UNIVERSITEIT GENT
FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE
ACADEMIEJAAR 2013 – 2014
“De verschillende behandeling van eigen
vermogen en vreemd vermogen in de
vennootschapsbelasting”
Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van
Master of Science in de Handelswetenschappen
Olivier Debrauwer
Onder leiding van
Promotor: Prof. Doolaege A.
& Co-Promotor: Mevr. Clocheret A.
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord .............................................................................................................................................. 1
Lijst van afkortingen ............................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1: Literatuur/ theorie ............................................................................................................. 3
A. Onderzoeksopzet..................................................................................................................... 3
B. Onderzoeksvraag ..................................................................................................................... 5
1° Centrale onderzoeksvraag .................................................................................................. 5
a.
Afbakening van onderzoeksvraag .................................................................................. 6
2° Subonderzoekvragen .......................................................................................................... 6
b. Afbakening subonderzoeksvraag.................................................................................... 7
C. Onderzoeksmethoden ............................................................................................................. 7
1° Primaire bronnen ................................................................................................................ 8
2° Secundaire bronnen............................................................................................................ 8
Hoofdstuk 2: Maatregelen genomen in het verleden om discriminatie tussen eigen en vreemd
vermogen weg te werken in de vennootschapsbelasting of eigen vermogen te stimuleren ................ 10
A.
Cooreman-De Clercq aandelen............................................................................................. 10
B. Coördinatiecentra .................................................................................................................. 12
1° Europese Kritiek ................................................................................................................ 13
C. VVPR- aandelen ..................................................................................................................... 14
D. Belastingkrediet..................................................................................................................... 15
E. Investeringsreserve................................................................................................................ 15
F. De notionele interestaftrek ................................................................................................... 17
G. Besluit .................................................................................................................................... 17
Hoofdstuk 3: Grondige toelichting van de notionele interestaftrek ...................................................... 18
A.
Ontstaan ............................................................................................................................... 18
B. Doel invoering notionele interestaftrek ................................................................................ 19
1° 2e doel: discriminatie eigen vs. vreemd vermogen naderbij bekijken.............................. 20
C. Toepassingsgebied van notionele interestaftrek .................................................................. 22
1° Inleiding: In aanmerking komende Rechtspersonen/Vennootschappen ......................... 22
a.
Belgische Vennootschappen ........................................................................................ 22
b. Buitenlandse vennootschappen met een Belgische vaste inrichting. .......................... 22
c. Verenigingen zonder winstoogmerk ............................................................................. 23
d. Vennootschappen onder firma & commanditaire vennootschappen ......................... 23
2° Uitgesloten Rechtspersonen/Vennootschappen .............................................................. 24
a.
Belastingplichtigen – rechtspersonen onderworpen aan personenbelasting/
rechtspersonenbelasting ............................................................................................. 24
b. Uitgesloten Rechtspersonen / Vennootschappen ........................................................ 24
c. Verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid ................................................................. 26
D. Berekeningsgrondslag notionele interestaftrek.................................................................... 27
1° Boekhoudkundig eigen vermogen als initieel vertrekpunt............................................... 27
2° Correcties van het eigen vermogen .................................................................................. 28
a.
Aandelen en deelnemingen ......................................................................................... 29
I.
Doel .......................................................................................................................... 31
II. Uitzonderingen ......................................................................................................... 31
b. Vennootschap met een vaste inrichting in het buitenland .......................................... 32
c. Buitenlandse onroerende goederen .............................................................................. 32
I.
Doel .......................................................................................................................... 33
d. Kapitaalsubsidies en herwaarderingsmeerwaarden .................................................... 33
I.
Doel .......................................................................................................................... 33
e. Onbeschikbare reserverekening geboekt door erkende diamanthandelaars .............. 33
E. Antimisbruikbepalingen ......................................................................................................... 34
a.
Activa die onredelijke kosten teweegbrengen ............................................................ 35
b.
Activa die geen periodieke inkomsten genereren....................................................... 35
I.
Abstracte voorwaarde ............................................................................................. 36
II. Concrete voorwaarde................................................................................................ 36
c. Villavennootschappen die ter beschikking staan van bedrijfsleiders ........................... 37
d. Artikel 207 van het WIB 92 ........................................................................................... 38
F. Kostprijs Notionele interestaftrek ......................................................................................... 39
1° Raming kostprijs bij invoering............................................................................................ 39
2° Werkelijke kostprijs ........................................................................................................... 39
G. Rentevoet .............................................................................................................................. 40
1° Rentevoet KMO’s .............................................................................................................. 41
2° Verkort of verlengd boekjaar ............................................................................................ 43
H. Tarief notionele interestaftrek .............................................................................................. 43
I.
Overdraagbaarheid ................................................................................................................ 44
1° Tot aanslagjaar 2013 ......................................................................................................... 44
2° Vanaf aanslagjaar 2013 ..................................................................................................... 44
J. Geldstromen & kapitaalsstructuur ......................................................................................... 48
1° Voorbeelden van ondernemingen die hun kapitaalstructuur gevoelig wijzigden............ 48
K. Inleiding: Europese Kritiek op het stelsel van de notionele interestaftrek ........................... 51
L. Onverenigbaarheid met EU-Recht ......................................................................................... 52
1° Zaak Argenta ..................................................................................................................... 53
a.
Argumentatie Belgische Staat ...................................................................................... 54
b. Argumentatie Advocaat-Generaal ................................................................................ 55
c. Uitspraak Hof van Justitie ............................................................................................. 58
d. Maatregelen Belgische Staat ........................................................................................ 58
e. Gevolgen voor Belgische Staat ..................................................................................... 60
Hoofdstuk 4: Gelijkaardige systemen in het buitenland........................................................................ 61
A.
Kroatië .................................................................................................................................. 61
B.
Italië ...................................................................................................................................... 61
C. Oostenrijk .............................................................................................................................. 62
D. Brazilië ................................................................................................................................... 62
Hoofdstuk 5: Vergelijking met Luxemburg en mogelijke gevolgen ....................................................... 63
A.
Invoering notionele interestaftrek ....................................................................................... 63
B. Vergelijkende studie met België ............................................................................................ 63
1° Tarief Vennootschapsbelasting......................................................................................... 63
2° Inkomstenbelasting........................................................................................................... 64
3° BTW-tarieven .................................................................................................................... 65
a.
Sociale bijdragen .......................................................................................................... 65
C. Mogelijke gevolgen voor België bij invoering van NIA in Luxemburg ................................... 66
1° Besluit onderzoeksvraag 1: <<Wat zijn de mogelijke gevolgen bij een eventuele
afschaffing van de Belgische notionele interestaftrek of een invoering van een gunstigere aftrek in
Luxemburg?>> ....................................................................................................................................... 68
Hoofdstuk 6: Alternatieven voor notionele interestaftrek .................................................................... 70
A.
Vlak tarief ............................................................................................................................. 70
B. Minimumbelasting................................................................................................................. 73
1° Fairness-Tax ...................................................................................................................... 73
a.
Kritiek op fairness-tax .................................................................................................. 76
C. Hervorming notionele interestaftrek .................................................................................... 77
1° NIA enkel op toename van het eigen vermogen .............................................................. 77
2° NIA koppelen aan job behoud en/of investeringen in onderzoek en ontwikkeling ......... 77
D. Besluit onderzoeksvraag 2: <<Welke reeds voorgestelde alternatieven door academici en
politici zijn het meest gunstig bij een eventuele afschaffing van de notionele interestaftrek?>> ....... 78
Hoofdstuk 7: Algemeen Besluit ............................................................................................................. 79
Bibliografie ............................................................................................................................................ 81
A.
Wetgeving............................................................................................................................. 81
1° Wetten - Wetboeken ......................................................................................................... 81
2° Circulaires ......................................................................................................................... 81
B. Rapporten .............................................................................................................................. 81
C. Rechtspraak ........................................................................................................................... 82
D. Boeken en gidsen .................................................................................................................. 82
E. Artikels uit vaktijdschriften & publicaties .............................................................................. 83
F. Websites ................................................................................................................................ 85
G. Krantenartikelen, weekbladen en persberichten ................................................................. 86
H. Andere ................................................................................................................................... 87
Bijlagen ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….I
A.
Aangifte vennootschapsbelasting – Aanslagjaar 2013 ............................................................ I
B. Formulier 275 C – Aftrek voor risicokapitaal - Aanslagjaar 2013 .......................................... XII
C. Andere bijlagen..................................................................................................................... XIII
D. Tarieven vennootschapsbelasting in EU-lidstaten ............................................................... XVI
Voorwoord
Deze masterproef moet een geslaagd sluitstuk vormen van mijn academische opleiding. Mijn drie
jaar durende bachelor opleiding als accountancy-fiscalist die ik genoten heb in het KHBO te Brugge
vormden uiteindelijk een goede basis om mij verder te specialiseren via een schakeljaar en
masteropleiding handelswetenschappen aan de Universiteit Gent. Het is dankzij de uitstekende
opleidingen die ik heb genoten van goed gekwalificeerde leerkrachten, dat ik de nodige kennis heb
kunnen vergaren om dit sluitstuk tot een goed einde te brengen. Ik zou dan ook mijn leerkrachten
van zowel het KHBO als Ugent in de eerste plaats willen bedanken.
Deze masterproef ging echter nooit tot stand gekomen zijn, indien ik niet verschillende malen had
kunnen afspreken met mijn co-promoter, mevrouw Clocheret. Zij gaf me in de eerste plaats de juiste
richting mee en stond mij altijd te woord via mail of persoonlijk contact. Ook mijn uiteindelijk
toegewezen promotor, professor Dhoolaege, wil ik in het bijzonder bedanken omdat ik te allen tijde
contact mocht opnemen, zelfs telefonisch.
Uiteraard ben ik ook mijn ouders enorm dankbaar, dat ik de kans heb gekregen om te studeren en ze
mij de mogelijkheid hebben gegeven om een richting te kiezen die mij zelf interesseerde. Het waren
ook mijn ouders en mijn zus die mij bleven motiveren tijdens examens of andere minder leuke
momenten.
Verder wil ik ook mijn twee stageplaatsen bedanken, zijnde bedrijfsrevisoren Degrande & co en Ernst
& Young, omdat ze mij de kans hebben gegeven om mijn theoretische ervaring uit te oefenen in de
praktijk.
Als laatste wil ik ook mijn beste vrienden bedanken, voor de toffe tijden die we samen als student
hebben meegemaakt en de ontspanning die soms meer dan nodig was.
Olivier Debrauwer
Brugge, 2014
1
Lijst van afkortingen
Aj.
Aanslagjaar
BEVAK
Beleggingsvennootschap met vast kapitaal
BEVEK
Beleggingsvennootschap met veranderlijk kapitaal
BTW
Belasting over de Toegevoegde Waarde
BVBA
Besloten Vennootschap met beperkte aansprakelijkheid
Ci.
Circulaire
DBV
Dubbelbelastingverdrag
DVB
Dienst voorafgaande Beslissingen
EER
Europese Economische Ruimte
EU
Europese Unie
KB
Koninklijk Besluit
KMO
Kleine of middelgrote ondernemingen
NBB
Nationale Bank van België
NIA
Notionele interestaftrek
NV
Naamloze Vennootschap
OESO
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling
OLO
Obligation Linéaire/ Lineaire Obligatie uitgegeven door de overheid
UNIZO
Unie van Zelfstandige Ondernemers
VBO
Verbond van Belgische Ondernemingen
VWEU
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
W.Venn.
Wetboek van Vennootschappen
WIB92
Wetboek van de Inkomstenbelasting 1992
2
Hoofdstuk 1: Literatuur/ theorie
A. Onderzoeksopzet
In het verleden is het vaak gebleken dat Belgische ondernemingen nooit echt een groot eigen
vermogen hebben gehad ten opzicht van hun vreemd vermogen. Dat kan ook afgeleid worden uit
gegevens die de Nationale Bank van België (NBB) ieder jaar ter beschikking stelt in zijn economisch
tijdschrift, uitgegeven in December.
Ieder jaar publiceert het een aantal ratio’s, en 1 daarvan is de financiële onafhankelijkheidsgraad. Dit
komt overeen met de verhouding tussen het eigen vermogen en de totale passiva van de
onderneming.1 (= klasse 10/15 gedeeld door klasse 10/49 in de resultatenrekening) x 100.
Hoe hoger deze ratio is, hoe minder de ondernemingen afhankelijk zijn van vreemd vermogen. In de
praktijk probeert men naar een financiële onafhankelijkheidsgraad van 30% à 40 procent te streven.
Met andere woorden, 30 à 40 procent van je totale vermogen is opgebouwd uit eigen vermogen.2
Als we naar de evolutie kijken van de financiële schuldgraad van de in België gevestigde
ondernemingen, kunnen we ten eerste verschillen waarnemen tussen grote en kleine
ondernemingen. Daarenboven zijn er ook verschillen op te merken in tijd, vooral de grote stijging in
2006 is opmerkelijk. De criteria of een onderneming al dan niet groot is, is genomen op basis van het
artikel 15 van het W.Venn. (Wat deze criteria zijn; infra Hoofdstuk 3, G, 1°)
Financiële graad van
onafhankelijkheid (%)
Grote ondernemingen
Globaal
Mediaan
Kleine ondernemingen
Globaal
Mediaan
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
35,0
28,6
35,4
29,4
36,4
30,8
39,2
31,7
39,7
31,9
40,8
32,5
42,2
33,9
42,3
34,1
44,0
33,8
32,4
29,8
32,6
30,0
32,8
30,5
34,2
30,9
35,0
31,1
36,0
31,3
36,4
31,2
36,5
30,9
37,9
30,3
Uit deze gegevens3 kunnen we een continue stijgende trend zien van het aandeel eigen vermogen
ten opzichte van het totale vermogen. Zowel bij kleine als bij grote ondernemingen, maar het
aandeel eigen vermogen is bij grote ondernemingen altijd groter geweest dan bij kleine.
We kunnen eveneens afleiden uit deze gegevens van de NBB, dat het eigen vermogen van
ondernemingen sinds 2003 minstens altijd rond de 30% uitmaakte, ten opzichte van het totale
vermogen, wat de doelstelling zou moeten zijn.
1
Nationale Bank van België, “Economische tijdschrift, December 2006, 45,
http://www.nbb.be/doc/ts/publications/EconomicReview/2006/ecotijdIII2006N.pdf
2
Instituut voor de autocar en de autobus v.z.w., “Economische analyse”, februari 2010, 18 http://www.icbinstitute.be/files/cms1/ECO.06.nl.economische%20analyse.pdf.
3
Nationale Bank van België, “Laatste geregistreerde gegevens balanscentrale, april 2013, 5,
http://www.nbb.be/DOC/BA/KeyFigures/Kerncijfers_BA_NL_201304.pdf .
3
Dit is in het verre verleden, jaren 80 en 90 niet altijd het geval geweest. Daarom heeft de Belgische
Staat in het verleden al tal van maatregelen genomen om dit eigen vermogen van ondernemingen op
te krikken via allerlei stimuli. Soms enkel van toepassing voor grote ondernemingen, soms enkel voor
kleine ondernemingen en soms voor beiden.
In het volgende hoofdstuk (infra, Hoofdstuk 2), worden beknopt de maatregelen besproken die de
overheid sinds de jaren 80, heeft genomen om bedrijven te stimuleren om meer aandelenkapitaal
aan te trekken en zo hun eigen vermogen te vergroten. (Met uitzondering van de notionele interestaftrek die
besproken wordt in hoofdstuk 3)
Bij deze genomen maatregelen heeft men zelden, tenzij beperkt, de discriminatie tussen financiering
met eigen vermogen of met vreemd vermogen proberen weg te werken, met uitzondering van de de
notionele interestaftrek.
Vóór de wetgever die regeling in juni 2005 had ingevoerd in het wetboek van
de inkomstenbelastingen, gaf in principe enkel geleend kapitaal aanleiding tot de aftrek van
rentelasten, terwijl de vergoeding van het door de aandeelhouders ingebrachte kapitaal een element
van de belastinggrondslag van de bedrijven vormde.4 Het was met andere woorden voordeliger voor
ondernemingen om zich te financieren met vreemd vermogen aangezien ze de rentelasten mochten
aftrekken als beroepskost. Een vergoeding voor eigen vermogen daarentegen bestond er niet.
Om deze economische discriminatie tussen financiering met vreemd vermogen of financiering met
eigen vermogen tegen te gaan, heeft de Belgische regering een nieuwe maatregel uitgewerkt,
namelijk de aftrek voor risicokapitaal, die ingevoerd werd door de Wet van 22 juni 2005.5 Het omvat
de artikelen 205bis tot en met 205novies die terug te vinden zijn in het Wetboek van
Inkomstenbelasting 1992.
De regeling ging van kracht vanaf aanslagjaar 2007, dus met betrekking tot de inkomsten van het
boekjaar 2006 (indien het boekjaar samenvalt met kalenderjaar)
We kunnen bijgevolg een sterke toename zien van de financiële graad van onafhankelijkheid sinds
2006. Vooral grote ondernemingen blijken hun eigen vermogen enorm te hebben vergroot om
maximaal te kunnen genieten van de notionele interestaftrek. Of het effectief zo is dat vooral grote
ondernemingen hun vermogen hebben geoptimaliseerd en extra kapitaal hebben aangetrokken
wordt besproken in hoofdstuk 3, J : Geldstromen en kapitaalstructuren.
Wat nu juist de precieze motieven waren voor de invoering van de notionele interestaftrek (enkel
discriminatie wegwerken tussen financiering met eigen vermogen en vreemd vermogen?), de impact
op de kapitaalstructuur van de ondernemingen, de mogelijke alternatieven bij het verdwijnen van de
notionele interestaftrek en een blik op het verleden en de toekomst komen allemaal aan bod in deze
masterproef vertrekkende van mijn onderzoeksvraag; <<Is er een verschillende fiscale behandeling
van het eigen vermogen en vreemd vermogen in de vennootschapsbelasting”>>.
4
Nationale Bank van België, “Economische tijdschrift, December 2006, 46,
http://www.nbb.be/doc/ts/publications/EconomicReview/2006/ecotijdIII2006N.pdf
5
B.S. 30 juni 2005, 30077-30081
4
B. Onderzoeksvraag
1°
Centrale onderzoeksvraag
De centrale onderzoeksvraag luidt dus als volgt, <<Is er een verschillende fiscale behandeling van
het eigen vermogen en vreemd vermogen in de vennootschapsbelasting”>>
Het doel van deze masterproef is om in eerste instantie na te gaan of er überhaupt wel een
verschillende fiscale behandeling bestaat tussen financiering met eigen vermogen en vreemd
vermogen in de vennootschapsbelasting.
Verder in de masterproef zal aan bod komen dat de rentelasten van vreemd vermogen in
aanmerking komen voor de aftrek van beroepskosten terwijl er tot voor de notionele interestaftrek
geen compenserende maatregelen waren voor het financieren met eigen vermogen. Hierin wordt
dieper ingegaan, onder meer of er nog andere discriminerende elementen zijn tussen financiering
met vreemd of eigen vermogen.
Het hoofdsubject van deze masterproef zal de notionele interestaftrek zijn. De figuur van de
notionele interestaftrek wordt grondig bestudeerd in hoofdstuk 3, met veel aandacht voor recente
wetsaanpassingen. De laatste maanden zijn er trouwens heel wat nieuwe maatregelen genomen
zoals het verder beperken van het maximumtarief tot 3% 6of het afschaffen van de
overdraagbaarheid van notionele interestaftrek. 7
Men kan zich de vraag stellen of deze maatregelen een voorbode zijn van een eventuele afschaffing
van de notionele interestaftrek? Tevens heeft de premier van Luxemburg, Xavier Bettel,
aangekondigd dat Luxemburg zinnens is om de notionele interestaftrek in te voeren in het
Groothertogdom Luxemburg.8 Wat de mogelijke gevolgen zouden zijn indien België de notionele
interestaftrek zou afschaffen, of indien Luxemburg met een notionele interestaftrek voor de dag
komt die beter is dan het Belgische model, wordt besproken in hoofdstuk 5.
Voorts is er altijd al kritiek geweest op de notionele interestaftrek, hetzij van politieke hoek, hetzij
van Europa. Op 4 juli 2013 velde het Europese Hof van Justitie een oordeel nadat een prejudiciële
vraag werd gesteld door België, en er een procedure liep tegen België waarbij de aanklager de
Spaarbank Argenta NV was.9 Het verdict was, dat de notionele interestaftrek in strijd was met het
vrije vestigingsrecht, krachtens artikel 49 van het VWEU.10 De rechtszaak, argumentatie van zowel
eiser als verweerder, en de gevolgen van de uitspraak worden ook besproken in Hoofdstuk 3.
6
Art. 45 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen. (B.S. 30 december 2011).
Schrappen van Art. 205quiquies WIB 1992.
8
HAECK B., “Luxemburg voert notionele interestaftrek in.”, De Tijd, 10 december 2013, 1.
9
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11
10
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 176.
7
5
a.
Afbakening van onderzoeksvraag
In de masterproef wordt in het bijzonder gefocust op maatregelen die genomen worden ten
voordele van financiering met eigen vermogen. Nadelen of ontmoedigingen tot financiering met
vreemd vermogen komen niet aan bod. Zo is er bijvoorbeeld de Thin capitalisation rule die een
maximumverhouding vreemd vermogen/eigen vermogen oplegt van 5:1 om bepaalde rentelasten te
mógen aftrekken op leningen waarvan de werkelijke verkrijger niet is onderworpen aan een
inkomstenbelasting of, voor die inkomsten, is onderworpen aan een aanzienlijk gunstigere
aanslagregeling dan die welke voortvloeit uit de bepalingen van gemeen recht van toepassing in
België.11
Hoewel deze maatregel zeker interessant is om van naderbij te bestuderen, aangezien dit ook kan
leiden tot een vorm van discriminatie, maar dan ten nadele van het vreemd vermogen, wordt dus
niet dieper ingegaan op deze maatregel, net omdat de focus van deze masterproef op het eigen
vermogen komt te liggen.
Een tweede afbakening is de plaats. Hoewel de onderzoeksvraag luidt: “Is er een verschillende fiscale
behandeling van het eigen vermogen en vreemd vermogen in de vennootschapsbelasting” spreekt
het voor zich dat vooral gefocust wordt op de fiscale behandeling en de vennootschapsbelasting in
België. Niettegenstaande er in Hoofdstuk 4, gelijkaardige systemen in het buitenland van naderbij
worden bekeken en kort worden toegelicht.
2°
Subonderzoekvragen
Omdat het interessant is en zeker een meerwaarde kan bieden om verder te kijken dan enkel vast te
stellen of er al dan niet sprake is van discriminatie zal ik ook proberen om een antwoord te geven op
een aantal subonderzoeksvragen. Het beantwoorden van deze subonderzoeksvragen kan er hopelijk
toe leiden dat ik mijn hoofdonderzoeksvraag nog beter kan beantwoorden, met genuanceerdere en
kritische argumenten. Het besluit van deze onderzoeksvragen zal ik telkens vermelden na het
desbetreffende hoofdstuk waarin deze subonderzoeksvraag is uitgewerkt, en bijgevolg niet in
Hoofdstuk 7: Algemeen besluit.
<<Wat zijn de mogelijke gevolgen bij een eventuele afschaffing van de Belgische notionele
interestaftrek of een invoering van een gunstigere aftrek in Luxemburg?>>
Om een genuanceerd antwoord te kunnen geven op deze subonerzoekvraag wordt het huidige
fiscale klimaat van Luxemburg uitvoerig besproken in Hoofdstuk 5. Dit wordt onder meer gedaan
door een vergelijkend overzicht weer te geven met het huidige fiscaal overzicht van België. Om de
impact in te kunnen schatten indien België de notionele interestaftrek zou afschaffen werd vooral
rekening gehouden met resultaten die aan bod kwamen van enquêtes, gevoerd door Ernst & Young12
en Deloitte.13 Op basis van deze gegevens, aangevuld met andere gegevens zoals van de NBB, heb ik
geprobeerd om een zo objectief mogelijk besluit te vormen over de impact van een eventuele
afschaffing van de notionele interestaftrek in België of de invoering van een gunstiger regime in
Luxemburg.
11
Art. 198, 11° WIB 1992
ERNST & YOUNG, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013”, 2013, 56 p.
13
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012, 68 p.
12
6
<<Welke reeds voorgestelde alternatieven door academici en politici zijn het meest gunstig bij een
eventuele afschaffing van de notionele interestaftrek?>>
Als tweede subonderzoekvraag ga ik dieper in op de mogelijke alternatieven voor een hervorming
van het fiscaal stelsel in België. Deze bevindingen zijn terug te vinden hoofdstuk 6. Het is in eerste
instantie de bedoeling om voorstellen te bespreken op een kritische manier, die al eerder zijn
aangehaald door academici of politici. In de mate dat de alternatieven het toelaten, wordt er ook een
link gelegd met mijn hoofdonderzoeksvraag namelijk wat de mogelijke impact zou zijn van
discriminatie tussen het eigen vermogen en het vreemd vermogen in de vennootschapsbelasting.
b.
Afbakening subonderzoeksvraag
Bij de tweede subonderzoeksvraag; <<Welke reeds voorgestelde alternatieven door academici en
politici zijn het meest gunstig bij een eventuele afschaffing van de notionele interestaftrek?>> is het
de bedoeling om, zoals de vraag zelf aangeeft, reeds voorgestelde alternatieven van naderbij te
bekijken.
In deze masterproef beschik ik noch over het nodige datamateriaal, noch over voldoende uitgebreide
fiscale kennis om eigen modellen uit te werken of voorstellen te formuleren die een grondige
wijziging van ons huidige fiscale stelsel zou moeten teweegbrengen. Dit is trouwens ook niet het
onderzoeksopzet van deze masterproef. Het uitwerken van volledig nieuwe ideeën of theorieën laat
ik dus voor rekening van anderen, wat niet wegneemt dat ik bij de kritische evaluatie van de
voorgestelde maatregelen af en toe mijn eigen inbreng of bedenkingen meegeef.
C. Onderzoeksmethoden
Om de hoofdonderzoeksvraag en subonderzoeksvragen zo objectief en correct mogelijk te kunnen
beantwoorden, is het noodzakelijk om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van wat er al is
gepubliceerd over het onderwerp dat ik wil behandelen. In de eerste plaats is dit zoveel mogelijk
lectuur doornemen over het theoretische kader van de notionele interestaftrek, met vooral
aandacht voor de recentste publicaties en ontwikkelingen. Bij het doornemen van die lectuur is het
ook essentieel om een afbakening te maken van je onderzoeksopzet. Zo heb ik bijvoorbeeld
informatie gevonden over ‘De impact van een beleggingsportefeuille op de aftrek voor
risicokapitaal’14, wat op zich enorm interessant is, maar weinig relevant voor de behandeling van
mijn onderzoeksvraag.
14
P. LALEMAN, & S. VANEECKHAUTE, De impact van een beleggingsportefeuille op de aftrek voor risicokapitaal,
Tijdschrift Estate Planning, Larcier, 2008/2, 140-173.
7
1°
Primaire bronnen
Primaire bronnen of “publicaties met verslag van onderzoek, theorievorming, enz., zoals preprints
(vóórpublicaties), tijdschriftartikelen, rapporten en congresverslagen”,15 zijn door mij met voorrang
het meest geraadpleegd. Het merendeel van deze masterproef is dan ook gestaafd met
bronmateriaal die afkomstig zijn van primaire bronnen. De belangrijkste primaire bronnen die ik heb
gebruikt zijn:
-
het Wetboek van inkomstenbelasting 1992 en het desbetreffende K.B. 27 augustus 1993 –
K.B./WIB 1992
het Wetboek van vennootschappen
Circulaire nr. Ci RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008
Mondelinge/Parlementaire vragen
Artikels uit het vaktijdschrift Fiscoloog
Artikels uit het vaktijdschrift Fiscale actualiteit
Artikels afkomstig van fiscale databanken Monkey/Fiscalnet/Jura/Stradalex
Rapporten opgesteld door Europa16
Arresten en verdragen17
De meeste van deze bronnen zijn moeilijker raadpleegbaar dan secundaire bronnen. Vaktijdschriften
zoals Fiscoloog of Fiscale actualiteit zijn betalend, alsook de gespecialiseerde databanken zoals
Monkey, Fiscalnet, Jura of Stradalex. Daarom heb verschillende malen beroep moeten doen op
bibliotheken die desbetreffende literatuur hadden. Onder andere de bibliotheek van de FOD
financiën te Brussel, als de Universitaire bibliotheek te Gent heb ik bezocht. Voorts had ik toegang tot
de fiscale databanken bij Ernst & Young, waar ik mijn stage heb gelopen. Op die manier heb ik heel
wat literatuur verzameld die erg nuttig was om te gebruiken bij het schrijven van deze masterproef.
2°
Secundaire bronnen
Naast primaire bronnen is het gemakkelijk als er ook secundaire bronnen raadpleegbaar zijn. Onder
secundaire bronnen wordt verstaan, “Publicaties waarin verwezen wordt naar primaire bronnen. Dit
gebeurt door middel van een verwijzing naar de titel en auteur van de bron, eventueel aangevuld met
trefwoorden of een samenvatting. Veel van de documenten die je in bibliotheken aantreft zijn
secundaire publicaties, zoals handboeken, vakwoordenboeken en encyclopedieën. “ 18
Secundaire bronnen waren vaak de aanzet om verder op zoek te gaan naar primaire bronnen. Ze zijn
gemakkelijker raadpleegbaar en in de meeste gevallen zijn ze minder complex geschreven.
15
KU Leuven, Basiscursus informatievaardigheden, module 7: wetenschappelijk publiceren, 2007,
http://wbib.kuleuven.be/tutorial/?page=mod7_04&module=7
16
Bijvoorbeeld: EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”,Eurostat European Commission,2013
edition, 2013, 316p.
17
Bijvoorbeeld: Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11
18
KU Leuven, Basiscursus informatievaardigheden, module 7: wetenschappelijk publiceren, 2007,
http://wbib.kuleuven.be/tutorial/?page=mod7_04&module=7
8
Voorts heb ik ook gebruik gemaakt van krantenartikelen en tijdschriftartikelen om bijvoorbeeld
indrukken te krijgen van hoe er gereageerd wordt door de publieke opinie op bepaalde maatregelen,
of om informatie in te winnen bij zeer recente ontwikkelingen. (Vb: Luxemburgs premier, Xavier
Bettel, die op 10 december 2013 in het parlement heeft aangekondigd dat hij de notionele
interestaftrek wil invoeren in Luxemburg.)
De belangrijkste secundaire bronnen die ik heb gebruikt zijn:
-
Databank Mediargus voor het opzoeken van kranten- en tijdschriftartikelen van
De Standaard, De Morgen, De Tijd, Knack en Trends.
Handboek van C. Chevalier19
Handboek voor fiscaal recht van Tiberghien20
Publicatie van de heer Huyghe & Bombeke ‘Het jaar van de notionele Intrest’21
Publicatie van de heer Moreau “Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek:
een fiscale revolutie?”22
19
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013.
TIBERGHIEN, “Handboek voor fiscaal recht 2008”, Kluwer, 2008, 1500 p.
21
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
22
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 139p.
20
9
Hoofdstuk 2: Maatregelen genomen in het verleden om discriminatie tussen
eigen en vreemd vermogen weg te werken in de vennootschapsbelasting of
eigen vermogen te stimuleren
Al gedurende lange tijd was er sprake van discriminatie tussen de behandeling van het vreemd
vermogen en het eigen vermogen in de vennootschapsbelasting. Er werden in het verleden dan ook
tal van maatregelen genomen om deze discriminatie weg te werken of op z’n minst om de
financiering van eigen vermogen aantrekkelijker te maken. De volgende maatregelen werden in het
verleden genomen:
-
1982 - Cooreman-De Clercq- aandelen
1984 - Coördinatiecentra
1994 - VVPR-aandelen
Aanslagjaar 1997 - Het belastingkrediet
Aanslagjaar 2004 – De investeringsreserve
Aanslagjaar 2007 - De notionele interestaftrek
Deze maatregelen worden kort toegelicht in dit hoofdstuk, met uitzondering van de notionele
interestaftrek, dat uitvoerig zal behandeld worden in hoofdstuk 3.
A. Cooreman-De Clercq aandelen
Doordat de economie in de jaren 80 in een dieptepunt was terechtgekomen en dit nadelig was voor
het eigen vermogen van vele ondernemingen, lanceerden toenmalig CVP senator Etienne Cooreman
en liberale minister van Financiën Willy Declercq de zogenaamde Cooreman-De Clercq aandelen. 23
KB nr. 15 van 9 maar 1982, was geïnspireerd op een Franse wet die René Monory in 1987 had
gelanceerd in Frankrijk. Door die wet was het aantal mensen dat aandelen in hun bezit hadden,
verdubbeld.24 Daarom besloten Cooreman en Declercq om een gelijkaardig systeem in te voeren en
zo het eigen vermogen van de Belgische ondernemingen te verbeteren.
23
24
COPPENS, L., “En toen werden aandelen heel gewoon”, De Standaard Online, 15 maart 2006.
COPPENS, L., “En toen werden aandelen heel gewoon”, De Standaard Online, 15 maart 2006.
10
De wet bestond uit twee luiken:
-
Het Cooreman-luik bestond uit 2 voordelen. Enerzijds bracht de regering een nieuwe
categorie aandelen uit, namelijk AFV aandelen of ‘avantages fiscaux fiscale voordelen’. Het
fiscale voordeel voor de natuurlijke personen was dat deze AFV aandelen een verlaagd tarief
van roerende voorheffing kenden en een vrijstelling genoot voor schenkings-en
successierechten. 25
De looptijd van deze AFV aandelen was beperkt tot 9 jaar maar werd meermaals verlengd en
verdween uiteindelijk uit omloop nadat de einddatum van 1997 was verstreken.26
Anderzijds wilde hij de vennootschappen een voordeel schenken door een vrijstelling van
vennootschapsbelasting toe te kennen ten belope van de uitgekeerde winsten aan de
aandeelhouders van AFV aandelen, uitgegeven door (bestaande) ondernemingen die in 1982
en 1983 werden opgericht of overgingen tot een kapitaalverhoging. 27
De vrijgestelde kapitaalvergoedingen werden evenwel beperkt tot 8% (per boekjaar) van het
nieuw ingebrachte kapitaal. Indien de onderneming zich ertoe verbond om de
belastingbesparingen die ze verkreeg, als dividend uit te keren aan de aandeelhouders van
de AFV aandelen, of dat ze haar aanvullend inkomen dat ze verkregen heeft van haar
dochtervennootschappen zou doorgeven aan haar nieuwe aandeelhouders, werd het tarief
opgetrokken tot 13%.28
-
Het tweede luik, het Monory- of De Clercq luik, maakte het aantrekkelijker voor de belegger
om aandelen in z’n bezit te hebben. Gedurende de aanslagjaren 1983-1986 kon je als bezitter
van Belgische aandelen of deelbewijzen van speciaal daartoe opgerichte beleggingsfondsen29
voor maximaal 40.000 Belgische frank van je belastbare inkomen aftrekken30
25
H. BETTONVILLE, M. JEGERS EN J. VUCHELEN, “De effecten op korte en op lange termijn van het Cooreman-luik van
de aandelenwet op de financiële structuur van de Belgische ondernemingen”, Cahiers Economique de Bruxelles
Nr. 138, 2ème trimestre 1993, 252.
26
PENNINCKX, “M. Financieel lexicon”, Mechelen,Kluwer, 2005, 642.
27
H. BETTONVILLE, M. JEGERS EN J. VUCHELEN, “De effecten op korte en op lange termijn van het Cooreman-luik van
de aandelenwet op de financiële structuur van de Belgische ondernemingen”, Cahiers Economique de Bruxelles
Nr. 138, 2ème trimestre 1993, 252.
28
H. BETTONVILLE, M. JEGERS EN J. VUCHELEN, “De effecten op korte en op lange termijn van het Cooreman-luik van
de aandelenwet op de financiële structuur van de Belgische ondernemingen”, Cahiers Economique de Bruxelles
Nr. 138, 2ème trimestre 1993, 252.
29
PENNINCKX, “M. Financieel lexicon”, Mechelen, Kluwer, 2005, 642.
30
PACOLET, J. & GEEROMS, H., “Het KB 15 Cooreman- De Clerq: Een evaluatie”, 1985, 10.
11
B. Coördinatiecentra
De Belgische voor coördinatiecentra, is een regeling die werd ingevoerd met als doel de
aantrekkelijkheid van België te verhogen en om op die manier hoofdkantoren van belangrijke
multinationals (met een minimale wereldwijde omzet van 240 miljoen euro en een wereldwijd eigen
vermogen van 24 miljoen euro)31 aan te trekken.32 De maatregel werd voor het eerst vermeld in het
KB van 1982, maar kwam na herhaaldelijke wijzigingen pas echt van kracht in 1984.33 Een
coördinatiecentrum kan aanzien worden als een onderneming die tot een multinationaal concern
behoord, en die de financiële stromen tussen de vennootschappen van eenzelfde groep sturen.34 Zeg
maar gerust, een interne bank (ook wel corporate treasury center genoemd) van een Belgische of
multinationale onderneming die alle winst- en investeringsstromen van het concern beheert.
De voordelen waarvan coördinatiecentra kunnen genieten zijn niet gering. 35
-
-
-
De centra worden vooreerst belast volgens de cost-plus methode. Vereenvoudigd komt het
erop neer dat zij forfaitair belast worden op de kosten die ze maken, exclusief
personeelskosten, financiële kosten en afschrijvingen, in plaats van op de winst die ze
maken. De belastbare basis mag evenwel nooit lager zijn dan de som van de verworpen
uitgaven, tantièmes en de abnormale en goedgunstige voordelen verleend aan het centrum
Ze kunnen ook genieten van een vrijstelling van onroerende voorheffing op gebouwen die in
gebruik zijn van de coördinatiecentra
Naast een vrijstelling van de onroerende voorheffing konden ze ook genieten van een
vrijstelling van roerende voorheffing op uitgekeerde dividenden, interesten en royalty’s, en
interesten van bankdeposito’s
Ze betalen tevens ook geen registratierechten op kapitaalinbrengen
Dankzij dit fiscaal gunstige regime waarvan coördinatiecentra gebruik van maken, ondervinden zij
met een gemiddelde belastingdruk van slechts 1,36% een enorm concurrentieel voordeel. Niet voor
niets vestigden heel wat multinationals dan ook hun hoofdzetel in ons land.36
In 2002 waren maar liefst 203 actieve en winstgevende coördinatiecentra actief in België, die samen
5.400 hooggekwalificeerde medewerkers telde. Dit komt overeen met ongeveer 26 medewerkers per
coördinatiecentra. Samen genereerden die jaarlijks minstens 314 miljoen euro aan belastingen voor
de Belgische schatkist.37 Het aantal coördinatiecentra was in 2008 evenwel teruggedrongen tot 74
actieve coördinatiecentra met een tewerkstellingscijfer van 3810 personen. 38
31
TIBERGHIEN, “Handboek voor fiscaal recht 2008”, Kluwer, 2008, 1500 p.
PACOLET J. & VAN DE PUTTE I., De kost van niet belasten, HIVA-K.U. Leuven, Leuven, 266 p.
33
B.S. 13 januari 1983.
34
KB nr. 187, 30 december 1982.
35
J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven,
Leuven, 2011, 47.
36
SAMYN S., “De discrete Lastenverlaging”, De Standaard, 30 juni 2005, 11.
37
BARREZEELE, K., “Notionele rente bekoort slechts minderheid coördinatiecentra.” De Tijd, 21 mei 2005, 11.
38
BURGGRAEVE K., JEANFILS PH., VAN CAUTER K. & VAN MEENSEL L., “Macro economische en budgettaire impact van
de belastingaftrek voor risicokapitaal”, Economisch Tijdschrift, september 2008, NBB, 23.
32
12
1°
Europese Kritiek
Op 1 december 1997 keurden de EU lidstaten de zogenaamde Code of Conduct (on Business
Taxation) goed, met als doel de schadelijke fiscale concurrentie binnen de EU een halt toe te roepen.
Ze verbonden zich ertoe om alle wettelijke bepalingen en administratieve gebruiken die als schadelijk
kon worden aanzien ten aanzien van andere lidstaten op fiscaal vlak, te ontmantelen. In het kader
van deze Code of Conduct werd de werkgroep Primarolo opgericht die in 1999 een rapport opstelde
met 66 potentieel schadelijke belastingregimes in de EU, waaronder de coördinatiecentra.39 Ondanks
het feit dat er ook aanvaardbare argumenten waren voor het behoud van de centra zoals een
effectieve economische activiteit, de integratie van de centra in de binnenlandse economie of de
transparantie van het systeem, was vooral de bepaling van de belastbare grondslag op basis van de
cost-plus methode, en de daaraan gekoppelde zeer lage aanslagvoet, een doorn in het oog van de
Europese Commissie.40
De coördinatiecentra werden dan ook aanschouwd als een vorm van oneerlijke concurrentie die niet
meer verenigbaar was met de geldende regels inzake staatsteun.41 Het rapport werd overhandigd
aan de ECOFIN-Raad. Die besliste dat alle belastingregimes inzake ondernemersfiscaliteit die als
schadelijk werden beschouwd, moesten verdwijnen ten laatste eind 2002. Uitzondering waren de
vennootschappen die genoten van dergelijke schadelijke regimes vóór 1 januari 2001 of voor die
datum een verlenging hadden gekregen. Zij mochten nog gebruik maken van het systeem tot eind
2005.42
De EU-lidstaten met een dergelijk schadelijk regime konden evenwel een verlenging van het
geviseerde regime aanvragen tot eind 2010. Die verlenging werd toegestaan door Europa op 3 juni
2003, voor het regime van de coördinatiecentra in België.
Los van de Code of Conduct startte de afdeling mededinging van de Europese Commissie op 11 juli
2001 een informeel onderzoek naar het stelsel van de coördinatiecentra.43 Via een beschikking van
17 februari 2003 heeft de Commissie het regime van de coördinatiecentra dan ook als verboden
staatsteun aangemerkt 44 op basis van artikel 88 van het EG verdrag.45 Máár de coördinatiecentra die
hun hernieuwing van hun licentie verkregen hadden voor 16 februari 2003 konden verder genieten
van het regime, tot hun licentie afliep, uiterlijk op 31 december 2010, via een overgangsmaatregel.
39
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
HOGE RAAD VAN FINANCIËN, “Afdeling: Fiscaliteit en Parafiscaliteit, De hervorming van de
vennootschapsbelasting: Het kader, de inzet en de mogelijke scenario’s”, april 2001, 97.
41
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Verslag 2006 – Deel 1: Economische en Financiële ontwikkeling”, Jaarverslag NBB,
2006, 139.
42
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
43
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
44
BESLUIT EUROPESE COMMISSIE, IP/07/370 Inzake coördinatiecentra, 21 maart 2007.
45
PB. C., 20 juni 2002, afl 147, 2.
40
13
Tegen deze maatregel werd door de belangenorganisatie van de coördinatiecentra een
annulatieverzoek ingediend bij de Europese rechtbank van eerste aanleg. Als tegenreactie stapte de
Europese Commissie naar het Hof van Justitie. Het Europese hof floot de Commissie terug wat de
overgangsregeling betrof.46 Het oordeelde dat het gelijkheidsbeginsel werd geschonden omdat de
overgangsregeling enkel van toepassing was voor coördinatiecentra waarvan het statuut op uiterlijk
16 februari 2003 is verleend of verlengd en niet voor coördinatiecentra waarvan het statuut op of
kort na 17 februari 2003 is afgelopen.
Als reactie op het arrest van het Hof van Justitie heeft België een algemene verlenging voorzien tot
uiterlijk 31 december 2010 47, voor alle coördinatiecentra die op 17 februari 2003 zijn erkend en die
een verlenging vragen.48 Bij de heropening van het onderzoek van de Europese Commissie heeft zij
beslist dat België het arrest van het Hof van Justitie juist heeft geïnterpreteerd, en dat een algehele
verdwijning van gunstmaatregel betreffende de coördinatiecentra op uiterlijk 31 december 2010
effectief moet plaatsvinden.
Om te vermijden dat we niet langer als aantrekkelijk worden aanzien in de ogen van buitenlandse
investeerder en zo niet langer buitenlandse investeerder zouden aantrekken, en het feit dat de reeds
aanwezige coördinatiecentra, met een geschat eigen vermogen in 2006 van maar liefst 170 miljard
euro,49 zouden vertrekken, moest men op zoek naar een alternatief. De notionele interestaftrek50 en
de afschaffing van het registratierecht op inbrengen aan het tarief van 0,5%51 waren geboren.
C. VVPR- aandelen
VVPR staat voor verlaagde voorheffing/précompte réduit. De maatregel van de VVPR-aandelen werd
ingevoerd sedert begin 1994. De voorwaarden en regelgeving vallen onder artikel 269 van het WIB.
VVPR-aandelen waren bepaalde aandelen, uitgegeven vanaf 1 januari 1994, die onder bepaalde
voorwaarden in aanmerking kwamen voor het verlaagd tarief in de roerende voorheffing. Dit was
opnieuw een maatregel, zoals de Cooreman - De Clercq aandelen, om de mensen te laten investeren
in aandelen, zodat het eigen vermogen van vennootschappen kon worden opgetrokken.
Het oorspronkelijke tarief bij invoering was 13,39% (inclusief drie opcentiemen aanvullende
crisisbijdrage). In plaats van de gebruikelijke 25%.52
Niet veel later, in januari 1996 werd het tarief opgetrokken naar 15%, in 2012 werd het tarief
opnieuw opgetrokken naar 21% en met ingang van 1 januari 2013 werd een uniforme roerende
voorheffing ingevoerd voor alle aandelen van 25%, waardoor de VVPR aandelen niet langer
voordeliger zijn ten opzichte van andere aandelen en werd bijgevolg de hele regeling afgeschaft. 53
46
H.V.J. 22 juni 2006, C-182/03 & C-217/03.
J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven,
Leuven, 2011, 48.
48
Wet van 27 december 2006 inzake diverse bepalingen I.
49
BURGGRAEVE K., JEANFILS PH., VAN CAUTER K. & VAN MEENSEL L., “Macro economische en budgettaire impact van
de belastingaftrek voor risicokapitaal”, Economisch Tijdschrift, september 2008, NBB, 20.
50
B.S. 30 juni 2005, 30077-30081.
51
Art. 20 Wet 22 juni 2005.
52
TIBERGHIEN, Handboek voor fiscaal recht 2008, Mechelen, Kluwer, 2008, 2049.
53
COVELIERS, D., “VVPR-Aandelen: inbreng in geld en keuzedividend”, Fiscoloog, 23 augustus 1995, nr. 530, 1.
47
14
D. Belastingkrediet
Het belastingkrediet werd ingevoerd door de wet van 20 december 1995, en de bepalingen waren
voorzien in artikel 289bis van het WIB. De maatregel trad in werking vanaf aanslagjaar 1997. Het doel
was om vennootschappen die hun eigen vermogen verhoogden, een fiscaal voordeel te geven. Een
tarief van 7,5 % mocht toegepast worden op het positieve verschil tussen: 54
-
het in geld gestorte kapitaal op het einde van het belastbare tijdperk
en de op het einde van één van de drie voorafgaande belastbare tijdperken bereikte hoogste
bedrag van het in geld gestorte kapitaal
Dit bekomen bedrag mocht afgetrokken worden van de te betalen vennootschapsbelasting, met een
maximum van € 19.850
Het was wel enkel toepasbaar voor vennootschappen die voldeden aan de voorwaarden om gebruik
te maken van het verminderd tarief krachtens artikel 215 derde lid van het WIB.
Indien er geen of onvoldoende vennootschapsbelasting verschuldigd was, kon het belastingkrediet
overgedragen worden naar de volgende drie aanslagjaren. 55
Met de invoering van de notionele interestaftrek heeft men met ingang van aanslagjaar 2007 het
belastingkrediet afgeschaft.
E. Investeringsreserve
Voor KMO’s, die vaak moeilijker toegang hebben tot kredieten en waar de financieringskosten voor
investeringen dikwijls hoger liggen in vergelijking met grote onderneming, heeft de wetgever sinds
aanslagjaar 2004 de investeringsreserve ingevoerd. Dit moet KMO’s vooral aanmoedigen om meer te
investeren met eigen middelen (autofinanciering) in plaats van met vreemd vermogen56. De
wettelijke bepalingen zijn opgenomen onder artikel 194quater van het WIB.57
De investeringsreserve is aldus enkel van toepassing voor KMO-vennootschappen die gedefinieerd
worden als kleine vennootschappen krachtens artikel 15 van het W.Venn.58 Vóór aanslagjaar 2010
moesten de KMO’s voldoen aan artikel 215 derde lid van het WIB. Ze moesten met andere woorden
in aanmerking komen voor de verminderde tarieven in de vennootschapsbelasting. Door een arrest
van 19 december 2007 heeft het Grondwettelijk Hof echter een uitspraak gedaan dat artikel 215
derde lid van het WIB strijdig zou zijn met de schending van het grondwettelijk gelijkheidsbeginsel,
waardoor met ingang van aanslagjaar 2010 beslist werd dat KMO’s moeten voldoen aan artikel 15
van het W.Venn om in aanmerking te komen voor de investeringsreserve.59
54
Verslag van het Rekenhof aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers, “Belastingkrediet ten voordele van
vennootschappen”, juni 2001, 5.
55
Verslag van het Rekenhof aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers, “Belastingkrediet ten voordele van
vennootschappen”, juni 2001, 5.
56
VAN LAERE D., “Investeren met eigen portemonnee wordt heel wat interessanter.” Trends, 01 september
2005, 86.
57
Ci. AOIF nr. 27/2004 betreffende de investeringsreserve
58
Art. 194quater § 1 WIB 1992
59
GwH 19 december 2007, nr. 163/2007; C. HENDRICKX, Fiscale rechtspraakoverzichten: inkomstenbelastingen
2008-2010, Gent, Larcier, 2012, 300.
15
Dergelijke KMO’s kunnen onder bepaalde voorwaarden een investeringsreserve aanleggen ter
waarde van de positieve aangroei van het totaal der belastbare reserves tijdens het belastbaar
tijdperk, vóór aanleg van de investeringsreserve zelf, verminderd met een aantal bestanddelen
krachtens artikel 194quater § 2, lid 1 van het WIB, met een maximum van € 37.500.60
Deze aangelegde investeringsreserve wordt ten belope van 50% vrijgesteld van belastingen. Het
vrijgestelde bedrag kan dus in geen geval meer bedragen dan € 18.750 euro per belastbaar tijdperk.61
De vrijstelling is maar van toepassing in de mate dat de belastte reserves, vóór aanleg van de
investeringsreserve, op het einde van het belastbaar tijdperk hoger zijn dan de belaste reserves op
het einde van het vorige belastbare tijdperk waarin het voordeel van de investeringsreserve het
laatst werd genoten. 62 Het doel van deze bepaling is om te garanderen dat de betreffende
vennootschap daadwerkelijk overgaat tot het bewerkstelligen van een autofinanciering van haar
onderneming.
Bovendien wordt vereist dat de investeringsreserve voldoet aan artikel 190 van het WIB, namelijk de
onaantastbaarheidsvoorwaarde. Deze maatregel stelt dat het bedrag van de investeringsreserve
moet geboekt worden op een afzonderlijke rekening van het passief en niet mag worden
uitgekeerd.63
Deze voorwaarde zorgt ervoor dat je sowieso vroeg of laat belast zult worden op je aangelegde
investeringsreserve. Het is als het ware een uitstel van belasting. Want ten laatste bij vereffening van
de vennootschap wordt het volledige vermogen van de aandeelhouders uitgekeerd – inclusief het
bedrag van de investeringsreserve die op de rekening van het passief staat- waardoor dit belastbaar
wordt en wordt bijgevoegd aan het belastbaar resultaat.64
Tot slot moet de vennootschap die zo’n investeringsreserve aanlegt, binnen een termijn van drie jaar
die aanvangt op de eerste dag van het belastbaar tijdperk waarvoor ze is aangelegd en ten laatste bij
haar ontbinding, een bedrag te investeren in bepaalde materiele of immateriële vaste activa, die
minstens gelijk is aan die aangelegde investeringsreserve. Bijkomend mag men de aangekochte
materiele of immateriële vaste activa niet vervreemden binnen de drie jaar na aankoop. 65 Tenzij
wanneer de vervreemding tot stand komt naar aanleiding van een schadegeval, onteigening, een
opeising in eigendom of een andere gelijkaardige gebeurtenis.66
60
194quater § 2 WIB 1992
194quater § 2, lid 2 WIB 1992; P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013,
Antwerpen, Intersentia, 2012, 94.
62
194quater § 2, lid 3 en 4 WIB 1992; P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 20122013, Antwerpen, Intersentia, 2012, 94.
63
Art. 190, lid 2 WIB 1992; P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013,
Antwerpen, Intersentia, 2012, 95.
64
P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013, Antwerpen, Intersentia, 2012,
95.
65
194quater § 3, lid 1 WIB 1992; P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013,
Antwerpen, Intersentia, 2012, 95.
66
194quater § 4, lid 2 WIB 1992; P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013,
Antwerpen, Intersentia, 2012, 96.
61
16
Indien je niet aan deze voorwaarden voldoet, wordt de investeringsreserve alsnog aanzien als een
belastbare winst, waar je op belast zult worden in het belastbare tijdperk waarin de
investeringstermijn verstreken is.67
Indien een KMO die in aanmerking komt, kiest voor de investeringsreserve gedurende een belastbaar
tijdperk, kan de KMO-vennootschap voor het betreffende tijdperk én de twee daarop volgende
belastbare tijdperken geen aanspraak maken van de notionele interestaftrek.68 (Infra hoofdstuk 3, C, 2°, b)
F. De notionele interestaftrek
De notionele interestaftrek, ook wel de aftrek voor risicokapitaal wordt in het volgende hoofdstuk
(Infra Hoofdstuk 3) grondig besproken.
G. Besluit
Met de hierboven besproken maatregelen, heeft de Belgische Staat vooral naar manieren gezocht
om het eigen vermogen te promoten voor ondernemingen. Dit heeft ze bijvoorbeeld gedaan door de
roerende voorheffing fors te verlagen, bij inkoop van welbepaalde aandelen. Evenwel heeft geen
enkele van deze maatregelen ervoor gezorgd dat men, onder welke vorm dan ook, kosten van het
eigen vermogen in aftrek mag brengen, zoals dit wel het geval is bij financiering met vreemd
vermogen. Met uitzondering van misschien de vrijgestelde investeringsreserve waarbij je als
ondernemer een deel van de aangroei van je belastbare reserves kan vrijstellen, en in mindering
brengen van de verschuldigde vennootschapsbelasting. Er zijn echter danig veel voorwaarden aan
verbonden waardoor het niet echt een interessante maatregel is, zeker niet in vergelijking met
financiering van vreemd vermogen waar de rentelasten zonder voorwaarden mogen afgetrokken
worden als beroepskost. Bovendien is de maatregel van de investeringsreserve enkel van toepassing
voor kleine ondernemingen krachtens artikel 15 van het W.Venn.
Indien het één van de doelstellingen was van de Belgische regering om de discriminatie weg te
werken tussen financiering met eigen vermogen of financiering met vreemd vermogen moest men
dus op zoek naar andere maatregelen.
67
194quater § 4, lid 1 WIB 1992; P. BEGHIN & I. VAN DE WOESTEYNE, Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013,
Antwerpen, Intersentia, 2012, 96.
68
Art. 205novies WIB 1992
17
Hoofdstuk 3: Grondige toelichting van de notionele interestaftrek
A. Ontstaan
Het idee van de notionele interestaftrek werd voor het eerst gelanceerd door Etienne Cooreman
tijdens zijn functie als voorzitter van de commissie van Financiën van de Senaat (1988-1995). Het
voorstel werd toen niet aanvaard.69 Het idee werd overgenomen door werkgeversorganisatie, VBO in
2003. Toenmalig minister van Financiën, Didier Reynders (MR), pikte het idee op en gaf in juni 2004
te kennen dat hij de invoering ervan wel zag zitten op het eerste Notionale belastingdebat.70 Op 4
maart 2005 werd het voorontwerp goedgekeurd door de regering. Een eerste relevant wetsontwerp
werd ingediend op 11 mei 2005 bij de Kamer. Op 2 juni 2005 werd de wet goedgekeurd door de
kamer, waarop het op 30 juni 2005 in het Belgisch staatsblad verscheen.71 Kort nadien volgden nog
wijzigingen aan de wet via Koninklijke Besluiten. Het KB ter uitvoering van de notionele interestaftrek
werd goedgekeurd door de ministerraad op 8 juli 200572 en kort daarna voorgelegd ter advies bij de
Raad van State. Dat advies werd uitgebracht op 22 augustus 2005 waarna de Koning zijn
handtekening plaatste op 17 september 2005.
Hoewel er een gedragscode gelde, opgesteld door de OESO en met goedkeuring van Europa, om
geen verdere gunstmaatregelen in te voeren, koos België dus toch voor de notionele interestaftrek.
En dat terwijl de tendens van de ‘Flat tax’ steeds verder aan het oprukken was, vooral in nieuwe EU
lidstaten zoals Estland. (infra: Hoofdstuk 6, A: Vlak tarief) Volgens Minister Reynders en het VBO73, zou het
regime van de notionele interestaftrek er moeten toe leiden dat het gemiddeld effectief
belastingtarief in de vennootschapsbelasting 26% zou bedragen74. Dit ligt tussen van het gemiddelde
bedrijfsbelastingtarief van de EU in 2006 (24,2%) en het gemiddelde tarief in landen van die lid zijn
van de OESO (27,8%)75
69
D. BREESCH & K. VANHOEBROECK, De invloed van de notionele interestaftrek op de kapitaalstructuur van
Belgische ondernemingen, Kluwer – Accountancy & Bedrijfskunde, 2007, 3.
70
BAETEN J. & ALLOO M., “Aftrek voor risicokapitaal – Technische analyse en commentaar”, VBO, Brussel, 16
januari 2006, 11.
71
B.S. 30 juni 2005, 30077-30081
72
SAMYN S., “De discrete Lastenverlaging”, De Standaard, 30 juni 2005, 11.
73
SAMYN S., “De discrete Lastenverlaging”, De Standaard, 30 juni 2005, 11.
74
X, L’Echo, 7 september 2005.
75
MARTENS P., “De dure truc met de aftrek”, Knack Focus, 08 augustus 2007, 20.
18
B. Doel invoering notionele interestaftrek
Het doel tot de invoering van de notionele interestaftrek was 3-ledig: 76
-
-
De notionele interestaftrek moet de coördinatiecentra die in ons land gevestigd zijn,
overtuigen om te blijven. Doordat deze centra doorgaans over zeer veel eigen middelen
beschikken, kunnen zij optimaal gebruik maken van de notionele interestaftrek. Om niet
opnieuw teruggefloten te worden door de Europese Unie, geldt de notionele interestaftrek
niet enkel voor grote ondernemingen, maar voor alle ondernemingen zonder
uitzonderingsregime.
Anderzijds wil men de fiscale discriminatie tussen financiering met vreemd en eigen
vermogen verminderen.
Als laatste ging men ervanuit dat de notionele interestaftrek vooral KMO’s ten goede zou
komen. Men wilde dan ook vooral het behoud en de ontwikkeling van KMO’s ondersteunen
met deze nieuwe maatregel.
Hoewel de maatregel dus ook bedoeld is om interesten en dividenden gelijk te behandelen en zo de
discriminatie weg te werken tussen financiering met eigen vermogen vs. vreemd vermogen, lijkt dit
toch slechts een bijkomstigheid. Want om het voordeel van de notionele interestaftrek te kunnen
genieten is er helemaal geen vereiste dat het dividend ook daadwerkelijk wordt uitgekeerd. Sterker
nog: In het oorspronkelijke voorstel gedaan door minister Reynders was het zelf verboden om tot
enige dividenduitkering over te gaan. Oorspronkelijk bevatte de wet een
onbeschikbaarheidsvoorwaarde krachtens artikel 205sexties van het WIB. Het kwam erop neer dat
de aftrek slechts werd toegestaan op voorwaarde dat een bedrag dat gelijk was aan de notionele
interestaftrek op een afzonderlijke onbeschikbare rekening van het passief zou worden geboekt. Het
bedrag zou dusdanig niet in aanmerking kunnen komen voor de berekening van de jaarlijkse
toevoeging aan de wettelijke reserves of gebruikt kunnen worden voor enige vorm van beloning of
toekenning zoals dividenduitkeringen.77 Dit niet enkel voor het belastbaar tijdperk zelf, maar ook
voor de drie daaropvolgende jaren. Het opzet van de regering was, dat het fiscaal voordeel op die
manier in de onderneming bleef.78
Doordat deze maatregel echter al snel heel wat kritiek over zich heen kreeg, heeft de regering beslist
om deze voorwaarde vanaf aanslagjaar 2007 te schrappen, zodat deze voorwaarde nooit van
toepassing is geweest.79
Men kan ervan op aan dat vooral het behoud van de coördinatiecentra in ons land een prioriteit was,
bij de invoering van de maatregel, maar dat dit als bijkomstigheid een positief effect had om de
discriminatie weg te werken tussen vreemd en eigen vermogen was mooi meegenomen.
76
M.v.T., Parl. St. Kamer 2004-05, Doc. 51 1778/001, 4-6.
Art 9. Wet 22 juni 2005.
78
S. VLAMINCK, Geen onbeschikbaarheidsvoorwaarde, Kluwer – Monkey.be.
79
Art 115 & 116. Wet betreffende generatiepact: 23 december 2005 (B.S. 30 december 2005, ed.2)
77
19
1°
2 e doel: discriminatie eigen vs. vreemd vermogen naderbij bekijken
Bedrijven financieren zich doorgaans op 2 manieren. Via vreemd vermogen of via eigen vermogen.
Vreemd vermogen kan bestaan uit bijvoorbeeld (obligatie)leningen of (bank)kredieten. De
vergoedingen van dit vreemd vermogen, interesten, zijn in principe binnen bepaalde grenzen fiscaal
aftrekbaar van de winst.
Anderzijds is er op het eigen vermogen, dat kan gevormd worden door winstreservering, de
ondernemer zelf (bij een eenmanszaak), of de aandeelhouders (bij vennootschappen), geen fiscaal
voordeel van toepassing. De vergoeding voor het eigen vermogen, dividenduitkeringen, maakt deel
uit van de belastbare winst en zijn niet fiscaal aftrekbaar.
Integendeel: dividenden worden betaald met winst die vooraf wordt belast aan 33,99%
vennootschapsbelasting (indien niet voldaan is aan de voorwaarden om van een verminderd tarief te
genieten). Vroeger was er daarbovenop nog nadeel, doordat dividenden veelal aan 25% belast
werden en intresten slechts aan 10%. Daar is met de wijzigingen van Di Rupo I een eind aan
gekomen. Vanaf 1 januari 2013 geldt er voor beiden een roerende voorheffing van 25%80,
uitzonderingen niet meegerekend.81
Financiering met eigen vermogen was voor de komst van de notionele interestaftrek een dure
aangelegenheid. Zeker in vergelijking met de financiering met vreemd vermogen. Daardoor zijn
ondernemers veelal geneigd om zich te financieren met vreemd vermogen, wat kan leiden tot een
verstoring van het ‘natuurlijke’ evenwicht tussen vreemd en eigen vermogen. Dit kan tot gevolg
hebben op onderkapitalisatie omdat Belgische bedrijven relatief veel schulden hebben.82 Daardoor
worden ze kwetsbaarder voor bijvoorbeeld stijgingen van rentevoeten, wat faillissementen in de
hand kan werken.
Het inbrengen van eigen middelen is evenwel niet zonder risico. De vergoeding die een
aandeelhouder verwacht is tweedelig. Hij verwacht naast hetzelfde rendement als bij een risicoloze
belegging, ook een extra compensatie, voor het risico dat hij loopt. Want de opbrengst van een
inbreng (meestal dividend) hangt af van de rendabiliteit en winstgevendheid van de onderneming.
Ondanks dit potentiele risico is er geen enkele compensatie voorzien in de wet om dit risico te
vergoeden.
Bij externe financiering, waar het risico moet worden vergoed onder de vorm van een te betalen
interest, is er wel een vorm van compensatie.
De interesten, mogen zoals eerder gezegd, worden afgetrokken als beroepskost, waardoor het
belastbaar resultaat verlaagt en er minder vennootschapsbelasting moet worden betaald.
De aftrek voor risicokapitaal moet deze discriminatie deels weg werken door voortaan ook op het
eigen vermogen (weliswaar gecorrigeerd) een fictieve/denkbeeldige interest te berekenen.
(Vandaar dat de naam ‘aftrek voor risicokapitaal’ al snel werd vervangen door het Engelse ‘notional
interest’, wat zoveel betekent als, denkbeeldige interest).
80
Art. 269, WIB92. Door maatregelen van Di Rupo I is er vanaf 01/01/2013 op uitgekeerde dividenden een
tarief van roerende voorheffing van 25% die wel bevrijdend is in de personenbelasting.
81
Liquidatieboni: 10%/ Dividenden van residentiële vastgoedBEVAKs: 15%/ Staatsobligaties Leterme
(november/december 2001) : 15%/ Interest op gereglementeerde spaarrekeningen vanaf 1880 euro interest:
15%
82
VUCHELEN J., “De stille revolutie in de vennootschapsbelasting”, De Morgen, 08 januari 2005, 99.
20
Het bedrag dat mag worden afgetrokken is weldegelijk fictief want er worden in praktijk geen
interesten betaald als vergoeding voor dit eigen kapitaal. Bijgevolg is de notionele interestaftrek dan
ook nergens terug te vinden in de resultatenrekening onder bijvoorbeeld financiële kosten.
Die fictieve interest mag wel van de belastbare winst afgetrokken worden, net zoals dit het geval is
bij financiering met vreemd vermogen.
De fictieve rente, wordt geacht om even groot te zijn als het rendement bij een risicoloze belegging.
Er is dus geen vergoeding voorzien voor het risico element die aanwezig blijft. Van een volledige
gelijkschakeling tussen financieren met vreemd en eigen vermogen, kunnen we dan ook niet
spreken. In het verleden werden echter ideeën gelanceerd om ook voor de risicofactor een aftrek toe
te staan, maar om budgettaire redenen is dit niet doorgegaan.83
Aan de andere kant, kan de notionele interestaftrek dan weer worden toegepast ongeacht of er al
dan niet effectief een kapitaalvergoeding wordt betaald. Ook indien er geen dividenden worden
uitgekeerd kan de vennootschap gebruik maken van deze maatregel, terwijl bij afwezigheid van
intrestbetalingen geen sprake kan zijn van een fiscale aftrek met betrekking tot het vreemd
vermogen.84
Een derde element dat aantoont dat een fiscale gelijkschakeling tussen financieren met vreemd of
eigen vermogen niet volledig opgaat, is het feit dat hoewel intresten aftrekbaar zijn bij de betaler,
toch belast worden bij de genieter. Met vergoedingen van het eigen vermogen onder de vorm van
dividenden is dit meestal niet het geval aangezien de fiscale discriminatie van dividenden reeds in de
meeste landen is opgeheven door de moeder-dochter richtlijn. In België bijvoorbeeld, is er een 95%vrijstelling op ontvangen dividenden door de DBI aftrek. In andere landen zoals Nederland of
Duitsland geldt er zelfs een 100%-vrijstelling.
83
J.-Y. Dopchie, “L’influance de la fiscalité sur les structures de bilan et le coût du credit”, Financieel forum/
Bank- en Financiewezen, 2005, nr. 5, 266-268.
84
X., “Aftrek voor risicokapitaal vervangt investeringsreserve en BK”, Fiscoloog, 2004, nr. 962, 1.
21
C. Toepassingsgebied van notionele interestaftrek
1°
Inleiding: In aanmerking komende Rechtspersonen/Vennootschappen
In eerste instantie kunnen in beginsel alle belastingplichtigen die onderworpen zijn aan de
vennootschapsbelasting, gebruik maken van de notionele interestaftrek.85
Het gaat om zowel bestaande als nieuw opgerichte vennootschappen. Ook het feit of de
vennootschap onderworpen is aan het basistarief van 30% vermeerderd met 3% crisisbijdrage, of kan
genieten van het verlaagd opklimmend tarief zoals omschreven in artikel 215, eerste en tweede lid
van het WIB, maakt geen verschil uit om al dan niet gebruik te kunnen maken van de aftrek. 86
a. Belgische Vennootschappen
Niet enkel Belgische vennootschappen onderworpen aan vennootschapsbelasting, zoals daar zijnde,
KMO’s, commanditaire vennootschappen, vennootschappen onder firma, kredietinstellingen,
verzekeringsondernemingen en beleggingsvennootschappen87 kunnen genieten van de notionele
interestaftrek.
b. Buitenlandse vennootschappen met een Belgische vaste inrichting.
Ook buitenlandse vennootschappen en verenigingen, instellingen of lichamen zonder
rechtspersoonlijkheid die zijn opgericht in een rechtsvorm die vergelijkbaar is met een vennootschap
naar Belgisch recht, krachtens artikel 227, 2° van het WIB, kan van de NIA gebruik maken. De dienst
voorafgaande beslissingen heeft besloten dat buitenlandse vennootschappen, onderworpen aan de
belasting van niet-inwoners, slechts gebruik kunnen maken van een aftrek voor risicokapitaal, voor
het kapitaal dat bestemd is voor hun Belgische inrichting en voor hun in België gelegen onroerende
goederen en de rechten met betrekking tot dergelijke goederen.88 Dit wordt nog eens bevestigd door
de invoering van artikel 236 van het WIB. Dit was noodzakelijk vanuit zowel Europese hoek als op
basis van de door België afgesloten dubbelbelastingverdragen, om discriminatie te vermijden. 89
Artikel 734 septies van het K.B./WIB 1992 legt tevens een extra voorwaarde op. Het stelt dat
inrichtingen bedoeld zoals artikel 227,2° van het WIB, slechts gebruik kunnen maken van de
notionele interestaftrek indien zij een jaarrekening opmaken en een boekhouding voeren conform de
wetgeving betreffende de boekhouding en de jaarrekening van vennootschappen. In de gevallen
waarin de wetgeving de belastingplichtige bedoeld in artikel 227,2° van het WIB niet verplicht om
een jaarrekening en boekhouding op te maken, kan zij toch gebruik maken van het recht op aftrek als
zij vrijwillig een boekhouding voert die in overeenstemming is met de regels die door de wetgeving
zijn vastgesteld voor de bijkantoren van de buitenlandse vennootschappen bedoeld in artikel 92, §2
van het Wetboek van vennootschappen. 90
85
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 21.
86
e
e
Art. 215, 1 en 2 lid.
87
Art. 205ter, §7 WIB 1992.
88
Voorafgaande beslissing 700.468, 8 januari 2008.
89
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
90
4 septies
Art. 73
van het K.B. 27 augustus 1993- K.B./WIB 1992
22
Aangezien deze voorwaarde absoluut nodig is om de notionele interestaftrek op een correcte en
transparante manier te kunnen berekenen, wordt deze extra opgelegde maatregel voor buitenlandse
vestigingen dan ook niet aanzien als een schending van het Europees recht.91
c. Verenigingen zonder winstoogmerk
Voor verenigingen zonder winstoogmerk, internationale VZW’s en stichtingen die vallen onder de
wet van 27 juni 192192, gelden specifieke regels om gebruik te kunnen maken van de notionele
interestaftrek. Hoewel het voor deze vennootschapsvormen niet vereist is om een dubbele
boekhouding te voeren, wordt toch geëist dat ze dit doen volgens de boekhoudwet van 17 juli 1975,
en een balans en jaarrekening opmaken naar Belgisch recht, om te kunnen genieten van de NIA.93
d. Vennootschappen onder firma & commanditaire vennootschappen
Hetzelfde geld voor andere ondernemingen die de mogelijkheid hebben om een vereenvoudigde
boekhouding te voeren volgens artikel 5 van de boekhoudwet van 17 juli 1975. Zo moeten
vennootschappen onder firma en de gewone Comm. V. geen jaarrekening opmaken wanneer hun
jaarlijkse omzet niet hoger is dan € 500.000 exclusief BTW. (Indien de voornaamste beroepsbezigheid de
verkoop in het klein is van gasvormige of vloeibare koolwaterstoffen, bestemd voor het voortbewegen van
motorvoertuigen op de openbare weg (pomphouders) wordt dit bedrag opgetrokken tot € 620.000.)
94
Willen ze echter gebruik maken van de notionele interestaftrek, dan moeten ze net zoals de vzw’s,
toch een boekhouding voeren met inbegrip van de opmaak van een balans en jaarrekening.95 Deze
jaarrekening dient echter niet openbaar gemaakt te worden. Het louter opstellen van deze
jaarrekening is voldoende om gebruik te kunnen maken van de notionele interestaftrek.96
91
A. HAELTERMAN & H. VERSTRAETE, “De aftrek voor riscicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12, 26;
H. VERSTRAETE, “Teleurstellende regeling voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2005, afl. 998, 3.
92
Art. 205ter, §8 WIB 1992.
93
Circulaire nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008 punt 6.
94
Art. 5 & 10, § 2, vierde lid, 1° Wet op de boekhouding van 17 juli 1975.
95
C. BOERAEVE, Y. DEWAEL & R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij voor Handel en
Nijverheid NV, 2006, 55.
96
Artikel 97, 1° W.Venn.
23
2°
Uitgesloten Rechtspersonen/Vennootschappen
a.
Belastingplichtigen – rechtspersonen onderworpen aan personenbelasting/
rechtspersonenbelasting
De aftrek voor risicokapitaal is zoals gezegd vooreerst van toepassing voor vennootschappen
omschreven in artikel 236 WIB, met inbegrip van enkele uitzonderingen zoals hierboven beschreven.
Dit impliceert dat deze maatregel dan ook geenszins van toepassing is op belastingplichtigen,
bedoeld zoals in artikel 3 van het WIB, die onderworpen zijn aan de personenbelasting. Onmiddellijk
gevolg is dat eenmanszaken gevoerd door een natuurlijke persoon-koopman, uitgesloten zijn van de
notionele interestaftrek. Als deze eenmanszaken echter uitgebaat worden via een vennootschap die
in aanmerking komt om te genieten van de maatregel, kan deze vennootschap wel gebruik maken
van het recht op aftrek en onrechtstreeks dus ook de eenmanszaak. 97
Ook personen, onderworpen aan de rechtspersonenbelasting zoals beschreven in artikel 220 van het
WIB, komen niet in aanmerking voor deze aftrek.
Doordat alle vormen en entiteiten die onder toepassing vallen van personenbelasting of
rechtspersonenbelasting, uitgesloten worden van het recht op aftrek voor risicokapitaal, worden
bijgevolg automatisch de belastingplichtigen bedoeld in artikel 227, 1° en 3° van het WIB uitgesloten.
De niet-rijksinwoners en de vreemde Staten, staatkundig onderdelen plaatselijke gemeenschappen
en alle rechtspersonen die hun maatschappelijke zetel, hun voornaamste inrichting of hun zetel van
bestuur of beheer niet in België hebben en geen onderneming exploiteren of zich niet met
verrichtingen van winstgevende aarde bezighouden of zich zonder winstoogmerk uitsluitend met in
artikel 182, vermelde verrichtingen bezighouden komen als dusdanig dan ook niet in aanmerking
voor de notionele interestaftrek.98 De reden hiervoor is dat deze rechtsvormen belast worden
volgens de regels van de personenbelasting en de rechtspersonenbelasting99, in zoverre de belasting
van niet-rijksinwoner niet in specifieke afwijkende regels voorziet.100
b. Uitgesloten Rechtspersonen / Vennootschappen
Het wetboek somt een aantal specifieke gevallen op die zijn uitgesloten voor het recht op aftrek voor
risicokapitaal op basis van artikel 205octies van het WIB.101
-
De erkende coördinatiecentra die van de bepalingen voorzien in het koninklijk besluit nr. 187
van 30 december 1982 betreffende de oprichting van coördinatiecentra, blijven genieten;
-
De vestigingen in een reconversiezone, in toepassing van de herstelwet van 31 juli 1984,
zolang ze, voor het betreffend belastbaar tijdperk, nog van de bepalingen van artikel 59
van de voornoemde wet genieten;
97
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 25-26.
98
Art 227, 1° en 3° WIB 1992.
99
Art. 235, 1° & 3° WIB 1992.
100
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 27.
101
Art. 205octies WIB
24
-
De beleggingsvennootschappen met veranderlijk kapitaal (BEVEK), met vast kapitaal
(BEVAK) of in schuldvorderingen (VBS) respectievelijk bedoeld in de artikelen 14, 19 en 24
van de wet van 20 juli 2004 betreffende bepaalde vormen van collectief beheer van
beleggingsportefeuilles;
-
De coöperatieve participatievennootschappen, in toepassing van de wet van 22 mei 2001
betreffende de werknemersparticipatie in het kapitaal en in de winst van de
vennootschappen;
-
De zeescheepvaartvennootschappen die aan belasting worden onderworpen met
inachtneming van de artikelen 115 tot 120 of van artikel 124 van de programmawet van 2
augustus 2002.
Deze vijf types van rechtspersonen worden uitgesloten van het recht op aftrek voor risicokapitaal
omdat zij al een regeling genieten de welke afwijkt van het gemeen recht. Indien ze niet langer
genieten van hun bijzonder stelsel, - omdat het stelsel uitdovend is (vb. coördinatiecentra), of de
voorwaarden die verbonden zijn aan het voordelige stelsel niet langer zijn voldaan, of omdat de
belastingplichtige zelf afziet van het stelsel - kunnen ze evenwel automatisch gebruik maken van de
aftrek voor risicokapitaal. 102
Naast artikel 205octies van het WIB, is er in artikel 205novies van datzelfde wetboek sprake van een
uitsluitingsregel. KMO-vennootschappen, zoals bepaald in artikel 215 lid 2 en 3 van het WIB, zullen
moeten kiezen tussen de toepassing van de notionele interestaftrek en de vrijgestelde
investeringsreserve. Aanvankelijk wou de regering het stelsel van de vrijgestelde investeringsreserve,
krachtens artikel 194quater van het WIB, vervangen door de aftrek voor risicokapitaal. Finaal werd
echter geopteerd om de mogelijkheid te laten voor KMO-vennootschappen tussen de keuze van de
vrijgestelde investeringsreserve of aftrek voor risicokapitaal. De keuze voor de vrijgestelde
investeringsreserve geldt niet enkel voor het betrokken belastbare tijdperk maar ook voor de twee
volgende belastbare tijdperken.103 Het gebruik van de vrijgestelde investeringsreserve maakt het
voor de KMO vennootschap dus onmogelijk om gedurende drie belastbare tijdperken, de aftrek voor
risicokapitaal toe te passen.104 Deze uitsluitingstermijn ging pas in voege vanaf aanslagjaar 2007. Wie
voordien voor aanslagjaar 2005 of 2006 de investeringsreserve had toegepast kon voor aanslagjaar
2007 al onmiddellijk gebruik maken van de notionele investeringsaftrek.
Voorbeeld: wie voor aanslagjaar 2006 een investeringsreserve had aangelegd, kon voor aanslagjaar
2007 de keuze maken tussen investeringsreserve of aftrek voor risicokapitaal. Indien de KMOvennootschap koos voor de investeringsreserve, kon ze ten vroegste voor aanslagjaar 2010 de
notionele interestaftrek toepassen, voor zover ze althans in de aanslagjaren 2008 en 2009 geen
gebruik heeft gemaakt van de vrijgestelde investeringsreserve. Indien ze direct in 2007 koos voor de
notionele interestaftrek, had ze volgend aanslagjaar opnieuw de keuze tussen de twee.
102
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 28.
103
Art. 205novies WIB 1992.
104
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1226.
25
Want de omgekeerde redenering geldt hier niet. Wanneer er gekozen wordt voor het systeem van
aftrek voor risicokapitaal, kan het daaropvolgende jaar onmiddellijk gekozen worden voor de
vrijgestelde investeringsreserve. Er geldt hier immers geen wachtperiode. 105
Daarnaast zijn, zoals voorgaand vermeld, ook de rechtspersonen die niet verplicht zijn om een
boekhouding te voeren zoals omschreven in de boekhoudwet van 17 juli 1975, en deze verplichting
ook niet vrijwillig nakomen, uitgesloten van het recht op aftrek voor risicokapitaal. De kleine
onderneming die een vereenvoudigde boekhouding mag voeren, en dit ook doet, kan bijgevolg geen
gebruik maken van de aftrek voor risicokapitaal. Ook buitenlandse vennootschappen en vzw’s, ivzw’s
en stichtingen die geen boekhouding voeren conform de wetgeving betreffende de boekhouding en
de jaarrekening van vennootschappen worden uitgesloten.106
Een aantal rechtsvormen of specifieke gevallen die op het eerste zicht logischerwijs geen gebruik
zouden mogen kunnen maken van het recht op aftrek voor risicokapitaal, maar er toch kunnen van
genieten zijn de volgende:
-
Vennootschappen in vereffening. Zij hebben recht op de notionele interestaftrek, maar
naarmate de liquidatiebonussen uitgekeerd worden, verminderd de grondslag voor de
berekening van deze aftrek. 107
-
Financieringsvennootschappen die worden opgericht voor slechts één of enkele
verrichtingen.108
-
Private Privak’s. Hoewel BEVEK en BEVAK wél zijn uitgesloten en waarbij de belastbare
grondslag nochtans op dezelfde wijze als bij een BEVAK wordt bepaald. 109
c. Verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid
Tot slot worden vanzelfsprekend ook verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid uitgesloten op het
recht op aftrek van de NIA. De onregelmatig opgerichte handelsvennootschappen,
landbouwennootschappen, Europees-economische samenwerkingsverbanden, economische
samenwerkingsverbanden en verenigingen van mede-eigenaars, zijn niet zelf onderworpen aan
vennootschapsbelasting, maar hun vennoten voor hun deel in de vereniging. Bijgevolg worden zij dan
ook logischerwijs uitgesloten van het recht op aftrek. De vennoten afzonderlijk, afhankelijk van hun
hoedanigheid, kunnen echter wel in aanmerking komen voor de aftrek van risicokapitaal voor hun
deel van de vereniging.110
105
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1227.
Y. VERDINGH, Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-16 en 17, nr. 4135.
107
Vr. en Antw., Kamer, 2009-2010, nr. 52-91, 721. Circ. RH.421/608.850 van 1 juni 2011, randnr. 5.
108
Voorafgaande beslissing nr. 700.395 van 23 oktober 2007.
109
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 28-29.
110
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 22-25.
106
26
D. Berekeningsgrondslag notionele interestaftrek
1°
Boekhoudkundig eigen vermogen als initieel vertrekpunt
Om de notionele interestaftrek te berekenen, moet volgens artikel 205ter § 1 van het WIB, in de
praktijk altijd gestart worden met het bedrag te bepalen van het eigen vermogen van de
vennootschap, zoals dat uit de balans van het vorige belastbare tijdperk blijkt. Voor vzw’s, ivzw’s en
stichtingen die vallen onder de Wet van 27 juni 1921, wordt het eigen vermogen genomen zoals blijkt
uit de balans die door deze belastingplichtigen is opgemaakt.111 Men moet dus het eigen vermogen
nemen, overeenkomstig de boekhoudwetgeving.
Drie zaken zijn belangrijk om te benadrukken:
-
Het gaat wel degelijk om het boekhoudkundig eigen vermogen en niet het fiscaal eigen
vermogen. Er wordt met andere woorden geen rekening gehouden met fiscale
onderschattingen van activa of overschattingen van passiva, noch met fiscale belaste
reserves die boekhoudkundig niet tot uiting worden gebracht.
-
Het boekhoudkundig eigen vermogen dat men moet gebruiken ter berekening van de
notionele interestaftrek, is zoals die uit de balans van het vorige belastbare tijdperk blijkt.
Het gaat dus om het eigen vermogen afkomstig op de openingsbalans van het belastbare
tijdperk, of de eindbalans van het vorige belastbare tijdperk, aangezien dit identiek is. 112
-
Men spreekt in artikel 205ter § 1 van het WIB wel degelijk ‘ om de aftrek voor risicokapitaal
voor een belastbaar tijdperk te bepalen,…’ en niet ‘om de aftrek voor risicokapitaal van een
boekjaar te bepalen.’ Het verschil tussen belastbaar tijdperk en boekjaar zit hem in het feit
dat de boekhouding al dan niet per kalenderjaar wordt gevoerd. In de meeste gevallen wordt
een boekhouding per kalenderjaar gevoerd en valt het belastbaar tijdperk samen met het
boekjaar. Zoniet moet men wel degelijk rekening houden met het eigen vermogen van het
belastbare tijdperk en niet met dat van het boekjaar.
111
Art. 205ter § 8 WIB 1992.
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE & S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in
fiscale praktijkstudies, nr.31, Kluwer, Mechelen, 2005, 43.
112
27
Het eigen vermogen zoals weergegeven in de balans, die moet worden opgesteld conform de
Belgische boekhoudwetgeving, staat schematisch vermeld in artikel 88 van het K.B./W.Venn. en ziet
er als volgt uit:
Passiva
Eigen vermogen
I. Kapitaal (klasse 10)
A. Geplaatst kapitaal
B. Niet-opgevraagd kapitaal
II. Uitgiftepremies (Klasse 11)
III. Herwaarderingsmeerwaarden (Klasse 12)
IV. Reserves (Klasse 13)
A. Wettelijke reserve
B. Onbeschikbare reserves
1. Voor eigen aandelen
2. Andere
C. Belastingvrije reserves (Klasse 13)
D. Beschikbare reserves (Klasse 13)
V. Overgedragen winst (verlies) (Klasse 14)
VI. Kapitaalsubsidies (Klasse 15)
VIbis. Voorschot aan de vennoten op de verdeling van het netto-actief (-)113 (Klasse 19)
2°
Correcties van het eigen vermogen
Om dubbele vrijstellingen of misbruiken te voorkomen, worden evenwel een aantal correcties op dat
eigen vermogen toegepast. 114 Men kan deze correcties terugvinden in het WIB met de artikelen
205ter § 1, tweede lid en 205ter § 2 tot § 5. Vanaf aanslagjaar 2013, heeft men artikel 205ter §2 van
het WIB echter geschrapt naar aanleiding van een uitspraak gedaan door het Hof van Justitie.115 Dit
arrest wordt later besproken in deze masterproef. (Infra: Hoofdstuk 3, L ,1°: Argenta)
113
Deze rubriek werd voor het eerst opgenomen in de nieuwe standaardmodellen die sinds 2 april 2007
moeten worden gebruikt voor de neerlegging bij de nationale bank van België. Deze rubriek komt zowel voor in
het volledig als in het verkort model.
114
Circulaire nr. Ci.RH.421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 12; W. VAN KERCKOVE, De notionele
interstartrek, bekeken vanuit praktische invalshoek, AFT 2006, afl.2, 30.
115
C. HARMEL, “De omstreden berekening van de notionele interestaftrek”, Fiscalnet, 9 november 2013.
28
De correcties moeten te allen tijde worden toegepast, zowel op het eigen vermogen van Belgische
vennootschappen, als op Belgische vestigingen van buitenlandse vennootschappen.116 Ook speelt het
geen rol of een actief met eigen vermogen, vreemd vermogen of een combinatie van beiden is
aangeschaft voor het toepassen van de correcties. Dit leidt evenwel weer tot een vorm van
discriminatie. Vennootschappen die geviseerde activa financieren met vreemd vermogen, zullen de
interesten op de leningen in aftrek kunnen brengen. Indien datzelfde geviseerde actief wordt
gefinancierd met vreemd vermogen, zal dit worden uitgesloten voor de berekening van de aftrek
voor risicokapitaal.117
a.
Aandelen en deelnemingen
Krachtens artikel 205ter § 1 tweede lid van het WIB, moet het basisrisicokapitaal verminderd worden
met:118
1. De fiscale nettowaarde aan het einde van het voorafgaande belastbare tijdperk van de eigen
aandelen en de financiële vaste activa die uit deelnemingen en andere aandelen bestaan, en
2. De fiscale nettowaarde aan het einde van het voorafgaande belastbare tijdperk van de
aandelen van beleggingsvennootschappen waarvan de eventuele inkomsten in aanmerking
komen om krachtens de artikelen 202 en 203 van de winst te worden afgetrokken.
Volgens de memorie van toelichting wordt de fiscale nettowaarde gedefinieerd als de
aanschaffingswaarde verminderd met de voorheen geboekte en met een werkelijke ontwaarding
overeenstemmende waardeverminderingen en verhoogd met de reeds belaste meerwaarden.119 Dit
wordt trouwens later bevestigd door het Hof van Beroep te Antwerpen.120 De waardeverminderingen
omvatten zowel:
-
De waardeverminderingen van voor 24 juli 1991 die toen nog als beroepskost zijn aanvaard
-
De waardeverminderingen die op grond van art. 198, 7° van het WIB als verworpen uitgaven
werden belast.121 Het zijn dus waardeverminderingen die met een werkelijke ontwaarding
overeenstemmen en die geen deel uitmaken van de fiscale nettowaarde omdat ze in
mindering komen van de aanschaffingswaarde van de aandelen.122De verworpen uitgave
komt immers terug in het belastbaar resultaat.
116
J. SOETAERT, C. BOERAEVE, Y. DEWAEL & R. ROSOUX, De notionele interesten, Meerbeek-Kortenberg, Uitgeverij
voor Handel en Nijverheid NV, 2006, 64.
117
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE & S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in
fiscale praktijkstudies, nr.31, Kluwer, Mechelen, 2005, 59.
118
Art. 205ter § 1, tweede lid, WIB 1992.
119
M.v.T., Parl. St. Kamer 2004-05, Doc. 51 1778/001, 12.
120
Hof van Beroep te Antwerpen, Antwerpen, 20 september 2005, Fiscale Actualiteit, 2005, nr. 37, 1.
121
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1229.
122
W. VANDENBERGHE, De notionele interestaftrek, een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 36.
29
Deze definitie heeft als gevolg dat de waardeverminderingen die niet overeenstemmen met een
werkelijke ontwaarding, niet in mindering mogen gebracht worden van de aanschaffingswaarde van
de aandelen. 123 Dit komt omdat dit opgenomen wordt als een belaste reserve in Vak I van de
aangifte in de vennootschapsbelasting en daar iedere volgende aangifte terug moet worden vermeld
zolang de participatie behouden blijft zodat de onderwaardering boekhoudkundig niet wordt
rechtgezet.124
Dit heeft echter tot gevolgd dat dergelijke onderwaardering, die niet geheel verantwoord is, een
dubbel nadeel heeft onder het regime van de notionele interestaftrek. Ten eerste omdat ze wordt
bijgevoegd aan de belastbare reserves en ten tweede omdat deze niet worden afgetrokken van de
fiscale nettowaarde.
Voorbeeld 1:
Een vennootschap heeft in boekjaar 2011, financiële vaste activa met een waarde van € 2.000 en een
eigen vermogen van € 100.000. Indien zij in boekjaar 2012 een waardevermindering boekt ten
belope van € 500 die volledig is verantwoord, wordt voor aanslagjaar 2013 een verworpen uitgave
belast van € 500.
De boekwaarde van het aandeel per 31 december 2012 is dan € 2.000 - € 500 = € 1.500
De fiscale nettowaarde per 31 december 2012 is hieraan gelijk omdat de waardevermindering
volledig verantwoord is en bijgevolg de verworpen uitgave geen deel uitmaakt van de fiscale
nettowaarde.
De berekeningsbasis voor de notionele interestaftrek zal dan € 98.000 bedragen. (€ 100.000 eigen
vermogen - € 500 waardevermindering - € 1.500 fiscale nettowaarde)
Voorbeeld 2:
Stel dat die diezelfde vennootschap in het boekjaar 2012 een waardevermindering boekt ten belope
van € 500 maar die geheel niet verantwoord is, dan wordt er voor aanslagjaar 2013 geen verworpen
uitgave belast maar wordt die € 500 terug aan het resultaat gevoegd onder de vorm van een belaste
reserve (onderschatting van het actief).
De boekwaarde van het aandeel per 31 december 2012 blijft gelijk met het voorgaande voorbeeld
namelijk; € 2.000 - € 500 = € 1.500, maar de fiscale nettowaarde per aandeel per 31 december 2012
bedraagt echter € 2.000
De berekeningsbasis voor de notionele interestaftrek bij een onterechte waardevermindering zal dan
€ 97.500 bedragen. (€ 100.000 eigen vermogen - € 500 waardevermindering - € 2.000 fiscale
nettowaarde)
123
124
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1230.
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
30
I.
Doel
Het doel tot de invoering van de correctie tot uitsluiting van de financiële vaste activa is om
zogenaamde cascadestelsels te vermijden waarbij men met één kapitaalinbreng toch meerdere
keren van de aftrek van risicokapitaal kan genieten.125
Voorbeeld 1:
Stel dat een aandeelhouder € 100 kapitaal inbrengt in een Belgische NV A, die vervolgens een
participatie neemt van € 100 in een andere Belgische NV B, die op haar beurt weer een participatie
neemt voor € 80 in nog een andere Belgische NV C. Het ingebrachte kapitaal komt op die manier
voor een bedrag van € 80 drie maal in aanmerking voor de aftrek voor risicokapitaal en nog eens
tweemaal voor een bedrag van € 20. Om dit te vermijden heeft men dus deze eerste correctie
ingevoerd.
Het is wel belangrijk om op te merken dat de deelnemingen als financieel vast actief worden
aangemerkt. Met andere woorden moet het gaan om aandelen in vennootschappen waar een
beslissende invloed kan uitgeoefend worden op de aanstelling van de meerderheid van het
bestuurdersorgaan of op de oriëntatie van het beleid.126
II.
Uitzonderingen
- Aandelenparticipaties die puur als geldbeleggingen of liquide middelen geboekt zijn en die
een periodiek inkomen met zich meebrengen dienen niet uitgesloten te worden voor de
berekening van de notionele interestaftrek omdat het risico op doelbewust tot stand
brengen van een cascadestructuur hier minder of niet aanwezig is.127 Het kan hier
bijvoorbeeld gaan om aandelen in verbonden ondernemingen of in ondernemingen
waarmee een deelnemingsverhouding bestaan en die bestemd zijn om binnen de twaalf
maanden te worden verkocht.128
Ook participaties die als financieel vast actief geboekt waren, maar die te koop worden
aangeboden, hoeven niet in mindering gebracht worden om de aftrek voor risicokapitaal te
berekenen aangezien deze dienen overgeboekt te worden naar de post geldbeleggingen.129
-
De inkoop van eigen aandelen volgens artikel 620 en verder van het W.Venn. moet apart
vermeld worden op de balans onder geldbeleggingen. Net daarom dienen ook eigen
aandelen niet uitgesloten te worden van het basisrisicokapitaal voor de berekening van de
notionele interestaftrek, omdat ze dus niet geboekt staan onder Financiële vaste activa.130
125
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1230.
J. VERHOEYE, De notionele interestaftrek kan op sommige aandelen, 9 maart 2006,
http://www.fiscalibus.be/show.php?id=316
127
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 123; J. VERHOEYE, De notionele
interestaftrek kan op sommige aandelen, 9 maart 2006, http://www.fiscalibus.be/show.php?id=316 .
128
J. VERHOEYE, De notionele interestaftrek kan op sommige aandelen, 9 maart 2006,
http://www.fiscalibus.be/show.php?id=316
129
HUYGHE A., & BOMBEKE G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 983.
130
P. MOREAU, Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 53.
126
31
-
Als laatste dienen ook deelnames in buitenlandse partnerships niet verminderd te worden
omdat die nooit als een financieel vast actief kunnen worden aangemerkt.131
b. Vennootschap met een vaste inrichting in het buitenland
Tot voor aanslagjaar 2013 moest het bedrag van het eigen vermogen dat in aanmerking komt voor
de berekening van de notionele interestaftrek, verminderd worden met het boekhoudkundig netto
actief van de buitenlandse vaste inrichtingen waarvan de inkomsten zijn vrijgesteld in België door
toepassing van een dubbelbelastingverdrag. 132
Concreet was het bedrag dat diende afgetrokken te worden gelijk aan het positieve verschil tussen
de netto boekwaarde van de activabestanddelen van de inrichtingen en het totaal van de
passivabestanddelen die niet behoren tot het eigen vermogen van de vennootschap en die op deze
inrichtingen aanrekenbaar zijn.
Vanaf aanslagjaar 2013, heeft men artikel 205ter §2 van het WIB echter geschrapt naar aanleiding
van een uitspraak gedaan door het Hof van Justitie. (infra: Hoofdstuk 3, L: Onverenigbaarheid met EU-recht e.v.)
c. Buitenlandse onroerende goederen
Volgens artikel 205ter §3 van het WIB moet het eigen vermogen moet ook verminderd worden met
het positieve verschil tussen: 133
-
-
De netto boekwaarde van in het buitenland gelegen onroerende goederen of rechten met
betrekking tot dergelijke onroerende goederen die behoren tot de bestanddelen van de
activa van de vennootschap, maar niet tot de buitenlandse inrichting en waarvan de
inkomsten uit deze activa zijn vrijgesteld krachtens overeenkomsten tot het vermijden van
dubbele belastingen,
En het totaal van de passivabestanddelen die niet behoren tot het eigen vermogen van de
vennootschap en die op deze onroerende goederen of rechten aanrekenbaar zijn.
Het gaat hier concreet over onroerende goederen gelegen in het buitenland, zonder vaste inrichting
in het buitenland waarover een vennootschap beschikt en waarvan de inkomsten dankzij een
dubbelbelastingverdrag zijn vrijgesteld in België.
Indien deze situatie van toepassing is op een vennootschap, moet het de netto boekwaarde van dat
onroerend goed, verminderd met de schulden en voorzieningen met betrekking tot dat onroerend
goed, aftrekken van het basisrisicokapitaal.134 Een negatief verschil kan uiteraard niet worden
toegevoegd aan de aftrek voor risicokapitaal.135
Indien het onroerende goed toch deel uitmaakt van een buitenlandse vaste inrichting valt het onder
artikel 205ter §2 van het WIB, dat sinds aanslagjaar 2013 geschrapt is.
131
Voorafgaande beslissing Rulingcommissie, nr. 700.439 van 27 mei 2008, Fiscoloog, nr. 1127, 15.
Art. 205ter § 2 WIB 1992.
133
Art. 205ter § 3 WIB 1992.
134
Parl. St., Kamer, nr. 51-1778/001, p13.
135
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1233.
132
32
I.
Doel
Artikel 205ter § 3 van het WIB is ingevoerd om dubbele vrijstelling te voorkomen. Vandaar dat de
notionele interestaftrek beperkt wordt tot het vermogen dat in België belastbare inkomsten
oplevert. Indien deze uitsluiting niet zou moeten gebeuren, zouden de inkomsten van deze
onroerende goederen vrijgesteld zijn in België, door het dubbele belastingverdrag én zou men
nogmaals kunnen genieten van de aftrek voor risicokapitaal.136
d. Kapitaalsubsidies en herwaarderingsmeerwaarden
Een andere correctie die moet worden toegepast op het eigen vermogen dat in aanmerking dient
genomen te worden voor de berekening van de notionele interestaftrek, zijn kapitaalsubsidies en
uitgedrukte maar niet verwezenlijkte meerwaarden krachtens artikel 44 §1, 1° van het WIB.137
Belangrijk om op te merken is dat dit niet verwijst naar de balanspost
‘herwaarderingsmeerwaarden’, noch naar de gespreid te belasten gerealiseerde meerwaarden
krachtens artikel 47 van het WIB.138 Verwijzend naar artikel 205ter §5 van het WIB, moet ook het
belastingkrediet voor milieuvriendelijke investeringen in onderzoek en ontwikkeling worden
uitgesloten. 139
I. Doel
Het doel bij de invoering van deze correctiepost is om te vermijden dat vennootschappen het
boekhoudkundig eigen vermogen zouden vergroten door de activa te herwaarderen, om op die
manier gebruik te kunnen maken van een grotere notionele interestaftrek.140 Waarom de
kapitaalsubsidies zijn uitgesloten, kan verklaard worden aan de hand van de doelstellingen van de
notionele interestaftrek. Eén van de doelstellingen was dat het risicokapitaal als doel heeft om de
kostprijs van het eigen vermogen te verminderen. Aangezien kapitaalsubsidies geen enkele kost
vertegenwoordigen voor de vennootschap, is het dan ook verantwoord dat deze kosten worden
uitgesloten.141
e. Onbeschikbare reserverekening geboekt door erkende diamanthandelaars
Erkende diamanthandelaars die onderworpen zijn aan de vennootschapsbelasting, moeten een
aantal bijzondere en specifieke voorwaarden voldoen, om correct te zijn met de wetgeving. Zo
moeten ze bij een jaarafsluiting, het bedrag opnemen van de voorraadwaardestijging van hun
voorraad ruwe en geslepen diamanten op een afzonderlijke onbeschikbare reserverekening van het
passief. Als ze deze wetgeving niet naleven, moeten ze naast de gewone heffing van 4,5% nog een
aanvullende heffing van 25% betalen.
136
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1233.
Art. 88 en 92 K.B./W.Venn., zoals gewijzigd door K.B. van 27 april 2007, B.S., 14 mei 2007,
138
J. GOUBERT, P. VANLERBERGHE & S. GRAZIOSI, De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in
fiscale praktijkstudies, nr.31, Kluwer, Mechelen, 2005, 82.
139
Art. 205ter §5 WIB 1992.
140
Y. VERDINGH & L. MAES, “Inleiding in de vennootschapsbelasting” in L. MAES en H. DE CNIJF (Eds.),
Belastingrecht in kort bestek, Antwerpen, Intersentia, 2012, 252.
141
Circulaire nr. Ci.RH.421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 50.
137
33
Het is dát bedrag, dat op die onbeschikbare reserverekening geboekt staat, dat moet worden
afgetrokken van het basisrisicokapitaal gedurende de aanslagjaren 2007 tot en met 2017. Als niet
meer wordt voldaan aan onaantastbaarheidsvoorwaarde en ze dus een bijkomende heffing van 25%
moeten betalen op die onbeschikbare reserves, moeten de onbeschikbare reserves echter niet meer
worden afgetrokken van het basisrisicokapitaal waarop de notionele interestaftrek wordt berekend.
142
E. Antimisbruikbepalingen
Naast de hierboven besproken correcties, heeft de Belgische regering ook een aantal
antimisbruikbepalingen ingevoerd krachtens artikel 205ter §4 van het WIB. Dit met als doel om te
vermijden dat kunstmatige activa in een vennootschap zou worden ondergebracht om op die manier
gebruik te kunnen maken van een hogere notionele interestaftrek143 De kunstmatige activa die
geviseerd worden zijn:
-
De activa die onredelijke kosten teweegbrengen
De activa die geen periodieke inkomsten genereren
De villavennootschappen die ter beschikking staan van bedrijfsleiders.
Het is in tegenstelling tot de eerder vermelde correcties, niet aan de vennootschappen zelf om deze
activa vrijwillig uit te sluiten, maar aan de administratie die moet bewijzen dat een actief deel uit
maakt tot 1 van deze 3 geviseerde categorieën.144 Dit mag ze doen door gebruik te maken van alle
rechtsmiddelen, ook door vermoedens.145
De administratie moet echter altijd voor ogen houden dat een fictief of gesimuleerd karakter niet
hetzelfde is als de keuze van de minst belaste weg, krachtens artikel 170 van de Grondwet. Al is deze
lijn soms moeilijk te trekken. Wanneer belastingplichtigen bijvoorbeeld overgaan tot
belastingvermijding, zullen ze vaak in strijd zijn met de geest van de fiscale wet. Het is dan aan de
administratie om de grens te kunnen trekken tussen aanvaardbare en onaanvaardbare
belastingverminderingen.146
Deze antimisbruikbepalingen zijn volgens Europa evenwel te beperkt gehouden.147 Zo is het nog altijd
mogelijk dat een bedrijf zijn activa en vermogen onderbrengt in een dochteronderneming, die
dezelfde activiteit voortzet, maar door de nieuwe kapitaalsstructuur de belastbare winst wel
aanzienlijk verlaagt.
142
Art. 4 Wet van 26 november 2006 houdende een begeleidingsmaatregel voor de voorraadactualisering door
de erkende diamanthandelaars, B.S., 5 december 2006.
143
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1233.
144
Parl. St., Kamer, nr. 51-1778/001, 15.
145
Circulaire AOIF Nr. 14/2008
146
L. DE BROE, F. DESTERBECK, C. DEVLIES, H. DUBOIS, A. HAELTERMAN, C. VANDERKERKEN, D. VAN DER MAELEN & R.
VERSTRAETEN, “Fraudebestrijding en charter van de belastingplichtige: noodzakelijk een paradox?”, TFR 2010, afl.
379-380, 333.
147
MARTENS P., “De dure truc met de aftrek”, Knack Focus, 08 augustus 2007, 20.
34
Een ander voorbeeld waarmee geen rekening is gehouden, tot grote ontstentenis van Europa, is de
zogenaamde double dip. Dit is een constructie waarbij de moederonderneming kapitaal leent bij
derden, waarvan ze de interesten aftrekt. Met die lening versterkt ze het eigen vermogen van de
dochteronderneming die op zijn beurt geniet van een hogere notionele interestaftrek.
Hoewel deze constructie als oneigenlijk gebruik werd gecatalogeerd en op de korrel werd genomen
door de minister van Financïen, die begin april 2008 een rondzendbrief verstuurde naar
belastingcontroleurs om hen te wijzen op de juiste toepassing van de aftrek148, is deze constructie bij
wet nog altijd toegelaten.
Wanneer vennootschappen zodanig complexe structuren opzetten, kunnen ze bij twijfel ook altijd
gebruik maken van de rulingcommissie, waar ze op voorhand goedkeuring kunnen vragen.
a. Activa die onredelijke kosten teweegbrengen
Op grond van artikel 205ter § 4, 1° van het WIB moet de netto boekwaarde op het einde van het
voorgaande belastbare tijdperk van de materiële vaste activa, of het gedeelte ervan in zover de erop
betrekking hebbende kosten op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen, in aftrek
gebracht worden van de berekeningsgrondslag van de aftrek voor risicokapitaal.149
Artikel 205ter § 4, 1° van het WIB bepaalt met andere woorden zeer duidelijk dat de uitsluiting enkel
geldt voor materiële vaste activa. Investeringen in andere activa zoals geldbeleggingen en liquide
middelen komen niet in aanmerking om aan de redelijkheidstoets onderworpen te worden. Voorts
maakt het ook niet uit of deze ‘besmette activa’ gefinancierd zijn met eigen of vreemd vermogen
voor het al dan niet uitsluiten ervan. 150
Wat verstaan moet worden onder “in zover de erop betrekking hebbende kosten op onredelijke
wijze de beroepsbehoeften overtreffen” vinden we terug onder artikel 53, 10° van het WIB.151
Dit artikel bepaalt dat alle kosten die op onredelijke wijze de beroepsbehoeften overtreffen, niet
kunnen aangemerkt worden als beroepskosten.152 Welke kosten dit precies zijn, is voor interpretatie
vatbaar en moet uitgemaakt worden door de administratie, maar het is enkel het onredelijke deel
van de netto boekwaarde die moet geweerd worden uit het risicokapitaal. 153
b. Activa die geen periodieke inkomsten genereren
Krachtens artikel 205ter, § 4, 2° van het WIB moet het gecorrigeerd eigen vermogen ook worden
verminderd met de netto boekwaarde op het eind van het voorgaande belastbare tijdperk met de
bestanddelen die als belegging worden gehouden en die door hun aard niet bestemd zijn om een
belastbaar periodiek inkomen voor te brengen.154
148
STEENACKERS J., “Een mooi fiscaal geschenk.”, Trends, 22 mei 2008, 16.
Art. 205ter, § 4, 1° WIB 1992; Circulaire nr. Ci. RH. 840/592.631 (AOIF 14/2008) dd. 3 april 2008.
150
CLAES, W., HINNEKENS, P. & VAN GILS, M. “ Eubelius Tax Alert, Notionele Interestaftrek”, 27 januari 2006, 1-20.
151
Art. 53, 10° WIB 1992
152
Art. 53, 10° WIB 1992
153
Com.WIB 1992, nr. 53/184.
154
Art. 205ter, § 4, 2° WIB 1992
149
35
Om gecatalogeerd te worden als een desbetreffend actief die geen periodiek inkomen genereert,
moet aan 2 voorwaarden cumulatief voldaan zijn. Namelijk een abstracte voorwaarde en een
concrete voorwaarde.155
I. Abstracte voorwaarde
Onder abstracte voorwaarde moet men een actief verstaan dat door zijn aard normaliter niet
bestemd is om een periodiek belastbaar inkomen voort te brengen.156 Men moet hieronder onder
meer juwelen, edele metalen, en kunstwerken verstaan die toebehoren aan vennootschappen die
hierin geen handel drijven. Volgens de circulaire komen gebouwde onroerende goederen evenwel
niet in aanmerking tot uitsluiting. 157 Daaruit kan men concluderen dat onbebouwde gronden,
behalve die gronden die gebruikt worden om landbouwactiviteit uit te oefenen, wel moeten
uitgesloten worden.158 Het gaat in dit geval meestal over gronden die deel uitmaken van het
privévermogen.
Het volstaat ook niet om enkel de meerwaarden uit te sluiten van bijvoorbeeld kunstwerken, ook
uitzonderlijke secundaire inkomsten, die kunnen ontstaan uit de occasionele verhuring van
bijvoorbeeld kunstwerken worden beoogd tot uitsluiting.159
De circulaire somt ook een aantal specialere gevallen op, die al dan niet uit de berekeningsbasis
moeten worden gehaald voor de berekening van het basisrisicokapitaal.
-
-
Een beleggingsportefeuille met vastrentende effecten dienen niet uitgesloten te worden.
Volgens artikel 362bis van het WIB genereren vastrentende effecten een periodiek inkomen
waardoor ze de abstracte voorwaarde niet schenden.160
Een rekening courant met een debetstand, met andere woorden wanneer natuurlijke
persoon een schuld heeft openstaan aan de vennootschap, moet ook niet afgetrokken
worden van de berekeningsbasis, zelfs al gaat het om een renteloze debetstand.161
II.
Concrete voorwaarde
De concrete voorwaarde houdt in dat het betrokken materieel actief, in de specifieke
omstandigheden van het geval, als belegging moet worden aangehouden. 162 Het gaat hierbij
concreet om activa die man passief bezit, zonder dat zij rechtstreeks of onrechtstreeks dienen voor
het uitoefenen van een economische activiteit die door de vennootschap effectief wordt verricht,
zoals het uitoefenen van een handelsindustriële of landbouwactiviteit of de uitoefening van een vrij
beroep.163
155
Parl. St. 51 1778/001 14.
H. VERSTRAETE, “Onduidelijkheid over uitsluitingsgronden blijft bestaan”, Fiscoloog 2007, afl. 1084, 6.
157
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 37.
158
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1234.
159
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 37.
160
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 37.
161
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 37.
162
H. VERSTRAETE, “Onduidelijkheid over uitsluitingsgronden blijft bestaan”, Fiscoloog 2007, afl. 1084, 6.
163
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 38.
156
36
Wanneer het actief met andere woorden veeleer deel zou uitmaken van het privévermogen van een
natuurlijk persoon, dan dat het bestemd zou zijn voor zijn beroepsactiviteit.
Het kan dus perfect zijn dat onbebouwde gronden niet moeten worden uitgesloten als ze dienen
voor de beroepsactiviteit zoals bij landbouwers het geval is. Ook juwelen of kunstwerken moeten in
geen geval uitgesloten worden indien ze tot de voorraad behoren van vennootschappen die daarin
als activiteit daadwerkelijk handel in drijven.164
Om uitgesloten te worden van de berekeningsbasis moet dus aan beide voorwaarden, de abstracte
en de concrete, cumulatief voldaan zijn.
c. Villavennootschappen die ter beschikking staan van bedrijfsleiders
Tot slot moet volgens artikel 205ter § 4, 3° van het WIB het gecorrigeerd eigen vermogen ook
worden verminderd met de netto boekwaarde op het einde van het voorgaande belastbare tijdperk
van onroerende goederen of andere zakelijke rechten met betrekking tot dergelijke goederen
waarvan natuurlijke personen die in de vennootschap een opdracht of functies als bedoeld in artikel
32, eerste lid, 1° van het WIB uitoefenen. Deze correctie geldt ook wanneer die onroerende
goederen gebruikt worden door de echtgeno(o)t(e), of hun kinderen voor zolang zij het wettelijk
genot hebben van de inkomsten van de kinderen.165
De correctie slaat niet enkel op gebouwen, maar ook op bijvoorbeeld gronden die in pacht worden
gegeven aan één van de bedoelde personen.166
Het doet trouwens niets terzake of de betrokken personen al dan niet huur betalen voor het gebruik
van de woning.167
Wel dient opgemerkt te worden, dat enkel het deel dat als privé kan worden aangemerkt, dient
uitgesloten te worden. De boekwaarde van het deel van het gebouw dat louter gebruikt wordt voor
beroepsdoeleinden, moet niet worden afgetrokken, op voorwaarde dat dit gedeelte duidelijk en
afzonderlijk wordt vermeld in de balans en in de jaarrekening.168 Wanneer men aan de hand van
concrete gegevens kan bewijzen welke de boekwaarde is van het privé gedeelte en welke voor
beroepsdoeleinden, dient men dit niet afzonderlijk op te nemen in de balans.169
164
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 38.
Art. 205ter § 4, 3° WIB 1992
166
H. VANHULLE & N. VAN ROBBROECK, “Circulaire verduidelijkt antimisbruikbepalingen m.b.t. notionele
interestaftrek”, Fisc.Act. 2008 afl. 14, 4.
167
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1234.
168
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 44.
169
Ci. RH. 421/574.945 (OAIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008, punt 45.
165
37
d. Artikel 207 van het WIB 92
Artikel 207 van het WIB bepaalt dat bepaalde fiscale aftrekken niet worden toegepast op het
gedeelte van het resultaat dat voorkomt uit abnormale of goedgunstige voordelen die een Belgische
vennootschap, in welke vorm of door welk middel ook, rechtstreeks of onrechtstreeks heeft
verkregen uit een onderneming ten aanzien waarvan zij zich rechtsreeks of onrechtstreeks in enige
band van wederzijdse afhankelijkheid bevindt. 170
Waarom controleurs de laatste tijd meer gebruik maken van artikel 207 van het WIB in plaats van de
algemene antimisbruikbepalingen, te vinden onder artikel 344 § 1 van het WIB, is wellicht te
verklaren omdat eerdere rechtspraak heeft uitgewezen dat artikel 207 van het WIB een krachtiger
instrument vormt. Volgens het Hof van Cassatie moet immers niet enkel voldaan zijn aan de
kwantitatieve test (onderzoeken of voor de vermeende voordelen een evenwaardige tegenprestatie
is geleverd), maar ook aan een kwalitatieve test (onderzoeken of de voordelen in economisch
verantwoorde omstandigheden zijn verkregen).171 Terwijl er bij artikel 344 § 1 van het WIB,
betreffende de algemene antimisbruikbepalingen, enkel moet voldaan worden aan de kwantitatieve
voorwaarde.
Meer en meer beroept de administratie zich dan ook (ten onrechte?) op de kwalitatieve voorwaarde
die niet voldaan is. Zo stellen zij dat het abnormaal zou zijn, volgens hen, dat een kapitaalinbreng
wordt gedaan van bijvoorbeeld één vordering in een nieuwe Belgische vennootschap, waar naast het
beheer van het ingebrachte actiefbestanddeel, geen verdere economische activiteit of tewerkstelling
wordt gecreëerd. Velen beschouwen dit standpunt die de administratie inneemt als niet correct
omdat dit zou ingaan tegen de geest van de notionele interestaftrek, die nooit voorwaarden van
tewerkstelling heeft gekoppeld om er gebruik van te mogen maken.172
Om meer slagkracht te geven aan artikel 344 § 1 van het WIB, heeft de federale regering beslist om
de algemene antimisbruikbepalingen grondig te herschrijven. 173
170
M. DHAENE, “De notionele interestaftrek, belofte maakt schuld”, Vrij gesteld T.F.R. 402, mei 2011, 440.
M. DHAENE, “De notionele interestaftrek, belofte maakt schuld”, Vrij gesteld T.F.R. 402, mei 2011, 440.
172
M. DHAENE, “De notionele interestaftrek, belofte maakt schuld”, Vrij gesteld T.F.R. 402, mei 2011, 440.
173
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Begroting 2012 – Notionele interestaftrek wordt ingeperkt”, Fisc.Act.
nr.08, 23 februari 2012, 1-6.
171
38
F. Kostprijs Notionele interestaftrek
1°
Raming kostprijs bij invoering
Samen met professor Jef Vuchelen van de vrije universiteit Brussel, maakte het VBO in opdracht van
de Kamercommissie een raming van de totale kostprijs van deze nieuwe maatregel.174 Er van
uitgaande van een notionele interest van 8,25% (4,25% risicovrije lange termijnfinanciering + een
risicopremie van 4%) zou de totale kostprijs zo’n 1,1 miljard euro bedragen.175
Volgens het VBO zou er weliswaar een terugverdieneffect van 503 miljoen euro tot stand komen,
bestaande uit:
-
209 miljoen euro door de stijging van de roerende voorheffing op de uitgekeerde dividenden
115 miljoen euro door een toename van de btw en accijnzen op de uitgaven van de
aandeelhouders die een groter dividend hebben ontvangen.
25 miljoen euro door een toename van de inkomsten uit de vennootschapsbelasting
gegenereerd door bijkomende gereserveerde middelen
154 miljoen euro door een stijging van fiscale en parafiscale ontvangsten die zullen ontstaan
omwille van een geschatte jobcreatie van 4.816 arbeidsplaatsen
waardoor de effectieve kostprijs ‘slechts’ 566 miljoen euro zou bedragen. Bestaande uit:176
-
476 miljoen euro voor de werkelijke notionele interestaftrek
30 miljoen euro voor de bijkomende verhoging met 0,5% voor KMO’s
60 miljoen euro voor de afschaffing van het inbrengrecht.
Dit wordt trouwens ook bevestigd door J. Pacolet & T. Strengs in hun rapport, De Kost van fiscale en
parafiscale uitgaven en ontwijking in België, waarbij de cijfers afkomstig zijn van de nationale bank
van België. 177 (infra, bijlagen)
2°
Werkelijke kostprijs
Het geraamde bedrag van 566 miljoen euro, leek al snel achterhaald. Doordat er aanzienlijk meer
kapitaalverhogingen plaats grepen, dan oorspronkelijk was geraamd, lag het werkelijke bedrag vele
malen hoger.
174
NIEMEGEERS W. & POMPEN E., “Investeer in uw eigen bedrijf…En geniet van fiscale voordelen”, Trends, 03
februari 2005, 74.
175
CROLS F., “Schaf de vennootschapsbelasting af”, Trends, 10 november 2004, 116p.
176
Verslag namens de Commissie voor de Financiën en de Begroting, Parl.St. Kamer 2004-05,
nr. 51-1778/004, 9.
177
J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven,
Leuven, 2011, 164p.
39
Volgens cijfers, berekend door de Hoge raad van Financiën, zag de werkelijke kostprijs van de
notionele interestaftrek er de voorbije jaren als volgt uit.
Inkomstenjaar
2006178
2007
2008
2009
2010179
2011
Bedrag in Miljard €
1,845
3,803
5,335
5,4
6,16
Opmerkelijk is, dat slechts een 10% van deze bedragen naar de kleine en middelgrote
ondernemingen gaat, terwijl zij juist goed zijn voor twee derden van de tewerkstelling. 180
Nog opmerkelijk is dat het bedrag jaar na jaar stijgt, ten spijt van de vele aanpassingen die al zijn
gedaan om de kostprijs te beperken. Zo is beslist dat er een verstrenging komt van het
referentietarief voor de jaren 2012 tot en met 2014 tot 3%.181 (Infra: Hoofdstuk 3, G, Rentevoet)
Verder werd beslist dat de termijn van 7 jaren overdraagbaarheid komt te vervallen. U kunt als
vennootschap dus niet langer u niet opgebruikte notionele interestaftrek overdragen. Enkel de
bestaande stock die u bezat op datum van 31/12/2011 komt in aanmerking om overgedragen te
worden onder bepaalde voorwaarden.182 (Infra: Hoofdstuk 3, I, Overdraagbaarheid)
G. Rentevoet
De grootte van de aftrek wordt berekend door een rentevoet te vermenigvuldigen met het
risicokapitaal van de onderneming.183 Ieder jaar wordt deze rentevoet door wet bepaald in artikel
205quater §1 WIB. Bij introductie van de notionele interestaftrek was dit tarief gelijk aan het
gemiddelde van de door het Rentefonds maandelijks bekendgemaakte rentevoeten voor lineaire
obligaties (OLO’s) op tien jaar voor het jaar 2005.184
Vanaf aanslagjaar 2008 was het tarief gelijk aan het gemiddelde van de referte-indexen J voor
lineaire obligaties op tien jaren, dat voorafgaat aan het jaar waarnaar het aanslagjaar wordt
genoemd.185
178
Voor 2006-2007-2008: J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in
België, HIVA-K.U. Leuven, Leuven, 2011, 34
179
Voor 2010 & 2011: SAMYN S., “Fiscaal gunstregime levert bedrijven recordbedrag van 6 miljard euro op.”, De
Morgen, 15 november 2013, 2.
180
SAMYN S., “Fiscaal gunstregime levert bedrijven recordbedrag van 6 miljard euro op.”, De Morgen, 15
november 2013, 2.
181
Art. 45 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen. (B.S. 30 december 2011).
182
Art. 48 Wet van 13 december 2012 houdende fiscale en financiële bepalingen, B.S., 20 december 2012.
183
Art. 205quater, §1 WIB 1992.
184
B.S. 30 juni 2005.
185
Art. 7, §§ 2 en 3, van de wet van 22 juni 2005 tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal.
40
Vanaf aanslagjaar 2014 wordt het tarief niet langer berekend op het volledige jaar, voorafgaand aan
het aanslagjaar, maar op basis van het gemiddelde van de referte-indexen J met betrekking tot de
lineaire obligatie op 10 jaar van juli, augustus en september van het voorlaatste jaar vóór het
aanslagjaar.186
(Voor aanslagjaar 2014 – inkomsten 2013 – zal men dus de gemiddelde OLO-rentevoet op 10 jaar van de
maanden juli, augustus en september 2012 nemen.)
De schommelingen in het tarief zijn evenwel onderworpen aan een dubbele beperking.
-
-
1°
Ten eerste mag het tarief van de fictieve interestvoet niet meer dan 1 procentpunt
verschillen met het jaar voordien. Indien dit niet het geval is wordt dat nieuwe tarief
automatisch aangepast. Indien het verschil groter zou zijn, wordt het tarief vastgelegd per
Koninklijk besluit.
Bij de invoering van de notionele interestaftrek, is bij wet beslist dat de interestvoet niet
meer mag bedragen dan 6,5 procent.187 Als gevolg van de programmawet van 23 december
2009 werd het maximale basistarief dat van toepassing is verminderd tot 3,8% voor de
aanslagjaren 2011 en 2012.188 Ondertussen is dit alweer aangepast, met ingang van het
aanslagjaar 2013, door de regering Di Rupo I, naar maximaal 3 procent.189 Ook werd de
bestaande mogelijkheid geschrapt in het wetboek, om van dit maximumtarief af te wijken via
een K.B.190
Rentevoet KMO’s
Voor kleine vennootschappen191 wordt het tarief verhoogd met een half procentpunt. De verhoging
met 0,5% komt voort uit het feit dat de regering van mening was dat het vooral de KMO’s zijn die het
moeilijk hebben om de nodige financiering te verkrijgen en dat de financieringskost voor hen het
hoogst is.192 Oorspronkelijk verwees de wettekst hieromtrent uitsluitend naar artikel 15 §1 W.Venn.
Volgens de toenmalige bevoegde minister zijn ook de paragrafen 2 tot 5 van datzelfde artikel van
toepassing. Dit wil concreet zeggen dat de criteria van het vermelde artikel moet worden berekend
op geconsolideerde basis.
186
Art. 205quater, WIB 1992, Wijziging § 2, en opheffing 1ste lid, § 3.
Art. 205quater, §5 WIB 1992.
188
B.S. 30 december 2009.
189
Art. 45 van de wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen. (B.S. 30 december 2011).
190
Art. 205quater § 5, WIB zoals gewijzigd door art. 45 Wet van 28 december 2011 houdende diverse
bepalingen, B.S., 30 december 2011.
191
Art. 15, W. Venn.
192
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1239.
187
41
Door geschillen in het verleden, en tegenstrijdige rechtspraak werd het artikel 15 §1 W.Venn.
vervangen met ingang van aanslagjaar 2010 door kortweg te verwijzen naar artikel 15 W.Venn.193 Dit
artikel stelt dat een vennootschap klein is indien niet meer dan één van de volgende criteria wordt
overschreden:
-
Jaargemiddelde van 50 personeelsleden
Jaaromzet excl. BTW van € 7.300.000
Balanstotaal van € 3.650.000
De vennootschap kan echter nooit als klein worden ervaren, indien het gemiddeld
personeelsbestand van het jaar meer dan 100 bedraagt.
Wanneer een vennootschap als klein wil worden bestempeld voor een bepaald boekjaar, en gebruik
wil maken van het recht op een verhoging van een half procentpunt van het tarief van de notionele
interestaftrek, mag het voor het voorlaatste en het laatste boekjaar de gestelde criteria niet
overschrijden. 194 Dit betekent concreet dat de vennootschap als klein mag worden beschouwd voor
de hele duur van het derde boekjaar, indien het in de loop van de twee opeenvolgende, voorgaande
boekjaren de gestelde criteria niet heeft overschreden.
Tot slot moet gezegd dat de beoordeling of een vennootschap al dan niet als klein mag worden
beschouwd, moet gebeuren bij het begin van het betreffende belastbare tijdperk.195
Opmerkelijk is dat verbonden vennootschappen, die afzonderlijk klein zijn, alsnog kunnen uitgesloten
worden van het verhoogd tarief.196 Dit komt omdat, er zoals eerder gezegd ook, rekening moet
worden gehouden met § 2 tot § 5 van artikel 15 van het W. Venn. Het gevolg is dat de criteria
moeten bekeken worden op geconsolideerde basis, zodat er dus minder vennootschappen voor het
verhoogde tarief in aanmerking komen.197
193
B.S. 30 december 2009.
Art. 15 § 1 W. Venn.
195
Ci. RH. 421/574.945 van 9 oktober 2008, AOIF 36/2008.
196
Art. 205quater §6 WIB 1992; PV 4594 dd. 17.05.2011; PV 15064, 15065 en 15066 dd. 17.04.2007; Rb. Brugge
dd. 02.04.2012; Rb. Brugge dd. 25.04.2012.
197
Art. 205quater, § 6, WIB 1992, toepasselijk sedert aj. 2010.
194
42
2°
Verkort of verlengd boekjaar
Indien het belastbaar tijdperk van de vennootschap niet overeenstemt met 12 maanden, wordt het
tarief vermenigvuldigd met een breuk waarvan de teller gelijk is aan het totaal aantal dagen van het
belastbaar tijdperk en de noemer gelijk is aan 365. Voor een boekjaar van bijvoorbeeld 18 maanden
moet het tarief dus bijgevolg vermenigvuldigd worden met 1,5. 198
Bijvoorbeeld: Een kleine vennootschap, krachtens artikel 15 van het W.Venn. wordt opgericht op 1
juli 2012 en haar eerste boekjaar sluit af op 31 december 2013. Het percentage voor de notionele
interestaftrek voor aanslagjaar 2014 zal gelijk zijn aan 3,242 % x 549 / 365 dagen = 4,876%. Of nog bij
benadering, omdat het eerste boekjaar 18 maanden telt, 3,242 % x 1,5 = 4,863%
H. Tarief notionele interestaftrek
Door toepassing van het voorgaande kan men theoretisch het tarief van de notionele interestaftrek
voor aanslagjaar 2015 al bepalen. Al dient gezegd dat dit puur theoretisch is, aangezien er nog
nergens een publicatie van het tarief voor aanslagjaar 2015/ inkomstenjaar 2014 verschenen is. 199
gemiddelde OLO-rentevoet op 10 jaar van de
maanden:
2,550 %;
2,555 %;
2,786 %.
2,630%
juli 2013
augustus 2013
september 2013
Gemiddelde
Het tarief van de notionele interestaftrek voor aanslagjaar 2014, onder voorbehoud, bedraagt dus
2,630% en voor KMO vennootschappen komt daar nog 0,5% bij zodat dit om 3,130% komt.
Aanslagjaar
AJ 2007
AJ 2008200
AJ 2009201
AJ 2010202
AJ 2011
AJ 2012203
AJ 2013204
AJ 2014
AJ 2015 (Onder voorbehoud)
198
Grote vennootschap
3,442 %
3,781 %
4,307 %
4,473 %
3,800 %
3,425 %
3,000 %
2,742 %
2,630 %
Kleine Vennootschap
3,942 %
4,281 %
4,807 %
4,973 %
4,300 %
3,925 %
3,500 %
3,242 %
3,130 %
4 sexties
Art. 205quater §7 WIB 1992; Art. 73
§2 K.B. 27 augustus 1993 – K.B./WIB 1992.
M. Gielis, Notionele interestaftrek: tarief voor 2014 (aj.2015), Tax World, 28 oktober 2013,
http://www.taxworld.be/taxworld/notionele-interestaftrek-tarief-voor-2014-aj-2015.html?LangType=2067
200
Bericht FOD financiën, B.S., 27 december 2007.
201
Bericht FOD financiën, B.S., 27 december 2007.
202
Bericht FOD financiën, B.S., 14 januari 2009.
203
Bericht FOD financiën, B.S., 17 januari 2011.
204
Tarieven voor het aanslagjaar 2013 (BS van 27 januari 2012, p. 7012).
199
43
I.
Overdraagbaarheid
1°
Tot aanslagjaar 2013
Artikel 205quiquies van het WIB stelt; “Indien er voor een belastbaar tijdperk geen of onvoldoende winst is
om de aftrek voor risicokapitaal te kunnen in mindering brengen, wordt de voor dat belastbaar tijdperk niet
205
verleende vrijstelling achtereenvolgens overgedragen op de winst van de zeven volgende jaren.” Met jaren
worden belastbare tijdperken bedoeld.206
Indien KMO’s kiezen om gebruik te maken van de investeringsreserve, krachtens artikel 194quater
van het WIB, wordt de termijn van 7 belastbare tijdperken verlengd met het aantal belastbare
tijdperken waarvoor ze de aftrek voor risicokapitaal niet kunnen toepassen. 207 Indien je als KMO
opteert voor de investeringsreserve gedurende 1 jaar, wil dit concreet zeggen dat je recht hebt op
een verlenging van de overdraagbaarheid, behoudens bijzondere gevallen, met 3 jaar. Dit omwille
van het feit dat de keuze voor de vrijgestelde investeringsreserve niet enkel geldt voor het betrokken
belastbare tijdperk maar ook voor de twee volgende belastbare tijdperken.208 Het gebruik van de
vrijgestelde investeringsreserve maakt het voor de KMO vennootschap dus onmogelijk om
gedurende drie belastbare tijdperken, de aftrek voor risicokapitaal toe te passen.209 Vandaar dat de
termijn van overdraagbaarheid van notionele interestaftrek van 7 jaar verlengd mag worden met 3
jaar, indien KMO’s opteren voor de investeringsreserve.
2°
Vanaf aanslagjaar 2013
Vanaf aanslagjaar 2013 kan de notionele interestaftrek enkel nog worden aangerekend op de winst
van het belastbare tijdperk waaraan deze aftrek verbonden is. De overdraagbaarheid van
overschotten aan notionele interestaftrek werd dus afgeschaft.210 Het afschaffen van de
overdraagbaarheid kan vooral verklaard worden omwille van budgettaire redenen, maar ook het
arrest van het Hof van Justitie in de zaak Argenta (Infra: Hoofdstuk 3, L, 1°, Zaak Argenta) is daar wellicht niet
vreemd aan.
Het Hof argumenteerde dat het feit dat er gebruik kan worden gemaakt van een notionele
interestaftrek, en dit mag overdragen naar de volgende 7 belastbare tijdperken indien er niet genoeg
belastbare basis aanwezig is, duidelijk aantoont dat er een afwezigheid is van enige vorm van band
tussen de aanwezige activa en de belasting van winsten, gegenereerd door deze activa.211 Vandaar
dat de regering ook heeft ingegrepen en artikel 205quiquies van het WIB heeft ingetrokken.
De wet heeft echter wel een overgangsregeling voorzien, krachtens artikel 536 van het WIB, om de
opgebouwde voorraad van niet-gebruikte aftrekken die bestaan per aanslagjaar 2012, door gebrek
aan onvoldoende winsten, toch niet verloren te laten gaan.
205
Art. 205quiquies WIB 1992.
Ci. RH. 421/574.945 van 9 oktober 2008, AOIF 36/2008.
207
Art 205novies WIB 1992.
208
Art. 205novies WIB 1992.
209
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1226.
210
Art. 48 Wet van 13 december 2012 houdende fiscale en financiële bepalingen, B.S., 20 december 2012.
211
C. HARMEL, “De omstreden berekening van de notionele interestaftrek”, Fiscalnet, 9 november 2013.
206
44
De grootte van de opgebouwde overschotten, moet worden vastgesteld, zoals blijkt uit de
boekhouding afgesloten per 31 december 2011 of uiterlijk per 30 december 2012 indien de
boekhouding niet afgesloten wordt per 31 december 2011.212
Die bestaande voorraad kan nog worden overgedragen naar de volgende belastbare tijdperken
rekening houdend met de bestaande tijdsbeperking van 7 jaar. Concreet wil dit zeggen dat de aftrek
voor risicokapitaal die is ontstaan in de aanslagjaren 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 en 2012 kan
worden aangewend volgens het principe van First In First Out (FIFO) tot uiterlijk de respectievelijke
aanslagjaren 2014, 2015, 2016, 2017, 2018 en 2019.213 Er zijn evenwel nog 2 bijkomende
beperkingen:
-
De overdracht van de reeds opgebouwde voorraad aan notionele interestaftrek zal worden
afgescheiden in de belastingaangifte van de notionele interestaftrek die ontstaat in het
betrokken belastbaar tijdperk zelf. Deze aftrek voor de reeds opgebouwde voorraad zal ook
pas als laatste bewerking kunnen plaatsvinden. Dit betekent dat deze overgedragen aftrek
maar in mindering zal kunnen worden gebracht ten belope van het bedrag van de resterende
belastbare winst na toepassing van de overige aftrekken krachtens artikel 199 tot 206 van
het WIB zoals daar zijnde, de DBI-aftrek, de aftrek voor risicokapitaal van het belastbare
tijdperk zelf, de aftrek voor octrooi-inkomsten, de overgedragen verliezen en de
investeringsaftrek. 214
In code 1712 in de vennootschapsaangifte, met betrekking tot de overdracht van de aftrek
voor risicokapitaal, mag het verloren gegane saldo van dit belastbaar tijdperk niet meer
worden opgenomen, maar het bedrag van de overgedragen aftrek van voorgaande
belastbare tijdperken.215 Ook het formulier 275 C voor de aftrek van risicokapitaal is in die zin
gewijzigd.216
-
De tweede beperking die wordt opgelegd, is van kwantitatieve aard. Wanneer de
overblijvende belastbare winst na de aftrekken krachtens artikel 199 tot 206 van het WIB,
meer dan 1 miljoen euro bedraagt, kan slechts 60% van het deel boven de 1 miljoen euro
verminderd worden met overgedragen notionele interest. Concreet betekent dit dat 40%
van de belastbare winst boven 1 miljoen euro, altijd onderworpen zal zijn aan
vennootschapsbelasting, ongeacht de hoeveelheid overgedragen notionele interestaftrek dat
de onderneming nog ter beschikking heeft. 217
212
C. CHEVALIER, Vademecum vennootschapsbelasting 2013, Larcier, 2013, 1241.
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Begroting 2012 – Notionele interestaftrek wordt ingeperkt”, Fisc.Act.
nr.08, 23 februari 2012, 1-6.
214
Zie bijlagen achteraan, “Aangifte vennootschapsbelasting – Aanslagjaar 2013”.
215
K. Brys & W. Van Gucht, “BNI/venn. Aj. 2013: jaaroverzicht”, Fiscale actualiteit nr.29-30, 5 september 2013,
5-8.
216
Zie bijlagen achteraan, “Formulier 275 C – Aftrek voor risicokapitaal – Aanslagjaar 2013”.
217
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Begroting 2012 – Notionele interestaftrek wordt ingeperkt”, Fisc.Act.
nr.08, 23 februari 2012, 1-6.
213
45
Omdat de rechter wil vermijden dat er op die manier notionele interest verloren gaat, doordat het
langer duurt vooraleer men overgedragen notionele interest kan gebruiken (omwille dat men maar
overgedragen notionele interest kan gebruiken ten belope van 60% van het bedrag boven 1 miljoen
euro), geldt de tijdsbeperking van 7 jaar niet voor de overige 40%. 218
Men kan dus stellen dat er vanaf aanslagjaar 2014 met 3 soorten notionele interest zal moeten
rekening gehouden worden. 219
-
De notionele interestaftrek van het jaar zelf
-
De overgedragen notionele interestaftrek met tijdsbeperking, met betrekking tot de
aanslagjaren 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 en 2012, die de laatste fiscale aftrek vormt en die
automatisch vervalt na de termijn van 7 belastbare tijdperken.
(De voorraad van notionele interest met betrekking tot aanslagjaar 2007 kan ten laatste
gebruikt worden in aanslagjaar 2014, de voorraad met betrekking tot aanslagjaar 2008 ten
laatste tot aanslagjaar 2015, enz.)
-
De overgedragen notionele interestaftrek zonder tijdsbeperking, die ontstaat doordat een
deel van de voorraad notionele interest niet kan gebruikt worden omwille van de 60%beperking.
(Hier geldt geen vervaltermijn van 7 belastbare tijdperken. Deze ‘nieuwe’ voorraad die wordt
opgebouwd is van onbeperkte duur toepasbaar op latere aanslagjaren.)
De notionele interest moet steeds volgens het FIFO principe worden aangewend. De notionele
interest met betrekking tot de oudste aanslagjaren, moet eerst worden aangeboord. Daarenboven
moet de onbeperkt overdraagbare notionele interest maar worden gebruikt indien er geen beperkt
overdraagbare notionele interest meer is.
Voorbeeld: 220
Een vennootschap heeft voor aanslagjaar 2012 een totale overgedragen notionele interest van 8,5
miljoen euro. Dit bedrag is ontstaand door een overgedragen notionele interest in aanslagjaar 2007
voor 4,5 miljoen euro en in aanslagjaar 2008 voor 4 miljoen euro.
Verder heeft de vennootschap een restwinst van 2 miljoen euro voor aanslagjaren 2013, 2014 en
2015. Daarna valt de restwinst terug tot 1,1 miljoen euro.
218
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Begroting 2012 – Notionele interestaftrek wordt ingeperkt”, Fisc.Act.
nr.08, 23 februari 2012, 1-6.
219
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Begroting 2012 – Notionele interestaftrek wordt ingeperkt”, Fisc.Act.
nr.08, 23 februari 2012, 1-6.
220
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Begroting 2012 – Notionele interestaftrek wordt ingeperkt”, Fisc.Act.
nr.08, 23 februari 2012, 1-6.
46
Oude regeling:
Aanslagjaar Restwinst
2013
2014
2015
2016
€ 2.000.000
€ 2.000.000
€ 2.000.000
€ 1.100.000
Over te dragen NIA met beperking tot
7 aanslagjaren
€ 2.000.000
€ 2.000.000
€ 2.000.000
€ 0,00
Belastbare Verloren
Basis
€ 0,00
€ 0,00
€ 0,00
€ 500.000
€ 1.100.000 € 2.000.000
Gesteld dat de vennootschap geen andere aftrekposten in mindering kan brengen zoals de DBIaftrek, de aftrek voor octrooi-inkomsten, de overgedragen verliezen,… en dat er geen rekening wordt
gehouden met de notionele interestaftrek die is opgebouwd in de aanslagjaren 2009 en verder, kan €
6.000.000 aan notionele interest worden afgetrokken. De belastbare basis, en bijgevolg de
vennootschapsbelasting zou dan € 0,00 bedragen voor de aanslagjaren 2013 tot en met 2015.
€ 2.500.000 gaat echter verloren door de tijdsbeperking van 7 belastbare tijdperken. Hierdoor kan
geen gebruik gemaakt worden van de voorraad notionele interest die is opgebouwd en is de
belastbare basis € 1.100.000 voor aanslagjaar 2016.
Nieuwe regeling:
Aanslagjaar
2012
2013
2014
2015
2016
2017
Restwinst
€ 2.000.000
€ 2.000.000
€ 2.000.000
€ 1.100.000
€ 1.100.000
Aftrek
overgedragen
NIA (60%regel)
€ 1.600.000
€ 1.600.000
€ 1.600.000
€ 1.060.000
€ 140.000
Belastbare
Basis
€ 400.000
€ 400.000
€ 400.000
€ 40.000
€ 960.000
Over te dragen
NIA met
beperking tot 7
aanslagjaren
(Cumulatief)
€ 8.500.000
€ 6.500.000
€ 4.000.000
Over te dragen
NIA zonder
tijdsbeperking
(Cumulatief)
€ 400.000
€ 800.000
€ 1.200.000
€ 140.000
Verloren
€ 500.000
€ 2.000.000
Net zoals bij de oude regeling is een deel van de overgedragen notionele interest verloren gegaan
(€ 500.000 en € 2.000.000) omwille van de tijdsbeperking van 7 belastbare tijdperken.
Een belangrijk verschilpunt is dat de vennootschap al vanaf aanslagjaar 2013 een belastbare basis
heeft en bijgevolg dus ook vennootschapsbelasting verschuldigd is. Dit komt omwille van de 60%regel die ervoor zorgt dat indien een vennootschap meer dan € 1.000.000 restwinst heeft, slechts
voor 60% van het bedrag boven de € 1.000.000 gebruik kan maken van zijn resterende stock aan
notionele interest.
Aan de andere kant is die 40% die niet kan aangewend worden, niet verloren. Die blijft in tijd
onbeperkt overdraagbaar waardoor de belastbare basis voor aanslagjaar 2016 slechts € 40.000
bedraagt in plaats van € 1.100.000 met de oude regeling.
47
J. Geldstromen & kapitaalsstructuur
Om het effect van de notionele interestaftrek te kunnen situeren, moeten we kijken in welke de
kapitaalsstructuur van ondernemingen, gevestigd in België, is gewijzigd. Dit wordt gesitueerd in
onderstaande tabel.
In miljard €
Uitgifte van nieuwe, niet-Beursgenoteerde
aandelen
2006 2005
40,02 6,32
2004 2003
18,95 5,23
2002
8,87
2001
25,70
Het totale kapitaal dat opgehaald is, het jaar na de invoering van de notionele interestaftrek (2006) is
opmerkelijk. Zo haalden de bedrijven maar liefst 40 miljard euro op door uitgifte van nietbeursgenoteerde aandelen.221 Deze kapitaalsverhoging was maar liefst 6 keer groter dan in 2005 en
het hoogste ooit.222 Volgens de Nationale Bank van België is een groot deel van deze
kapitaalverhogingen afkomstig van buitenlandse investeerders. 223
Nog opvallend is dat de toename van het aantal uitgegeven aandelen vooral is samengesteld uit
omvangrijke bedragen van minstens 10 miljoen euro, volgens de NBB. Uit grondiger onderzoek van
de beschikbare gegevens over de kapitaalwijzigingen bleek dat slechts 7% (of 337) ondernemingen
verantwoordelijk is voor 96% van de totale kapitaalverhoging met een gemiddelde
kapitaalsverhoging per onderneming van maar liefst 20 miljoen euro.224 Het blijken dus vooral
grotere ondernemingen te zijn die hun kapitaalstructuur wijzigen, door toedoen van de notionele
interestaftrek. Dit is ook wat gebeurd is toen Italië hun dual income tax-system invoerde. (Infra:
Hoofdstuk 4, B Italië)
1°
Voorbeelden van ondernemingen die hun kapitaalstructuur gevoelig wijzigden
Een voorbeeld van een (buitenlands) multinational die zich vestigde in België en zijn
kapitaalsstructuur gevoelig veranderde was de Nederlandse krantenuitgever ‘Telegraaf Mediagroep
(TMG), onder andere bekend van de Nederlandstalige krant, De Telegraaf. In 2007 vestigde de groep
zich in België en op tien maanden tijd versluisde het 102, 6 miljoen euro van Nederland naar België.
225
Dit komt overeen met een vertegenwoordiging van bijna 20 procent van het totale eigen
vermogen.
Een ander voorbeeld van een Nederlands bedrijf dat zijn volledige eigen vermogen in 2006 van maar
liefst 536 miljoen euro naar België heeft getransfereerd, is het Nederlandse uitzendkantoor
Randstad. 226 Dit leverde het bedrijf een belastingbesparing op van maar liefst 7 miljoen euro.
221
MARTENS P., “De dure truc met de aftrek”, Knack Focus, 08 augustus 2007, 20.
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Verslag 2006 – Deel 1: Economische en Financiële ontwikkeling”, Jaarverslag
NBB, 2006, 139.
223
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Verslag 2006 – Deel 1: Economische en Financiële ontwikkeling”, Jaarverslag
NBB, 2006, 143.
224
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Verslag 2006 – Deel 1: Economische en Financiële ontwikkeling”, Jaarverslag
NBB, 2006, 142.
225
KURSTJENS B., “Fiscaal klimaat lokt De Telegraaf.”, De Tijd, 03 februari 2007, 6.
226
X, “Nederlandse krant ‘De Telegraaf’ zoekt fiscaal asiel in België.”, De Morgen, 03 februari 2007, 46.
222
48
Het meest in het oog springende voorbeeld is misschien wel dat van Energieleverancier Electrabel
dat in 2006 zijn kapitaal met maar liefst 3,3 miljard euro heeft verhoogd. Kanttekening van dit
verhaal is natuurlijk dat het daardoor ongeveer zo’n 32 miljoen euro minder belastingen diende te
betalen. 227
Maar er zijn nog tal van bedrijven die sinds de invoering voor de aftrek van risicokapitaal, de weg
naar België hebben gevonden op korte tijd. De distributie van AS Watson, (onder meer bekend van
ici Paris XL en Kruidvat) onder leiding van de Honkongse zakenreus Li Kashing, vestigde zich in 2006 in
België. Met deze Investering was een 40-tal miljoen euro gepaard en een creatie van een 100-tal
arbeidsplaatsen.228
Ook staalreus Arcelor Mittal maakte gretig gebruik (misbruik?) van het systeem. AM Finance – de
interne bank van Arcelor Mittal – verstrekt wereldwijd leningen aan alle vestigingen van de groep.
Die vestigingen betalen die leningen terug met interest, wat de winst is voor AM Finance. Door
echter gebruik te maken van de notionele interestaftrek – AM Finance had in 2012 een eigen
vermogen van maar liefst 46 miljard euro.229 - betaalden zij in 2009 slechts 496 euro belastingen op
een winst van 1,29 miljard euro. Een jaar later, in 2010 betaalde het zelfs geen belastingen op 1,39
miljard euro winst.230
Een laatste voorbeeld is die van de heer Bernard Arnault – 10e rijkste man op deze aarde in 2013231 die zich kwam vestigen in België in 2008 met zijn vennootschap LVMH Finance. De
koepelvennootschap die onder meer Louis Vuitton, Dior en Veuve Clicquot herbergt, verhoogde in
2010 zijn kapitaal van 629 miljoen euro naar 1,5 miljard euro, in 2011 naar 2,98 miljard en in 2012
bedroeg zijn eigen vermogen 3,38 miljard euro. Volgens de statuten van LVMH Finance Belgique is
het de bedoeling om in vijf jaar tijd 5 miljard euro eigen vermogen te verhuizen naar België. Met
slechts 5 werknemers levert dit België helaas niet veel op. 232Het is vooral mijnheer Arnault die door
zijn verhuis 63 miljoen euro aan belastingen kon besparen op 3 jaar tijd, die hiervan profiteert. 233
Het zijn vooral de zogenaamde Interne banken van deze multinationals die zich in België zijn komen
vestigen. 2005 en 2006 zijn ongeveer 5.350 nieuwe financieringsvennootschappen geregistreerd die
een jaarrekening neerleggen bij de Balanscentrale. De totale toename van het eigen vermogen van
deze nieuwe financieringsvennootschappen bedroeg 42 miljard euro. 234
227
STEENACKERS J., “Een mooi fiscaal geschenk.”, Trends, 22 mei 2008, 16.
DEBRUYNE V., “Verhofstadt gaat Amerikaanse investeerders verleiden met notionele interestaftrek.”, De
Morgen, 17 januari 2006, 99.
229
JAGERS J., “De 25 grootste financiële vehikels in België geven werk aan 760 mensen.”, Knack Focus, 20
februari 2013, 28.
230
VERHOEVEN E., “Multimiljardair stak al 63 miljoen op zak in ons land.”, Het Laatste Nieuws, 12 september
2012, 10.
231
Daily News, “Forbes’ 2013 billionaires list: top 15 in the world”, 2013,
http://www.nydailynews.com/news/top-15-billionaires-world-gallery-1.1279166?pmSlide=1.1279155
232
BOVE, L. & HAECK B., “Bernard Arnaults postbus van zeven miljard”, De Tijd, 22 december 2012, 17.
233
VERHOEVEN E., “Multimiljardair stak al 63 miljoen op zak in ons land.”, Het Laatste Nieuws, 12 september
2012, 10.
234
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Macro-economische en budgettaire impact van de belastingaftrek voor
risicokapitaal”, 22 juli 2008, 22.
228
49
Ook later zet die trend zich door. Volgens onderzoek in 2012, die zich baseerde op de officiële
jaarrekeningen, van zakendatabank Graydon, betaalden de 25 grootste financiële vehikels met een
totaal vermogen van maar liefst 340 miljard euro aan kapitaal, slechts 183 miljoen euro belastingen.
Dit komt neer op een reëel belastingtarief van slechts 0,7%. Ook op vlak van tewerkstelling, bieden zij
geen meerwaarde. Allen samen creëerden zij slechts 760 arbeidsplaatsen. 235
Hoewel er enorme kapitalen naar België zijn verhuisd sinds de invoering van de notionele
interestaftrek stellen andere economische factoren toch teleur.
-
Zo zijn de inkomsten uit vennootschapsbelasting niet merkwaardig gestegen na de invoering
in 2005.
Ontvangsten
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Vennootschapsbelasting
in Miljoenen €236
8.214,8 9.373,3 10.446,7 11.786,2 12.193,5 12.093
-
Ook op vlak van banencreatie naar aanleiding van nieuwe investeringsprojecten hinken we
achterop op de rest van de EU-Landen. Er zijn namelijk 2 soorten investeringen. Enerzijds de
inbound-investeringen anderzijds throughbound-investeringen.237 Het eerste type van
investeringen is gericht operationele activiteiten. Dit zijn voornamelijk arbeidsintensieve
investeringen die naast kapitaal ook werkgelegenheid creëren. België scoort, omwille van zijn
hoge loonkost niet goed op dit type van investeringen. Op het tweede type van
investeringen, de throughbound-investeringen, die gericht zijn op de oprichting van
hoofdkwartieren, financieringscentra en service centers, scoort België wel goed. Alleen
creëren dit type van investeringen geen extra werkgelegenheid. 238
Investeringsprojecten
2003
77
2004
136
2005
179
2006
185
2007
175
26
51
3.608
46,9
32
104
5.833
42,9
75
104
6.030
33,7
83
102
5.570
30,1
46
129
4.379
25,0
239
Waarvan - Expansie
- Nieuw
Jobcreatie Belgie
Jobs/Project
235
JAGERS J., “De 25 grootste financiële vehikels in België geven werk aan 760 mensen.”, Knack Focus, 20
februari 2013, 28.
236
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Rekeningen van de overheid 2012”, Instituut voor de nationale rekeningen, 2012,
14.
237
ERNST & YOUNG, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013”, 2013, 5.
238
ERNST & YOUNG, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013”, 2013, 5.
239
ERNST & YOUNG, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013”, 2013, 29.
50
-
Uit deze tabel kunnen we afleiden dat het aantal investeringsprojecten wel een toename
heeft gekend na de invoering van de notionele interestaftrek in 2005 (inkomstenjaar 2006),
maar dat het aantal banen en vooral het aantal banen per project niet mee is geëvolueerd.
Ook in 2012 houdt deze neerwaartse trend nog altijd aan. Van de 169 nieuwe
investeringsprojecten in 2012 (Dit is een stijging van 10% ten opzichte van vorig jaar, terwijl
de tendens in Europa een dalend verloop kent.) heeft 44% ervan betrekking op sales &
marketinginvesteringen met minder dan 5 banen per project. Het totaal aantal banen van
2.939 (wat overeenstemt met een gemiddelde jobcreatie per project van slechts 17,4 – dit is
maar liefst 60% slechter dan het Europese gemiddelde-) is dan ook het laagste aantal in 15
jaar. En dit terwijl het gemiddelde aantal banen in Europa stijgt met 8%. 240
K. Inleiding: Europese Kritiek op het stelsel van de notionele interestaftrek
Sinds het ontwerp van de notionele interestaftrek, heeft Europa altijd van nabij meegekeken. Want
sinds de globalisering is de druk om belastingen te verlagen op de mobiele productiefactor kapitaal,
steeds groter geworden. Dit heeft tot gevolg dat elk land tot het uiterste gaat, met als resultaat dat
ieder land een belastingparadijs aan het worden is ten opzichte van andere lidstaten. Vroeger EUcommissaris M. Monti, merkte op dat deze vorm van fiscale dumping versneld zal moeten worden
afgeblokt.241 Het feit dat België zich met deze nieuwe maatregel de belastingconcurrentie aangaat
met andere landen op basis van impliciete tarieven, zinde Europa dan ook geenszins. Men had voor
de invoering dan ook min of meer een stilzwijgende consensus gevonden met andere landen dat dit
niet de goede manier was om de concurrentie aan te gaan, omdat dit zou leiden tot een situatie die
onhoudbaar wordt.242
240
ERNST & YOUNG, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013”, 2013, 56 p.
J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven,
Leuven, 2011, 52.
242
J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven,
Leuven, 2011, 51.
241
51
L. Onverenigbaarheid met EU-Recht
De kritiek van Europa op het stelsel van de notionele interestaftrek, kwam al reeds tot uiting tijdens
de parlementaire werkzaamheden tot invoering van deze aftrek. Men stelde de vraag, vanuit Europa,
of het geoorloofd was dat enkel investeringen in een Belgische vaste inrichting in aanmerking
worden genomen voor de berekening van de notionele interestaftrek en of dit geen schending kon
uitmaken van het EU-Recht. 243
In 2009 startte de Europese Commissie een inbreukprocedure tegen België, 244 met als eerste
procedure een aanmaningsbrief, op 19 februari 2009, waarbij België verzocht werd het
toepassingsgebied van de notionele interestaftrek uit te breiden naar vaste inrichtingen gevestigd in
EER-Lidstaten. 245 Want, zo oordeelt de Europese Commissie, is de uitsluiting van activa die deel
uitmaken van inrichtingen gevestigd in EER-Lidstaten, in strijd met het verbod op beperkingen van de
vrijheid van vestiging, krachtens artikelen 49 e.v. van het VWEU en artikelen 31 e.v. van het EERVerdrag. 246
Ze verzocht België dan ook om de berekeningsgrondslag van de notionele interestaftrek uit te
breiden tot de netto boekwaarde van de activa die toerekenbaar zijn aan alle vaste inrichtingen,
gevestigd in EER-Lidstaten, zoniet kan dit leiden tot situaties waarbij Belgische vennootschappen
worden weerhouden tot oprichting van vaste inrichtingen in andere EER-lidstaten wegens nadelig.
Op 15 april 2009 heeft België echter aan de Commissie medegedeeld dat er geen sprake is van een
schending van het EU-Recht.247
Lange tijd daarna, op 26 januari 2012, heeft de Europese Commissie een tweede stap van de
inbeukprocedure opgestart. Via een met reden omkleed advies heeft de Commissie verzocht om de
wetgeving betreffende de notionele interestaftrek aan te passen. Bij het niet aanpassen binnen de 2
maand, kan de Commissie de zaak voorleggen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie.
243
Parl.St. Kamer 2004-2005, 51-1178/004, 43.Verslag namens de commissie voor Financiën en Begroting
betreffende het wetsontwerp tot invoering van een notionele interestaftrek.
244
Art. 258 VWEU.
245
H. VANHULLE EN N. VAN ROBBROECK, “Europa ondervraagt België over territoriale werking NIA”, Fisc.Act. 2009,
8, (1) 1-2.
246
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 176.
247
Parl.Vr. nrs. 12754 en 12770, Hagen Goyvaerts en Dirk Van der Maelen, 22 april 2009, Commissie voor
Financiën, CRIV 52 COM 531, (47) 48; X., “Notionele interestaftrek niet uitgebreid”, Fisc.Act. 2009, 17, (7) 7.
52
1°
Zaak Argenta
Wegens de blijvende onzekerheid ten gevolge van de niet-voortgang van de inbreukprocedure
verzocht de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen op 24 juni 2011, het Hof van Justitie van de
Europese Unie om een prejudiciële beslissing. 248 De vraag kwam er concreet na een klacht van een
Belgische spaarbank met een Nederlandse vaste inrichting, namelijk Argenta Spaarbank NV, die de
uitsluiting betwist van het netto-actief van haar Nederlandse vast inrichting voor de berekening van
haar notionele interestaftrek.
De volgende vraag werd gesteld aan het Hof van Justitie; “Verzet artikel 43 EG (Thans art. 49VWE) zich tegen
een nationale belastingregeling op grond waarvan een in België onbeperkt belastingplichtige vennootschap bij de
berekening van haar belastbare winst geen aftrek voor risicokapitaal kan toepassen ten belope van het positieve verschil
tussen enerzijds de netto boekwaarde van de activabestandelen van de inrichtingen die de belastingplichtige aanhoudt in
een andere lidstaat van de EU en anderzijds het totaal van de passivabestanddelen die op deze inrichtingen aanrekenbaar
zijn, terwijl zij wel de aftrek voor risicokapitaal kan toepassen indien dit positieve verschil kan worden toegerekend aan een
249
in België gelegen vast inrichting?”
De Belgische wetgeving betreffende de Notionele interestaftrek voorziet in een verschillende fiscale
behandeling naar gelang de plaats van vestiging van de vaste inrichting. 250 Artikel 205ter § 2 van het
WIB wordt hierbij geviseerd. Dit artikel voorziet dat de activa van een vaste inrichting in het
buitenland, waarvan de inkomsten zijn vrijgesteld uit hoofde van de dubbelbelastingovereenkomsten
zijn uitgesloten voor de berekening van deze aftrek. 251
De Belgische vennootschap Argenta Spaarbank nv heeft een vast inrichting in Nederland. Op basis
van het dubbelbelastingverdrag, gesloten tussen België en Nederland, is Nederland bevoegd om die
winsten te belasten. Bij de berekening van de aftrek voor risicokapitaal mag Argenta de netto
actiefwaarde van haar Nederlandse vaste inrichting echter niet in aanmerking nemen, terwijl er geen
correctie zou plaatsvinden indien de inrichting in België gelegen zou zijn. 252
Doordat het toekennen van de notionele interestaftrek met andere woorden gebaseerd is op de
vestegingsplaats van de vaste inrichting, kan terecht de vraag gesteld worden of dit geen inbreuk is
op artikelen 49 en 54 van het VWEU betreffende de vrijheid van vestiging en het vrije verkeer van
kapitaal en artikel 63 van het VWEU betreffende de uitsluiting van buitenlandse onroerende
goederen. 253
248
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 176.
249
Pb. C282 van 24 september 2011, 6.
250
JVD, “Notionele interest in aanvaring met vrijheid van vestiging”, Fiscoloog 2011, 1263, (1) 1.
251
C. HARMEL, “De omstreden berekening van de notionele interestaftrek”, Fiscalnet, 9 november 2013.
252
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
253
Europa.eu, “Belastingen: Europese Commissie vraagt België om aanpassingen regels notionele
interestaftrek”, 19 november 2013, http://europa.eu/rapid/press-release_IP-12-61_nl.htm.
53
a.
Argumentatie Belgische Staat
1) De Belgische regering ging niet akkoord met de argumentatie dat een belastingplichtige met
een buitenlandse vaste inrichting ongunstiger zou worden behandeld dan een
belastingplichtige met een Belgische vaste inrichting. Het fiscale resultaat van de Belgische
hoofdvennootschap zou volgens de Belgische staat geen nadeel ondervinden door het al dan
niet meetellen van de notionele interestaftrek voor de buitenlandse vaste inrichting,
aangezien de aftrek voor risicokapitaal niet op de winst van deze vennootschap moet worden
toegepast, maar op de in casu krachtens het Belgisch-Nederlands verdrag in België
vrijgestelde winst van de vaste inrichting.254
2) De Belgische Staat ging nog verder met zijn redenering. Zelfs indien er een verschil in
behandeling zou zijn, vormt de notionele interestaftrek nog geen belemmering van de
vrijheid van vestiging. Want het toepassen van de notionele interestaftrek tot vaste activa
van een vaste inrichting in het buitenland, is in strijd met het OESO-modelverdrag, zo
oordeelt de Belgische Staat. 255 Krachtens artikel 7 van dat verdrag, wordt een vaste
inrichting, op basis van het “at arms length”-principe, als een fiscale eenheid beschouwd en
is alleen de lidstaat waar die inrichting gelegen is, bevoegd voor de belasting van haar winst
en de behandeling van haar kosten. (Ook de fictieve zoals de notionele interest).256
3) Zelfs indien de vrijheid van vestiging wordt belemmerd door het gebruik van de notionele
interestaftrek, kan dat worden gerechtvaardigd door de noodzaak om de samenhang van het
Belgische belastingstelsel te waarborgen én om een evenwichtige verdeling van de
heffingsbevoegdheid tussen de lidstaten te verzekeren, ging de Belgische Staat verder in zijn
redenering. 257 De noodzaak om een evenwichtige verdeling van de heffingsbevoegdheid
tussen de lidstaten houdt in dat een lidstaat de inkomsten moet kunnen belasten die
verworven werden door een belastingplichtige die zich op het grondgebied van de
desbetreffende lidstaat bevond. De desbetreffende lidstaat moet geenszins tolereren dat de
belastbare grondslag wordt uitgehold door het gedrag van de betrokken belastingplichtige.
258
254
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
255
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11, punt 23; S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele
interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
256
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
257
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
258
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 180.
54
4) Als laatste argument gebruikte de Belgische staat de gelijke behandeling tussen werkelijke
interesten, afkomstig van leningen om activa van vaste inrichtingen te financieren, en fictieve
interesten met betrekking tot het eigen kapitaal dat wordt toegekend aan vaste inrichtingen.
Voor de werkelijk verkregen interesten, toekomend aan de Belgische hoofdvennootschap, is
er geen aftrek voorzien, waarom zou men dan een aftrek moeten toestaan van fictief
verkregen interesten afkomstig van buitenlandse inrichtingen, aldus de Belgische Staat. 259
b.
Argumentatie Advocaat-Generaal
1) Het eerste argument dat de Belgische Staat naar voor bracht, werd door Advocaat-Generaal,
P. Menzoggi, onderuitgehaald door te verwijzen naar de memorie van toelichting opgesteld
bij de invoering van de notionele interestaftrek. Daarin staat dat de notionele interestaftrek
van toepassing is op de globale situatie van de Belgsiche belastingplichtige vennootschap en
niet op de winst die toegerekend kan worden aan de buitenlandse vestiging. Er moet op de
balans immers geen onderscheid gemaakt worden tussen het eigen vermogen dat aan de
buitenlandse inrichting is toegewezen, en het overige eigen vermogen van de binnenlandse
vennootschap. 260
2) Het tweede argument werd weerlegd door P. Mengozzi, door een argumentering over te
nemen van het Hof van Justitie die in een andere zaak werd uitgesproken. Het Hof had
inderdaad al eens geoordeeld dat de nadelen die uit de parallelle uitoefening van de
belastingbevoegdheden door verschillende lidstaten kunnen voortvloeien, geen beperkingen
van de verkeersvrijheden vormen voor zover deze uitoefening geen discriminatie opleveren.
In de situatie van de notionele interestaftrek is er inderdaad sprake van een verschillende
fiscale behandeling, maar niet door gebruik te maken van verschillende parallelle
belastingbevoegdheden, maar door toepassing van één en hetzelfde belastingstelsel. De
Advocaat-Generaal was dan ook van mening dat er wel degelijk sprake was van een
beperking van verkeersvrijheden. 261
259
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11; S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek
strijdig met EU-recht” Fiscale actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
260
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11; S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Notionele interestaftrek volgens advocaatgeneraal strijdig met EU-Recht” Fiscale actualiteit 2012, nr.36, 2-5.
261
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11; S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Notionele interestaftrek volgens advocaatgeneraal strijdig met EU-Recht” Fiscale actualiteit 2012, nr.36, 2-5.
55
3) Het derde argument werd deels gevolgd door de Advocaat-Generaal. Hierbij greep de
Advocaat-Generaal opnieuw terug naar een eerder gedane uitspraak door het Hof van
Justitie. Dat Hof had voordien al drie scenario’s erkend die mogelijk aanleiding kunnen geven
tot de uitholling van de belastbare grondslag en zo de samenhang van de belastingstelsels én
een evenwichtige verdeling van de heffingsbevoegdheid tussen de lidstaten, niet meer kan
garanderen.262
o
o
o
‘het importeren’ van belastingaftrekken en – vrijstellingen in een lidstaat die vreemd
zijn aan de belastingjurisdictie van die lidstaat.
‘het exporteren’ van de belastbare grondslag van een lidstaat door nationale fiscale
consolidatietechnieken uit te breiden tot buiten het grondgebied van die lidstaat of
door kunstmatige constructies (bv. Wanneer geen ‘arms length’ vergoedingen
worden aangerekend)
De emigratie van belastingplichtigen met ondergewaardeerde activa.
Het eerste scenario is nu net wat de Belgische staat probeert te vermijden door het
belastingvoordeel niet uit te breiden naar activa die in die vaste inrichting geïnvesteerd
zijn en die het vrijgestelde inkomen genereren, omdat België geen heffingsbevoegdheid
heeft over de inkomsten van een Nederlandse vaste inrichting (Door het
dubbelbelastingverdrag). In een situatie waarin geen dubbelbelastingverdrag geschreven
is tussen België en een andere lidstaat, en waarin België dus bevoegd blijft om de winst
van die buitenlandse vaste inrichting volledig te belasten, worden de activa van die
inrichting wel meegenomen in de berekening van de notionele interestaftrek.
Indien België op dezelfde manier, de berekening zou toepassen van de notionele
interestaftrek, met een land waar wel een dubbelbelastingovereenkomst bestaat, zou dit
betekenen dat België een fiscaal voordeel zou moeten toekennen aan activa die volledig
vreemd zijn aan zijn belastingjurisdictie, wat indruist tegen scenario 1 van een eerder
uitgesproken vonnis van het Hof van Justitie. 263
Daarnaast speelt ook het belang van het fiscaal territorialiteitsprincipe een rol. Dat
principe vormt volgens het Hof van Justitie een aparte rechtvaardigingsgrond die kan
worden ingeroepen ter ondersteuning van fiscale regels tussen de belastingstelsels van
twee lidstaten. Het territorialiteitsprincipe bepaalt dat de woonstaat bevoegd is om zijn
inwoners te belasten op het wereldwijde inkomen, tenzij daarop in
dubbelbelastingverdragen uitzonderingen voorzien worden. De bronstaat is daarentegen
enkel bevoegd om zijn niet-inwoners te belasten op het broninkomen.
262
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 181.
263
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 181.
56
Indien een vaste inrichting gevestigd is in een lidstaat waarmee België geen
dubbelbelastingverdrag heeft afgesloten, worden de betreffende inkomsten dus volledig
belast in België. De activa mogen echter volledig worden opgenomen in de
berekeningsgrondslag van de notionele interestaftrek. Indien een vaste inrichting is
gevestigd in een lidstaat waarmee België wel een dubbelbelastingverdrag heeft
afgesloten, heeft België dus geen heffingsbevoegdheid op de inkomsten van de
buitenlandse vaste inrichting. Dit betekent echter ook dat de betreffende activa van die
buitenlandse inrichting niet in aanmerking komen voor de berekeningsgrondslag van de
notionele interestaftrek. Concreet betekent dit dus dat als een land niet bevoegd is om
inkomsten te belasten, evenmin fiscale voordelen moet toekennen voor dergelijke
inkomsten.264
Of zoals de Belgische Staat stelde dat de regeling van de aftrek voor risicokapitaal een
perfecte symmetrie inhoudt. Er bestaat immers een rechtstreekse, persoonlijk, en
materiële band tussen het fiscaal voordeel dat berekend wordt in functie van de activa
en de belasting van de door die activa gegenereerde winsten. 265 Wanneer activa van een
buitenlandse inrichting in rekening mogen worden gebracht voor de berekening van de
notionele interestaftrek, moet België ook in de mogelijkheid verkeren om belastingen op
de winsten van die inrichting te heffen. België draaide deze geldige redenering om en
stelde dat wanneer winsten van buitenlandse inrichtingen vrijgesteld zijn tot het betalen
van belastingen aan de Belgische Staat omwille van een dubbelbelastingoveerenkomst,
dat ze bijgevolg dan ook niet van het fiscale voordeel kunnen profiteren.
Hier ging de Advocaat-Generaal echter niet mee akkoord. Eerst en vooral moet er een
gelijke behandeling zijn, en mag er geen discriminatie voortvloeien uit het feit dan een
lidstaat al dien niet een dubbelbelastingverdrag heeft met een andere lidstaat. 266
Hij onderstreepte ook dat de omgekeerde redenering van de Belgische Staat geen
correcte redenering was, want ook voor de toekenning van de notionele interestaftrek
voor Belgische vennootschappen zonder vaste inrichtingen is niet vereist dat er
daadwerkelijke inkomsten moeten worden behaald of belast. Artikel 205quinquies van
het WIB stelt immers dat als er voor een belastbaar tijdperk geen of onvoldoende winst
is om de aftrek voor risicokapitaal in mindering te kunnen brengen, de voor dat
belastbaar tijdperk niet verleende vrijstelling achtereenvolgens overgedragen kan
worden op de winst van de zeven volgende jaren. 267
Als er geen noodzaak is voor Belgische vennootschappen zonder vaste inrichting om
gebruik te maken van de notionele interestaftrek zonder belast te worden, is die er ook
niet voor vaste inrichtingen in het buitenland, volgens P. Mengozzi.
264
L. DE BROE & E. VANDINGENEN, “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012, 181.
265
C. HARMEL, “De omstreden berekening van de notionele interestaftrek”, Fiscalnet, 9 november 2013.
266
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11.
267
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11 punt 53.
57
De Advocaat-Generaal oordeelde dan ook op 19 september 2012 dat er voldoende argumenten van
algemeen belang kunnen ingeroepen worden, waarbij een er een rechtvaardiging bestaat om de
beperking van de uitoefening van de vrijheid van vestiging in te roepen, in het voordeel van Argenta.
268
Want, zo oordeelde P. Mengozzi nog, gaan de beperkende maatregelen tot uitsluiting van activa
van buitenlandse inrichtingen voor de berekening van de notionele interestaftrek, mogelijk nog
verder dan noodzakelijk om de nagestreefde doelstellingen van algemeen belang te waarborgen.
c. Uitspraak Hof van Justitie
Op 4 juli 2013 velde het Europees Hof van Justitie het arrest. Het oordeelde dat artikel 49 van het
VWEU wel degelijk indruist tegen de nationale wettelijke bepaling het artikel dat voorziet dat de
activa van een vaste inrichting in het buitenland, waarvan de inkomsten zijn vrijgesteld uit hoofde
van de dubbelbelastingovereenkomsten zijn uitgesloten voor de berekening van de notionele
interestaftrek, namelijk artikel 205ter §2 van het WIB.
De argumentatie die het Hof aanhaalde, was voornamelijk gebaseerd en overgenomen van de
argumentatie van Advocaat-Generaal P. Mengozzi.
d. Maatregelen Belgische Staat
Naar aanleiding van de uitspraak van het Hof van Justitie, waarbij het België in ongelijk stelde en
waarbij artikel 205ter §2 van het WIB indruist tegen artikel 49 van het VWEU, werd beslist in
december 2012 om artikel 205ter §2 van het WIB definitief te schrappen met ingang vanaf
aanslagjaar 2013. 269 Ook artikel 205quinquies van het WIB werd opgeheven met ingang van
aanslagjaar 2013. Dit artikel heeft betrekking op het systeem van de overdraagbaarheid van de
notionele interestaftrek tot de volgende 7 belastbare tijdperken. Concreet wil dit zeggen dat vanaf
aanslagjaar 2013, de notionele interestaftrek enkel kan worden afgezet tegen de winst van het
betrokken belastbare tijdperk zelf, en bij onvoldoende winst meteen verloren gaat.270
Op basis van een mondelinge vraag in de kamer op 4 juli 2013, heeft de regering ook medegedeeld
dat het in het najaar van 2013 verdere aanpassingen zal voorstellen met betrekking tot Belgische
vennootschappen met een vaste inrichting in een andere lidstaat waarvan de inkomsten vrijgesteld
zijn op basis van een dubbelbelastingverdrag. 271 Minister van Financiën, Koen Geens, ziet een
oplossing in de argumentatie van de Advocaat-Generaal. Die stelde dat het Belgisch recht niet
voorschrijft dat er een onderscheid gemaakt wordt in balans tussen het eigen vermogen dat aan
buitenlandse vaste inrichting is toegewezen en het overige eigen vermogen van de vennootschap.
Via dit argument kan afgeleid worden dat de berekening van de notionele interestaftrek voortaan zal
moeten gebeuren bij het bepalen van de inrichtingswinst.
268
Arrest van 4.7.2013-Zaak C-350/11 punt 48.
C. HARMEL, “De omstreden berekening van de notionele interestaftrek”, Fiscalnet, 9 november 2013.
270
H. VANHULLE & N. VAN ROBBROECK, Begroting 2012, Notionele interestaftrek wordt ingeperkt, Fiscale actualiteit
nr. 08, 23 februari 2012, 1-6.
271
Mond. Vr. nr. P1937 Maingain en P1938 Mathot, 4 juli 2013, Kamer, Criv 53 Plen 154,25.
269
58
De mogelijke oplossing volgens minister Geens, is dat de notionele interestaftrek berekend zal
worden op basis van de totale winst en dat pas daarna de opdeling van de winst tussen hoofdhuis en
vaste inrichting gebeurt, terwijl nu de notionele interestaftrek afgezet wordt tegen de restwinst ,
nadat de inrichtingswinst er als is uitgehaald. 272
Voorbeeld:
Een Belgische vennootschap met één vaste inrichting in Ierland heeft volgens de balans per 31
december 2012 een eigen vermogen van € 20.000.000. Het eigen vermogen van de Ierse vaste
inrichting bedraagt € 5.000.000. De vennootschap heeft ook een positief resultaat van € 3.000.000
waarvan € 500.000 voortkomende uit de Ierse vaste inrichting.
De vennootschap kan niet gebruik maken van het verhoogde KMO tarief dus zal zij voor aanslagjaar
2014 van een tarief kunnen genieten van 2,742%.
Berekening NIA
Belastbare winst in België:
Totaal fiscaal Resultaat
Vrijgesteld op grond van het
DBV België – Ierland
Belgische Resterende Winst
Aftrek Risicokapitaal
Belastbare Grondslag
Berekening NIA
Belastbare winst in België:
Totaal fiscaal Resultaat
Aftrek Risicokapitaal
Totale resterende winst
Vrijgesteld op grond van het
DBV België – Ierland
Belastbare Grondslag
Situatie zoals die nu is
(€ 20.000.000 - € 5.000.000) x 2,742 % = € 411.300
€ 3.000.000
- € 500.000
= € 2.500.000
- € 411.300
= € 2.088.700
Voorstel van minister Geens
€ 20.000.000 x 2,742 % = € 548.400
€ 3.000.000
- € 548.400
= € 2.451.600
- € 500.000
= € 1.951.600
272
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
59
e. Gevolgen voor Belgische Staat
Doordat er rekening moet worden gehouden met de waarde van de buitenlandse inrichtingen voor
de berekening van de notionele interestaftrek, vreest de Belgische regering dat er volop constructies
zullen worden opgezet in ons land om zo min mogelijk belastingen te moeten betalen. Weliswaar
zonder dat België meeprofiteert door extra belastingen of werkgelegenheid.
Het gevaar bestaat dat vennootschappen hun winstgevende activiteiten zullen onderbrengen in
vaste inrichtingen die zijn gevestigd in lidstaten met een laag vennootschapsbelastingtarief, zoals
Ierland met een tarief van 12,5%.273 Concreet zullen die inrichtingen in Ierland slechts 12,5%
belastingen betalen op de vennootschapswinst, waar België niets aan heeft, maar het Ierse
vermogen zal wel meetellen bij de berekening van de notionele interestaftrek, waardoor de
belastbare basis en bijgevolg de vennootschapsbelasting in België ook zal dalen. 274
Het bovenvermelde voorbeeld illustreert dit. Hoe meer winstgevende activiteiten ze onderbrengen
in Ierland, waarop ze slechts 12,5% vennootschapsbelasting betalen, des te minder Belgische
belastingen ze moeten betalen, hoewel ze toch volop kunnen genieten van de notionele
interestaftrek.
Hoewel de hierboven omschreven gevolgen voor de toekomst slechts gissingen zijn, zijn de mogelijke
gevolgen voor het verleden wel duidelijk. Doordat het arrest van het Hof van Justitie immers een
nieuw feit is in de zin van artikel 376 § 1 van het WIB, bestaat de mogelijkheid om een ambtshalve
ontheffing te vestigen. Concreet betekent dit dat alle Belgische belastingplichtigen met een vaste
inrichting in een lidstaat van de Europese Unie, die uitgesloten was van de aftrek van risicokapitaal,
de mogelijkheid heeft om een teruggaaf te claimen voor het bedrag dat teveel is betaald aan
belastingen. Het totale bedrag dat teveel is betaald, zal overeenstemmen met de aftrek voor
risicokapitaal waar ze recht op hadden op basis van de netto-actiefwaarde van hun buitenlandse
inrichting van de afgelopen 5 jaar, want dit is de termijn waarmee men kan teruggaan in de tijd, via
een ambtshalve ontheffing. 275
273
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
274
HAECK, B., “Europees Hof schiet gat in notionele intrest”, De Tijd, 4 juli 2013.
275
S. SERÉ & P. VERSWEYVELD, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
60
Hoofdstuk 4: Gelijkaardige systemen in het buitenland
De notionele interestaftrek, een vorm van Allowance For Corporate Equity (ACE) zoals internationaal
wordt gezegd, was relatief nieuw. Sommige landen hadden al wel een gelijkaardig systeem zoals
Kroatië 276 of Brazilië. 277 Daar ging het meestal wel om maatregelen beperkt in de tijd of voor
specifieke ondernemingen.
A. Kroatië
Het eerste land dat een ACE-maatregel uitvond was Kroatië in 1994. De Protective interest, zoals het
systeem werd genoemd, kwam erop neer dat een tarief van 5% + de inflatiegraad van industriële
goederen werd toegepast op de boekwaarde van het eigen vermogen. Het had als onmiddellijk
gevolg dat er meer buitenlandse directe investeringen waren dan in de omringende landen.278 Het
systeem werd uiteindelijk afgeschaft in 2001, toen het tarief in de vennootschapsbelasting werd
verlaagd van 35% tot 20%. 279
B. Italië
In 1997 kwam Italië met het dual income tax-system tevoorschijn. Een tarief van 7%, dat werd
verlaagd in 2001 naar 6%, werd toegepast op de boekwaarde van het nieuwe eigen vermogen die tot
stand was gekomen na de invoering van het dual income tax-sytem. Het bedrag werd niet fiscaal
vrijgesteld, maar belast aan een verlaagd tarief van 19% in plaats van het normale tarief van 37%.
Een voorwaarde was wel dat het gemiddelde belastingtarief minimaal 27% moest bedragen.
In 2000 en 2001 werd het tarief niet toegepast op 100% van de boekwaarde van het eigen vermogen
maar op respectievelijk 120% en 140%. In 2002 werd dit weer teruggebracht tot 100% van de
boekwaarde.280 Uit onderzoek was gebleken dat zich, mede door het systeem, een daling van de
kapitaalkost en de schuldgraad had voorgedaan, maar dat enkel grote en winstgevende
ondernemingen hun eigen vermogen verhoogden en dus van het systeem genoten.281 Het systeem
werd dan ook in 2004 afgeschaft en in de plaats werd een verlaging van de vennootschapsbelasting
doorgevoerd van 37% naar 34%. 282
In een decreet van 14 maart 2012 met als publicatiedatum 19 maart 2012 in het Italiaanse
staatsblad, heeft de minister van Financiën opnieuw een gelijkaardig systeem als onze Belgische
notionele interestaftrek, ingevoerd. Op nieuw kapitaal, ingebracht na 2010, mag een fictieve rente
van 3% voor de inkomstenjaren 2012,2013 en 2014 berekend worden. Daarna zal het tarief
afhankelijk zijn van de Italiaanse staatsobligaties. 283
276
E.P., “Eindelijk sterke stimulans om in België te investeren”, Trends, 09 december 2004, 17.
BLOMME P., “Gebrek aan communicatie over notionele interestaftrek.”, De Tijd, 04 juli 2005, 6.
278
KLEMM, A., “Allowances for Corporate Equity in Practice”, IMF Working Paper nr.06/259, 2006, 35p.
279
DE MOOIJ R. & DEVEREUX M., “Alternative systems of business tax in Europe, An applied analysis of ACE and
CBIT reforms, 2008, 13.
280
KLEMM, A., “Allowances for Corporate Equity in Practice”, IMF Working Paper nr.06/259, 2006, 35p.
281
D. BREESCH & K. VANHOEBROECK, De invloed van de notionele interestaftrek op de kapitaalstructuur van
Belgische ondernemingen, Kluwer – Accountancy & Bedrijfskunde, 2007, 4.
282
DE MOOIJ R. & DEVEREUX M., “Alternative systems of business tax in Europe, An applied analysis of ACE and
CBIT reforms, 2008, 13.
283
X, PWC: European Tax Newsalert, Italy: Notional Interest Deduction Regulations, 21 maart 2012,
http://www.publications.pwc.com/DisplayFile.aspx?Attachmentid=5561&Mailinstanceid=23897.
277
61
C. Oostenrijk
Oostenrijk paste zijn Allowance For Corporate Equity maatregel voor het eerst toe in 2000. Het tarief
werd vastgelegd door het gemiddelde rendement van overheidsobligaties in de secundaire markt te
verhogen met 0,8%. Dit tarief werd vermenigvuldigd met de boekwaarde van nieuw eigen vermogen.
De notionele interest die men uitkwam, was net zoals in Italië, niet aftrekbaar, maar belastbaar aan
een verlaagd tarief van 25% in plaats van 34%.284 In 2005 werd het systeem opgedoekt nadat er een
globale verlaging kwam van het tarief in de vennootschapsbelasting naar 25% voor alle winsten. 285
D. Brazilië
In 1996 voerde Brazilië met de renumeration of equity zijn gunstmaatregel in. Ook hier geldt de
boekwaarde van het eigen vermogen als grondslag. Het tarief is gelijk aan de rente voor
langetermijnleningen. Het bijzondere van het systeem in Brazilië is dat de aftrek enkel wordt
toegestaan wanneer de notionele interest ook daadwerkelijk uitbetaald wordt aan de
aandeelhouders. Wanneer bedrijven een bedrag willen uitkeren als dividend, dat lager is dan de
notionele interest, verliezen ze een deel van hun voordeel en kunnen ze niet van een volledige aftrek
genieten.286 Onderzoek heeft aangetoond dat het aantal uitgekeerde dividenden is gestegen,
waarvan de meerderheid weliswaar kleiner is dan de berekende notionele interest. Het systeem
wordt dan ook eerder aanzien als een gunstmaatregel ter uitkering van dividenden dan als een
Allowance For Corporate Equity. 287
284
DE MOOIJ R. & DEVEREUX M., “Alternative systems of business tax in Europe, An applied analysis of ACE and
CBIT reforms, 2008, 13.
285
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 38.
286
DE MOOIJ R. & DEVEREUX M., “Alternative systems of business tax in Europe, An applied analysis of ACE and
CBIT reforms, 2008, 14.
287
KLEMM, A., “Allowances for Corporate Equity in Practice”, IMF Working Paper nr.06/259, 2006, 35p.
62
Hoofdstuk 5: Vergelijking met Luxemburg en mogelijke gevolgen
A.
Invoering notionele interestaftrek
In de regeringsverklaring die de liberale premier van Luxemburg, Xavier Bettel, op 10 december 2013
heeft voorgesteld aan het parlement, heeft hij aangekondigd dat Luxemburg zinnens is om de
notionele interestaftrek in te voeren in het Groothertogdom Luxemburg.288 Dit doet ze, naar eigen
zeggen, met het oog op het aantrekken van internationale bedrijven. Hoe de notionele interestaftrek
er concreet zal uitzien, en of die aantrekkelijker zal zijn dan de Belgische, is nog niet geweten. Het
enige dat nog vermeld stond in het regeerakkoord, is dat men bij de invoering van de notionele
interestaftrek, maatregelen zal invoeren om misbruiken tegen te gaan. 289
B. Vergelijkende studie met België
Wat de impact zal zijn voor België, wanneer de notionele interestaftrek er definitief komt voor
Luxemburg, valt moeilijk te voorspellen. Toch zal ik aan de hand van objectieve cijfers de situatie
proberen te schetsen die momenteel van toepassing is in zowel België als Luxemburg.
1°
Tarief Vennootschapsbelasting
Het tarief van de vennootschapsbelasting in Luxemburg verschilt in se niet veel van het tarief met
België. In Luxemburg bedraagt het tarief voor aanslagjaar 2013, 29,22%. Het is samengesteld uit een
algemene aanslagvoet van 21%, dat vermeerderd wordt met een solidariteitsbijdrage voor het
werkloosheidsfonds van 7%. Daarbovenop komen dan de gemeentelijke opcentiemen, die
afhankelijk zijn van gemeente tot gemeente in Luxemburg. Voor Luxemburg Stad, bedragen die
opcentiemen 7,5%, waardoor de algemene aanslagvoet van Luxemburg, indien u vennootschap
gevestigd is in Luxemburg Stad, 29,22% bedragen. 290
In Luxemburg is er sinds januari 2013 echter ook een systeem van minimumbelastingen. Het bedrag
varieert naargelang de grote van de vennootschappen. Kleine vennootschappen met een
balanstotaal onder de € 350.000 moeten minimaal € 500 betalen, terwijl de grootste
vennootschappen met een balanstotaal van meer dan € 20.000.000, €20.000 dienen te betalen.291
Ook indien een vennootschap verlies heeft geleden in een desbetreffend boekjaar, dient deze
minimumbelasting betaalt te worden.
In België bedraagt de aanslagvoet in de vennootschapsbelasting 33%, vermeerder met 3%
crisisbijdrage waardoor de effectieve aanslagvoet op 33,99% komt te liggen. 292 Op zich liggen die
tarieven zeer dicht bij elkaar, zeker omdat je in België kan genieten van verlaagde aanslagvoeten
indien je aan bepaalde voorwaarden voldoet, en omdat de effectieve aanslagvoet in België, na
toepassing van allerlei aftrekposten, een pak lager komt te liggen. (Ongeveer 26% gemiddeld)293
288
HAECK B., “Luxemburg voert notionele interestaftrek in.”, De Tijd, 10 december 2013, 1.
HAECK B., “Luxemburg voert notionele interestaftrek in.”, De Tijd, 10 december 2013, 1.
290
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 114115.
291
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 115.
292
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 55.
293
X, L’Echo, 7 september 2005.
289
63
2°
Inkomstenbelasting
In Luxemburg, heeft men, zoals in België een progressief systeem van inkomstenbelasting. Men heeft
19 categorieën, gaande van 0% tot maximaal 40%. Het tarief van 40% is slechts van toepassing op de
allerhoogste inkomens van individuen. 294(inkomens meer dan € 100.000, of € 200.000 wanneer je als
kopper gezamenlijk belast wordt) Dit is een enorm verschil met België, waar je slechts 5 categorieën
hebt, gaande van 25% tot 50% en waar je al 40% moet betalen op inkomsten tussen de € 11.890 en
€ 19.810.295
Voor natuurlijke personen, moet er net zoals voor vennootschappen, een bijdrage worden betaald
voor het werkloosheidsfonds van 7% (9% indien het inkomen hoger is dan € 150.000 of € 300.000
voor koppels die hun aangifte gezamenlijk indienen.)
Verder worden er op sommige interesten een bevrijdende heffing ingehouden aan de bron van 10%.
Dividenden daarentegen worden belast aan 15%, maar onder bepaald voorwaarden kan 50% van de
dividenden als belastingvrij worden beschouwd. Er is ook een belastingvrije som van toepassing op
interesten en dividenden van € 1.500 en € 3.000 voor koppels die gezamenlijk belast worden.296
Tot slot zijn er zoals in België nog een aantal aftrekken mogelijk.
In België zijn er 4 grote groepen waarop je belast wordt in de personenbelasting. Beroepsinkomsten,
onroerende inkomsten, roerende inkomsten en divers inkomen. De belangrijkste is het
beroepsinkomen. Het tarief varieert trapsgewijs van 25% tot 50%. Bij een normaal gezinsinkomen
liggen de tarieven al vaak hoger dan 40 à 45 %. Daarnaast wordt je belast op je roerende inkomsten,
waar het tarief in de meeste gevallen 25% bedraagt. (in uitzonderingsgevallen kan het ook 10%, 15%
of 21% bedragen.) Op je onroerende goederen betaal je in ieder geval een gemeentelijke bijdrage die
gemiddeld 7,4% bedroeg in 2012.297 Deze aanslagvoet wordt vermenigvuldigd met je kadastraal
inkomen. Tot slot zijn er ook nog diverse inkomsten, die in tegenstelling tot het beroepsinkomen,
niet op regelmatige tijdstippen voorkomen of occasioneel ontstaan. Afhankelijk van het soort van
divers inkomen worden deze belast. Bijvoorbeeld een schrijver die een prijs wint, moet een tarief van
16,5% betalen op het bedrag hoger dan € 3.660… 298
Algemeen kunnen we stellen dat de belasting op inkomsten enorm hoog is voor België. België stond
in 2012 op de derde plaats van alle EU landen, na Denemarken en Zweden, wat de hoogte van
belastingen betrof. Hier hebben we een groot concurrentieel nadeel. Niet enkel met Luxenburg,
maar met vele landen van de EU. 299
294
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 114.
Portaal Belgium.Be, Belastingschijven, 2013,
http://www.belgium.be/nl/belastingen/inkomstenbelastingen/particulieren_en_zelfstandigen/aangifte/vestigi
ng_van_de_aanslag/.
296
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012, 35.
297
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 55.
298
BELFIUS, Vak XV Diverse inkomsten,
https://www.belfius.be/info/NL/themes/Belastingen/Belastingaangifte/Gids/VakXV/index.aspx?firstWA=no.
299
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 53.
295
64
3°
BTW-tarieven
In Luxemburg liggen de Btw tarieven gevoelig lager dan in België. Het normale Btw tarief in
Luxemburg bedraagt 15%, het laagste in heel Europa.300 Er zijn ook nog verlaagde tarieven van 12%
(voor onder andere het bewaren en beheren van effecten) van 6% op onder andere water en
elektriciteit en van slechts 3% op onder meer voeding, dranken, medicijnen, boeken en gebouwen
die verkocht worden op plan.301 Er is evenwel sprake om de tarieven op te trekken omdat Europa
heeft beslist dat er vanaf 2015, btw moet betaald worden in het verbruiks-land en niet langer in het
exportland. Men heeft berekend dat indien men deze maatregel al zou toegepast hebben in 2012,
dat Luxemburg, 720 miljoen euro aan inkomsten zou verliezen. Vandaar dat er stemmen opgaan om
het Btw tarief te verhogen.302
In België liggen de Btw tarieven een pak hoger. Het standaardtarief bedraagt er 21%. Er gelden ook
verlaagde tarieven zoals 6% op onder andere levensmiddelen, medicijnen en dergelijke. Een tarief
van 12% geld t voor geleverde goederen of diensten die vanuit economisch standpunt belangrijk zijn
zoals maaltijden in restaurants, margarine of kolen. Er geldt eveneens een 0% voor onder andere
kranten en sommige weekbladen. 303
Uit deze cijfers kunnen we concluderen dat de tarieven toch een pak lager liggen in Luxemburg dan
in België. Dit zal naar mijn mening wel nooit een beslissende factor zijn voor ondernemingen om zich
al dan niet in Luxemburg te vestigen of te verplaatsen.
a.
Sociale bijdragen
Ook de sociale bijdragen zijn een stuk minder in Luxemburg dan in België. Vooral dan de
werkgeversbijdragen. Ook het feit dat in Luxemburg (en nog 8 van de 17 EU-landen) de werkgevers –
en werknemersbijdrage beperkt is tot op een zeker hoogte van het loon, zorgen voor een enorm
verschil tussen België en Luxemburg.
Zo betalen werknemers in Luxemburg maar 12,45 procent werknemersbijdragen om een
maximumbedrag van € 110.790, 48 (bestaande uit 10% pensioenfonds of "Caisse de pension" en
2,45% ziekenfonds "Caisse de maladie").304 Tegenover 13,07% In België. 305
Het verschil is nog groter voor de werkgeversbijdrage. In Luxemburg bedragen de
werkgeversbijdrage slechts 12,79 procent306 op een maximuminkomen van € 110.790, 48, terwijl in
België gemiddeld 35% moet betaald worden op het volledige loon. 307
300
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 31.
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 115.
302
LEGRAND, G., “De economische troefkaarten van Luxemburg”, Trends, 18 april 2013, 18.
303
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013, 55.
304
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012, 17.
305
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012, 17.
306
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012, 17.
307
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012, 17.
301
65
C. Mogelijke gevolgen voor België bij invoering van NIA in Luxemburg
Indien Luxemburg een notionele interestaftrek zou invoeren die voordeliger blijk te zijn dan het
systeem in België, dan kan dit grote gevolgen hebben voor België. Zeker omdat Luxemburg zoals
hierboven aangegeven al een gunstiger fiscaal klimaat heeft dan België.
Aangezien Luxemburg op amper 2 uur rijden ligt van Brussel, en het een topligging heeft in Europa,
kan het voor veel ondernemingen een goede uitvalsbasis vormen. Hieronder worden belangrijke
elementen aangehaald waarom ondernemingen al dan niet zouden vertrekken vanuit België naar
Luxemburg en wat de gevolgen zouden zijn voor België.
-
Het jaar na de introductie van de Notionele interestaftrek zijn de inkomsten uit de
vennootschapsbelasting gestegen van 10,4 miljard naar 11,8 miljard.308 De gemiddelde
stijging voor de twee voorgaande jaren was ongeveer 12,5%, wat overeenkomt met de
stijging in het jaar na de invoering. We kunnen dus niet echt concluderen dat de invoering
van de notionele interestaftrek ons enorm veel extra inkomsten aan vennootschapsbelasting
hebben opgeleverd. Wanneer (vooral financieringsvennootschappen en
holdingvennootschappen) wegtrekken naar Luxemburg, valt er nog te zien of dit de Belgische
regering een pak minder inkomsten uit vennootschapsbelasting zal opbrengen. In 2002 en
2003 genereerden deze vennootschappen ongeveer jaarlijks, 314 miljoen euro aan
belastingen voor de Belgische schatkist.309 (Supra: ook hoofdstuk 2,A: Coördinatiecentra)
Op en totaal bedrag aan inkomsten uit vennootschapsbelasting van 12,7 miljard in 2012 valt
dit mee. 310
-
Nog in het jaar van de introductie, trok België maar liefst 72 miljard USD aan volgens het
World Investment Report van de Unctad, wat meer was dan het dubbele van 2005. We
stonden maar liefst op de vierde plaats ter wereld bij het ophalen van nieuw kapitaal.311 Dit
ligt in dezelfde trend van de besproken kapitaalstromen in hoofdstuk 3, J die ook aangeeft
dat er ook de jaren nadien nog enorme kapitalen naar ons land zijn gevloeid. We kunnen wel
stellen dat deze enorme kapitalen langzaam zullen verdwijnen naar bijvoorbeeld Luxemburg,
als België niet meer competitief is met zijn notionele interestaftrek ten opzichte van
Luxemburg.
-
Qua het aantal gecreëerde banen dankzij de notionele interestaftrek, zijn er niet veel
objectieve cijfers voorhanden. In 2006 leverde de maatregel slechts 200 à 300 nieuwe banen
op volgens de nationale bank van België.312 Dat dat aantal wellicht nog zal toegenomen zijn
in de loop der jaren, kan zeker waar zijn, maar het aantal zal eerder beperkt blijven. Het zijn
vooral de financieringsvennootschappen die zich hier hebben gevestigd, of gebleven zijn na
het uitdoven van de coördinatiecentra.
308
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Rekeningen van de overheid 2012”, Instituut voor de nationale rekeningen, 2012,
14.
309
BARREZEELE, K., “Notionele rente bekoort slechts minderheid coördinatiecentra.” De Tijd, 21 mei 2005, 11.
310
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Rekeningen van de overheid 2012”, Instituut voor de nationale rekeningen, 2012,
14.
311
POMPEN, E., “Stop de fiscale discriminatie!”, Trends, 4 september 2005, 30.
312
POMPEN, E., “Stop de fiscale discriminatie!”, Trends, 4 september 2005, 30.
66
Alleen werken er gemiddeld slechts een 26-tal medewerkers per coördinatiecentra. 313 In
2008 waren er trouwens zo’n 3.810 hoogopgeleide werknemers in dienst van alle centra
gevestigd in ons land. (Supra: Hoofdstuk 2,A: Coördinatiecentra)
Volgens onderzoek van Ernst & Young zijn er in de jaren na de invoering van de notionele
interestaftrek gemiddeld gezien zo’n 5.500 nieuwe jobs gecreëerd door nieuwe
investeringsprojecten. 314 (Supra 3, J geldstromen en kapitaalstructuur) Opnieuw zijn niet alle gecreëerde
jobs, toe te schrijven aan de notionele interestaftrek. Het is dus moeilijk in te schatten wat
de impact kan zijn op de werkgelegenheid indien Luxemburg met een notionele
interestaftrek voor de dag komt die voordeliger is dan het Belgische, maar mij lijkt het sterk
als meer dan 10.000 a 15.000 zouden verloren gaan. (= Eigen inschatting)
-
Een andere troef van Luxemburg is politieke, sociale, wetgevende en reglementaire
stabiliteit.315 Dit is net waar België niet goed op scoort. Naar verluid is de juridische en fiscale
omgeving absoluut ‘business friendly’, omdat het Luxemburg veel belang hecht om naar
ondernemingen te luisteren. 316 Ook zijn de beslissingstrajecten kort en hebben
ondernemingen gemakkelijk toegang tot de bevoegde administraties en zelfs de bevoegde
ministers.317 Dit is een verschil van dag en nacht met het kafkaiaanse en bureaucratische
België.
-
Op vlak van de loonkosten hinkt België misschien wel het hardst achterop. Niet enkel op
Luxemburg, maar tegenover een groot aantal EU landen. Volgens een studie van KMPG,
levert een brutoloon van € 3.000 slechts € 1.800 netto op in België, terwijl je in Luxemburg
€ 2.330 netto beschikbaar hebt. Ook op vlak van werkgeversbijdragen is er een groot
verschil. € 1.050 in België tegenover slechts € 408 in Luxemburg.318 Dit wordt ook bevestigd
door een studie die De Tijd nu al 4 jaar uitvoert in samenwerking met Deloitte. 319
-
Verder staat Luxemburg ook op de tweede plaats op de wereldwijde ranglijst van
beleggingsfondsen achter de Verenigde Staten. Het beheerde in februari 2013 maar liefst
een vermogen van 2.468 miljard euro. 320 Het is nu al één van de belangrijkste financiële
centra ter wereld. Met z’n 144 banken in 2012 is de financiële sector een van de hoekstenen
van de nationale economie. Het speelt daar ook op in door bijvoorbeeld geen wisselkosten
aan te rekenen. De euro kan namelijk vrij worden omgezet in buitenlandse deviezen, en
bankrekeningen kunnen zowel in euro als in buitenlandse valuta worden geopend. 321
313
BURGGRAEVE K., JEANFILS PH., VAN CAUTER K. & VAN MEENSEL L., “Macro economische en budgettaire impact van
de belastingaftrek voor risicokapitaal”, Economisch Tijdschrift, september 2008, NBB, 23.
314
ERNST & YOUNG, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013”, 2013, 5.
315
L’ENTREPRISE, “Europees eldorado voor entrepreneurs.”, Trends, 26 januari 2012, 76.
316
L’ENTREPRISE, “Europees eldorado voor entrepreneurs.”, Trends, 26 januari 2012, 76.
317
LEGRAND, G., “De economische troefkaarten van Luxemburg”, Trends, 18 april 2013, 18.
318
LEGRAND, G., “De economische troefkaarten van Luxemburg”, Trends, 18 april 2013, 19.
319
X, “De Belgische lonen doorgelicht”, 2013, http://www.tijd.be/dossier/loonstudie.
320
LEGRAND, G., “De economische troefkaarten van Luxemburg”, Trends, 18 april 2013, 16.
321
L’ENTREPRISE, “Europees eldorado voor entrepreneurs.”, Trends, 26 januari 2012, 76.
67
Met z’n vele financiële vestigingen en knowhow die het nu al bezit, hebben ze absoluut een
voordeel om andere financieringsvennootschappen en holdings aan te trekken met de
invoering van de notionele interestaftrek.
-
1°
Een laatste grote voordeel van Luxemburg, is dat ze heel flexibel en tolerant omgaan met
nieuwe werkkrachten. Zo hebben EU-burgers die in Luxemburg willen wonen en werken,
enkel een geldig paspoort of identiteitskaart nodig en een verklaring van inschrijving die je
kunt bekomen via de gemeente van je nieuwe woonplaats. Niet-EU-onderdanen hebben wel
een verblijfsvergunning nodig om er te mogen werken. Daarbovenop heeft Luxemburg in
2011 een fiscaal gunstig regime ingevoerd voor hoogopgeleide en gespecialiseerde
werknemers die uit het buitenland komen. Als deze werknemers aan een aantal
voorwaarden voldoen, hoeven zij vijf tot zes jaar lang geen belastingen te betalen op dat deel
van hun loon dat betrekking heeft op uitgaven die door de werkgever worden betaald en die
verband houden met hun verblijf in het buitenland.322
Besluit onderzoeksvraag 1: <<Wat zijn de mogelijke gevolgen bij een
eventuele afschaffing van de Belgische notionele interestaftrek of een
invoering van een gunstigere aftrek in Luxemburg?>>
Indien België zou beslissen om de notionele interestaftrek af te schaffen, of wanneer andere landen,
bijvoorbeeld Luxemburg in dit geval, beslissen om ook gebruik te maken van de notionele
interestaftrek, maar gunstiger dan het Belgische model, dan zal dit automatisch gevolgen hebben
voor België. België scoort op fiscaal vlak zeker niet goed in vergelijking met andere EU landen, en
staat op plaats drie van totale fiscale druk. (directe en indirecte belastingen) Enkel Denemarken en
Zweden hebben nog een grotere fiscale druk. Een eerste mogelijk gevolg dat zo goed als vaststaat, is
dat grote kapitalen zullen wegtrekken uit België, naar deze voordeligere landen. Meestal zitten die
grote kapitalen in holdingstructuren of financieringsvennootschappen, die weinig werknemers tellen,
waardoor het verlies aan arbeidskrachten volgens mij beperkt kan blijven. Ook het verlies aan
inkomsten voor de vennootschapsbelasting schat ik niet bijzonder groot in. Op zeer korte termijn zie
ik dan ook de mogelijke gevolgen niet dramatisch in. Je mag niet vergeten dat België een aantal
kwaliteiten heeft, los van fiscale aspecten, waarmee het goed scoort op internationaal vlak. We
worden nog altijd hoog aangeprezen door het buitenland met onze beschikbaarheid van competente
werkmensen. Ook op vlak van onze vervoersinfrastructuur en de beschikbaarheid van kwantitatieve
R&D middelen scoren we goed, volgens een enquête, gevoerd door Ernst & Young. 323 Nog volgens
de enquête overweegt slechts 8% van de in België gevestigde productie en industriële bedrijven om
te vertrekken. Terwijl 84% van die bedrijven duidelijk aangeeft om nog verder te willen investeren
gedurende de komende 10 jaar in België.324 Dit is natuurlijk wanneer de situatie in de mate van het
mogelijke gelijk blijft zoals die vandaag is.
322
L’ENTREPRISE, “Europees eldorado voor entrepreneurs.”, Trends, 26 januari 2012, 76.
Ernst & Young, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013.”, 2013, 37.
324
Ernst & Young, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013.”, 2013, 41.
323
68
De vraag is ook specifiek gesteld wat de impact zou zijn van de bedrijven wanneer men in België de
notionele interest verder zou aanpassen. Daarop reageert bijna 80% van de ondervraagde
ondernemingen dat dit geen invloed zou hebben op hun investeringen, tegenover 15% die de
investeringen zou verminderen.325 Dit is wel merkwaardig omdat bijna 75% van de ondernemingen
vindt dat de notionele interestaftrek een zeer aantrekkelijke maatregel is die de mogelijkheid biedt
om zicht te onderscheiden van andere buitenlandse investeerders.326
We kunnen concluderen dat het verder beperken van de notionele interestaftrek of het volledig
afschaffen ervan, vooral nefast is om nieuwe ondernemingen aan te trekken. Nog meer dan dat er
een massale delokalisatie zou plaats vinden. (met uitzondering van de financieringsvennootschappen
of holdings, waarvan bijna 50% aanheeft om te vertrekken indien de notionele interestaftrek zou
worden afgeschaft) Althans, op korte termijn.
Feit is wel, als men besluit om de notionele interestaftrek af te schaffen, dat er andere maatregelen
zullen moeten genomen worden om België concurrentieel te houden ten opzichte van andere
landen. Wanneer men geen nieuwe maatregelen neemt, zoals het tarief van de
vennootschapsbelasting laten zakken tot onder het EU-gemiddelde naar bijvoorbeeld 19%, kunnen
de gevolgen en delokalisatie op lange termijn wel een pak zwaarder gaan doorwegen. Wat ons
grootste nadeel echter is in België, zijn de loonkosten. Dit is duidelijk aan bod gekomen in dit
hoofdstuk in vergelijking met Luxemburg, maar ook in vergelijking met de rest van Europa scoren we
hier bijzonder slecht. Volgens mij is het bijstellen van de loonkosten dan ook essentieel om nieuwe
investeerders aan te trekken, of op z’n minst om er voor te zorgen dat er geen massale uitval
plaatsvindt naar landen waar deze loonkost vele malen lager is. Op de vraag waarop België vooral
moet letten om blijvend attractief te zijn op wereldniveau, staat dan ook afgetekend op de eerste
plaats een verlaging van de loonkost (46%), gevolgd door een verlaging van de belastingen (35%).327
325
Ernst & Young, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013.”, 2013, 41.
Ernst & Young, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013.”, 2013, 44.
327
Ernst & Young, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013.”, 2013, 42
326
69
Hoofdstuk 6: Alternatieven voor notionele interestaftrek
In dit hoofdstuk zal ik een aantal mogelijke alternatieven aanbieden, om België concurrentieel te
houden indien men zou beslissen om de notionele interestaftrek af te schaffen, of indien andere
landen met een gunstigere notionele interestaftrek zouden starten, zoals Luxemburg. Het zijn
suggesties die al besproken zijn in de literatuur, of pistes die politieke partijen zouden willen
bewandelen in de toekomst. Het is de bedoeling om een beeld te schetsen van de mogelijkheid en
haalbaarheid van deze alternatieven en of dit ons concurrentieel zou versterken.
A.
Vlak tarief
Een alternatief bij de afschaffing van de notionele interestaftrek is een algemene verlaging van het
vennootschapstarief. Men kan de vraag stellen of een vlak tarief van 25% niet interessanter is om
investeerders aan te trekken in plaats van een tarief van 33,99%, dat weliswaar teruggebracht wordt
tot ongeveer 25% door de notionele interestaftrek.
Sommigen fiscalisten en ministers pleitten dan ook in plaats van de notionele interestaftrek, voor
een effectieve nominale lastenverlaging.328 Zeker omdat uitgewezen heeft bij de vorige verlaging van
het tarief in de vennootschapsbelasting vanaf aanslagjaar 2004 (van 40,17% naar 33,99%)329, geen
terugval aan inkomsten heeft gekend. Wel in tegendeel, in 2004 stegen de fiscale ontvangsten met
maar liefst 17% tot bijna 10 miljard euro.330
Het grote knelpunt om deze drastische wijziging niet uit te voeren, is wellicht budgettair te verklaren.
Bij een tariefverlaging is het verlies aan inkomsten uit de vennootschapsbelasting immers
onmiddellijk voelbaar, terwijl nieuwe investeringen pas op middellange termijn zullen gerealiseerd
worden. Met een overheid die nu al via allerlei kunstgrepen een begroting op evenwicht probeert te
krijgen, lijkt dit alternatief waarschijnlijk niet haalbaar voor de nabije toekomst.
Hoewel. Dat zo’n vlaktaks niet onmogelijk door te voeren is bewijst het bestaan ervan in zo’n 25-tal
landen. Jersey paste het systeem voor het eerst toe in 1940, waarop Hongkong 7 jaar later volgde.
Maar het zijn vooral de Baltische staten met Estland op kop, die zich baseerde op de principes van
economen Robert Hall en Alvin Rabushka.331
Het stelsel van een vlakke belasting waar alle fiscale aftrekposten wegvallen en waar slechts één
aanslagvoet wordt toegepast werd in Estland voor het eerst toegepast in 1994, met een tarief van
26%. Dit sloeg blijkbaar aan, want niet alleen volgden andere (voornamelijk Baltische staten) hun
voorbeeld, maar ook economisch gezien bleek dit een goede zet. Midden de jaren 90 groeide de
economie met meer dan 10%.332 Vanaf 1 januari 2007 hebben ze het tarief in de personenbelasting
zelfs laten zakken tot 20% en het tarief van de vennootschapsbelasting gewoon op nul gebracht.
Wanneer een vennootschap in Estland met andere woorden een winst maakt van 1.000 euro, dan
wordt daar geen vennootschapsbelasting op betaald.
328
FERREMANS, K., “Fiscale discriminatie KMO vennootschappen wegwerken”, De Tijd, 13 juli 2001, 2.
Art. 215 WIB 92 1e en 2e lid, is van toepassing met ingang van het aanslagjaar 2004. (Art. 12, W 24.12.2002)
330
POMPEN, E., “Vennootschapsbelasting naar 15%? Kan probleemloos!”, Trends, 05 mei 2005, 14.
331
POMPEN E., “Het enige middel om onze welvaart te behouden.”, Trends, 03 juli 2008, 28.
332
W. NIEMEGEERS., De flat tax revolutie, Een goede zaak voor iedereen. 2007, 5.
329
70
Ze kan dus de volledige 1.000 euro terug investeren in haar vennootschap of kiezen om ze uit te
keren in de vorm van een dividend. Kiest ze dit laatste dan wordt slechts 200 euro ingehouden en
ontvangen de aandeelhouders netto 800 euro.
Vergelijken we dit met de situatie waarin België zich nu bevindt, dan wordt er van deze 1.000 euro
winst eerst 340 euro vennootschapsbelasting ingehouden. Als men nadien kiest om de resterende
660 euro uit te keren aan de aandeelhouders dan wordt nog eens 25% roerende voorheffing
ingehouden. Zij houden met andere woorden maar 495 euro netto over. Toch een groot verschil met
de 800 euro die ze in Estland over houden.333
Ook budgettair is het niet onmogelijk, zo stellen Journalist Eric Pompen en advocaat Werner
Niemegeers voor in hun boek, “Vlaktaks: Rechtvaardig en Doeltreffend”, uitgegeven in 2008. Een
uniform tarief van 15% zonder aftrekposten zou volgens hen de schatkist nul euro extra kosten.334
Volgens een studie, uitgevoerd in 2002, door de Hoge Raad van Financiën, bedroeg de totale
kostprijs van de aftrekposten in de vennootschapsbelasting ongeveer 8,5 miljard euro.
Geëxtrapoleerd naar 2008 schat men zelfs 10 miljard euro extra inkomsten voor de schatkist, indien
men alle aftrekposten zou schrappen.335
Een tweede bron van extra inkomsten kan ontstaan door een grondigere aanpak van fiscale fraude,
of zwarte economie. In 2012 bedroeg het aandeel van het zwarte circuit in België maar liefst 63
miljard euro of 16,4% van ons BBP volgens de Oostenrijkse professor Friedrich Schneider – Professor
en autoriteit op het vlak van zwart geld. 336 Rekening houdende met een gemiddelde belastingdruk
van 44 a 45%, wil dit zeggen dat de Belgische schatkist ieder jaar zo’n 26 à 30 miljard euro aan
inkomsten misloopt. Dit wordt trouwens bevestigd door Michel Maus – eveneens professor fiscaal
recht aan de VUB én gereputeerd fraudeadvocaat.337
Dit cijfer dient evenwel genuanceerd te worden, want er is immers sprake van een
terugverdieneffect. Onrechtstreeks vloeit een deel van dit zwarte geld weer terug in de reële
economie onder de vorm van aankopen die gedaan worden met dit zwarte geld, waarop btw betaald
wordt. Niettegenstaande kan men toch spreken van een enorm verlies die je zou kunnen
terugdringen door strengere controles uit te voeren of een verlaging van het tarief in de personen-en
vennootschapsbelasting te overwegen. Doordat de voordelen om te frauderen dan minder opwegen
tegenover de kans om gepakt te worden, zal het aandeel van zwarte economie automatisch
teruggedrongen worden.338
333
W. NIEMEGEERS., De flat tax revolutie, Een goede zaak voor iedereen. 2007, 5.
POMPEN E., “Het enige middel om onze welvaart te behouden.”, Trends, 03 juli 2008, 28.
335
POMPEN E., “Het enige middel om onze welvaart te behouden.”, Trends, 03 juli 2008, 28.
336
MAUS M. & VERSCHUEREN S., “63 miljard euro aan zwartwerk.”, Het Laatste Nieuws, 14 mei 2013, 2.
337
M. Maus., Iedereen doet het! Belastingontduiking in België. Gent, Borgerhoff & Lamberigts, 2012, 232.
338
MAUS M. & VERSCHUEREN S., “63 miljard euro aan zwartwerk.”, Het Laatste Nieuws, 14 mei 2013, 2.
334
71
Een derde grote bron van inkomsten zou kunnen ontstaan door de overheidsdiensten efficiënter te
organiseren en ook de administratiekosten terug te dringen. De vlaktaks, ook wel ‘a post card tax
return’ genoemd339, is immers veel eenvoudiger te controleren. Zo zouden de administratiekosten,
door zijn eenvoud, minder dan de helft bedragen dan de huidige kosten. Dit zou volgens ramingen
nog eens 15 miljard moeten kunnen opbrengen.340
Tot slot zijn de heer Pompen & Niemegeers ook voorstander van de afschaffing van subsidies. In
2012 bedroeg de totale opbrengst van de vennootschapsbelasting in België 12,7 miljard euro.
Hiervan keerde maar liefst 10,1 miljard euro terug naar de bedrijven onder de vorm van allerhande
subsidies. 341 Het zou in die optiek dan ook veel transparanter zijn om alle kortingen en subsidies af te
schaffen en het algemene tarief te verlagen.
Hier moet ik evenwel een kanttekening bij maken, want een groot aandeel van deze subsidies zijn
geen louter vehikel om een belastingvermindering te creëren. Van die 10,1 miljard subsidies zit ook
heel wat steunmaatregelen voor opleiding of onderzoek en ontwikkeling. Indien we dit afschaffen,
zou dit op lange termijn negatief kunnen uitpakken.342 Daarenboven wordt slechts de helft van deze
subsidies uitgegeven door de federale overheid, de andere helft door de lokale besturen en regio’s.
Op politiek vlak (lees communautair) kan dit niet zomaar beslist worden om alle subsidies af te
schaffen.
Gesteld, dat een verlaging van het tarief in de vennootschapsbelasting met 1/3e ( van 33,99% naar
20%), 1/3e minder zwarte economie teweegbrengt in België. En dat deze inkomsten ten goede
komen van de Belgische schatkist levert dit een opbrengst op van 10 miljard euro. Als men daarbij de
10 miljard optelt, die bespaart kan worden door de afschaffing van alle aftrekposten, de besparingen
op administratiekosten en een efficiëntere overheid die nog eens 15 miljard opbrengen én de
afschaffing van subsidies a rato van 10,1 miljard, komt men op een totale opbrengst van 45 miljard
euro. Dit geld zou men volledig kunnen besteden aan de tariefverlaging van bijvoorbeeld 33,99%
naar 20%. Op die manier creëer je een transparanter systeem die gemakkelijker te controleren valt,
en trek je bedrijven aan die gecharmeerd worden door de eenvoud van het systeem, met oog voor
een laag belastingtarief, zonder dat dit de staat extra middelen zou kosten.
Tot slot kan je ook stellen dat dit voorstel van een vlak tarief, geen negatief effect teweegbrengt
tussen de financiering met vreemd vermogen en eigenvermogen, wat toch het uitgangspunt is van
deze masterproef.
Want met de invoering van de notionele interestaftrek wou men een aftrek creëren voor financiering
met eigen vermogen, omdat een aftrek van de interesten als beroepskost bij financiering met
vreemd vermogen al bestond.
Indien men nu zou opteren voor een vlaktaks en alle mogelijke aftrekposten dus zou schrappen
(zowel de interesten bij de financiering van vreemd vermogen als de notionele interestaftrek) kan er
bijgevolg ook geen sprake meer zijn van discriminatie.
339
W. NIEMEGEERS., De flat tax revolutie, Een goede zaak voor iedereen. 2007, 5.
POMPEN E., “Het enige middel om onze welvaart te behouden.”, Trends, 03 juli 2008, 28.
341
BELGOSTAT ONLINE,
http://www.nbb.be/belgostat/PublicatieSelectieLinker?LinkID=592000082%7C910000082&Lang=N
342
A. Tirez, “Lagere loonkosten door minder bedrijfssubsidies”, 2012,
http://www.liberales.be/columns/andreassubsidie
340
72
B. Minimumbelasting
Op basis van een rondvraag gehouden bij financiële directeuren, gehouden door Deloitte, blijkt dat
de overheid best niet raakt aan de fiscale uitzonderingsregimes zoals de notionele interestaftrek als
men buitenlandse investeerders wil blijven aantrekken. Uit de enquête blijkt dat fiscale stabiliteit een
van de bepalende factoren is om in een land te investeren.343
Op vlak van fiscale stabiliteit blijkt België niet zo goed te scoren. Maar liefst 75 procent van de
ondervraagden ondervindt momenteel een grote belastingonzekerheid in België. Dit terwijl het
Europese gemiddelde slechts 60% is en in onze onmiddellijke buurlanden en concurrenten als
Nederland en Luxemburg slechts 20%.344
Een opmerkelijk feit dat naar boven is gekomen uit de enquête, is dat die stabiliteit en
voorspelbaarheid meer doorwegen dan het allerlaagste tarief van vennootschapsbelasting in
Europa.345 Volgens de enquête van Deloitte mag men dan ook niet alle voorkeursregimes zomaar
afschaffen om een vlaktaks in te voeren. Een effectieve belasting van 5 à 6 procent voor buitenlandse
multinationals ligt het meest voor de hand volgens, Patrick Derthoo, consultant van Deloitte. Met
behoud van alle gunstige regimes die we vandaag hebben. 346
1°
Fairness-Tax
Een eerste aanloop daarnaartoe kunnen we misschien terugzien in de zogenaamde fairness-tax, die
van toepassing is vanaf aanslagjaar 2014 en is ingevoerd door de wet houdende diverse bepalingen
van 30 juli 2014. De artikelen met betrekking tot deze nieuwe taks zijn terug te vinden in het WIB,
artikel 219ter, voor de vennootschapsbelasting en artikelen 233, derde lid en 246, eerste lid 3° voor
de belasting van niet-inwoners.347
Het systeem met het opleggen van minimumbelasting geldt evenwel niet voor alle vennootschappen.
Enkel de vennootschappen die groot zijn in de zin van artikel 15 van het WIB, en Belgische vaste
inrichtingen van buitenlandse vennootschappen die ook een dividend hebben uitgekeerd vallen
hieronder. 348
343
X, “Grote belastingonzekerheid in België”, De Standaard, 29 oktober 2013, 24.
X, “Grote belastingonzekerheid in België”, De Standaard, 29 oktober 2013, 24.
345
X, “Deloitte: Raak niet aan fiscale uitzondering voor multinationals”, De Standaard Online, 28 oktober 2013,
http://www.standaard.be/cnt/dmf20131028_00813175?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_c
ampaign=Feed%3A+dsbiz-economie-nieuws+%28Standaard.biz%3A+Economie+Nieuws%29
346
X, “Deloitte: Raak niet aan fiscale uitzondering voor multinationals”, De Standaard Online, 28 oktober 2013,
http://www.standaard.be/cnt/dmf20131028_00813175?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_c
ampaign=Feed%3A+dsbiz-economie-nieuws+%28Standaard.biz%3A+Economie+Nieuws%29
347
X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF –
IPCF, 30 september – 13 oktober 2013, 10.
348
X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF –
IPCF, 30 september – 13 oktober 2013, 10.
344
73
Met het toepassen van de Fainess-tax wil men vooral de multinationals die veel winst maken, maar
die dit grotendeels uitkeren als dividend voor de aandeelhouders en daarenboven geen of weinig
vennootschapsbelasting betalen door overgedragen verliezen of notionele interestaftrek
onderwerpen aan een minimumbelasting. 349
De fairness-tax is een afzonderlijke aanslag in de vennootschapsbelasting van 5% verhoogd met een
crisisbijdrage van 3% zodat het effectieve tarief 5,15% bedraagt. 350 Net zoals de
vennootschapsbelasting is de fairness-tax een verworpen uitgave en komt die niet in aanmerking als
beroepskost.351
De berekening van de fairness-tax kan worden berekend via drie stappen.352
1) Eerst wordt vertrokken van het positieve verschil tussen enerzijds de bruto uitgekeerde
dividenden van dat boekjaar en anderzijds het uiteindelijk fiscaal resultaat dat onderworpen
is voor dat betreffende jaar aan de vennootschapsbelasting.
2) Van dit bekomen resultaat worden dan de dividenden afgetrokken van vroeger, die
afkomstig zijn van de belaste reserves. Er is echter wel een beperking. Enkel de belaste
reserves van uiterlijk boekjaar 2013 (of 2012 wanneer boekjaar niet samenvalt met
kalenderjaar) komen in aanmerking voor deze aftrek. Reserves die verworven zijn vanaf
boekjaar 2014 (of 2013 wanneer boekjaar niet samenvalt met kalenderjaar), en uitgekeerd
zullen worden in de loop van de volgende jaren zullen niet kunnen afgetrokken worden.353
3) De belastbare grondslag voor de berekening van de fairness-tax, die men nu bekomt, moet
dan nog beperkt worden.
Dit gebeurt door het bekomen resultaat te vermenigvuldigen met een percentage, dat de
verhouding weerheeft tussen enerzijds de voor het boekjaar toegepaste notionele
interestaftrek en overgedragen verliezen en anderzijds de code 060 van de aangifte
(aangifte vennootschapsbelasting, zie bijlagen) of met andere woorden het fiscaal resultaat van het
boekjaar na de eerste bewerking, exclusief de vrijgestelde waardeverminderingen,
voorzieningen en meerwaarden.354
349
X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF –
IPCF, 30 september – 13 oktober 2013, 10.
350
X, Belgian Tax Reform 2013-2014 update 21 november 2013, http://www.pwc.be/en/taxreform/new_tax_measures_v36.pdf, 3.
351
Wetsontwerp houdende diverse bepalingen van 15 juli 2013, nr.53 2891/007, 32; Art. 198, §1, 1° WIB 1992;
X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF – IPCF,
30 september – 13 oktober 2013, 10.
352
X, Belgian Tax Reform 2013-2014 update 21 november 2013, http://www.pwc.be/en/taxreform/new_tax_measures_v36.pdf, 3.
353
X, Belgian Tax Reform 2013-2014 update 21 november 2013, http://www.pwc.be/en/taxreform/new_tax_measures_v36.pdf, 3.
354
X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF –
IPCF, 30 september – 13 oktober 2013, 10.
74
De fairness-tax geldt zoals eerder vermeld ook voor Belgische vaste inrichtingen van buitenlandse
vennootschappen. Hiervoor worden de uitgekeerde dividenden op een andere manier bepaald. Men
herleidt namelijk het bedrag aan uitgekeerde dividenden door de vaste inrichting naar evenredigheid
van het pro rata gedeelte van het boekhoudkundige resultaat van de Belgische inrichting in het
boekhoudkundig resultaat van de vennootschat.355
Voorbeeld:356
Aangroei belaste reserves
Verworpen uitgaven
Uitgekeerd dividend
Dividend afkomstig van
vroegere belaste reserves
500
100
850
150
Fiscaal resultaat
1.600
DBI-aftrek
Notionele interestaftrek
Aftrek vorige verliezen
-300
-750
-50
Belastbare winst
500
Berekening Fairness Tax:
Eerste Bewerking
Uitgekeerd dividend – belastbare winst
Bedragen
850 - 500
Resultaat
350
Tweede bewerking
Aftrek van dividenden afkomstig van vroeger belaste reserves
Bedragen
- 150
Resultaat
200
Derde Bewerking bewerking
(Notionele interestaftrek + vorig verliezen) / Fiscaal resultaat
Bedragen
(750 + 50) / 1.600
Resultaat
50 %
Belastbare basis Fairness Tax
Bedragen
200 x 50 %
Resultaat
100
Fairness Tax
Bedragen
100 x 5,15 %
Resultaat
5,15
355
X, Fairness Tax - Inleiding, http://www.ey.com/BE/en/Services/Tax/Fairness-Tax-NL.
Voorbeeld naar analogie met X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness
Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF – IPCF, 30 september – 13 oktober 2013, 10-11.
356
75
a.
Kritiek op fairness-tax
Hoewel het om een zeer recente maatregel gaat, is er toch al wat kritiek op gekomen. Deze tax kan
vooral een grote impact hebben op holdingvennootschappen of financieringsvennootschappen
Aangezien de uitkering van vrijgestelde meerwaarden op aandelen tot een hogere verschuldigde
fairness-tax kan leiden.357 Dit zou tot gevolg kunnen hebben dat deze vennootschappen kiezen voor
landen die een aantrekkelijker tax beleid hebben. Andere kritiek komt onder andere van de heer
Georges Gilkinet (Ecolo-Groen) die in het wetsontwerp houdende diverse bepalingen van 15 juli 2013
stelt dat het effectieve belastingtarief zeer laag blijft.358 De fairness-tax brengt in dit opzicht geen
grote veranderingen teweeg. Ook is het systeem van de fairness-tax eenvoudig te omzeilen via
transfer pricing, volgens mijnheer Gilkinet, of kan men op zijn minst de tax in grote mate beperken
door de timing van dividenduitkeringen.359
Andere kritiek kwam er uit de hoek van de Raad van State. Die had in de eerste plaats vragen over de
manier waarop deze nieuwe belasting in de wet werd opgenomen. In plaats van, zoals gebruikelijk,
een wetsontwerp in te dienen, hebben een aantal parlementsleden uit meerderheidspartijen
verschillende amendementen ingediend krachtens een wet houdende diverse bepalingen. Ook de
snelheid, en daardoor misschien een gebrek aan degelijkheid, waarmee de wet is tot stand gekomen,
roept vragen op bij de Raad van State. Temeer omdat deze nieuwe maatregel pas van kracht gaat
vanaf aanslagjaar 2014. De belangrijkste kritiek van de Raad van State was het feit dat er een
onvoldoende motivering is, waarom deze nieuwe maatregel enkel moet gelden voor grote
ondernemingen en niet voor KMO’s. Dit zou in strijd kunnen zijn met het grondwettelijk
gelijkheidsbeginsel inzake belastingen. Ondanks dit negatief advies van de Raad van State, heeft de
Commissie Sociale Zaken het wetsontwerp toch goedgekeurd en is het nadien ook goedgekeurd door
de Senaat.360
Men kan dan ook terecht de vraag stellen of deze (alweer) nieuwe maatregel moest ingevoerd
worden in plaats van grondig de vennootschapsbelasting te herzien. Indien men de nieuwe belasting
bekijkt vanuit het standpunt van de kosten en de baten is de vraag of die extra geschatte 130 en 140
miljoen euro voor aanslagjaar 2014 en 2015361, opweegt tegen alweer nieuwe bepalingen die de
consistentie en rechtszekerheid van België op vlak van belastingen, zeker niet ten goede komt. De
kans zit er ook in, dat vooral holdingvennootschappen, zullen wegtrekken naar voordeligere
nabijgelegen landen zoals Luxemburg, die van plan is om een gelijkaardig systeem als ‘onze’
notionele interestaftrek in te voeren.
357
TIBERGHIEN, Fairness Tax,
http://www.tiberghien.com/media/IVVD%20memo%20fairness%20tax%2001082013.pdf.
358
Wetsontwerp houdende diverse bepalingen van 15 juli 2013, nr.53 2891/007, 32; Art. 198, §1, 1° WIB 1992;
359
X, Fairness Tax - Inleiding, http://www.ey.com/BE/en/Services/Tax/Fairness-Tax-NL.
360
X, De Fairness Tax onder vuur?, https://www.ing.be/SiteCollectionDocuments/INGElixis34NL.pdf?WT.xac=spotlight.
361
Wetsontwerp houdende diverse bepalingen van 15 juli 2013, nr.53 2891/007, 32; Art. 198, §1, 1° WIB 1992;
76
C. Hervorming notionele interestaftrek
1°
NIA enkel op toename van het eigen vermogen
Een ander mogelijk alternatief zou zijn dat het bedrag dat in aanmerking komt om de notionele
interestaftrek te berekenen, enkel de toename van het eigen vermogen zou omvatten in vergelijking
met vorig jaar en niet langer op het volledige (gecorrigeerde) vermogen. Natuurlijk zou deze
aanpassing ervoor zorgen dat de notionele interestaftrek zodanig uitgehold wordt, dat het niet
langer interessant is voor eventuele nieuwe investeerders. Deze maatregel zou zoveel als het einde
betekenen van de notionele interestaftrek met de als hiervoor omschreven mogelijke gevolgen.
Ook hier kan men de link leggen voor de discriminatie tussen financiering met vreemd vermogen of
eigen vermogen. In feite is dit systeem nog correcter om discriminatie te vermijden dan de huidige
vorm van notionele interestaftrek.
Aangezien u als vennootschap ook slechts recht hebt op de aftrek van interesten ter financiering van
vreemd vermogen als u daadwerkelijk vreemd vermogen aanwendt, zou u kunnen stellen dat het
logisch is dat u ook enkel maar kan genieten van een notionele interestaftrek op het eigen vermogen
als u effectief extra eigen vermogen aanwendt. Hoewel de discriminatie met deze maatregel volledig
zou verdwijnen, kan men natuurlijk de economische haalbaarheid in twijfel trekken.
Het gevaar bestaat immers dat er een massale delokalisatie of verschuiving van geldstromen zal
plaatsvinden naar meer gunstigere regimes en landen. Zeker wanneer landen als Luxemburg, die al
een gunstig fiscaal klimaat hebben, nadenken om een gelijkaardig systeem als onze notionele
interestaftrek in te voeren.362
2°
NIA koppelen aan job behoud en/of investeringen in onderzoek en
ontwikkeling
Vooral de politieke partij Groen! is een ernstige voorstander om de notionele interestaftrek te
koppelen aan job behoud of creatie en aan investeringen in onderzoek en ontwikkeling. Ze hebben
een wetsvoorstel uitgewerkt die ze ook hebben ingediend363, waarbij ze extra voorwaarden koppelen
aan vennootschappen om gebruik te kunnen maken van de notionele interestaftrek. In hun voorstel
is onder meer terug te vinden dat een onderneming gedurende minstens 4 jaar zijn tewerkstelling
moet behouden en dat het eigen vermogen slechts maximaal 1/3 van het totale vermogen mag
uitmaken. 364 Ze krijgen met dit voorstel, de steun van onder meer de socialistische partijen in ons
land.365
362
MOOIJMAN R., “De Robin Hood van de Borrinage.”, De Standaard, 14 december 2013, 2.
SAMYN S., “Fiscaal gunstregime levert bedrijven recordbedrag van 6 miljard euro op.” , De Morgen, 15
november 2015, 2
364
M. ALMACI, Jobcreatie moet voorwaarde worden voor notionele interestaftrek, 4 juli 2013,
http://www.groen.be/actualiteit/Nieuwsflash-jobcreatie-moet-voorwaarde-worden-voor-notioneleintrestaftrek--_3255.aspx.
365
MOOIJMAN R., “De Robin Hood van de Borrinage.”, De Standaard, 14 december 2013, 2.
363
77
Mijnheer Van Hees, fiscaal expert van de PVDA, vindt dit echter geen goed idee. In de eerste plaats,
zo stelt hij, is de notionele interestaftrek daar helemaal niet voor bedoeld. Als je bedrijven wilt
stimuleren om banen te creëren, dan moet je iets bedenken dat specifiek ontworpen is voor dat
doel, aldus Mijnheer Van Hees. Hij merkt echter op dat zo’n maatregelen al reeds bestaan waarbij
ondernemingen recht hebben op bepaalde aftrekken wanneer ze nieuwe jobs creëren. De notionele
interestaftrek koppelen aan andere voorwaarden waarvoor ze bedoeld zijn, is dan ook niet
aangewezen.366
Bovendien zouden bij té strenge voorwaarden, mijns insziens, opnieuw het gevaar kunnen bestaan
van delokalisatie of verschuiving van geldstromen, waarmee je net het tegenovergestelde bereikt van
wat de bedoeling is, namelijk meer arbeidsplaatsen creëren.
D. Besluit onderzoeksvraag 2: <<Welke reeds voorgestelde alternatieven
door academici en politici zijn het meest gunstig bij een eventuele
afschaffing van de notionele interestaftrek?>>
Uiteraard blijft het moeilijk om daarop te antwoorden, zelfs na een toelichting van de mogelijk
alternatieven. Het is dan ook een persoonlijke mening, veeleer dan een enige en juiste waarheid. Ik
ben persoonlijk ook geneigd om te geloven dat je je niet kan permitteren om op korte termijn de
notionele interestaftrek af te schaffen. Dit zou nog maar eens voor rechtsonzekerheid leidden, nadat
er in het verleden al veel aan deze maatregel is bijgestuurd. Met in het achterhoofd mijn
hoofdonderzoeksvraag in verband met mogelijke discriminatie tussen financiering van het vreemd
vermogen ten opzichte van eigen vermogen, zou ik wel opteren om nog enkel een notionele
interestaftrek toe te staan op de toename van het eigen vermogen in vergelijking met vorig jaar en
niet langer op het volledige (gecorrigeerde) vermogen. Een alternatief zou kunnen zijn dat er enkel
nog notionele interestaftrek wordt toegekend bij uitkering van dividenden. Dit naar analogie met
betrekking op het vreemd vermogen, waar de rentelast ook maar aftrekbaar is indien er effectief een
nieuwe lening wordt afgesloten, of wanneer er nog rentelasten moeten betaald worden van leningen
in het verleden. Natuurlijk zou deze maatregel niet langer aantrekkelijk zijn voor vennootschappen,
dus zal nog iets bijkomstig moeten gezocht worden. Persoonlijk denk ik dan aan een vlak tarief van
14,5%. Daarmee zou je na Ierland (12,5%), Bulgarije (10%) en Cyprus (10%) het 4e voordeligste fiscale
tarief hebben van alle EU landen. Het tarief hangt natuurlijk af wat budgettair mogelijk is, maar zoals
eerder toegelicht in “hoofdstuk 6, A: Vlak tarief” kunnen er heel wat financiële middelen vrijkomen
bij de invoering van een vlak tarief, die dan integraal kunnen besteed worden aan de verlaging van
het tarief. Uit persoonlijke overweging zou ik ook als laatste aftrekpost, de DBI aftrek behouden, en
deze optrekken naar 100% i.p.v. 95% nu. Die 5% vermeerdering betekent geen grote meerkost,
terwijl je wel opnieuw concurrentieel bent ten opzichte van bijvoorbeeld Nederland of Luxemburg
waar de DBI aftrek ook 100% bedraagt.
Een vennootschapsbelasting met een drastisch gewijzigde notionele interestaftrek, een verhoogde
DBI aftrek en een tarief van 14,5% lijkt voor mij persoonlijk een mooi alternatief.
(Daarmee is de notionele interestaftrek natuurlijk niet afgeschaft, maar de kostprijs ervan zou
normaal gezien wel drastisch moeten dalen, terwijl je aan het buitenland nog altijd kan zeggen dat de
notionele interestaftrek behouden blijft.)
366
MOOIJMAN R., “De Robin Hood van de Borrinage.”, De Standaard, 14 december 2013, 2.
78
Hoofdstuk 7: Algemeen Besluit
Als algemeen besluit op de hoofdonderzoeksvraag; <<Is er een verschillende fiscale behandeling van
het eigen vermogen en vreemd vermogen in de vennootschapsbelasting”>> is het antwoord helaas
nog altijd positief te beantwoorden.
Sinds jaar en dag zijn interesten, wat de vergoedingen zijn van vreemd vermogen, binnen bepaalde
grenzen aftrekbaar als beroepskost en op die manier dus ook fiscaal aftrekbaar van de winst.
Anderzijds waren vergoedingen voor eigen vermogen, meestal dividenden, tot voor de invoering van
de notionele interestaftrek niet of in beperkte mate aftrekbaar als beroepskost en zo van de fiscaal
aftrekbare winst. Dit leverde dus in se een discriminatie op tussen het eigen vermogen en het
vreemd vermogen.
Tal van maatregelen werden genomen in het verleden, om deze vorm van discriminatie zo beperkt
mogelijk te houden. Begin jaren 80, met de invoering van de Cooreman- De Clercq aandelen, werd
een eerste, weliswaar voorzichtige stap gezet. Bepaalde ondernemingen konden onder bepaalde
voorwaarden genieten van een vrijgestelde kapitaalvergoeding ten belope van 8% op nieuw
ingebracht kapitaal, en kon mits voorwaarden, oplopen tot 13%. Met het verdwijnen van dit
systeem, resen er jaren later nieuwe maatregelen op.
Midden jaren 90 konden ondernemingen die voldeden aan het verminderd tarief, gebruik maken van
het belastingkrediet. Opnieuw mocht een bepaald bedrag afgetrokken worden van de fiscale winst. A
rato van 7,5% op het verschil tussen het in geld gestorte kapitaal op het einde van het tijdperk en de
op het einde van één van de drie voorafgaande belastbare tijdperken bereikte hoogste bedrag van
het in geld gestorte kapitaal, met een maximum van € 19.750.
De Investeringsreserve, toepasbaar vanaf aanslagjaar 2014 heeft een vergelijkbare uitwerking. Kleine
vennootschappen, krachtens artikel artikel 15 van het W.Venn, kunnen onder bepaalde voorwaarden
een investeringsreserve aanleggen ter waarde van de positieve aangroei van het totaal der
belastbare reserves tijdens het belastbaar tijdperk, vóór aanleg van de investeringsreserve zelf,
verminderd met een aantal bestanddelen, met een maximum van € 37.500. Van deze aangelegde
reserve mag dan 50% worden vrijgesteld van belastingen. Met andere woorden dus maximaal
€ 18.750. Er moet evenwel aan een hele reeks voorwaarden voldaan zijn om daarvan te kunnen
genieten.
Men kan concluderen dat men in het verleden bescheiden pogingen heeft ondernomen om de
discriminatie weg te werken, maar dat de vaak geringe bedragen en vele voorwaarden ervoor
zorgden dat investeren met eigen vermogen nog altijd achtergesteld was dan investeren met vreemd
vermogen.
Met invoering van de Wet van 22 juni 2005, betreffende de aftrek voor risicokapitaal, is het de eerste
keer dat men in dicht in de buurt komt om geen onderscheid meer te maken tussen financiering met
vreemd vermogen of met eigen vermogen. Met de invoering van deze regeling kunnen
vennootschappen nu ook een vergoeding van het eigen vermogen in aftrek brengen van het fiscale
resultaat, net zoals dit kon en kan met interesten, afkomstig uit vreemd vermogen. Is de
discriminatie daarmee volledig opgegeven? Neen, helaas niet.
Zo is er een verschil in rente waarop de aftrek wordt berekend. In de meeste gevallen zullen de
interesten afkomstig ter financiering van vreemd vermogen marktconform zijn. Volgens cijfers van de
nationale bank van België bedroeg die in 2012, 5,41%367. Als we ons baseren op de debetrente die
moet worden aangerekend, loopt dit zelfs op tot 9,50% voor aanslagjaar 2013368
367
VGD, Welke rente aanrekenen op een rekening-Courant?, 01 maart 2013, http://www.vgd.eu/benl/nieuws/tip_van_de_week_week8
368
KMO Cockpit, Fiscale Kengetallen, http://www.kmocockpit.be/p_241.htm
79
Welk percentage ook genomen wordt, de rente is steeds groter dan het toegestane tarief van de
notionele interestaftrek omdat daar enkel een vergoeding wordt toegekend als zijnde het een
risicoloze belegging zonder inbegrip van risicocompensatie(Aj. 2012: 3,425% & Aj. 2013: 3,000%)
Aangezien de meeste ondernemingen geen risicoloze leningen aangaan, waardoor hun tarieven voor
de rentelasten hoger zullen liggen dan de notionele interestaftrek, kan er nog steeds sprake zijn van
Discriminatie.
Tot nu toe is er steeds sprake van discriminatie in het nadeel van het eigen vermogen. Maar er is ook
en vorm van discriminatie in het nadeel van het vreemd vermogen. Zo kunnen rentelasten van
vreemd vermogen enkel in aftrek worden gebracht, als er ook effectief rentelasten zijn. Met andere
woorden, als er financiering met vreemd vermogen is aangegaan, en bijgevolg ook effectief een
vergoeding voor het vreemd vermogen moet worden betaald. In het systeem van de notionele
interest daarentegen moet er geen vergoeding onder de vorm van bijvoorbeeld dividenden worden
uitgekeerd om gebruik te maken van de aftrek. Ook een effectieve kapitaalsverhoging, waarbij alleen
een aftrek wordt toegestaan op nieuw ingebracht kapitaal, is niet aan de orde. De vennootschap kan
met andere woorden altijd gebruik maken van de notionele interestaftrek. Hij hoeft daar in se niets
voor in de plaats te doen. Om deze vorm van discriminatie uit te sluiten zou men kunnen stellen dat
er enkel notionele interestaftrek kan worden toegepast als er dividenden worden uitgekeerd, of
indien je kapitaalsverhoging doet, op het bedrag van de kapitaalsverhoging. De maatregel zou wel
niet langer aantrekkelijk zijn, maar de gevolgen daarvan komen later aan bod.
Een volgende manier van discriminatie dat aan bod is gekomen in deze masterproef, is dat sommige
‘besmette activa’ moeten worden uitgesloten uit de aftrek voor risicokapitaal. Indien men echter
sommige van die besmette activa zou aanwerven via vreemd vermogen,( bijvoorbeeld een lening
aangaan om aandelen te kunnen kopen als financieel vast actief) is het wel toegelaten dat men deze
interesten in aftrek brengt van het fiscaal resultaat. Opnieuw is er sprake van discriminatie.
Tot slot was er ook in hoofde van de genieter tot voor kort ook sprake van discriminatie. Op
ontvangen interesten was maar een roerende voorheffing van 10% verschuldigd, terwijl op
ontvangen dividenden vaak 25% roerende voorheffing verschuldigd was. Men heeft in het verleden
tal van maatregelen genomen om deze vorm van discriminatie zo min mogelijk te houden met onder
meer de invoering midden jaren 90 van de VVPR-aandelen. Indien men dergelijke aandelen bezat,
bedroeg de roerende voorheffing oorspronkelijk slechts 15%.Later is dit opgetrokken naar 21%
waardoor de discriminatie weer werd vergroot.
Echter, vanaf 1 januari 2013 is de roerende voorheffing gelijkgeschakeld voor interesten en
dividenden op 25% (op enkele uitzonderingen na) zodat deze vorm van discriminatie niet langer
geldt.
Men kan met andere woorden concluderen dat er nog altijd discriminerende elementen aanwezig
zijn tussen het financieren met vreemd vermogen en eigen vermogen, maar als we de vergelijking
maken met het tijdperk voor de invoering van de notionele interestaftrek, is er meer dan een
reuzenstap vooruit gezet. Hoewel er dus nog sprake is van discriminerende elementen, moet toch
gezegd dat het verschil tussen financieren met vreemd vermogen of eigen vermogen klein is
geworden, wat de kapitaalstructuur van de in België gevestigde ondernemingen zeker ten goede is
gekomen.
80
Bibliografie
A.
Wetgeving
1°
Wetten - Wetboeken
Koninklijk besluit van 27 augustus 1993 tot uitvoering van het WIB 1992 (BS 13 september 1993).
Wetboek van de Inkomstenbelasting 1992 (BS 30 juli 1992).
Wetboek van Vennootschappen (BS 6 augustus 1999).
Wet van 22 juni 2005 tot invoering van de belastingaftrek voor risicokapitaal (BS 30 juni 2005).
2°
Circulaires
Circulaire nr. Ci.RH.421/563.842 (AOIF 27/2004) dd. 24 juni 2004.
Circulaire nr. Ci.RH.840/592.613 (AOIF 14/2008) dd. 3 april 2008.
Circulaire nr. Ci.RH.421/574.945 (AOIF 36/2008) dd. 9 oktober 2008.
2de Addendum dd. 20 juni 2011 aan de circulaire nr. Ci.RH.840/592.613 (AOIF nr. 14/2008) dd. 3 april 2008.
B. Rapporten
EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013.
HOGE RAAD VAN FINANCIËN, “Afdeling: Fiscaliteit en Parafiscaliteit, De hervorming van de vennootschapsbelasting:
Het kader, de inzet en de mogelijke scenario’s”, april 2001.
KLEMM, A., “Allowances for Corporate Equity in Practice”, IMF Working Paper nr.06/259, 2006, 35p.
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Laatste geregistreerde gegevens balanscentrale, april 2013,
http://www.nbb.be/DOC/BA/KeyFigures/Kerncijfers_BA_NL_201304.pdf .
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Macro-economische en budgettaire impact van de belastingaftrek voor
risicokapitaal”, 22 juli 2008.
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Rekeningen van de overheid 2012”, Instituut voor de nationale rekeningen, 2012.
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Verslag 2006 – Deel 1: Economische en Financiële ontwikkeling”, Jaarverslag NBB,
2006.
Verslag van het Rekenhof aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers, “Belastingkrediet ten voordele van
vennootschappen”, juni 2001.
81
C. Rechtspraak
Hvj C-350/11, Argenta Spaarbank NV v. Belgische Staat, TFR 2012, afl. 416, 175, http://curia.europa.eu/.
Conclusie van Advocaat-Generaal P. Mengozzi van 19 september 2012 over Zaak C-350/11,
http://curia.europa.eu/.
H.v.J. 22 juni 2006, C-182/03 & C-217/03.
D. Boeken en gidsen
BEGHIN, P. & VAN DE WOESTEYNE I., Handboek vennootschapsbelasting 2012-2013, Antwerpen, Intersentia, 2012,
469.
CHEVALIER, C., Vademecum Vennootschapsbelasting: een resultaatgerichte benadering, Gent, Larcier, 2008, 1690
p.
GOUBERT, J., VANLERBERGHE, P. & GRAZIOSI, S., De wet tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal in
Fiscale praktijkstudies, nr. 31, Mechelen, Kluwer, 2005, 195 p.
HENDRICKX, C., Fiscale rechtspraakoverzichten: inkomstenbelastingen 2008-2010, Gent, Larcier, 2012.
MAUS, M., Iedereen doet het! Belastingontduiking in België. Gent, Borgerhoff & Lamberigts, 2012.
MOREAU, P., Belastingaftrek voor risicokapitaal. Notionele interestaftrek: een fiscale revolutie?, Mechelen,
Kluwer, 2005, 139p.
PENNINCKX, M., “Financieel lexicon”, Mechelen, Kluwer, 2005, 665 p.
SOETAERT, J., BOERAEVE, C., DEWAEL, Y. & ROSOUX ,R., Praktische gids: de notionele interesten, MeerbeekKortenberg, Edipro, 2006, 200 p.
TIBERGHIEN, “Handboek voor fiscaal recht 2008”, Kluwer, 2008, 1500 p.
VANDENBERGHE, W., De notionele interestaftrek, een denkbeeldige werkelijkheid, Gent, Larcier, 2006, 113 p.
VERDINGH, Y. & L. MAES, “Inleiding in de vennootschapsbelasting” in L. Maes en H. De Cnijf (Eds.), Belastingrecht
in kort bestek, Antwerpen, Intersentia, 2012, 195-262.
VERDINGH ,Y., Bestendig handboek vennootschapsbelasting, Mechelen, Kluwer, losbl., VII.6-16 en 17, nr. 4135.
82
E. Artikels uit vaktijdschriften & publicaties
ALLOO,M. & BAETEN, J., “Aftrek voor risicokapitaal – Technische analyse en commentaar”, VBO, Brussel, 16
januari 2006, 1-22.
BETTONVILLE, H., JEGERS, J. EN VUCHELEN, J., “De effecten op korte en op lange termijn van het Cooreman-luik van
de aandelenwet op de financiële structuur van de Belgische ondernemingen”, Cahiers Economique de Bruxelles
Nr. 138, 2ème trimestre 1993.
BRYS, K. & VAN GUCHT, W., “BNI/venn. Aj. 2013: jaaroverzicht”, Fiscale actualiteit nr.29-30, 5 september 2013, 58.
BURGGRAEVE, K., JEANFILS, PH., VAN CAUTER, K. & VAN MEENSEL, L., “Macro economische en budgettaire impact van
de belastingaftrek voor risicokapitaal”, Economisch Tijdschrift, september 2008.
BREESCH, D. & VAN INGELGEM, C., ““De invloed van de notionele interestaftrek op de schuldgraad van Belgische
ondernemingen”, Acc.Bedr.M. april 2012, 2-14.
CLAES, W., HINNEKENS, P. & VAN GILS, M., “Notionele Interestaftrek.” Eubelius Tax Alert, 2006, 1-20.
COVELIERS, D., “VVPR-Aandelen: inbreng in geld en keuzedividend”, Fiscoloog, 23 augustus 1995, nr. 530.
DE BROE, L., DESTERBECK, F., DEVLIES, C., DUBOIS, H., HAELTERMAN, A., VANDERKERKEN, C. VAN DER MAELEN, D. &
VERSTRAETEN, R., “Fraudebestrijding en charter van de belastingplichtige: noodzakelijk een paradox?”, TFR 2010,
afl. 379-380, 327-369.
DE BROE, L. & VANDINGENEN, E., “Activa geïnvesteerd in een Nederlandse vaste inrichting uitgesloten van de
notionele interestaftrek: een gerechtvaardigde beperking aan de vrijheid van vestiging?” T.F.R. 416, februari
2012.
DE MOOIJ, R. & DEVEREUX, M., “Alternative systems of business tax in Europe, An applied analysis of ACE and CBIT
reforms, 2008.
e
DELOITTE, Europese salaris enquête 2012, 3 editie, 2012.
DHAENE, M., “De notionele interestaftrek, belofte maakt schuld”, Vrij gesteld T.F.R. 402, mei 2011.
DOPCHIE, J.-Y., “L’influance de la fiscalité sur les structures de bilan et le coût du credit”, Financieel forum/ Banken Financiewezen, 2005, nr. 5, 266-268.
Ernst & Young, “Barometer van de Belgische attractiviteit 2013.”, 2013.
HAELTERMAN, A. & VERSTRAETE, H., “De aftrek voor riscicokapitaal. Eerste bedenkingen”, AFT 2005, afl. 12.
HARMEL, C., “De omstreden berekening van de notionele interestaftrek”, Fiscalnet, 9 november 2013.
Hof van Beroep te Antwerpen, Antwerpen, 20 september 2005, Fiscale Actualiteit, 2005, nr. 37.
HUYGHE, A., & BOMBEKE, G., “Het jaar van de Notionele Intrest.”, TFR 292, 15 december 2005, 975 p.
JVD, “Notionele interest in aanvaring met vrijheid van vestiging”, Fiscoloog 2011, 1263, (1)
LALEMAN, P., & VANEECKHAUTE, S., “De impact van een beleggingsportefeuille op de aftrek voor risicokapitaal”,
Tijdschrift Estate Planning, Larcier, 2008/2, 140-173.
NIEMEGEERS, W., De flat tax revolutie, Een goede zaak voor iedereen. 2007.
PACOLET, J. & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven,
Leuven, 2011, 164p.
PACOLET, J. & VAN DE PUTTE I., De kost van niet belasten, HIVA-K.U. Leuven, Leuven, 266 p.
PACOLET, J. & GEEROMS, H., “Het KB 15 Cooreman- De Clerq: Een evaluatie”, 1985.
SERÉ, S. & VERSWEYVELD, P, “Vrijheid van vestiging, Notionele interestaftrek strijdig met EU-recht” Fiscale
actualiteit, nr.27, 18 juli 2013, 5-7.
VAN KERCKOVE, W., De notionele interestaftrek, bekeken vanuit praktische invalshoek, AFT 2006, afl.2.
83
VANHULLE, H. & Van Robbroeck, N., “Circulaire verduidelijkt antimisbruikbepalingen m.b.t. notionele
interestaftrek”, Fisc.Act. 2008 afl. 14.
VERSTRAETE, H., “Onduidelijkheid over uitsluitingsgronden blijft bestaan”, Fiscoloog 2007, afl. 1084.
VERSTRAETE, H., “Teleurstellende regeling voor buitenlandse inrichtingen”, Fiscoloog 2005, afl. 998.
VLAMINCK, S., “Geen onbeschikbaarheidsvoorwaarde”, Kluwer – Monkey.be.
Voorafgaande beslissing Rulingcommissie, nr. 700.439 van 27 mei 2008, Fiscoloog, nr. 1127.
X, “Drie wetten met fiscale wijzigingen (3) De wet van 30 juli 2013 – Fairness Tax”, Pacioli nr. 370 BIBF – IPCF,
30 september – 13 oktober 2013.
X., “Aftrek voor risicokapitaal vervangt investeringsreserve en BK”, Fiscoloog, 2004, nr. 962.
X., “Notionele interestaftrek niet uitgebreid”, Fisc.Act. 2009, 17, (7)
84
F. Websites
ALMACI M., "Jobcreatie moet voorwaarde worden voor notionele interestaftrek", 4 juli 2013,
http://www.groen.be/actualiteit/Nieuwsflash-jobcreatie-moet-voorwaarde-worden-voor-notioneleintrestaftrek--_3255.aspx.
BELFIUS, Vak XV Diverse inkomsten,
https://www.belfius.be/info/NL/themes/Belastingen/Belastingaangifte/Gids/VakXV/index.aspx?firstWA=no.
BELGOSTAT ONLINE,
http://www.nbb.be/belgostat/PublicatieSelectieLinker?LinkID=592000082%7C910000082&Lang=N
DAILY NEWS, “Forbes’ 2013 billionaires list: top 15 in the world”, 2013, http://www.nydailynews.com/news/top15-billionaires-world-gallery-1.1279166?pmSlide=1.1279155
DE TIJD, “De Belgische lonen doorgelicht”, 2013, http://www.tijd.be/dossier/loonstudie.
EUROPA.EU, “Belastingen: Europese Commissie vraagt België om aanpassingen regels notionele interestaftrek”,
19 november 2013, http://europa.eu/rapid/press-release_IP-12-61_nl.htm.
EY, "Fairness Tax - Inleiding", http://www.ey.com/BE/en/Services/Tax/Fairness-Tax-NL.
GIELIS M., Notionele interestaftrek: tarief voor 2014 (aj.2015), Tax World, 28 oktober 2013,
http://www.taxworld.be/taxworld/notionele-interestaftrek-tarief-voor-2014-aj-2015.html?LangType=2067
ING, "De Fairness Tax onder vuur?", https://www.ing.be/SiteCollectionDocuments/INGElixis34NL.pdf?WT.xac=spotlight.
INSTITUUT VOOR DE AUTOCAR EN DE AUTOBUS V.Z.W., “Economische analyse”, februari 2010, 18 http://www.icbinstitute.be/files/cms1/ECO.06.nl.economische%20analyse.pdf.
KMO COCKPIT, "Fiscale Kengetallen", http://www.kmocockpit.be/p_241.htm
KU LEUVEN, Basiscursus informatievaardigheden, module 7: wetenschappelijk publiceren, 2007,
http://wbib.kuleuven.be/tutorial/?page=mod7_04&module=7
NATIONALE BANK VAN BELGIË, “Economische tijdschrift, December 2006, 45,
http://www.nbb.be/doc/ts/publications/EconomicReview/2006/ecotijdIII2006N.pdf
PORTAAL BELGIUM.BE, Belastingschijven, 2013,
http://www.belgium.be/nl/belastingen/inkomstenbelastingen/particulieren_en_zelfstandigen/aangifte/vestigi
ng_van_de_aanslag/.
PWC, "EUROPEAN TAX NEWSALERT, Italy: Notional Interest Deduction Regulations", 21 maart 2012,
http://www.publications.pwc.com/DisplayFile.aspx?Attachmentid=5561&Mailinstanceid=23897.
PWC, "Belgian Tax Reform 2013-2014 update 21 november 2013", http://www.pwc.be/en/taxreform/new_tax_measures_v36.pdf, 3.
TIBERGHIEN, Fairness Tax,
http://www.tiberghien.com/media/IVVD%20memo%20fairness%20tax%2001082013.pdf.
TIREZ A., “Lagere loonkosten door minder bedrijfssubsidies”, 2012,
http://www.liberales.be/columns/andreassubsidie
VERHOEYE J., De notionele interestaftrek kan op sommige aandelen, 9 maart 2006,
http://www.fiscalibus.be/show.php?id=316
VGD, "Welke rente aanrekenen op een rekening-Courant?", 01 maart 2013, http://www.vgd.eu/benl/nieuws/tip_van_de_week_week8
X, "Deloitte: Raak niet aan fiscale uitzondering voor multinationals”, De Standaard Online, 28 oktober 2013,
http://www.standaard.be/cnt/dmf20131028_00813175?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_c
ampaign=Feed%3A+dsbiz-economie-nieuws+%28Standaard.biz%3A+Economie+Nieuws%29
85
G. Krantenartikelen, weekbladen en persberichten
BARREZEELE, K., “Notionele rente bekoort slechts minderheid coördinatiecentra.” De Tijd, 21 mei 2005.
BLOMME, P., “Gebrek aan communicatie over notionele interestaftrek.”, De Tijd, 04 juli 2005.
BOVE, L. & HAECK B., “Bernard Arnaults postbus van zeven miljard”, De Tijd, 22 december 2012.
COPPENS, L., “En toen werden aandelen heel gewoon”, De Standaard Online, 15 maart 2006.
CROLS, F., “Schaf de vennootschapsbelasting af”, Trends, 10 november 2004.
DEBRUYNE, V., “Verhofstadt gaat Amerikaanse investeerders verleiden met notionele interestaftrek.”, De
Morgen, 17 januari 2006.
Europese Commissie, Persbericht van 7 februari 2007, IP/07/154.
E.P., “Eindelijk sterke stimulans om in België te investeren”, Trends, 09 december 2004.
FERREMANS, K., “Fiscale discriminatie KMO vennootschappen wegwerken”, De Tijd, 13 juli 2001;
HAECK, B., “Luxemburg voert notionele interestaftrek in.”, De Tijd, 10 december 2013.
JAGERS, J., “De 25 grootste financiële vehikels in België geven werk aan 760 mensen.”, Knack Focus, 20 februari
2013.
KURSTJENS, B., “Fiscaal klimaat lokt De Telegraaf.”, De Tijd, 03 februari 2007.
L’ENTREPRISE, “Europees eldorado voor entrepreneurs.”, Trends, 26 januari 2012.
LEGRAND, G., “De economische troefkaarten van Luxemburg”, Trends, 18 april 2013.
MARTENS, P., “De dure truc met de aftrek”, Knack Focus, 08 augustus 2007.
MAUS M. & VERSCHUEREN S., “63 miljard euro aan zwartwerk.”, Het Laatste Nieuws, 14 mei 2013.
MOOIJMAN, R., “De Robin Hood van de Borrinage.”, De Standaard, 14 december 2013.
NIEMEGEERS W. & POMPEN E., “Investeer in uw eigen bedrijf…En geniet van fiscale voordelen”, Trends, 03 februari
2005.
POMPEN, E., “Het enige middel om onze welvaart te behouden.”, Trends, 03 juli 2008.
POMPEN, E., “Stop de fiscale discriminatie!”, Trends, 4 september 2005.
POMPEN, E., “Vennootschapsbelasting naar 15%? Kan probleemloos!”, Trends, 05 mei 2005.
SAMYN, S., “De discrete Lastenverlaging”, De Standaard, 30 juni 2005.
SAMYN, S., “Fiscaal gunstregime levert bedrijven recordbedrag van 6 miljard euro op.”, De Morgen, 15
november 2013.
STEENACKERS, J., “Een mooi fiscaal geschenk.”, Trends, 22 mei 2008.
VAN LAERE, D., “Investeren met eigen portemonnee wordt heel wat interessanter.” Trends, 01 september 2005.
VERHOEVEN, E., “Multimiljardair stak al 63 miljoen op zak in ons land.”, Het Laatste Nieuws, 12 september 2012.
VUCHELEN, J., “De stille revolutie in de vennootschapsbelasting”, De Morgen, 08 januari 2005.
X, “Grote belastingonzekerheid in België”, De Standaard, 29 oktober 2013.
X, “Nederlandse krant ‘De Telegraaf’ zoekt fiscaal asiel in België.”, De Morgen, 03 februari 2007.
86
H. Andere
Mond. Vr. nr. P1937 Maingain en P1938 Mathot, 4 juli 2013, Kamer, Criv 53 Plen 154,25.
Parl.Vr. nrs. 12754 en 12770, Hagen Goyvaerts en Dirk Van der Maelen, 22 april 2009, Commissie voor
Financiën.
Wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl.St. Kamer, 2004-2005, nr. 511778/004.
Wetsontwerp tot invoering van een belastingaftrek voor risicokapitaal, Parl. St., Kamer, 2004-2005, nr. 511778/001.
Voorafgaande beslissing nr. 700.439 van 27 mei 2008.
Voorafgaande beslissing nr. 700.468 van 8 januari 2008.
Voorafgaande beslissing nr. 700.395 van 23 oktober 2007.
Vr. en Antw., Kamer, 2009-2010, nr. 52-91, 721. Circ. RH.421/608.850 van 1 juni 2011, randnr. 5.
Wet van 27 december 2006 inzake diverse bepalingen.
Wetsontwerp houdende diverse bepalingen van 15 juli 2013, nr.53 2891/007.
87
Bijlagen
A.
Aangifte vennootschapsbelasting – Aanslagjaar 2013
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
VOETNOOT:
FEDERALE OVERHEIDSDIENST FINANCIËN, “Gegevens en documenten > formulieren, 2013,
http://ccff02.minfin.fgov.be/portal/nl/public/citizen/datasanddocs/forms?p_auth=FW3wBtK0&p_p_id=FinFormPortlet_WAR_myminfinfinf
orm&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column1&p_p_col_count=1&_FinFormPortlet_WAR_myminfinfinform___jpfbJSFTARGET=view%3A%2FWEB-INF%2Fviews%2Frecherche.jsp.
XI
B. Formulier 275 C – Aftrek voor risicokapitaal - Aanslagjaar 2013
VOETNOOT
FEDERALE OVERHEIDSDIENST FINANCIËN, “Gegevens en documenten > formulieren, 2013,
http://ccff02.minfin.fgov.be/portal/nl/public/citizen/datasanddocs/forms?p_auth=FW3wBtK0&p_p_id=FinFormPortlet_WAR_myminfinfinf
orm&p_p_lifecycle=1&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column1&p_p_col_count=1&_FinFormPortlet_WAR_myminfinfinform___jpfbJSFTARGET=view%3A%2FWEB-INF%2Fviews%2Frecherche.jsp
XII
C. Andere bijlagen
OMVANG SCHADUWECONOMIE IN EUROPA
MAUS M. & VERSCHUEREN S., “63 miljard euro aan zwartwerk.”, Het Laatste Nieuws, 14 mei 2013, 2.
XIII
BRON: J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven, Leuven, 2011, 164 p.
XIV
BRON: J. PACOLET & T. STRENGS, De Kost van fiscale en parafiscale uitgaven en ontwijking in België, HIVA-K.U. Leuven, Leuven, 2011, 164p.
XV
D.
Tarieven vennootschapsbelasting in EU-lidstaten
Bron: EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013.
XVI
Bron: EUROSTAT, “Taxation trends in the European Union”, Eurostat European Commission, 2013 edition, 2013.
XVII

PVDA: Top 1000 meest winstgevende bedrijven betaalt 6,7

multinational

PVDA-studie top 50 2013

operational excellence through process automation

presentatie

dit formulier

nr.469 2014

Betogen tegen onszelf

Vacature Fiscalist Bes

HBO Fiscale wetenschappen