1.Ecologische voetafdruk

2 VW0 THEMA 7 MENS EN MILIEU
EXTRA OPDRACHTEN
1. Ecologische voetafdruk
In de basisstoffen heb je geleerd dat we voedsel, zuurstof, water,
energie en grondstoffen uit ons milieu halen. Ook gebruiken we
het milieu voor recreatie en voor de verwerking van ons afval.
De bomen en planten die ons voedsel en grondstoffen leveren,
nemen ruimte in omdat ze groeien. De gewassen waarmee dieren
worden gevoed die bijvoorbeeld melk, vlees, wol of leer leveren,
nemen ook ruimte in. Fossiele brandstoffen die worden gebruikt
voor transport of als grondstof, zijn ontstaan uit de resten van
planten en dieren die miljoenen jaren geleden op aarde hebben
geleefd. Zij hebben dus ook ruimte ingenomen.
De hoeveelheid ruimte die een persoon per jaar inneemt om zijn
voedsel en overige producten te produceren en te transporteren,
zijn huis te verwarmen, zijn afval te verwerken en te recreëren
wordt de ecologische voetafdruk genoemd. Deze ecologische
voetafdruk is afhankelijk van de leefstijl van een persoon.
Een gemiddelde Nederlander had in 2011 een ecologische
voetafdruk van 6,3 hectare. Er was dus per persoon jaarlijks
6,3 hectare grond nodig om te voorzien in de behoefte aan
voedsel en andere producten, transport en energie. Hierbij was
vooral het aandeel koolstofdioxide hoog, in Nederland gemiddeld
3,2 hectare per persoon. Zoals uit afbeelding 1 blijkt, heeft niet
iedereen in de wereld een even grote voetafdruk.
Afb. 1
De Ecologische Voetafdruk per persoon in 2007
Voetafdrukken in de wereld.
Hoe donkerder de kleur, des
te groter de Ecologische
Voetafdruk per persoon
0-1.5 mha
1.5-3.0 mha
3.0-4.5 mha
4.5-6.0 mha
6.0-7.5
mha
0-1.5 mha
(mha =
7.5-9.0
mondiale
1.5-3.0 mha
hectare)
9.0-10.5
mha
3.0-4.5 mha
>10.5
4.5-6.0mha
mha
6.0-7.5 mha
Gegevens
ontoereikend
7.5-9.0 mha
9.0-10.5 mha
Als de aarde eerlijk verdeeld zou worden onder alle mensen,>10.5 mha
zonder de aarde uit te putten, zou iedereen een voetafdrukGegevens
van
ontoereikend
(mha =
mondiale
hectare)
1,8 hectare hebben. Dit noemen we het Eerlijke Aarde-aandeel
of de beschikbare biocapaciteit. Maar uit berekeningen blijkt dat
de mens een gemiddelde voetafdruk heeft van 2,7 hectare. Dit
betekent dat de natuurlijke reserves van de aarde uitgeput raken.
1
© Malmberg ’s-Hertogenbosch
extra opdrachten
2 VW0 thema 7 mens en milieu
opdracht 1
1 Een voetbalveld moet minimaal 90 meter lang en 45 meter breed zijn. Hoeveel van deze
voetbalvelden passen in een ecologische voetafdruk van een gemiddelde Nederlander?
2 Nederland heeft een oppervlak van 41 526 km2. Stel dat er evenveel mensen in Nederland
zouden kunnen leven als het totaal van de gemiddelde ecologische voetafdrukken van deze
Nederlanders. Hoeveel mensen zouden er dan in Nederland kunnen leven?
3 In Nederland wonen ongeveer 16 miljoen mensen. Hoeveel procent van de bevolking zou
volgens de berekening hierboven uit Nederland moeten verhuizen om de oppervlakte van
Nederland te matchen met de totale ecologische voetafdruk van het aantal Nederlanders?
4 Hoeveel te groot is onze ecologische voetafdruk voor de oppervlakte van ons land?
5
Ontwikkelingslanden hebben een kleinere ecologische voetafdruk dan landen in bijvoorbeeld
Noord-Amerika. In de VS was de ecologische voetafdruk in 2007 bijvoorbeeld 8,0 hectare
per persoon en in India 0,9 hectare per persoon. Sinds 2007 is de gemiddelde welvaart in
India gestegen. Wat is hiervan het gevolg voor de ecologische voetafdruk van India?
2
© Malmberg ’s-Hertogenbosch
extra opdrachten
2 VW0 thema 7 mens en milieu
6 Het aandeel van CO2 in onze ecologische voetafdruk is hoog door het gebruik van fossiele
brandstoffen. Noem drie manieren om je eigen ecologische voetafdruk te verkleinen door het
aandeel van CO2 terug te dringen.
‘groen wonen’
Om hun ecologische voetafdruk te verkleinen stappen veel
mensen over op groene energie. In basisstof 2 heb je geleerd
dat groene energie wordt opgewekt uit duurzame bronnen zoals
wind, zon, water en biomassa. Een andere vorm van groene
energie is geothermische energie: de warmte van de kern van
de aarde wordt gebruikt om energie op te wekken of huizen te
verwarmen.
Om huizen te verwarmen wordt warm water uit diepe aardlagen
opgepompt en door dunne buisjes vlak onder de vloer van
de huizen geleid. De vloer van de woningen wordt hierdoor
verwarmd (vloerverwarming). Hoe verder het water onder de
vloer stroomt, hoe verder het afkoelt. Afgekoeld water stroomt
terug in de warme aardlagen waar het door de aardwarmte weer
opgewarmd wordt (zie afbeelding 2).
In sommige (vulkanische) gebieden is het temperatuurverschil
tussen het oppervlak van de aarde en het grondwater zo hoog
dat het vrijwel kokend hete water gebruikt kan worden om
turbines aan te drijven die elektriciteit opwekken.
Afb. 2 Vloerverwarming door
geothermische energie.
3
© Malmberg ’s-Hertogenbosch
extra opdrachten
2 VW0 thema 7 mens en milieu
Afb. 3 Isolatie van een gevel
Groene energie is een van de middelen om je voetafdruk te
verkleinen, een ander middel is energie besparen. Om energie te
besparen kunnen muren, daken, vloeren en leidingen geïsoleerd
worden. Andere mogelijkheden zijn een thermostaat, led-lampen
of spaarlampen en tochtstrips.
Sommige mensen leven of werken in een echt groen huis. Zij
beplanten hun daken en/of muren met (vet)planten en isoleren
op deze manier hun woning of kantoor. De planten die voor de
‘groene huizen’ worden gebruikt, moeten meerjarig zijn. Ook
moeten ze langere tijd zonder water kunnen en mogen de wortels
de daken en muren niet aantasten.
door planten.
De overheid streeft ernaar om in 2050 een volledig duurzame
energievoorziening in Nederland te hebben. Tot die tijd is
de zogenaamde grijze energie nog noodzakelijk om in onze
energiebehoefte te voorzien. Grijze energie is de energie die
opgewekt wordt door de verbranding van fossiele brandstoffen of
uit kernenergie.
opdracht 2
1
In Den Haag-Zuidwest wordt vanuit een diepe grondlaag (2200 meter diep) water opgepompt
van 75 0C. Dit warme water wordt gebruikt om huizen, kantoren, scholen en winkels via
vloerverwarming te verwarmen. Het afgekoelde water stroomt terug de aarde in en wordt
daar door de aardwarmte weer opgewarmd. De geothermische dieptemaat is een getal
dat aangeeft hoeveel de temperatuur toeneemt met de diepte van de aarde . De maat wordt
uitgedrukt in aantal graden Celsius per kilometer diepte (0C/km).
De gemiddelde temperatuur in Nederland is 10 0C.
Wat is de geothermische dieptemaat van de bodem onder Den Haag-Zuidwest?
2 Dit water is niet geschikt om elektriciteit op te wekken. Waarom niet?
3 Leg uit dat door groene daken en groene gevels de biodiversiteit in een gebied toeneemt.
4
© Malmberg ’s-Hertogenbosch
extra opdrachten
4
2 VW0 thema 7 mens en milieu
In Nederland werd in 2011 ongeveer 2000 megawatt elektriciteit door windmolens opgewekt.
Dit moet in 2020 gegroeid zijn tot 6000 megawatt, vooral door de aanleg van
windmolenparken in het noordoosten van Nederland en in de Noordzee.
Waarom worden vooral op deze plaatsen windmolenparken aangelegd?
opdracht 3
In deze opdracht stel je een plan op voor een milieuactie voor jullie school. Je werkt samen in
een groep van vier of zes leerlingen.
Jullie school heeft geld gekregen om de school aan te passen aan de groeiende milieueisen. Er is
echter maar budget voor één actie voor het milieu.
Samen met je groep maak je een promotieposter en een korte speech voor jullie actie. Je
presenteert je actie door middel van de poster en de speech aan de klas.
Werkwijze
–Als groep maak je een keuze voor een bepaalde milieuactie.
Mogelijke acties zijn:
• het dak van de school bedekken met zonnepanelen;
• een (mini)windmolen plaatsen op het schoolplein of op het dak van de school;
• het dak of één gevel van de school isoleren met planten;
• alle lampen in de school vervangen door led-lampen;
• alle ramen van de school van isolerende folie voorzien;
• nieuwe afvalbakken plaatsen zodat leerlingen voortaan afval gescheiden kunnen
weggooien.
Iedere actie mag in de klas maar één keer worden gekozen.
– Verdeel jullie groep in tweeën.
– Het ene deel van jullie groep gaat maximaal 30 minuten op zoek naar informatie over de
voordelen van jullie actie voor de school. Denk hierbij ook aan de ligging van jullie school
(ligt de as van de school bijvoorbeeld noord-zuid; waar zitten de grootse ramen; zijn
er bomen op het schoolplein; enzovoorts) en aan bijkomende voordelen zoals een verhoogd
milieubesef van alle leerlingen of een andere sfeer op school door jullie actie. Schrijf samen
een korte speech van maximaal 3 minuten. Spreek af wie van jullie de speech gaat houden.
– Het andere deel van jullie groep maakt in 30 minuten een ontwerp op A3-formaat papier
waarin duidelijk wordt hoe de school eruit gaat zien als jullie actie uitgevoerd wordt. De
poster zal door jullie worden getoond tijdens de speech.
– Na 30 minuten krijgt iedere groep 3 minuten spreektijd om zijn actie te promoten.
Elke groep krijgt na afloop van twee klasgenoten een tip om de speech of de poster te
verbeteren. Elke groep krijgt ook van minstens twee klasgenoten een ‘top’ (compliment) over
de speech of poster.
5
© Malmberg ’s-Hertogenbosch

Download Report