staat is te zien hoe deze twee kwaliteiten samen kunnen gaan, dat wil zeggen dat het voor hem een kwestie is van óf daadkracht óf geduld. Voor hem zijn beide kwaliteiten eerder tegenstellingen dan aanvullingen. Veelal zijn de valkuil en de uitdaging de bron van conflicten die de persoon met zijn omgeving heeft. Irritaties en onderlinge spanningen vinden vaak hun oorsprong in de blindheid voor de eigen kwaliteiten met hun vervormingen en die van anderen. www.vmrpartners.nl Theorie Kernkwadranten van jezelf - pagina 3 verander met resultaat Allergie Zoals gezegd is uit iemands kernkwaliteit vaak ook af te leiden waar de potentiële conflicten met de omgeving te verwachten zijn. Die hebben vaak te maken met de uitdaging. Het probleem is namelijk dat een mens over het algemeen allergisch blijkt te zijn voor te veel van zijn uitdaging, vooral als hij die in een ander verpersoonlijkt vindt. Zo zal de daadkrachtige persoon gemakkelijk geirriteerd kunnen raken wanneer hij in een ander geconfronteerd wordt met passiviteit. Hij is allergisch voor passiviteit omdat dat te veel van zijn uitdaging is: geduld. Hij weet zich daar geen raad mee. Hoe meer hij in de ander geconfronteerd wordt met zijn allergie, des te groter is de kans dat hij in zijn eigen valkuil terecht komt. De persoon met als kwaliteit daadkracht loopt dan het risico nog harder te gaan drammen, terwijl hij de ander verwijt passief te zijn. Met andere woorden: als men zijn allergie in een ander tegenkomt, ligt de valkuil op de loer. Dus wat iemand het meest kwetsbaar maakt is niet zijn valkuil, maar zijn allergie, want het is vooral de allergie die iemand in zijn valkuil drijft. In het onderstaande kernkwadrant wordt het duidelijk dat het voor een flexibel iemand moeilijk is om de kwaliteit ‘orde’ in een ander als een positieve kwaliteit te herkennen. Hij zal snel geneigd zijn om op ‘orde’ het label ‘starheid’ te plakken en het daarmee te diskwalificeren. Dit komt omdat hij zich nauwelijks voor kan stellen dat orde en flexibiliteit elkaar kunnen aanvullen, noch in een ander noch in hemzelf. Evenzo is het voor ‘de ordelijke’ moeilijk om de kwaliteit ‘flexibiliteit’ in een ander te waarderen, omdat hij geneigd is daar het label wispelturig op te plakken. Gezien vanuit het kernkwadrant zijn de uitdaging en de allergie dus vaak één pot nat. kernkwaliteit valkuil Flexibiliteit Wispelturig Starheid Orde allergie uitdaging www.vmrpartners.nl Theorie Kernkwadranten van jezelf - pagina 4 verander met resultaat Het kernkwadrantenmodel is niet alleen een middel om kernkwaliteit en uitdaging bij jezelf en anderen te ontdekken. Wat het kernkwadrant tevens laat zien, is dat het wel eens zo zou kunnen zijn dat een mens het meeste kan leren van die mensen aan wiens gedrag hij zich het meest ergert, gedrag waarvoor hij allergisch is, of anders gezegd: waar je allergisch voor bent bij een ander, is waarschijnlijk teveel van iets goeds, dat je zelf juist het meest nodig hebt. Dus: “Ik kan het meest over mezelf leren van diegenen die mij het meest irriteren!” Het kernkwadrant rond Met het formuleren van de allergie is het kernkwadrant rond. Een kernkwadrant is vanuit alle vier de hoeken op te bouwen en op allerlei manieren te controleren op juistheid. De ingang via de kernkwaliteit is voor de meeste mensen het moeilijkst. Dit heeft onder andere als reden dat het in onze Calvinistische cultuur ongebruikelijk is om iets positiefs over onszelf te zeggen. Kritiek uiten, zowel op anderen als op zichzelf, gaat heel wat mensen beter af. Vandaar dat de tweede ingang, via de valkuil, gemakkelijker is. De meeste mensen weten haarfijn welke verwijten ze wel eens naar hun hoofd geslingerd krijgen. We hoeven ons alleen maar af te vragen wat onze levenspartner, goede vrienden of kinderen regelmatig roepen, en de valkuilen zijn boven water. Vanuit deze ingang kunnen kernkwadranten afgemaakt worden. Ook vanuit de derde ingang, via de uitdaging, is het kernkwadrant verder rond te maken. Welke kwaliteit vind je dat je goed zou kunnen gebruiken? Bedenk vervolgens wat het negatief tegenovergestelde daarvan is: de valkuil. En wat het teveel van die uitdaging zou kunnen zijn: de allergie. Vanuit de allergie bedenk je wat het positief tegenovergestelde is en je belandt bij je kwaliteit. Tenslotte biedt de ingang via de allergie de vierde en eenvoudigste mogelijkheid om een kernkwadrant uit te werken. De meeste mensen hebben geen moeite om aan te geven waar ze bij een ander niet tegen kunnen. Bovendien heeft de allergie als voordeel dat hier je gevoelens worden aangesproken. Dit maakt de allergie tot de meest betrouwbare ingang. www.vmrpartners.nl Theorie Kernkwadranten van jezelf - pagina 5 verander met resultaat Je uitdaging concreet maken In de hiervoor genoemde voorbeelden zie je de uitdagingen ‘geduld’ en ‘orde’ staan. Andere voorbeelden zijn flexibiliteit, daadkracht, loslaten, directheid. Uitdagingen zijn vaak dit soort woorden: ze geven wel heel duidelijk een doel aan, maar niet de weg daar naartoe. Je kunt wel besluiten om flexibeler te worden, maar hoe dan? Wat ga je dan exact doen? Je kunt je uitdaging concreet maken door jezelf de volgende vragen te stellen: 1. in welke situaties wil ik aan deze uitdaging werken? 2. met welke mensen? 3. hoe ga ik dat dan praktisch doen? 4. hoe meet ik of het lukt? Voorbeeld van de uitdaging ‘geduld’: 1. in overlegsituaties op kantoor. 2. met de collega’s uit mijn eigen team. 3. iemand uit laten praten voordat ik iets zeg; eerst een vraag stellen i.p.v. direct met een mening komen; mijn eigen reactie opschrijven en intussen naar de ander luisteren; tot 10 tellen; een slok water nemen. 4. ik vraag mijn collega’s om feedback: hebben ze al veranderingen in mijn gedrag gemerkt? Of: ik voel me na een overleg rustiger en minder opgefokt dan voorheen! Het nut van deze vier vragen is dat je de uitdaging handen en voeten meegeeft en in een afgebakend kader plaatst. Wanneer je er namelijk voor zou kiezen om 7 dagen per week 24 uur per dag aan een uitdaging te werken, is dat bij voorbaat een verloren strijd. www.vmrpartners.nl Theorie Kernkwadranten van jezelf - pagina 6
© Copyright 2024 ExpyDoc
