Meerwaarde van irrigeren

Meerwaarde van irrigeren bij
een volwassen stomadrager
Angelique van Campen
MDL Stomaverpleegkundige
Amphia Ziekenhuis Breda/ Oosterhout
Wat is irrigeren bij een colostoma?
– Het is een kunstmatige manier om de
stoelgang te reguleren op een gepland
tijdstip
– De procedure is het inbrengen van water in
de dikke darm via het colostoma, dit geeft
peristaltische beweging(gstro-colische
reflex) en zorgt ervoor dat de dikke darm
zich ledigt
– Procedure herhalen: 24- 48 uur- 72 uur
– Continent van 24-72 uur
– (Het eerst gebruik van irrigatie:
geregistreerd in 1500 voor Christus en is
gebruikt tot aan nu steeds voor diverse
ziekten)
Lichtje laten schijnen op de
meerwaarde van irrigeren
Doel:
Iedere stomaverpleegkundige informeert (na
toezegging specialist) de colostomadrager
preoperatief/postoperatief over de mogelijkheid
van irrigeren colostoma en waarom.
Na toezegging specialist/stomadrager zorgt de
stomaverpleegkundige(casemanager)voor
instructie irrigeren en begeleiding tijdens het gehele
proces. (Of instructie door de wijkvpk…)
Mijn ervaringen met irrigeren
colostoma
•Ervaringen darmspoelen op afd chirurgie
•Opleiding stomaverpleegkundige: theorie
•Diverse protocollen: VVSN irrigeren en contraindicaties irrigeren, Thuiszorg- en Vilans , etc
•Start als stomavpk: veel vragen ervaringen
collega stomavpk en praktisch leren irrigeren:
o.a. welke irrigatie set /conus is het prettigste,
met hoeveel water en hoe vaak spoel je,
kostenanalyse, buitenland- fleswater gebruiken
•Praktijkervaringen opgedaan bij collega’s in
ziekenhuis, op bezoek in thuissituaties,
zorgcentra, revalidatiecentra
Mijn ervaringen met irrigeren colostoma
•Overleggen met collega stomavpk wat te doen
bij problemen. De hoeveelheid water(nal
lichaamsgewicht), frequentie van spoelen en
duur van spoelen verschilt per persoon, hoe
bepaal je dat……wanneer mag je starten met
spoelen, etc.
•Ervaringen WCET -ECET, literatuur leren lezen
•Ervaringen nal nieuw product de “Vitala”:
ineens meer vraag naar
stomaplug en irrigeren
Communicatie V&VN
stomaverpleegkundigen: samenwerken
•V&VN stomaverpleegkundigen
Symposiumdagen 2 keer per jaar
•VVSN-website: “besloten gedeelte”
•Schrijf in “Rondom Stomazorg”
•Bellen en mailen met elkaar: doen
•Regio-overleg stomaverpleegkundigen
•Leg contact met de commissies V&VN
Mijn ervaringen uit de “stomawereld”:
werkgroep “functiegericht indiceren”:
• Vraag: hoe vaak geven stomavpk pré en
postoperatief info over irrigeren aan een
colostomadrager? – behoefte aan scholing?
• Vraag: hoe vaak irrigeren stomavpk op
stomapoli’s in Nederland- of doen wijkvpk dithoe is de expertise en moet je er gekwalificeerd voor
zijn- behoefte aan scholing?
• Vraag: “Functiegericht indiceren: interventie doen
op basis van zorgvraag irrigeren, stappenplan maken,
informatie gericht op individu, instructie en evalueren
door de stomavpk.(denk aan bv laxantiagebruik,
medicatie, etc)- wie evalueert irrigeren en wie heeft er
behoefte aan scholing?
Mijn ervaringen uit de “stomawereld”
• Ervaringen Peristeen: Een casemanager, belangrijk
om stomadrager te vervolgen- therapietrouw (rol voor
stomavpk)
• Ervaringen vanuit de Stomawijzer van de
Stomavereniging: laatste bijeenkomst grote opkomst
stomavpk- discussie over de minimale normen
stomapoliklinieken-meerwaarde…
• Cijfers Amphia: aantal colostomaspoelers/rectaal
spoelers groeit staag. Starten met bouwplan
nieuwbouw Amphia: stomavpk krijgt flexplek;
spoeltoilet 1 of 2 inplannen in de nieuwbouw?
• Nieuws: Functiegericht indiceren“zorgpad” stomazorg in de maak/ “spoorboekje”,
volg V&VN site
Mijn ervaringen uit de “stomawereld”
•Gehoord v Ineke Claessens:
in Taiwan spoelen alle stomadragers,
“niet kunnen is een groter probleem”
•Buitenland ECET: meer irrigeren ingezet ivm
kwaliteit van leven, bezuinigingen,
probleemstoma en huidproblemen
•Eigen ervaring CZ: tijdperk van bezuinigen
op stomahulpmiddelen is aangebroken.
Functiegericht indiceren: stomadragers
informeren over irrigeren, instructie te geven
en te evalueren. Samen met wijkvpk?
Scholing? Meten kwaliteit van leven en
materialenbeheersing?
Mijn ervaringen met irrigeren colostoma
• Informeren tijdens informatiegesprek(o.a. gas, geur en
geluidervaringen) bespreken tijdens stomacontrole met
specialist en stomadrager (informatieboekje
colostoma NSV- “spoelen”)
– Informeren over irrigeren, motiveren, instrueren en
evalueren preoperatief en postoperatief, vervolgen
– Rust, Ritme en Regelmaat belangrijk, therapietrouw
– Irrigeren om Gas, Geur en Geluid te verminderen
• Informatie en instructie op de stomapoli
ruim tijd reserveren, rustige toiletruimte (event met hulp
v naasten stomadrager/ wijkvpk met expertise erbij;
schriftelijk meegeven (film-internet- schriftelijk)
Mijn ervaringen met irrigeren colostoma
• Start spoelen handmatig (evt later pomp)
– Procedure herhalen: 24- 48 uur- 72 uur
(Continent van 24-72 uur)
– Start om de dag, of start dagelijks (afhankelijk van
productie; productie dag erna, procedureverloop etc)
– Irrigeer met zo min mogelijk water in zo min mogelijk
tijd maximaal resultaat te behalen. (start
“irrigatieboekje”: schrijf gegevens/ resultaten op)
• Telefonische evaluatie en nazorg door
“casemanager”/stomavpk met stomadrager en/of
naasten/wijk (altijd terecht bij stomavpk)
Wat heb ik gemerkt als meerwaarde
van irrigeren bij colostoma
•Veiligheidsgevoel en vrijheidsgevoel
•Prettig een lege stomaopvangzak, minder
stomaopvangzak wisselingen
•Verbeterde darmcontrole, een schoon gevoel
•Verbeterd gevoel van eigenwaarde
•Minder seksuele problemen (bv veilig gevoel)
•Angstgevoel verminderd
•Minder geur, gas en geluidprobleem
•Continent gevoel van 24-72 uur
•Rust Ritme en Regelmaat erg belangrijk
Wat heb ik gemerkt als meerwaarde van
irrigeren bij colostoma
• Ook als oplossing inzet:
* bij probleemstomata
* bij huidproblemen rondom of onder stomaplak
• Nadelen:
kost dagelijks 30-60 minuten
• Tijdsinvestering:
* Startperiode 2-6 weken
* Seizoenen winter, zomer, kan anders zijn
• Klachten van o.a. griep; koorts; buikklachten dan
stoppen met irrigeren en nadien weer opstarten
Mijn ervaringen in het Amphia:
• Iedere stomadrager heeft een vaste
stomaverpleegkundige/casemanager voor het irrigeren
• Stomadragers variëren, zo ook de resultaten en
technieken bij het irrigeren
• Laat stomadrager meedenken in keuze voor spoelzak,
spoelpomp, stomaplug, ministomazakje, etc
• Geef de stomadrager inzicht in kosten
• Ervaring: enorm veel evaluatiegegevens waar je
zelf/samen van leert en mee verder gaat (iemand die
spoelt gaat makkelijker op vakantie of weg)
• Irrigatie is geen exacte wetenschap, is maatwerk
• Belangrijk: bij vragen graag
polibezoek/tel contact stomavpk
Gebruikte literatuurbronnen en geven
deze een meerwaarde…..
•Newcom: NSV 2010: onderzoek naar
gebruik van hulpmiddelen
•WCON: sept/ okt 2010: pos en neg aspecten
van irrigeren colostoma : E. Carlsson
•Evidence-Based Richtlijn Stomazorg
Nederland: (okt 2012)
•Parijs ECET 6-2013: Jos Calis presentatie
(Rondom stomazorg-najaar 2013) en overige
presentaties ECET
Ned Stomavereniging: Newcom 2010
•Onderzoek 1053: deelnemers
•Stomadragers met een colostoma:
•2 op 5 gebruikt spoelirrigatiezak
= 19% /N 359 stomadragers
•Spoelpompgebruik = 13%
•Gebruik maken van een plug = 8%
n= 758
n=359
n=72
n=46
n=29
•Resultaat minder gebruik maken
van stoma opvangmaterialen
WCON: doel studie Zweden 2010
“positive and negatives aspects of
of colostomy irrigation”
•Primaire doel:
achterhalen in welke mate de WOC vpk
info geven over irrigeren colostoma en
welke info over irrigeren en welke
mogelijke oplossingen geven zij aan als
irrigeren niet succesvol is
Vragen Zweden: stomadrager(39)
•Aantal deelnemers: man(18)-vrouw(21)
•Gemiddelde leeftijd (67 jaar: 57/75)
•Radiotherapie preoperatief kort/ lang:
gemiddeld (15/3)
•Hoeveel jaar na colostomaoperatie (9: 3,5-15)
•Hoeveel maanden na de operatie beginnen met
irrigeren (5,5: 3-11)
•Hoe lang irrigeert u al (8: 2 jaar, 3 -12 mnd)
Vervolg vragen colostomadrager
•Wat is uw medische diagnose?
•Hoe lang bent u aan het irrigeren ?
•Had u regelmatig ontlasting voor u het stoma kreeg
of problemen met constipatie of diarree en
frequente evacuatie ?
•Wie gaf u informatie over irrigeren stoma?
•Hoe lang na de stoma operatie bent u begonnen
met irrigeren stoma?
•Herinnert u zich de informatie over irrigeren nog?
Vervolg vragen colostomadrager:
wat voor informatie/ advies kreeg u
met betrekking:
• Welk moment van de dag irrigeren, hoeveelheid water
inbrengen, tijd om het water in te laten lopen en hoe vaak
irrigeren?
• Hebt u uw routines veranderd in de jaren en zo ja, waarom?
• Is er een situatie wanneer het irrigeren niet zo goed heeft
gewerkt en heeft u daar een verklaring voor?
• Hoe gaat het irrigeren wanneer u aan het reizen bent?
• Wat zijn de positieve aspecten van het irrigeren ?
• Wat zijn de negatieve aspecten van het irrigeren ?
• Wat voor spoelapparaat gebruikt u voor de irrigaties ?
Resultaten colostomadragers
Zweden 2010
•39 colostomadragers(gemid lft 67 jaar)
kregen telefonische enquête
•44% colostomadragers:
weet niets meer van de eerste informatie
irrigeren
•97% colostomadragers:
o.a. 2 positieve aspecten: gevoel van
veiligheid en prettig leeg stomazakje
Vragen aan deelnemende
stomavpk uit Zweden
1. Geeft u altijd informatie over de
mogelijkheid van irrigeren colostoma
2. Geeft uzelf instructie irrigeren en heeft u
een eigen ruimte hiervoor
3. Hoeveel colostomadragers heeft u irrigeren
geleerd
4. Geeft u pre en/ of postoperatief de
informatie over irrigeren
5. Aan hoeveel personen totaal en man/vrouw
gaf u irrigatie instructie
Vragen aan stomavpk uit
Zweden(vervolg)
6. Welke informatie gaf u tav: hoeveelheid
water in te brengen; temperatuur van het
water; tijd om water in te laten druppelen;
moment van de dag
7. Heeft u andere specifieke adviezen ivm
irrigeren, bv wat te doen als je op vakantie
gaat
8. Colostomadrager heeft een maand
geïrrigeerd en het gaat nog niet, heb je hier
nog mogelijke verklaring voor wat nog
verder te doen(bv. weer samen oefenen)
Resultaten Zweden 2010: WOC vpk
• 89 WOC vpk kregen vragenlijst, retour 69%
-dit moet wrs lager zijn, daar ook vpk lijst hebben
ingevuld die niet WOCVPK zijn en niet irrigeren
-andere VPK die niet actief irrigeren en coachen is
gedaald na de vragenlijst invullen, daar ze de techniek
niet beheersen
-Beperking is de onzekerheid van WOC vpk over een
groep van hun patiënten ivm irrigeren
• 64% WOC vpk herhalen informatie irrigeren
• 87% WOV vpk hebben in de loop der jaren
veranderde routines
Gelezen door Zweden:
Gevolgen ivm irrigeren: artikel: Leong; Yunos 5
•Minder huidcomplicaties
•Oplossingen voor probleem stomata
•Minder slaap problemen en seksuele
problemen dan degene die niet irrigeren
•Vroeg postoperatief spoelen: lange termijn
therapietrouw en tevredenheid is groter dan
bij groep die later leert irrigeren
•Leong: kostenanalyse: irrigeren is
goedkoper en effectiever dan
colostomazakjes
Onderzoek/ aanbevelingen
irrigeren Zweden 2010
•Mondelinge instructies/ schriftelijke
instructies (mentaal alert, goed zicht,
handvaardigheid)
•Eerste irrigatie aanwezigheid van
“stoma”verpleegkundige: ivm mogelijkheid
duizeligheid/tensiedaling
•Stomaconus ipv catheter: risico perforatie
Adviezen irrigeren Zweden 2010
• 17 (44%)colostomadrager
herinnert zich de informatie preoperatief niet meer
van de woc vpk
• 20 (51%)colostomadrager
kregen advies irrigeren in de ochtend of de avond
• 30(77%) colostomadrager
kregen advies om te irrigeren om de dag
• Alle colostomadragers leerden het met
verwarmd (37gr) kraanwater 500-1000cc, totale
procedure van inbrengen water gedurende periode
3-10 minuten
Zweden 2010
Stoma irrigeren mis gegaan oa door:
• Peristomale hernia
• Radiotherapie
• Chemotherapie
• ‘prikkelbare darmsymdroom’
• Vloeibare consistentie van de ontlasting
• Langzame doorvoer
• Te noemen de leeftijd
• Weinig en te kleine toiletten
• Emotionele nood ervaren bij uitvoer procedure
• Te moeilijk en te tijdrovend
• Ontlasting tussendoor verliezen na het irrigeren, nog
aan het zoekende, resultaat werd gezien als slechte
irrigatie
Uit: Evidence Based Richtlijn
Stomazorg Nederland 2012
• Informeer, na overleg, met de arts, de
stomadrager over de mogelijkheid van irrigeren
• Zorg dat de eerste instructie gedaan wordt door
de stomaverpleegkundige
• De hoeveelheid van water, frequentie van spoelen
en duur van spoelen verschilt per persoon
• Adviseer een conus te gebruiken, geen katheter
Jos Kalis: “Irrigeren, voordelen en een bredere kijk”
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Continent 24-48 uur
Niet zichtbaar onder kleding
Geen lekkage meer door bijv pancaking
Terugkrijgen van vrijheidsgevoel en controleren van de
ontlasting
Kan deel van de behandeling zijn van peristomale
huidproblemen(abces- fistel: waarbij huidplaat in de
weg zit)
Of bij probleemstoma qua ligging in diepe plooi.
Te weinig toegepast: gebrek aan ervaring bij de
stomaverpleegkundige?
(Weinig ervaring, dan promoot je het ook niet zo snel)
Of vanuit professionele keuze daar de patiënt al veel
informatie krijgt, laat je het onderdeel onbenoemd.
(later bij nacontrole? )
Zie verder “Rondom Stomazorg”
ECET 2013 vervolg:
“verander je gedachten over irrigeren”
•Irrigeren moet een prominente rol krijgen in
het informatiegesprek met de nieuwe
stomadrager
•Irrigeren: verbeteren Quality of life
•Irrigeren: denk aan religie vanuit
Moslimperpectief
•Kostenanalyse………vele landen
stomamaterialen/ stomapolitijd….
Lichtje laten schijnen op de
meerwaarde van irrigeren
Doel: Samenwerken
Iedere stomaverpleegkundige informeert de
colostomadrager
preoperatief/postoperatief over de
mogelijkheid van irrigeren colostoma
Na toezegging stomadrager volgt er een
instructie door de stomaverpleegkundige
Vraag aan jullie V&VN Stomavpk:
• Behoefte aan scholing irrigeren?
• Op de besloten VVSN site komt deze presentatie, alle
literatuur, lijst van tips en trucs die aangevuld kan worden
door ieder van jullie
• Actueel houden door jullie: literatuur erbij zodra je
iets hoort of leest en schrijf je eigen tips en trucs
erbij.
Nieuws V&VN
stomaverpleegkundigen:
•Wens in vervulling:
Er worden op ECET in juni 2014:
nieuwe WCET Guidelines
uitgebracht.
Deze worden zsm op de site van de
V&VN stomavpk gezet.
Mijn wensdroom: niet alleen
een lichtje laten schijnen maar
ook een landelijk onderzoek
samen starten
• 14 jaar geleden samen huidonderzoek landelijk gedaan
onder de stomaverpleegkundigen.
• Wens: weer landelijk onderzoek starten: bv als
Zweden: voor stomavpk en stomadragers met
doelstelling iedere colostomadrager te informeren
preoperatief en postoperatief over mogelijkheid van
irrigeren en te instrueren door de stomavpk. Tevens
hoeveel gaan er werkelijk irrigeren en blijven irrigeren
en ervaringen van stomadragers en
stomaverpleegkundigen Nederland verzamelen.
Wie doet mee?
Bedankt voor jullie aandacht!
Vragen ?
2-6-2014
36

Download Report