Interview Jac Geurts

Prof. dr. Jac Geurts
(Universiteit van Tilburg)
i: [email protected]
(gaming/simulation, beleidsontwikkeling,
strategisch management)
Georganiseerde wijsheid is een illusie
Mijn fascinatie voor gaming en simulaties, die termen gebruik ik door elkaar en in combinatie
met elkaar om hetzelfde brede veld aan te duiden, gaat terug naar de actionistische sociologie in
de jaren ‘70, waarbij de emotie vaak hoger opliep dan de wijsheid. Die tijd verwarde me: wat is
nog de rol van twijfel, onderzoek en kennis in beleid? Ik werd toen diep geraakt door het
computersimulatie-model The Limits to Growth (Club van Rome, 1972), dat het mogelijk maakte
om plannen te uit te werken voor een betere wereld. Het holisme en de georganiseerde wijsheid
van dit soort modellen leken ons ons in staat te stellen de bestaande kennis beter te benutten om
beleid te maken. Dit is een oud ideaal van de Verlichting, dat er naar streeft om met
wetenschappelijke theorie en onderzoek de wereld te demystificeren en de politiek, ideologie en
mythes achter ons te laten ten behoeve van een betere wereld. Jac grijnst: “Nou … daar hebben
we ons goed in vergist”. Het was geweldig om aan die modellen te werken, maar de
veronderstellingen erachter waren niet realistisch. Het is een illusie om de ‘wijsheid’ naar de
mensen toe te brengen. Mensen willen hun eigen beleid maken en vanuit vertrouwen, interactie,
eigen ervaring en eigen wijsheid de ene stap na de andere zetten. “Dat was de ‘agenda’ die ik
zelf niet kende en waar ik mee in aanraking werd gebracht door Richard Duke. Hij plaatste zijn
modellen over urban planning niet in computers en rekenmodellen, maar beeldde deze uit in
fysieke materialen, geplaatst in de ruimte, met de computer ergens in de hoek. Hij nodigde de
mensen niet uit om met het model te spelen, maar om in het model te gaan staan. Dit werd mijn
tweede gepassioneerde klik: van computersimulatie naar spelsimulatie.”
Geurts vertelt verder: “Gamingsimulatie zie ik als een methode en een procesinstrument voor
beleidsontwikkeling, wanneer er veel partijen bij betrokken zijn. Gaming kan gedrag in
organisaties trainen en is een ‘tailor made’ interventie-instrument voor cliënten en
klantorganisaties in situaties ‘waar iets aan de hand is’.
Men of good will
Jac glimlacht: “Richard zei: ‘Jac, the business we’re in is not prediction. It’s communication’.
Naast het holisme van the Limits to Growth, heb ik altijd diepe wijsheid ervaren in zijn uitspraak
dat veranderingen in organisaties en in ketensamenwerking ontstaan door interactie en
communicatie van ‘men of good will’.” Wij kunnen met goede analyses en artefacten in games
kennis bij elkaar brengen, en gaten in de kennis laten zien, met de opdracht die in te vullen. De
betrokkenen kunnen met simulatiegames, in as-if experimenten, hun eigen wereld verkennen.
Jac bekent: “Ik ben in die tijd in Amerika veranderd van een academicus die op basis van
analytische theorieën en modellen anderen helpt, in een academicus die met processen mensen
helpt zichzelf te helpen. Beleidsontwikkeling is een interactief proces waarin de game de
centrale samenwerkingsvorm kan zijn.”
Terugkijken naar de toekomst
Een game is een vereenvoudigde microwereld die lijkt op de echte situatie. Het spel bereidt de
spelers voor op nieuwe situaties en helpt hen om samen te conceptualiseren wat de toekomst
kan brengen. Zij spelen met verwachtingen en met onzekerheid en kijken, na het spel, als het
ware terug naar de toekomst. In een geregisseerde spelwereld bouwen de spelers aan de
toekomst en kijken dan samen terug op de beleving en processen. Het proces wordt daardoor
‘eigendom’ van de spelers. De spelers doen het zelf en dat is precies de filosofie en de bedoeling.
Toen ik terugkwam uit Amerika, merkte ik al snel dat deze filosofie en benadering heel goed
past bij de Nederlandse mentaliteit van aanpakken, uitproberen en van doen! Er ontstonden
interessante beleidsprojecten die ik als hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg mocht
uitvoeren, vaak ook voor de gemeentelijke overheid en maatschappelijke dienstverlening.
De gezamenlijke wens om problemen aan te pakken
Games bieden de actoren een beginsituatie waarmee zij zelf de toekomst bepalen. Ze nemen een
positie in waarin complexe problemen bestaan, de samenwerking nog niet volledig geblokkeerd
is en waar een gezamenlijke wens bestaat om problemen aan te pakken. Wanneer problemen
weinig complex zijn of en wanneer er sprake is van ernstige interne conflicten, zie ik gaming
niet als hulpmiddel. Dan moeten er andere instrumenten, bijvoorbeeld methoden van
conflictoplossing, worden ingezet. Gaming inzetten heeft alleen zin wanneer er een wens is om
iets te doen aan een gedeeld en ingewikkeld probleem en een urgentie gevoeld worden voor de
noodzaak van verandering. Vanuit een besef dat er een combinatie nodig is van rationaliteit en
wilsvorming.
Omgaan met het democratisch spel
Mijn ervaring met gemeentelijke overheid is, dat er een goede dualiteit nodig is tussen politiek
(beleid) en dienstverlenende bedrijfsvoering. Het blijkt keer op keer een illusie te verwachten
dat toekomstplannen voor jaren kunnen worden vastgelegd. Dat heeft impact op het denken
over de positie van games in lokaal beleid. Aan de ene kant willen ambtenaren ‘rust in de tent’
en zaken goed en voor langere tijd regelen. Maar de wethouders en de gemeenteraad moeten
responsief zijn, en dus ook flexibel, ten aanzien van wensen en kwesties uit de samenleving.
Vanuit deze gedachte is het denkbaar dat sommigen aarzelen bij het idee gaming serieus te
nemen. Gaming legt de kaarten open op tafel en blijkt niet te zoeken naar harde afspraken en
rigide lange termijn beleid. Gaming kan goed worden ingezet als verkennende ontmoeting en is
een manier om gesprekken op gang te brengen, om een gedeelde visie te scheppen zonder dat
het een instrument is voor synoptische beleidsontwikkeling. De impact van gaming is het
creëren van een vertrouwensbasis en het openen van een dialoog tussen partijen. Gaming kan
mensen vanuit een conceptueel kader anders naar de wereld laten kijken. Het is geen
instrument voor het ‘doorhakken van knopen’. Dat laatste doen we democratisch, namelijk in de
gemeenteraad. We moeten oppassen om met allerlei hoogwaardige beleidstools verder weg te
geraken van de democratie, in plaats van deze dichterbij te brengen..
Gaming is geen spelletje
Een tweede waarschuwing: gaming is niet zo maar een spelletje. Deelname wordt door spelers
ervaren als een emotionele, diepgravende bijdrage aan beleid. De spelers geven zich bloot en de
opdracht is: doe daar iets mee! Maak van te voren duidelijk aan de deelnemers wat de functie en
impact is van de game. Mensen stoppen, veel meer dan bij vergaderen, hun ziel in een spel. In
het handelen zit namelijk geen ontsnapping, dus de betrokkenheid kan erg hoog en intens zijn.
Gaming is een participatieve interventiemethode voor het uitspelen van de toekomst. Als je de
oplossingsenergie die je met games hebt losgemaakt niet of niet goed benut, loop je de kans dat
mensen zeer gefrustreerd raken over gaming en verwante participatieve methoden. Je moet dus
van te voren de bedoeling, de positionering en de impact van een game duidelijk maken en
helder bespreken hoe je de effecten gaat gebruiken. Gaming is een te kostbare methode in
termen van ontwerp, inzet, uitvoering en beloften, om hier lichtzinnig mee om te gaan.
Voor het hele interview (ongeveer 15 minuten): klik op het video frame.

Download Report