Klik hier voor aflevering nummer 1 2014

Jaargang 14 | maart 2014
Labyrint
Informatieblad van Alzheimer Nederland | Afdeling Zuid-Kennemerland
Bestuur: intensiever contact nodig
met de doelgroep in de regio
de zorgboerderij
ALZHEIMER GRAND CAFE
Ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het Alzheimer Café Haarlem, is er op zondagmiddag 11 mei
vanaf 15 uur een Alzheimer Grand
Café in de Haarlemse Toneelschuur.
Het programma begint met de
voorstelling ‘Herfst in Schoorl’ door
de Haarlemse toneelgroep ‘Het Volk’.
Het gaat over een ouder echtpaar dat
elk jaar een weekje uitgaat naar een
vakantiehuisje in Schoorl.
Tijdens hun laatste vakantie wordt
zichtbaar dat de man problemen krijgt
met zijn geheugen. Alhoewel in het
hele stuk niet gesproken wordt over
dementie, wordt pijnlijk zichtbaar wat
zo’n proces van mentale achteruitgang met de stemmingswisselingen
daarbij doet met de relatie.
Wij nodigen alle partners/mantelzorgers van mensen met dementie uit
voor dit Alzheimer Grand Café, samen
met één of twee gasten.
Na de voorstelling is er onder leiding
van de ’kroegbaas’ uit het Haarlems
Alzheimer Café een gesprek met de
acteurs, gevolgd door een discussie
met de aanwezigen in de zaal.
Belangstellenden gelieven zich op te
geven bij het secretariaat.
Per e-mail: zkennemerland@
alzheimer-nederland.nl of anders
telefonisch: 023 - 531 14 82.
Bas Mol
Ivo Bruijn
Peter Heerkens
Leny Haaring
Susanne Zuurendonk
De vraag die het bestuur van Alzheimer
afdeling Zuid-Kennemerland vooral bezig
houdt, is hoe het de mens met dementie
in de regio beter kan bereiken. Ruim
duizend zijn er bekend via de contacten
van de casemanagers bij mensen thuis.
De verschillende Alzheimer Café’s worden
bezocht door ruim tweehonderd bezoekers.
Maar volgens de statistieken moeten er
nog ruim vijfduizend zijn die buiten het
gezichtsveld van de afdeling vallen.
Aan het bestuur zal het niet liggen. Volgens voorzitter Bas Mol is de bezetting
uitstekend met oudgedienden als Hans
Houweling en Leny Haaring, die vooral
inhoudelijk bezig zijn met bijvoorbeeld
de Alzheimer Café’s. Daarnaast hebben
ze medewerkers die bestuurlijk hun
mannetje/vrouwtje staan. Ivo Bruijn
is penningmeester en Fred Arends
ondersteunt het secretariaat. Onlangs is
Hans Houweling
Fred Arends
toegetreden Suzanne Zuurendonk, die
zich naast Peter Heerkens met in- en
externe communicatie bezig houdt.
Intensiever contact met de doelgroep en
daarbuiten is een van de doelstellingen.
Een centrale rol vervullen de Alzheimer
Café’s, die in Haarlem, Heemstede en
Zandvoort goed bezocht worden. Maandelijks komen er tussen de tien en de
veertig bezoekers, mensen met dementie
zowel als mantelzorgers. De Café’s zijn
de plekken waarop ze essentiële informatie krijgen over de ziekte, het verloop
ervan, maar ook over de consequenties
in het dagelijks leven. Het programma
met de onderwerpen wordt breed verspreid, niet alleen bij huisartsen en zorginstellingen maar het is ook te vinden
op de website van Alzheimer Nederland:
doorklikken naar Zuid-Kennemerland.
Vervolg pagina 2 
Pagina | 1
Vervolg pagina 1 
Standaard moet garantie bieden voor goede zorg
Naast de Alzheimer Café’s zijn er de
‘lotgenotengroepen’. Daar komen mantelzorgers eens per maand bij elkaar om
hun wederwaardigheden door te nemen.
Ze hebben het vrijuit over de problemen die ze dagelijks tegenkomen. ‘Een half woord
is genoeg’, ondervinden de lotgenoten,
‘iedereen begrijpt je
meteen.’ Het delen
van de ervaringen
helpt ze ook om het
vol te houden, ziet Leny
Haaring, want de verzorging van iemand
met dementie is een loodzwaar karwei.
Daarom is er jaarlijks ook een boottocht
voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers. ‘Dan proberen we hen
eens extra in het zonnetje te zetten’.
Een belangrijke activiteit dit jaar is het
Daarom biedt de afdeling Zuid-Kennemerand hen de gelegenheid om mensen uit
hun omgeving de wanhoop, radeloosheid,
hulpbehoevendheid en boosheid te laten
ervaren die een beginnende dementie
veroorzaakt. Maar vooral ook te laten
zien wat dat voor hen, mantelzorgers,
betekent; hoe een relatie verandert en
een toekomst onzeker wordt.
zondag 11 mei 2014
Alzheimer Grand Café
Toneelschuur Haarlem
Mantelzorgers van mensen met dementie
uit de regio Zuid-Kennemerland kunnen
zich aanmelden voor dit Alzheimer Grand
Café, samen met één of twee genodigden
uit hun omgeving: buren, kennissen of
wellicht een (klein)kind.
TOEGANG IS GRATIS
2011 HH Haarlem
ten loopafstand
s 16.15 einde voorstelling/pauze.
het secretariaat van de afdeling:
nd.nl
van naam en adres van de genodigden.
bewijs dat u wordt toegestuurd.
en
rson
ie pe
or dr ATIS
o
v
ing
G GR
odig
Uitn TOEGAN
Met dank aan Toneelgroep Het Volk en de Toneelschuur
20-01-14 17:38
Alzheimer Grand Café op 11 mei, een
uitgebreide versie van het reguliere Café.
Ook hier is de bedoeling meer contact te
krijgen met de doelgroep mantelzorgers
van mensen met dementie.
Uitvoering WMO
Een hobbelige weg is er nog te gaan
voordat volgend jaar de uitvoering van
de Wet Maatschappelijke Ondersteuning
(WMO) naar de gemeentelijke overheid
worden overgeheveld. Een consequentie
is de grotere inzet van mantelzorgers en
vrijwilligers om de uit de hand gelopen
kosten van de zorg terug te dringen.
Het bestuur Zuid-Kennemerland zet nog
vele vraagtekens bij de uitvoering van
Pagina | 2
de WMO. ‘Zijn de plannen voldoende
toegesneden op mensen met dementie’,
is hun voornaamste vraag. ‘Waar moeten
de vrijwilligers vandaan komen,’ is een
andere.
Een voorbeeld. De dagopvang voor mensen met
dementie wordt nu
door de zorginstellingen georganiseerd. Dat
geld komt nu uit
de AWBZ. Straks
gaat de gemeente
dat regelen via de
WMO. Dat moet met
minder geld. Maar heeft de gemeente
voldoende expertise in huis voor de
begeleiding van mensen met dementie?
Komt er een opleiding voor de vrijwilligers die straks moeten inspringen?
Wordt de jongere generatie voldoende
voorgelicht over hun komende rol als
vrijwilliger of mantelzorger? Het zijn
vragen waarmee de afdeling ZuidKennemerland regelmatig op de stoep
staat bij de gemeente.
‘Wij hebben de rol van luis in de pels bij
zorgaanbieders, bij de gemeente en ook
bij de verzekering. Daarbij kunnen we
niet achterover blijven zitten. We zijn
attent op de signalen uit de samenleving
en we blijven daarover voortdurend in
gesprek met alle partijen.’
Zorgketen dementie
Een van de wegen voor dat gesprek
loopt langs ‘de keten’. In deze ‘zorgketen
dementie’ overleggen de verschillende
aanbieders van zorg in de eerste en
tweede lijn over de beste behandeling
van een patiënt. Het uitgangspunt is dat
goede samenwerking leidt tot een efficiëntere aanpak en hogere kwaliteit van
zorg. In de regio Zuid Kennemerland
werken zorgaanbieders, GGZ, het Kennemer Gasthuis en de gemeente Haarlem samen in de keten. De overheid wil
hierbij ook een belangenbehartiger van
mensen met dementie aan tafel. Deze
rol wordt vervuld door een afgevaardigde
van Alzheimer Zuid-Kennemerland,
Leny Haaring: ‘Het gaat erom de zorg
en behandeling af te stemmen vanaf het
‘niet-pluis-gevoel’ tot aan een eventuele
opname in een zorginstelling. Het overleg moet ervoor zorgen dat mensen met
dementie niet tussen wal en schip vallen.
Casemanagers hebben daar een belangrijke rol bij de coördinatie.’
Onlangs is er een landelijke Zorgstandaard Dementie ontwikkeld met medewerking van Alzheimer Nederland, die
ook de basis moet gaan vormen voor
het zorgprogramma in de regio. ‘Die
standaard moet een soort garantie gaan
vormen voor goede zorg’, licht Leny
Haaring toe. Daarin staat bijvoorbeeld
waaraan bepaalde voorzieningen moeten
voldoen. Het is nog een hele klus zo’n
landelijke zorgstandaard concreet naar
de praktijk te vertalen. ‘Hierbij moeten
we voortdurend het belang van onze
doelgroep; mensen met dementie en hun
mantelzorgers bewaken,’ stelt Leny vast.
Dat is een van de plekken waar we op
algemeen niveau iets kunnen bereiken.
Communicatie
Plaatselijk richt het bestuur de blik
niet alleen op de eigen doelgroep van
mensen met dementie en hun mantelzorgers, maar ook probeert het de communicatie naar buiten toe te bevorderen.
Zo gaat het onder andere op bezoek bij
cliëntenraden van zorginstellingen. Maar
ook welzijnsinstellingen zijn gesprekspartners. En natuurlijk de gemeenten,
zowel de wethouders als de verantwoordelijke ambtenaren.
‘Wij zitten daar speciaal voor de mensen
met dementie, die zelf immers weinig
stem hebben.’
JACQUES DE JONG
Gemeenten bereiden zich voor op veranderingen in de zorg
Er gaat nogal wat veranderen in de zorg de
komende tijd, ook in de zorg voor mensen
met dementie. Een deel van de voorzieningen wordt straks betaald uit de WMO, de
Wet Maatschappelijke Ondersteuning, en
niet langer uit de AWBZ. Dan gaan ook de
gemeenten, die deze wet uitvoeren, een
grotere rol spelen op het gebied van zorg,
zoals bij de dagopvang en ontmoetingsgroepen. De veranderingen staan gepland
voor 1 januari 2015, maar of dat lukt is nog
even de vraag.
mogelijk thuis blijven wonen. Daarom
wordt ook veel besteed aan versterking
van het netwerk.
Er is ook overleg met de huidige zorgvoorzieningen, hetgeen betekent dat de
gemeente niet opnieuw het wiel hoeft uit
te vinden. Volgens Duker wordt bij het
inkopen van zorg zeker op kwaliteit gelet
en niet alleen op de laagste prijs. Er zal
wel creatief gewerkt moeten worden met
minder budget, bijvoorbeeld met meer
vrijwilligers.
Tegelijk met de veranderingen moet er
ongeveer 25 procent bezuinigd worden.
Niet voor niets maken we ons zorgen
wat dit gaat betekenen voor mensen met
dementie én voor hun mantelzorgers.
We hebben er in de Alzheimer Cafés
in Haarlem, Zandvoort en Heemstede
reeds aandacht aan besteed. In Haarlem vertelde Jan Willem Duker hoe
de gemeente Haarlem samen met de
andere gemeenten in Zuid-Kennemerland beleidsplannen hebben gemaakt.
Uitgangspunt is dat mensen zo lang
Verschillende cafébezoekers kwamen
met kritische reacties. Zij benadrukten
het belang van een goede en professionele begeleiding bij Dagopvang en
Ontmoetingsgroep. Ze spraken ook hun
zorg uit over de ondersteuning van de
mantelzorgers door de casemanagers.
In het Café Zandvoort legde wethouder
Ger Toonen uit hoe Zandvoort met de
verschuivingen bezig is.
In het Café Heemstede deed wethouder
Jur Botter dat begin maart voor de
Heemstedenaren.
Ook politieke partijen bereiden zich voor op
vernieuwingen.
De wet moet de Tweede Kamer nog
passeren. Het is de vraag of ze ook per
1 januari 1915 kan ingaan. De gemeenten
moeten nog erg veel regelen. De kans is
groot dat er een soort overgangsjaar komt.
De afdeling Zuid-Kennemerland heeft in
gesprekken met wethouders en ambtenaren zich sterk gemaakt voor een goede
kwaliteit van zorg voor mensen met dementie en ook voor hun mantelzorgers.
We houden de vinger aan de pols. We
hopen ook dat u ons voedt met uw
ervaringen.
LENY HAARING
‘Ik heb Alzheimer’
Ik ben een honderd procent Mug, geboren en getogen Haarlemmer, dus. Ik heb lange tijd gewerkt bij Vroom en Dreesmann
in Haarlem. Later kreeg ik een goede baan bij Zeeman Textiel.
Daar beheerde ik de sector onroerend goed. Eerst alleen in Nederland en later breidden wij ook uit in België, Noord-Frankrijk en
Duitsland. Ik ben op mijn 59ste met pensioen gegaan.
Ik heb al 25 jaar diabetes. In verband daarmee kom ik elke drie
maanden voor controle bij de dokter. Toen ik een jaar of drie geleden ernstige lichamelijke klachten kreeg, is bij een ziekenhuisopname uiteindelijk de diagnose ‘matige tot ernstige’ Alzheimer
vastgesteld. De diagnose kwam voor mij als een volslagen verrassing. Ik merkte er zelf niets van.
Kennelijk vergeet ik dingen, maar daar heb ik een oplossing voor
gevonden. Ik houd een dagboek bij. Ik schrijf elke dag op wat ik
heb meegemaakt. Ik ben al aan mijn derde dagboek bezig. Als
iemand iets van me wil weten en ik weet het niet meer, kan ik het
opzoeken. Dat ik soms dingen vergeet, vind ik niet vervelend.
Ik kan er niks aan doen. Ik heb er niet om gevraagd, ik heb het
zomaar gekregen.
Ik zeg elke ochtend: ‘carpe diem’, pluk de dag. Ik sta op om acht
uur. Daarna ga ik me wassen en scheren en beneden het ontbijt
klaar maken. Om half elf zet ik koffie en om twaalf uur is de
lunch. Om vijf uur nemen we een espresso of een glaasje wijn.
Dan maak ik voor het avondeten de groenten schoon, schil de
aardappelen en maak het toetje. Om acht uur is het de hoogste
tijd voor een glaasje wijn. Om half tien gaan we naar bed.
Ik heb vier zoons. Daar heb ik gelukkig een heel goed contact
mee. Met hen en uiteraard ook met mijn vrouw en huisarts heb
ik heel goed besproken hoe ik de toekomst voor mij zie. Gelukkig zijn ze het met me eens. Ik heb achttien jaar geleden al vastgelegd dat ik euthanasie wil op het moment dat het niet meer
gaat met me. Ik heb een euthanasieverklaring ondertekend.
Het vooruitzicht om een weg te moeten gaan, die ik absoluut
niet wil, maakt me angstig en verdrietig. Nu is het nog niet zover.
Ik wil geen proefkonijn worden, dit nog proberen en dat nog
proberen. Je moet duidelijk zijn in het leven.
‘
‘
Ruud van den Berg (75, Haarlem).
De diagnose Alzheimer kwam als een verrassing.
‘Ik heb een euthanasieverkaring ondertekend.’
GOVERT WISSE
Een nieuwe serie in Labyrint: interviews met mensen met beginnende dementie. Artikelen, onder de titel ‘Ik heb Alzheimer’.
Wie voor deze serie geïnterviewd wil worden, kan zich wenden tot Peter Heerkens, e-mail [email protected], of telefoon 06-26360935.
Pagina | 3
agenda
Het Alzheimer Café is een ontmoetingsplaats voor mensen met dementie, partners, familieleden en alle andere belangstellenden.
Inloop voor alle café’s 19.00 uur, aanvang 19.30 uur, einde 21.30 uur. Toegang gratis.
Alzheimer Café Haarlem
Elke eerste maandag van de maand
Lokatie: Steunpunt voor ouderen,
Van Oosten de Bruynstraat 60, Haarlem
Info: Leny Haaring, 023 - 5 31 14 82
7 APRIL
Hoe behoud je een liefdevolle relatie als je
partner dementie heeft?
Een partner met dementie verandert
vaak van gedrag, hij of zij is snel boos of
onrustig. Soms treedt er zelfs agressie op.
Het zet de vertrouwde relatie onder druk.
Te gast in het Café is Sjef van Bommel.
Hij heeft het allemaal meegemaakt met
zijn partner, die hij tot het einde van diens
leven verzorgde. Hij schreef er een indringend boek over: ‘Ik ben niet kwijt’.
12 MEI
Dementie en het levenseinde.
Het vrijwillig gekozen levenseinde staat
flink in de belangstelling. Maar als er
dementie in het spel is, geeft dit bijzondere
complicaties. Kan iemand met dementie
nog wel zo’n beslissing nemen? Als die
wens bestaat, wat moet je dan doen? Aan
welke voorwaarden moet er zijn voldaan?
We spreken hierover met een deskundige.
Labyrint is het informatieblad van de afdeling
Zuid-Kennemerland van Alzheimer Nederland.
Voorzitter Bas Mol, tel. 06 - 53 80 58 19.
E-mail: [email protected]
Bankrelatie: 15.06.53.131 t.n.v. Alzheimer Nederland Afdeling Zuid-Kennemerland te Haarlem.
Labyrint verschijnt vier keer per jaar in een
oplage van plm. 1.000 exemplaren.
Redactie: Peter Heerkens.
Medewerkers: Hans Houweling, Jacques de
Jong, Leny Haaring, Govert Wisse, Willeke
Heijkoop.
Vormgeving: Engel Kluis, neXus grafisch ontwerp.
Redactie-adres, tevens secretariaat van de afd.
Zuid-Kennemerland: Hans Houweling, Alexanderstraat 14, 2011 VE Haarlem, tel. (023) 5 31 14 82.
Pagina | 4
2 JUNI
Afsluiting van het seizoen.
We maken er vanavond een feestelijke maar
toch ook informatieve avond van. De inhoud
van deze avond is nog een verrassing.
Alzheimer Café Heemstede
Lokatie: Gebouw Stichting Welzijn Ouderen,
Lieven de Keylaan 24, Heemstede.
Info: Bas Mol, 06 - 53 80 58 19
Met ingang van dit seizoen is Alzheimer
Café Heemstede niet maandelijks open,
maar eenmaal in het kwartaal. De bijeenkomsten zijn in september, december, maart en juni; steeds op de eerste
dinsdag.
3 JUNI
Achterdocht en ander probleemgedrag.
Dementie gaat dikwijls gepaard met
onbegrepen verandering in het gedrag,
zoals achterdocht. Dit veroorzaakt vaak
problemen in het contact met anderen en
maakt de situatie thuis moeilijk te handhaven. Hoe kun je daar nu het beste mee
omgaan? We praten er vanavond over met
een ervaren gedragsdeskundige.
CONTACTKRING LOTGENOTEN
Mantelzorgers van mensen met dementie
voelen zich dikwijls alleen staan met al
hun zorgen. Het kan prettig zijn om je ervaringen te delen met andere lotgenoten of
om gewoon je hart eens te kunnen luchten
in een veilige omgeving van mensen met
gelijke ervaringen.
De bijeenkomsten zijn: elke eerste woensdag van de maand van 10.00-12.00 uur;
Van den Eijndekade 89 in Heemstede;
Toegang gratis.
Voor informatie:
Sjoukje van den Bos, tel: 023 - 5 31 54 64 of
Dicky van Vliet, tel: 023 - 5 24 75 98
Alzheimer Café Zandvoort
Elke eerste woensdag van de maand
Lokatie: ‘Ook Zandvoort’, steunpunt voor
heel Zandvoort. Flemingstraat 55 - Bus 81
stopt voor de deur. Belbus en vrijwilligers
die thuis gezelschap komen houden:
Hulpdienst Pluspunt - Tel. 023 - 571 73 73
Info: Nathalie Lindeboom, 023 - 5 71 93 93
2 APRIL
Recreëren met zorg, respijtzorg.
Samen op vakantie met je partner met
dementie zoals je altijd gewend was, is
meestal niet meer mogelijk. De noodzakelijke aandacht en zorg is voor de gezonde
partner niet goed op te brengen. Gelukkig
zijn er alternatieve recreatiemogelijkheden
waar men op deze situatie ingespeeld is
en waar de noodzakelijke zorgondersteuning geboden wordt, zodat het voor beide
partners ook een echte vakantie is.
7 MEI
Kleinschalig wonen en andere
alternatieven voor het verpleeghuis.
Het traditionele verpleeghuis is een grote
instelling van waar uit een medisch model
zorg verleend wordt. De laatste jaren zijn
er gelukkig steeds meer kleinschalige
zorgvoorzieningen waar het wonen in
een normale huiselijke omgeving centraal
staat. Onze gast Teake Ettema heeft jaren
in een kleinschalige voorziening gewerkt
en deed daarna een promotieonderzoek
naar kwaliteit van zorg.
4 JUNI
Dementie en het levenseinde.
Dit thema stond al eerder op het programma van het Café en trok veel belangstelling. Het onderwerp werd toen besproken
met een deskundige arts; hoe ga je om
met een euthanasiewens bij een persoon
met dementie. Het leidde tot een stevig
debat. Vanavond bespreken we dit onderwerp met een partner van een persoon
met dementie die een euthanasiewens
had.
bijlage: de zorgboerderij
«
Een zorgboerderij is een agrarisch bedrijf waar mensen met een zorgof hulpvraag een passende dagbesteding vinden en onder begeleiding
meewerken. Afhankelijk van de mogelijkheden die cliënten hebben,
verrichten zij taken als eieren rapen, dieren voederen of planten
oppotten. Op de zorgboerderij wordt ingespeeld op wat iemand kan.
Een zorgboerderij kan als zelfstandig bedrijf in eigendom zijn van de
boer en/of boerin – al dan niet met gezin – maar ook zorginstellingen
hebben bedrijven in eigendom en beheer.
De doelgroep van zorgboerderijen is divers: jonge mensen met een verstandelijke beperking,
mensen met psychiatrische problematiek en (oudere) mensen met dementie. Sommige zorgboerderijen richten zich op een specifieke doelgroep of specialiseren zich gaandeweg. Cliënten
met dementie krijgen op zorgboerderijen dagbesteding met zorg en begeleiding.
De mate waarin zorg en begeleiding nodig is, verschilt per persoon, maar wordt gerealiseerd
zolang dit enigszins haalbaar is.
De begeleiding van de deelnemers op de boerderij gebeurt meestal door de zorgboer en/of
-boerin zelf. Soms worden zij daarbij ondersteund door een team van vrijwilligers.
Op zorgboerderijen heerst doorgaans een uitstekende sfeer. De werkzaamheden in de
buitenlucht of de stallen, het contact met planten en dieren en de wisseling van de seizoenen
bieden een zekere en herkenbare structuur. Naast de werkzaamheden is er voldoende tijd
voor ontspanning en onderling contact.
Zorgboerderij de Straalhoeve:
Kijken naar wat iemand nog wél kan
Zorgboerderij de Straalhoeve in Vijfhuizen
oogt van buiten als een ouderwetse boerderij. En dat is het eigenlijk ook. Een mooie
oude hoeve, een grote schuur, een stal, een
groentetuin in winterslaap, een betonnen
veevoedersilo, wat losse bouwwerkjes en een
houten varkensstal in wording. Op het modderige erf liggen wat planken en snoeihout, in de
wei staan de schapen tevreden te grazen. Er
zijn kippen en een paar koeien. Aan de zijkant
van het perceel staat een relatief moderne
bungalow, daar woont Carola van Staaveren,
zorgboerin van De Straalhoeve.
In de kantine – de oude stal – brandt de
houtkachel. De grote tafel is net afgeruimd
na de lunch. Cliënten Joop en Herman kijken
toe hoe twee vrijwilligers pogingen doen om
een kleine walnotenpers in werking te krijgen.
Een derde cliënt, Henk, is verderop in de
schuur onder begeleiding hout aan het zagen.
De Straalhoeve maakt haar eigen walnotenolie; de noten zijn afkomstig van een andere
zorgboerderij uit de Haarlemmermeer. In de
open kasten langs de kant, staan flesjes olie
en potjes zelfgemaakte jam. Alles wordt op
biologische wijze vervaardigd en op jaarmarkten of rechtstreeks verkocht.
Met een schuin oog op de walnotenperspogingen, vertelt Carola hoe de melkveehouderij
die haar vader sinds 1966 runde, in 2008 officieel Zorgboerderij de Straalhoeve werd. “Mijn
vader heeft tot zijn 93ste zelfstandig op de
boerderij gewoond. Toen het niet meer ging,
ben ik als mantelzorger bij hem ingetrokken,
samen met mijn dochters. Ik was voordat ik
begon met de zorgboerderij al geïnteresseerd
in de combinatie van zorg en het boerenbedrijf. Je kijkt naar wat mensen wél kunnen in
plaats van dat je uitgaat van beperkingen. Dat
vond ik mooi en daar ben ik me verder in gaan
verdiepen.”
Carola vulde haar hogere agrarische studie
aan met de opleiding Werkbegeleiding
Zorgboerderij en begon op de Straalhoeve
met dagopvang voor mensen met dementie,
psychische en/of lichamelijke problemen.
Vandaag de dag zijn de cliënten van de Straalhoeve bijna allemaal ouderen met een vorm
van dementie. Vader Van Staaveren – zelf tot
Carola van Staaveren met haar vader.
op het laatst helder van geest – draaide als
vanzelf mee in de zorg én op de boerderij.
“Hij vond het prachtig, is praktisch tot op
zijn laatste dag betrokken geweest bij de
zorgboerderij.”
Drie dagen in de week biedt Carola dagbesteding met zorg aan gemiddeld vijf dementerenden. Zij wordt daarbij ondersteund door
een vast team van vrijwilligers. Van cliënten
wordt verwacht dat zij enigszins mobiel zijn en
interesse hebben in het boerenbedrijf. Carola:
“Je moet het wel leuk vinden om iets met de
dieren te doen of wat in de tuin te werken,
anders biedt dit niets extra’s. We hebben
wel eens een meneer gehad die alleen maar
wilde kaarten. Hij was beter op zijn plek in het
verzorgingstehuis.”
Vervolg op pagina 2 Bijlage 
Vervolg pagina 1 Bijlage 
Zorgboederij de Straalhoeve
De grote meerwaarde van de zorgboerderij
ligt voor Carola erin dat de deelnemers zo lang
mogelijk het gevoel hebben nuttig te zijn en ergens een bijdrage aan te leveren. “We hebben
hier de vaste klussen op vaste momenten. Dat
geeft structuur en houvast. Er is hier altijd wel
iets te doen. Brood snipperen, eieren rapen,
bessen plukken. Ik heb wel eens een cliënt
gehad met wie ik de schapen ging tellen. Ik
bedenk altijd wel iets. Dagbesteding zoals
dit, houdt mensen langer actief. Dat is heel
belangrijk voor het gevoel van eigenwaarde.”
De Straalhoeve maakt haar eigen walnotenolie.
De cliënten van De Straalhoeve worden door
Carola zelf of door een vaste vrijwilliger van
huis gehaald en teruggebracht. Zo heeft zij
regelmatig contact met de mantelzorgers en
er ontstaat een vertrouwensband. “Soms bel-
len we nog tussendoor. Dat kleinschalige en
persoonlijke, spreekt de mensen aan.”
Natuurlijk verandert de clientèle van De
Straalhoeve regelmatig. Onvermijdelijk komt
het moment dat de zorgvraag te groot wordt
en een cliënt naar een verpleeg- of zorginstelling gaat. Mede om die reden maakt Carola
ieder jaar een fotoboek over De Straalhoeve.
De hoogtepunten van het jaar worden daar
in chronologische volgorde opgenomen. “We
bekijken die boeken regelmatig met de cliënten. Soms herinneren ze zich iets of herkennen zij zichzelf in de foto’s. En zo kunnen wij
ook zien wie er door de jaren heen bij ons zijn
geweest.”
WILLEKE HEIJKOOP
“Dat Joop bij de Straalhoeve is, geeft mij
rust en vrijheid”
Voor Kiek de Vos (70) – echtgenote van Joop de
Vos (72) – betekent De Straalhoeve drie dagen
van relatieve vrijheid. “Het geeft mij rust dat
hij daar zit. Ik kan mijn eigen dingen doen op
zo’n dag. Even ademen. Ik doe eigenlijk niets
bijzonders, ben het liefst thuis aan het werk. Dat
vind ik prettig. Ik kan niet stilzitten, heb ik nooit
gekund. Als Joop thuis is, kan ik geen moment
uit zijn buurt zijn. Dan wordt hij angstig, onrustig.
Ik houd de hele dag zijn hand vast, om hem
gerust te stellen.”
Nog maar 58 was Joop toen duidelijk werd dat
het niet goed met hem ging. Hij werkte als automonteur, vergat steeds meer dingen, gaf ‘rare’
antwoorden. Nadat hij in de vut kwam, ging hij
steeds verder achteruit. Op zijn zestigste kwam
de diagnose: Alzheimer.
Kiek: “Toen kreeg hij nog meer narigheid.
Prostaatkanker, apneu, hij moest vaak naar het
ziekenhuis, kreeg operaties. Al die keren dat hij
onder narcose moest, ging het steeds slechter.”
Joop kon tot twee keer toe terecht in het Reinaldahuis, maar toen puntje bij paaltje kwam, heeft
Kiek hem naar huis gehaald. “Vlak voordat hij
zou gaan, voelde ik een hand op mijn schouder
en ik hoorde een stem die zei: ‘Kiki, je kan het’.
Ik hou van die man, ik wil hem niet wegstoppen.
Nu wordt niet meer aangedrongen.”
Voordat Joop naar de Straalhoeve ging, is hij
via Draagnet (ondersteuningsorganisatie voor
betrokkenen bij dementerenden) al eens in een
vorm van dagopvang geplaatst. Kiek: “Dat was
niets voor Joop. De hele dag zitten aan een tafel
in zo’n zaal en spelletjes doen. We hebben het
twee keer geprobeerd en hij kwam helemaal
overstuur thuis. Joop is een doe-mens, hij moet
buiten zijn, aan het werk. Ik vroeg: is er geen
boerderij waar hij naartoe kan? Zijn opa had
vroeger een boerderij, daar is hij bekend mee.”
Het werd Zorgboerderij de Straalhoeve in
Vijfhuizen. Tegen tien uur haalt Carola van
Staaveren hem thuis op en aan het eind van de
middag wordt hij weer thuisgebracht. Kiek is er
blij mee. “Het is heel gemoedelijk daar, geen gedoe, geen moderne toestanden. Gewoon zoals
het vroeger was. Joop heeft het er naar zijn
zin, kan buiten zijn, werkt een beetje mee.” Dat
ging overigens niet zonder slag of stoot. Kiek:
“Het was in het begin heel moeilijk om hem
mee te krijgen. Dan werd hij bozig en agressief.
We hebben heel wat drama’s meegemaakt. En
soms nóg wel eens. Maar hij gaat er naartoe en
hij heeft het er naar zijn zin. En als hij thuiskomt,
is hij alles weer vergeten.”
Kiek – die jarenlang in de zorg heeft gewerkt
– verzorgt Joop helemaal zelf. Ze helpt hem
uit bed, naar de wc, onder de douche. Ze plakt
Poncho geeft Kiek de Vos zoveel liefde.
zijn exelonpleister (middel dat wordt gebruikt
om de effecten van Alzheimer te temperen),
scheert hem, zorgt ervoor dat hij zich niet bevuilt en is thuis de hele dag onafgebroken in zijn
buurt. De dagen dat Joop naar De Straalhoeve
gaat, geven haar wat lucht. Als ze Joop heeft
uitgezwaaid, laat ze Poncho uit, het kleine
hondje dat zo belangrijk voor haar is. Kiek schiet
vol: “Als ik verdriet heb, komt hij bij me. Hij is
een bron van warmte en liefde, zo fijn vind ik
dat. Dat Poncho in huis is, doet zoveel goed.”
“De kinderen vragen wel eens: Mam wanneer
is jouw emmertje vol? Daar heb ik geen antwoord op. Ik ga gewoon door tot het klaar is.”
WILLEKE HEIJKOOP

Download Report