omslag ‘Hou op met somberen en ga ondernemen’ Na het weer op de rails helpen van ING is Jan Hommen (70) nog niet klaar met Nederland. Samen met anderen heeft hij een fonds opgezet om mkb-bedrijven aan risicokapitaal te helpen. Zo wil hij Nederland weer een groei-impuls geven. ‘Echte nieuwe ontwikkelingen komen toch vaak van kleine bedrijven.’ Tekst: Paul Scheer | Foto’s: erik van der burgt/hh J an Hommen wilde na zijn pensionering bij Philips meer tijd aan zijn familie besteden. Daar kwam de redding van ING tussendoor. Nu die taak er sinds eind vorig jaar op zit, heeft hij eindelijk tijd voor zijn familie. Bijvoorbeeld om de geboorte van zijn negende kleinkind in de Verenigde Staten te vieren. Zijn vrouw had eerder het vliegtuig genomen, hij volgde enkele dagen later. Want Hommen blijft ook na ING bezig. Met OOK bijvoorbeeld, Ondernemend Oranje Kapitaal. Een fonds dat risicodragend kapitaal bijeenbrengt, bestemd 10 FORUM 20.02.14 voor mkb-bedrijven die kapitaal nodig hebben om te kunnen groeien. Op die manier wil Hommen een steentje bijdragen aan de moeizame financiering van Nederlandse bedrijven. Die kloppen traditiegetrouw aan bij de banken als ze geld nodig hebben, maar de banken hebben het momenteel moeilijk genoeg met zichzelf. Meneer Hommen, waarom richt u zich op het mkb? ‘Het midden- en kleinbedrijf zorgt voor innovatie en creëert meer dan de helft van de nieuwe banen. Die innovatie sijpelt ook door naar grote bedrijven, aangezien die mkbbedrijven gebruiken als leverancier. Natuurlijk is Philips, mijn oude werkgever, ook heel belangrijk voor de innovatie, maar de echte nieuwe ontwikkelingen komen naar mijn mening toch vaak van kleine bedrijven.’ ‘Wij willen Nederland weer een groei-impuls geven. Laten we ophouden met somber denken en gewoon beginnen met ondernemen.’ Het mkb klaagt anders dat de banken hun kredietaanvragen afwijzen. ‘Ten eerste is er de afgelopen jaren heel weinig geïnvesteerd door bedrijven, en is er dus weinig vraag geweest naar krediet. Bedrijven die wel een kredietaanvraag indienden en nul op het rekest kregen, hadden vaak een slecht plan of waren slecht gefinancierd. Je kunt niet groeien op een wankele financiële basis.’ ‘Bedrijven kloppen vaak pas bij de bank aan als het te laat is. Als al het andere gefaald heeft. En de bank is er niet om verliezen te financieren. Er moet uitzicht zijn op een goede omslag Wie is Jan Hommen? Na een studie bedrijfseconomie aan de Katholieke Universiteit Brabant begon Jan Hommen (70) in 1970 als controller bij Lips Aluminium. Een jaar later werd hij financieel directeur. In 1975 werd hij vicepresident financiën bij Alcoa Nederland. Drie jaar later volgde de overstap naar het Amerikaanse hoofdkantoor, waar hij het tot financiële topman bracht. In 1997 keerde hij terug naar Nederland als cfo bij Philips. In 2005 ging hij met pensioen. Hommen heeft commissariaten bij de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en Ahold, en toezichtfuncties bij onder meer de universiteit van Tilburg, PSV en het Concertgebouworkest. langetermijnuitkomst, anders mag je als bank gewoon geen krediet verlenen.’ Dus het klopt niet dat banken de hand op de knip houden? ‘Banken willen niets liever dan geld uitlenen, want dat is hun business. Maar het mogen geen slechte leningen zijn. Als een bank niet kan zien of het uitgeleende geld terugkomt, ‘wij gaan nederland een groei-implus geven’ moet die er niet aan beginnen. Een bank heeft immers verplichtingen naar de spaarders die het geld hebben ingelegd. Die doen dat niet zodat de bank het geld kan verspillen.’ Toch: 52 procent van de mkb-aanvragen wordt afgewezen, tegen 4 procent van die van de grote bedrijven. ‘Maar dat is logisch. Een groot bedrijf heeft veel meer mogelijkheden. Ze hebben toegang 12 tot andere financiële markten, en hebben vaak een beter management en een grotere spreiding van activiteiten dan kleine bedrijven. Dat betekent dat de risico’s van kredietverlening kleiner zijn. Tel daarbij op dat het midden- en kleinbedrijf dat voor de Nederlandse markt werkt momenteel diep in de problemen zit. Bedrijven zitten echt in de ziekenboeg.’ Waarom zijn Nederlandse bedrijven zo afhankelijk van banken? ‘Dat is niet alleen in Nederland zo. Voor hun financiering zijn Europese bedrijven voor 60 procent afhankelijk van de bank, tegen 40 procent in de Verenigde Staten. Amerikaanse bedrijven zoeken hun heil sneller op de gelden kapitaalmarkten.’ Hebt u daar een verklaring voor? ‘De Amerikaanse geld- en kapitaalmarkt is veel groter en dieper. Je hebt daar heel grote pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen die in bedrijven beleggen. Vergelijk dat met Nederland, waar de miljarden van pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen nauwelijks in eigen land worden belegd. Gelukkig is in Europa met de euro ook een grote obligatiemarkt gekomen, maar die is nog altijd meer gericht op de grote bedrijven. Traditioneel is er in Europa een sterke relatie tussen het mkb en de banken.’ FORUM 20.02.14 Kunnen we iets van het Amerikaanse systeem overnemen? ‘Dat is niet eenvoudig. Nederland is een handelsland. De banken zijn ingesteld op importen exporttransacties, naast hypotheek financiering voor particulieren. Dat zijn financieringstrajecten met een relatief laag risico. Heel wat anders dan financiering van langetermijninvesteringen.’ Moet de overheid meer doen op het gebied van bedrijfsfinanciering? ‘Niet in directe zin, want je moet altijd uitkijken voor staatssteun. Minister Kamp van Economische Zaken ondersteunt het fonds. Het past bij zijn beleid van ontwikkelingsregio’s, topsectoren en de eigen financieringsinstrumenten van de overheid. Wij zijn een toevoeging daarop. Ik zie weinig belemmeringen in de regelgeving.’ Gooit Europa nog roet in het eten? ‘Alleen in de zin dat het banken nóg moeilijker zou worden gemaakt om leningen te verstrekken. Europa is al ver gegaan met het stapelen van bankregels en vooral ook met de snelheid waarmee die ingevoerd zijn. Het ontwikkelen van nieuwe IT-systemen om aan die regels te voldoen kost tijd en geld.’ ‘Nederland zou wat dat betreft vaker in Brussel aanwezig moeten zijn, zoals de Nederlandse Hoe werkt OOK? Het Stimuleringsfonds Ondernemend Oranje Kapitaal (OOK) is een initiatief van een aantal Nederlandse oud-ondernemers en -bestuurders. Jan Hommen is commissaris bij OOK, voormalig Friesland Foods-topman André Olijslager president-commissaris. Het fonds richt zich op het binnenhalen van risicokapitaal van bedrijven, familiefondsen, particulieren, pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Het geld wordt gestoken in bestaande bedrijven in het mkb-segment die financiering nodig hebben om te verder te kunnen groeien. Zo nodig kunnen deze bedrijven een beroep doen op advies en begeleiding vanuit het netwerk dat het fonds opbouwt. Hommen: ‘Voor de starters heb je de venture capitalists en de business angels die actief willen meedoen met iets nieuws. Wij willen geen eerste investeerders zijn. Boven ons zit private equity, met overnames van vaak honderden miljoen euro’s. Dat soort grote bedragen doen we ook niet.’ Dus starters hebben niets aan uw fonds? Hommen: ‘Jawel, want we willen 10 procent van wat we binnenhalen aan geld aan fondsen geven die starters doen. Maar we richten ons primair op kapitaalinjecties van tussen de 250.000 en 7,5 miljoen euro. Liever beginnen we bij 1 miljoen, want te veel kleine bedragen is te bewerkelijk. Een kleine investering kost misschien wel meer tijd dan een grote investering. Je moet al die bedrijven goed volgen.’ EU-topambtenaar Gert Jan Koopman onlangs in Forum zei. Dat heb ik zelf in mijn ING-tijd ervaren. Het zit niet in onze aard om Brussel met ons mee te laten denken. Een handelsmissie van Nederlandse bedrijven onder leiding van Bernard Wientjes naar Brussel zou niet slecht zijn. En neem dan meteen ook leden van het kabinet mee.’ ‘Als de EU iets goeds zou willen doen, dan zou zij het mogelijk moeten maken dat banken die in problemen komen sneller geld op kunnen halen. Nu moet eerst een aandeelhoudersvergadering worden uitgeschreven en volgt een roadshow. Dan ben je zo zeventig dagen verder. Ik vind het wel goed dat aandeelhouders mogen meebeslissen, maar als banken zolang moeten wachten, zou het wel eens verkeerd kunnen gaan.’ Een aantal sectoren zijn uitgezonderd. Waarom? ‘De financiële sector, vastgoed en horeca zijn uitgezonderd omdat dat bijzondere sectoren zijn, waar specialistische kennis voor nodig is en die als sector heel wisselvallig zijn. We willen meer in de maakindustrie zitten, waar mensen iets creëren, met technologie.’ Het OOK-fonds, het Ondernemingsfonds, de Nederlandse Kredietunie: gaat dat samen? ‘Ja. Het ondernemingsfonds richt zich op langetermijnfinanciering in de vorm van leningen. Bij ons gaat het om risicokapitaal: eigen vermogen dat deelnemers kwijt zijn als het niet goed gaat met het bedrijf. Over het fenomeen kredietunie (een groep ondernemers leent elkaar geld uit; red.) heb ik mijn twijfels. De ervaringen daarmee in de Verenigde Staten laten zien dat er grote risico’s aan vast zitten. Krediet verlenen is niet zo makkelijk, het is echt een professioneel beroep. Je moet kennis hebben van het management, het productiesysteem, het product en de markt van een bedrijf.’ Hebt u nog contact met ING? ‘ING neemt deel in het fonds, maar verder is dat boek dicht voor mij. Als alles volgens plan loopt, wordt dit jaar de terugbetaling aan de staat, de verzelfstandiging van Nationale Nederlanden en de beursgang van ING afgerond. Dat is aan mijn opvolger. Ik heb mijn werk gedaan.’ www.vno-ncw.nl/financiering 13 FORUM 20.02.14
© Copyright 2024 ExpyDoc
