presentatie

Fiscaliteit voor een vergrijsde
samenleving
Denksporen voor een vernieuwd fiscaal
evenwicht
Prof Dr. Axel Haelterman (KUL)
24 november 2014
Overzicht
•
•
•
•
De uitdagingen waar we voor staan:
Wat is de situatie vandaag
Welke theoretische oplossingen?
Welke concrete plannen of
denkpistes liggen ter tafel
• Quo vamos?
18 september 2013
2
Enkele uitdagingen…
• De vergrijzing
– Impact op fiscale evenwichten
• De activering
– en de personenbelasting
• Een ondernemingsklimaat
– en de vennootschapsbelasting
• Europeanisering - regionalisering
18 september 2013
3
Captatio benevolentiae
• Visie op fiscaliteit en dus de inkomstenzijde
van de budgettaire equatie
• Mag aandacht niet afleiden van nood om de
uitgavenzijde van de budgettaire equatie
opnieuw terug te dringen naar beneden
50%
• Bron van mijn informatie…
18 september 2013
4
De bouwstenen
• De architectuur van de heffingen
– Weliswaar: onderschatting want « nettovervangingsinkomsten zonder heffing »
– Bij berekening integratie van sociale
zekerheidsbijdragen en belastingen: zou beter
ook formeel gebeuren
• Sociale bijdrage inkomstengebonden, niet risico
• Financiering sociale uitkeringen ook met fiscale
budgetinkomsten
18 september 2013
5
Belastingdruk
• Globale druk 2012
– 45% van het BBP
– EU gemiddelde 37%
• Oost Europa: onder 30%
• Duitsland/Ndl: 39%
• Frankrijk 45%
– Verdeling 1/3 e sociale bijdragen/ 2/3e belastingen
18 september 2013
6
Struktuur belastingdruk
• Op arbeid: 52% (Bel plus RSZ)
• Op Consumptie: 24%
• Op kapitaal: 22% (=inclusief
VennB…)
• Milieubelasting: 2%
18 september 2013
7
Impliciete aanslagvoeten
• Consumptie: 21,1% (= EU gemiddeld)
• Arbeid: 42,8 (hoogste EU)
– Waarvan:
» PersBel 41%
» Soc Zekerh WG 41%
» Soc Zekerh WN 18%
• Kapitaal: 35,5%(EU bovengroep/ met VennB)
– VennB 23% 2011 / 32% 2012
– VermogensY: 22,8% (stijgend: OV,RV, transactietaks)
18 september 2013
8
Micro-economisch
• Effectief tarief op lonen: 67% van de loonkost
zijn heffingen
• Beroepsinkomsten:
– 40% vanaf 12.360,- eur
– 45% vanaf 20.600,- eur
– 50% vanaf 37.750,- eur
• Hoge tarieven wegens beperkte
heffingsbasis? Fiscale uitgaven PB 23,8% /
VennB 6,8% / BTW 35,4% (=lage tarieven)
18 september 2013
9
Voorlopige vaststellingen
• Overwicht heffingen op arbeid
• Minder consumptieB proportioneel (wegens
andere hoge B), maar wel absoluut hoog niveau
• Hoofdlijnen voor een hervorming?
– Vermindering RSZ bijdragen?
– Vermindering Personenbelasting
– Wat is het meest effectief?
• In functie van….
18 september 2013
10
Hoe financieren?
• Loonsom = 50% BBP
– Dus daling 1% heffing = 0,5% BBP = 1,9 mia kost!
– BBP + 390 mia
•
•
•
•
Tabak + 10c = 398 mio
Autobrandstof + 10c = 600 mio
RV + 1%punt = 172 mio
BTW verhoging: hoe compenseren voor niet
werkenden?
18 september 2013
11
De vergrijzing
• Heeft impact op heffingsefficiëntie
bestaande fiscale regelgeving wat betreft:
– budgettair rendement
– taxatie naar draagkracht
18 september 2013
12
Budgettair rendement
– preliminaire bevindingen KULeuven:
stagnerend of licht dalend budgettair
rendement bij toegenomen bevolking
(2030)
– daling proportioneel aandeel populatie
met beroepsinkomsten
18 september 2013
13
Verschuivende draagkracht
• Naar « 60 plus » niet beroepsactieve populatie
• Proportioneel aandeel in globale draagkracht van
werkende populatie neemt af
• Multipele uitdaging:
– nieuwe fiscale instrumenten voor de captatie van verschuivende
draagkracht zijn vereist = welk heffingsmodel voor de groeiende
niet actieve bevolking
– parallel met vermindering fiscale druk op arbeidsinkomen (de
« tax shift »)
– en maatregelen ter bevordering activiteitsgraad op elke leeftijd
18 september 2013
14
Nood aan een activeringsbeleid
• Zowel « werkloosheidsval » als verlenging
loopbaan
• Vereist vermindering belastingen op
beroepsinkomsten
– onderscheid daling RSZ bijdragen (stelsel niet
doorstorting bedrijfsvoorheffing): vermindert
loonkost, werkt in op arbeidsaanbod
– daling PB op beroepsinkomsten: verhoogt
vraag naar jobs
3 juni 2014
15
Tax Shift
• vooraan op de politieke agenda
– CD&V / PS v N-VA / Open VLD
• Vermindering heffing op arbeid
• Verschuiving naar:
– vermogensinkomsten
– bestedingsheffingen
3 juni 2014
16
Shift mogelijkheden
• 3 gronden voor captatie van draagkracht:
– inkomsten
– vermogen
– bestedingen /verrichtingen
• Heffingen op inkomsten:
– beroepsinkomsten: herdenking leidt tot verlichting fiscale
last op arbeid (zie verder)
– vermogensinkomsten: is thans wellicht voornaamste
gekozen route binnen bestaand kader evenwel (behoud van
vrijstellingen, behoud regime bevrijdende voorheffing wegens
efficiëntie van inningsmechanisme)
3 juni 2014
17
Shift naar vermogensinkomsten
• Onroerende inkomsten (tot nu « buiten schot »):
– taxatie werkelijke huuropbrengsten - ipv
geïndexeerd KI x 1,4
– nood aan inflatiecorrectie: Mogelijke idee:
taxatie aan 25%: uniform met tarief roerende
vermogensinkomsten
– echter: dubbeltelling met onroerende voorheffing
die een regionale heffing is
– Bemerkingen: budgettair rendement 280 mio ?
3 juni 2014
18
Vermogensbelasting ?
• Een gekend debat:
– cfr. « Wordt antiek opnieuw mode? »
– geen efficiënte belasting…
3 juni 2014
19
Shift naar vermogensinkomsten
• Vermogensrendementsheffing?
– enkele theoretische aantrekkelijke elementen: taxatie los van
beleggingsvorm/vermogensorganisatie
– echter zeer moeilijke toepasbaarheid (samenstelling en
waardering vermogen), perverse effecten (stimuleert risico
beleggingen)
– geen logische vervanging van « proven technology » van
bevrijdende voorheffing
– impliceert vrijstelling van hogere rendementen….
3 juni 2014
20
Shift naar vermogenstransferten?
• Successierechten (en schenkingsrechten)
• Zijn regionale materie !!
– Kunnen geen shift weg van taxatie arbeid
financieren
– Tenzij grondige hertekening financieringswetten
• Thans tot 27% vanaf 250.000 eur per erfgenaam
• Of 65% !!! Vanaf 125.000 eur (niet rechte lijn!)
18 september 2013
21
Shift naar vermogenstransferten?
• Geen draagvlak voor verhoging
– Perceptie “onteigening” van het “na belasting opgespaarde”
• Algemeen bekende planningstechnieken ter
vermijding successierechten:
– Steeds gebaseerd op schenking
– Breed draagvlak
• Wel herdenking vereist:
– Steeds minder “standverschaffing”
– Nieuw samengestelde gezinnen enz…
18 september 2013
22
Shift naar roerende inkomsten?
• druk tot uitbreiding belastbare roerende
rendementen
– algemene heffing aan 25% op « alles »
– ook naar « Sicavs », tak 21 / 23…
– met basisvrijstelling 1900 euro van
toepassing op alle rendementen (niet enkel
spaarboekje)
3 juni 2014
23
Shift naar meerwaarden ?
• Zeer grote theoretische bedragen
– uitgaande van 1000 mia onroerend vermogen en 900 mia
roerend vermogen
• erg wisselend budgettair rendement en
heffingsmoeilijkheden…
• Dus eerder een « symbool »??
• « aanmerkelijk belang heffing » versus
speculatie-heffing
3 juni 2014
24
Naar een bestedingsfiscaliteit !
• Heffingen gericht op gedragspatroon van populatie
– handelingen/verrichtingen
– bestedingen:Lage heffingen op brede inelastische basissen
• Op bestedingen:
– Ofwel algemene heffing:
• BTW (aandacht voor loonlasten)
– Ofwel draagkrachtgericht:
• autobrandstof
• energieverbruik per familie-unit
• Verschuiving van welvaartscreatie naar welvaartsconsumptie
18 september 2013
25
Shift naar bestedingen ?
• Andere bestedingsbelastingen: lage heffingen
op brede inelastische basissen
– Denkspoor: heffing op energieconsumptie per persoon door
de huishoudens
– als alternatieve bestedingsheffing
– is wellicht ook heffing naar draagkracht
• Of nog: 10 c per liter motorbrandstof per jaar…
• Accijnzen op diesel
• « Nogmaals » tabak en sigaretten… echter…
3 juni 2014
26
Shift naar bestedingen ?
• Modellen van BTW verhoging worden
uitgewerkt
– huidige gemiddelde reël betaalde tarief
ongeveer 10,5% (gezien uitgavenspreiding)
– verhoging tarieven impliceert ook optrekken
van de huidige 6% op « basisproducten »
– Is veel minder « regressief » dan men intuïtief
zou denken: hogere inkomsten hebben ook
veel meer uitgaven in de 6% categorie
3 juni 2014
27
Heffingen op verrichtingen
• Heffingen op verrichtingen en economische gedragingen
• Voorbeeld: Financial transaction tax
– is « in se » een zeer goede heffingstechniek op een
aanvaardbare heffingsgrondslag
– Evenwel:
• geen « cavalier seul »: ook de buurlanden is een must!
• kritische bedenkingen bij policy agenda van Eur Commissie die blijkt uit
de voorstellen (bijv: contra market making: moet gereguleerd worden,
niet wegbelast)
• aandacht voor bemerkingen financiële instellingen
• het Franse voorbeeld…
18 september 2013
28
Naar een nieuwe « Maribel »?
• Is een « fiscale devaluatie »
–Verhoging algemeen BTW tarief
–financiert vermindering sociale
zekerheidsbijdragen werkgever
–vereist aanpassing index om
dadelijke verwatering te voorkomen
3 juni 2014
29
Welke belastingverlaging?
• 3 modellen / 3 denkpistes
• 1. optrekken belastingvrije som tot aan het
leefloon
– kostprijs 3,3 miljard
– indien voor iedereen doorwerkt (geen
uitfasering)
– Aandacht voor gezinsquotiënt…
3 juni 2014
30
Welke belastingverlaging?
• 2. Schuiven met tarieven
– cfr Open VLD voorstellen
– tarief van 40% wordt 30%
– in ieder geval vanaf 35.000 euro 50% …
• aanpassing « onbetaalbaar »
– budgetaire kost steeds rond 3 mia euro…
3 juni 2014
31
Welke belastingverlaging?
• 3. Optrekken aftrek kostenforfait
– voorbeeld verdubbeling
– budgetair eenvoudiger moduleerbaar
– is een « federale jobkorting »
– Gelijkaardige maatregel nodig voor
zelfstandigen
3 juni 2014
32
Vennootschapsbelasting
• Naast loonkost instrument voor
ondernemingsklimaat
• Basiskeuze: niche beleid of brede basis/lage
tarieven
– Bijzondere situatie kleine open economie!!
– Cfr achterliggende gedacht « Lux leaks »
– in verleden: vrij succesrijk nichebeleid, wel
voornamelijk voor grotere ondernemingen
3 juni 2014
33
De notionele interestaftrek
• Als focus van de discussie
• Is « opvolger » van coördinatiecentra
– Doel: intragroepsfinanciering aan 0% belast
– Met algemene Eur aanvaardbare maatregel
• X% eigen vermogen als aftrek = vrijgesteld
• Maar…
– Is alternatief voor tariefdaling
– KMO « gevangene » van de notionele
18 september 2013
34
Afschaffing notionele interestaftrek?
• Zie voorstellen VOKA en Unizo, programma
N-VA, Open VLD, …
• Echte budgettaire kostprijs van notionele ?
• Bruto aftrek 20 miljard !!
– evenwel vanaf 2006 toename van 7,2 naar 20
miljard wegens aantrekken financieringscentra
• Echte netto-kost: 1,1 miljard?
• Beperkte ruimte voor tariefdaling !
3 juni 2014
35
Notionele versus/ én tariefdaling
• Pleidooi voor een duaal stelsel:
– 33,99% met aftrek risicokapitaal
– 20% tarief op gereserveerde winsten/ 5% naheffing VennB bij
uitkering: zonder aftrek risicokapitaal (en zonder andere KMO
maatregelen)
• Optioneel of verplicht per categorie
– indien verplicht: welk criterium: beursnotering?
• Is EU conform
• Kan budgettair neutraal /is relance maatregel
3 juni 2014
36
Regionalisering
• Fiscaliteit is instrument voor economisch en
tewerkstellingsbeleid: regionaal beschikbaar
stellen van specifiekere instrumenten (dan alg
korting) blijft zoektocht naar evenwicht
• Indien gewenst: verdergaande regionalisering van
bevoegdheid inzake belastbare basis inzake
VennB (volgens Europees CCCTB model) wellicht
werkbaarder
3 juni 2014
37
6e staatshervorming
• MODEL VAN UITGEBREIDE OPCENTIEMEN
• De gewesten krijgen ontvangsten uit de uitoefening
van de fiscale autonomie inzake de PB (art. 1, §2, 3°
BFW).
– opcentiemen te heffen op een deel van de
personenbelasting, d.i. de gereduceerde belasting staat
(art. 5/1, §1, 1° BFW), en
– eventueel belastingvermeerderingen toe te passen
wanneer die verbonden zijn met bevoegdheden van de
gewesten
3 juni 2014
38
6e staatshervorming
• Op die ontvangsten kunnen ze:
– kortingen toestaan
– belastingverminderingen toepassen, en
• belastingkredieten toestaan
• …zonder dat daaruit een vermindering of
vermeerdering van de belastbare grondslag
ontstaat.
3 juni 2014
39
Nieuwe begrippen
• Het totaal van de opcentiemen, kortingen en
belastingverminderingen en -vermeerderingen
• = de gewestelijke aanvullende belasting op de
personenbelasting
• Hierna de “gewestelijke personenbelasting “
• Weliswaar is enkel de federale overheid bevoegd
voor de regelgeving van de RV en de BV alsook
voor de inning van de PB (art. 5/1, §5, eerste lid
3 juni 2014
40
BFW).
VASTSTELLING
BELASTBARE GRONDSLAG:
• blijft een exclusieve federale bevoegdheid
•
samenstelling van het belastbaar inkomen
•
Totaal netto inkomen
•
Netto onroerend inkomen
+
netto inkomen uit roerende goederen en kapitalen
+
netto beroepsinkomen
+
netto divers inkomen
-
aftrek van het netto inkomen: onderhoudsgelden (1)
• = belastbaar inkomen (gezamenlijk BI + afzonderlijk BI)
3 juni 2014
41
BEREKENING VAN DE
“BELASTING STAAT”
•
• basisbelasting volgens tariefschaal op
GBI
belasting op de afzonderlijk belaste
inkomsten
•
-
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
belasting op de belastingvrije sommen
=
om te slane belasting
belastingvermindering pensioenen en
vervangingsinkomsten
belastingvermindering buitenlandse
inkomsten
=
hoofdsom
samenvoeging van de belasting op de afzonderlijk belaste inkomsten
• en de hoofdsom op de gezamenlijk belaste inkomsten
belasting op intresten, dividenden, royalty's, • belasting op de andere inkomsten
loten van effecten van leningen en als diverse • = belasting staat
inkomsten belaste meerwaarden op effecten • - (belasting staat * autonomiefactor)
• = gereduceerde belasting staat
juni 2014
42
en3waarden
“FEDERALE
PERSONENBELASTING”
•
belasting op de andere inkomsten
• = belasting staat
• belasting op intresten, dividenden, royalty's, • - (belasting staat * autonomiefactor)
loten van effecten van leningen en als diverse
inkomsten belaste meerwaarden op effecten en • = gereduceerde belasting staat
waarden
•
- andere federale belastingverminderingen
•
3 juni 2014
= federale personenbelasting
43
“TOTALE BELASTING”
3 juni 2014
44
“VERSCHULDIGDE OF TERUG
TE STORTEN BELASTING”
= totale belasting
+
+
federale belastingvermeerderingen
federale verrekenbare niet terugbetaalbare bestanddelen
federale en gewestelijke terugbetaalbare belastingkredieten
federale verrekenbare en terugbetaalbare bestanddelen
opcentiemen gemeente en agglomeratie op de totale belasting, met uitzondering van de
belasting die verband houdt met intresten en dividenden
= verschuldigde of terug te storten belasting
3 juni 2014
45
De vereenvoudigingsinspanning
• realistische insteek: veelheid aan situaties en
gewenste mogelijkheden zal steeds tot enige
complexiteit aanleiding geven
– ook vgl met omringende landen
• zeker gezien compenserende algemene tariefdaling
budgettair erg moeilijk
• korven-systeem beperkt werkbare aftrek/krediet per
bestedingscategorie tot 1 item (vereenvoudigt stelsel
niet, wel toepassing in individueel geval)
3 juni 2014
46
De strijd tegen de fraude
• Onderscheid:
– Zwart vermogen particulieren
– Fraude ondernemingen
– Assertieve planning ondernemingen
• Ook hier verschuivende evenwichten
18 september 2013
47
Groeiende greep fiscus op
roerende vermogens
Opheffing Belgisch bankgeheim mogelijk
geen stukken aan toonder
melding buitenlandse rekeningen en spaardirectieve
onmogelijke terugkeer zonder regularisatie (wegens witwaswetg.)
nu ook: -Verplichting tot voorlegging stukken buitenlandse
levensverzekering
- Melding gerechtigheid in buitenlandse “construcites” of off
shore vennootschappen (met transparantie in de toekomst?)
- Opheffing bankgeheim op vraag buitenlandse fiscus
18 september 2013
48
Verdergaande fraudebestrijding
• Politionele onderzoeksbevoegdheden fiscus
– « visitatierecht »
• Verbeurdverklaring als wapen indien fiscale
heffing niet meer mogelijk is
– Verjaard nooit
• Elke intentionele overtreding = misdrijf
– Dus « checks and balances » van Europees
verdrag rechten van de mens…
18 september 2013
49
Herstel vertrouwensrelatie?
• Ideëen omtrent een nieuw « Charter voor de
belastingplichtige »
– Uittekenen contouren voor het fameuze « visitatierecht »
– Fiscale ambtenaren met politionele bevoegdheid = sterkere
rechtsbescherming burger (zwijgrecht enz)
– Betere interne controle op gedragingen fiscale ambtenaren
– Pre-taxatie geschillen procedure
• Naar een vernieuwde regularisatieprocedure?
3 juni 2014
50
Besluit…
• Theoretische analyses enkel geconcretiseerd
via politieke besluitvorming
– Dit weegt op wat inhoudelijk denkbaar is
• Voorbeeld: geen perequatie kadastrale inkomen
• “Kunst van het haalbare” mag niet leiden tot:
– Immobilisme
– Stijging algemeen heffingsniveau
– Vermijden van verdere besparingen en
moderniseringen wat betreft de uitgaven!
18 september 2013
51

Download Report