Flyer Grote grazers in de Oostvaardersplassen

Grote grazers in de
Oostvaardersplassen
Hoe zorgt Staatsbosbeheer voor de herten, wilde paarden
en runderen?mersfoort
In de Oostvaardersplassen grazen enkele duizen-
tussen het hoge noorden en Afrika. De grazers in
den grote grazers in het wild. Konikpaarden,
dit terrein vervullen een belangrijke rol in dit ge-
edelherten en Heckrunderen leven er van wat
heel. Iedere soort heeft zijn functie. Zonder het
het landschap biedt, en bepalen op hun beurt
grazen van de grote hoefdieren, kunnen de gan-
weer voor een groot deel hoe dat landschap zich
zen geen plek vinden. Zonder ganzen groeit het
vormt. Hierbij gaat de natuur zo veel mogelijk
moeras dicht en verdwijnen de moerasvogels.
onbelemmerd haar gang.
De dieren zijn dus van elkaar afhankelijk en hebben invloed op elkaar. Zo ontstaat een landschap
In deze folder leest u hoe Staatsbosbeheer
omgaat met de grote grazers in de Oostvaardersplassen.
waarin leven mogelijk is voor vele dier- en plantensoorten. De Oostvaardersplassen herbergt onder
meer talrijke vogelsoorten, waaronder zelfs de
zeearend die hier sinds 2006 broedt.
Alles hangt met elkaar samen
Kringloop van het leven
De Oostvaardersplassen is dankzij haar enorme
Het ritme van de seizoenen en de natuurlijke
soortenrijkdom een belangrijke ‘kraamkamer’
kringloop van het leven zijn bepalend voor de
voor de natuur van ons land en een schakel in
omstandigheden voor alle dieren in de natuur, dus
internationale trekroutes. Watervogels vinden
ook voor de grazers in de Oostvaardersplassen.
hier een noodzakelijke rustplek op hun trek
Het late voorjaar en de zomer staan in het teken
van overvloed en jong leven. Kalveren, veulens
Vroeg reactief beheer
en volwassen dieren laten zich het gras goed
Wat is de rol van de mens als beheerder in een
smaken in deze tijd. Zij eten zich zo vol mogelijk
systeem waarin de natuur zo veel mogelijk op
om vetreserves op te bouwen voor moeilijkere
eigen benen staat?
tijden gedurende de winter.
Simpel gezegd bepaalt het ritme van de natuur
Het vroege najaar wordt gedomineerd door
hier de mate waarin de mens ingrijpt. Het voor-
hormonen: eind september, begin oktober is de
komen van lijden staat hierbij voorop. Boswach-
tijd van de hertenbronst. Opgewonden manne-
ters van Staatsbosbeheer maken dagelijks hun
tjes proberen indruk te maken op de hindes in
ronde door het gebied om de dieren in de gaten
de hoop dat zij bereid zijn tot paren. De dames
te houden. Treffen zij dieren aan die gewond zijn
maken wat dat betreft in de Oostvaardersplassen
of waarvan ingeschat wordt dat zij weinig kans
de dienst uit.
hebben om te overleven, dan wordt zo’n dier di-
Als de winter inzet worden alle dieren in de
rect geschoten. Dit gebeurt volgens een strikt
natuur, ook de grazers, op de proef gesteld.
protocol; het Protocol Vroeg Reactief Beheer.
Het voedselaanbod loopt geleidelijk terug naar-
Daarbij letten ze op de lichamelijke conditie en
mate het kouder wordt en de dieren passen hun
het gedrag van het dier en op omstandigheden
gedrag aan en proberen zoveel mogelijk energie
als het weer en de hoeveelheid voedsel en be-
te sparen. Rust is hierbij van groot belang. Ook
schutting in het gebied. Dieren moeten de kans
zullen ze hun in de zomer opgebouwde vetre-
krijgen om zoveel mogelijk hun natuurlijke ge-
serves moeten aanspreken om de winter goed
drag te vertonen: zoals bijvoorbeeld voedsel zoe-
door te komen. Vooral het einde van de winter,
ken en beschutting opzoeken als de weersom-
februari en maart, is een moeilijke periode. De
standigheden daarom vragen.
dood ligt op de loer en voedsel laat nog op zich
wachten, terwijl de dieren hun reserves voor het
Onafhankelijk dierenarts Henk Luten staat het
grootste deel verbruikt hebben. Hier vindt na-
team van Staatsbosbeheer in de Oostvaarders-
tuurlijke selectie plaats: de zwakste dieren sterven,
plassen bij: “Als dierenarts werk ik hier al vijftien
de sterke dieren overleven. Als de zon weer
jaar. Ik kijk naar de gezondheid en het welzijn
krachtiger wordt en het gras begint te groeien
van de dieren en geef advies over het beheer.”
begint de kringloop weer van voren af aan.
Ook als het om afschot gaat, gaat Luten vaak mee.
Beschutting
Toegankelijkheid
Beschutting is in de winter essentieel voor het
In het Oostvaardersbos worden sommige wandel-
welzijn van de dieren om zuinig om te gaan met
paden afgesloten tot aan het voorjaar. Meer
vetreserves. Om de kuddes grazers de kans te ge-
informatie over de openstelling vindt u op www.
ven de beschutting op te zoeken, stellen we in de
staatsbosbeheer.nl. De Oostvaarders in Almere is
wintermaanden een aantal bosgebieden open
hele dag bereikbaar. De toegang tot de Driehoek
voor de dieren. Het gaat om een deel van het
is beperkt, maar bezoekers kunnen wel op eigen
Oostvaardersbos en Kotterbos en om de Drie-
gelegenheid de vogelkijkhut ‘de Schollevaar’
hoek (zie kaart). Dit heeft voor het publiek ge-
bereiken. Op gezette dagen kunnen bezoekers
volgen voor de toegang tot deze gebieden want
deelnemen aan begeleide excursies in het veld
in deze periode moeten de dieren rust houden
vanaf het Buitencentrum aan de Kitsweg 1 in
om energie te sparen.
Lelystad. Meer informatie over data en tijdstippen
is te verkrijgen in het Buitencentrum.
Daarnaast zijn er in 2010 op verschillende plekken schuilrichels aangelegd voor de dieren. De
Meldpunt
schuilrichels (circa 1.200 meter) zijn onder andere
Staatsbosbeheer heeft een meldpunt. Ziet u iets
aangelegd ter hoogte van het Kotterbos en bij de
bijzonders in het gebied? Meld het de boswach-
Driehoek.
ter via T 0320-254585 (optie 3) of [email protected].
Niet bijvoeren
Staatsbosbeheer voert de dieren in de Oostvaardersplassen niet bij. Bijvoeren lijkt een diervriendelijke oplossing, maar het helpt de dieren niet.
Meer informatie
Bijvoeren leidt niet tot opbouw van extra vet in
de winter. Daarnaast leidt bijvoeren in de win-
Actuele informatie, filmpjes, weblog en
ter tot agressie tussen dieren. Bijvoeren over
nog veel meer informatie vindt u op
een langere periode heeft tot effect dat de kud-
www.staatsbosbeheer.nl in het ‘Dossier
des groter worden en dus in de winter te weinig
Oostvaardersplassen’
voedsel hebben.
Staatsbosbeheer
Kitsweg 1 | 8218 AA Lelystad
T 0320-254585
www.staatsbosbeheer.nl
ICMO
direct zoveel mogelijk in het beheer heeft mee-
In 2006 is er een onafhankelijke internationale
genomen. Zo zijn er schuilrichels aangelegd en
ingeplant (1.200 m1), is er gewerkt aan het be-
commissie samengesteld met daarin deskundi-
schikbaar maken voor de dieren van aanliggende
gen op verschillende vakgebieden (o.a. ethiek,
bosgebieden gedurende de winterperiode, en is
beheer, veterinair). Deze commissie heeft het
begonnen met het zo genaamde ‘vroeg reactief
Staatsbosbeheer geadviseerd over de wijze waar-
beheer’. Bij dit beheer worden dieren afgeschoten
op het beheer van de grazers in de Oostvaarders-
zodra duidelijk wordt dat zij de winter niet zullen
plassen het beste zou kunnen worden uitgevoerd.
doorkomen, echter nog vóór dat er van eventueel
4 Jaar later is deze commissie, in een iets gewij-
lijden sprake kan zijn.
zigde samenstelling opnieuw bij elkaar geweest
voor een evaluatie van de uitvoering van het eer-
Van beide ICMO commissies is een rapport ver-
dere advies. Uit de evaluatie zijn een aantal ver-
schenen dat te vinden is op de website van
beteringen voortgekomen die Staatsbosbeheer
Staatsbosbeheer.
© 2014 Staatsbosbeheer | Tekst: Team Communicatie |
Fotografie: Staatsbosbeheer, Ruben Smit | Vormgeving:
My-Concept

Download Report